Sesotho FAL P1 Memo 2023

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 8

NATIONAL SENIOR CERTIFICATE EXAMINATION

NOVEMBER 2023

SESOTHO PUO YA PELE YA TLATSETSO: PAMPIRI YA I


SESOTHO FIRST ADDITIONAL LANGUAGE: PAPER I

MARKING GUIDELINES

Nako: Dihora tse 2½ Matshwao: 100

These marking guidelines are prepared for use by examiners and sub-examiners, all
of whom are required to attend a standardisation meeting to ensure that the
guidelines are consistently interpreted and applied in the marking of candidates'
scripts.

The IEB will not enter into any discussions or correspondence about any marking
guidelines. It is acknowledged that there may be different views about some matters
of emphasis or detail in the guidelines. It is also recognised that, without the benefit
of attendance at a standardisation meeting, there may be different interpretations of
the application of the marking guidelines.

IEB Copyright © 2023 PHETLA


NATIONAL SENIOR CERTIFICATE: SESOTHO PUO YA PELE YA TLATSETSO: PAMPIRI YA I – Leqephe 2 ho a 8
MARKING GUIDELINES

KAROLO YA A TEKOKUTLWISISO

POTSO YA 1

TEMA YA 1

1.1 1.1.1 O bolela hore ho tinngwa hohle.

1.1.2 Tshenyo ya disebediswa tsa motlakase/ dipetlele di hloleha ho thusa


bakudi hantle/ ho senyeha ha ditopo kgwebong ya ho boloka le ho
pata bafu, jj.

1.1.3 Ho se lokise dijenereitara tse fehlang motlakase ka nako/ bobodu bo


etswang ke ba ka sehloohong Eskom/ ho beha batho ba sa tsebeng
letho ka fehlo ya motlakase hore ebe matona, jj.

1.1.4 Ho phela ha boima/ di sa etse phaello empa di lahlehelwa.

1.1.5 Ke nahana bahiri ba ka sebedisa basebeletsi matsatsi a mararo ho


ya boneng bekeng e le hore bohle ba kgone ho amohela moputso le
ha o sa fella/ moo ho kgonehang basebeletsi ba ka sebeletsa hae ho
qoba ho lefa rente kapa ditjeo tse ding. (Baithuti ba tla fana ka
dikarabo tse fapafapaneng.)

1.1.6 Phano ya ditshebeletso e putlama ho feta kamoo ho leng kateng


jwale/ moruo wa naha o tla putlama jwale ka wa dinaha tsa boahelani
tse ding/ botlokotsebe bo tla ata ho feta kamoo bo leng ka teng.

1.1.7 Ke ne ke tla kgetha matona a itseng a nang le tsebo kapa dithuto tsa
boenjenere ho shebana le motlakase/ ho sheba mohlodi o mong wa
motlakase ntle le ho sebedisa mashala le disele, jj.

1.1.8 O bolela hore di qeta tjhelete ya dikolo.

1.1.9 Nako le nako di batla ho tshelwa disele eo le yona e turang/ di etsa


lerata le thibang ditsebe.

1.1.10 Ho bontsha bothata bo boholo boo dikgwebo tsena di iphumanang di


le ho ona.

1.1.11 Ke dikgwebo tse ntjha/ tse ntseng di hola/ tse nyane/ tse ntseng di
leka ho iphumana kapa ho ikemela ka bo tsona.

1.1.12 Tjhe, di senyetsa mmuso, dikgwebo, matlo a baahi le bafutsana.

1.1.13 Setjhaba se ka iketsa ngatana nngwe mme e be leihlo la mmuso le


ho tlaleha ketso e nngwe le e nngwe sepoleseng/ mmuso o fane ka
moputso bathong ba tlalehang bokebekwa/ mmuso o hlome
dikhamera kgwebong tse katlisang le ho reka dikheibole tsa
motlakase/ ha ho kgwebo e lokelang ho sebetsa ka koporo kapa
dikheibolo tse sebeditseng pele/ kotlo makgotleng a dinyewe e lokela
ho ba e boima haholo, jj.

IEB Copyright © 2023 PHETLA


NATIONAL SENIOR CERTIFICATE: SESOTHO PUO YA PELE YA TLATSETSO: PAMPIRI YA I – Leqephe 3 ho a 8
MARKING GUIDELINES

1.1.14 Ee, hobane beng ba kgwebo ena ba tla etsa ka hohle hore kgwebo
ena e sebetse ka thata ho etsa phaello/ ho tla hirwa batho ba nang
le tsebo ya mosebetsi/ ha ho na tjhelete e tla nyamela, jj.

KAPA

Tjhe, beng ba kgwebo ena ba tla qeta tjhelete ya bona ba leka ho


lokisa metjhini, dijenereitara le ho lefa basebeletsi ho sa loke, jj.

TEMA YA 2

1.2 1.2.1 Poly Solar Panel Canadian 455W.

1.2.2 Ha ho bareki ba re fileng 0 hodima 5 le dula leseding ntle le Eskom.

1.2.3 Tshebediso ya fonto e fapafapaneng/ mebala e fapaneng/ tshebediso


ya ditshwantsho.

1.2.4 Ho hohela moreki.

1.2.5 R874,75

IEB Copyright © 2023 PHETLA


NATIONAL SENIOR CERTIFICATE: SESOTHO PUO YA PELE YA TLATSETSO: PAMPIRI YA I – Leqephe 4 ho a 8
MARKING GUIDELINES

KAROLO YA B KAKARETSO/ KGUTSUFATSO

POTSO YA 2

Mehlala ya dikarabo e ka akga ka hare e latelang.

2.1 Bothateng ba motlakase, Aforika Borwa e na le naha tse ding.

2.2 Ho kgaoha ha motlakase Japane bo bakwa ke motjheso wa lehlabula.

2.3 Ho sisinyeha ha lefatshe ho bakile ho senyeha ha dimela tse fehlang motlakase


China.

2.4 Kotsi e etsahetseng setsing sa motlakase e bakile ho kgaoha ha motlakase Taiwane.

2.5 Dinaha tse ding Amerika di se di tlwaetse ho tinngwa ha motlakase.


Mantswe: 69

Kakaretso/ Kgutsufatso e lokelwa ho tshwauwa ka tsela e latelang:

• Mohlahlobuwa o lokela ho ngola kgutsufatso ya hae ka sebopeho seo a laetsweng ho e


ngola ka sona. Kgutsufatso e hlahisitsweng ka sebopeho se seng e tshwauwe.
• Bahlahlobuwa ba tlameha ho bontsha palo ya mantswe ka nepo.
• Kabo ya matshwao:
– matshwao a 5 dintlheng tse hlano (letshwao bakeng sa ntlha ka nngwe).
– matshwao a 4 tshebedisong ya puo.
– Letshwao le 1 la sebopeho.

Kabo ya matshwao a tshebediso ya puo ha mohlahlobuwa a sebedisitse mantswe a


hae:

• Dintlha tse 1–3 tse nepahetseng: kabo e be letshwao le le leng.


• Dintlha tse 4 tse nepahetseng : kabo e be matshwao a mabedi.
• Dintlha tse 5 tse nepahetseng: kabo e be matshwao a mararo.

Kabo ya matshwao a tshebediso ya puo ha mohlahlobuwa a qotsitse dintlha di le


jwalo temeng:

• Ha a qotsitse ntlha tse 4–5 a abelwe letshwao le le leng la puo.


• Ha a qotsitse ntlha tse 2–3 a abelwe matshwao a mabedi a puo.

Palo ya mantswe:

• Batshwayi ba nnetefatse palo ya mantswe e sebedisitsweng ke bahlahlobuwa.


• Mohlahlobuwa a se hulelwe matshwao ha a sa bontsha palo ya mantswe kapa ha pale
ya mantswe e sa nepahala.
• Ha mohlahlobuwa a fetile palo e lebelletsweng ya mantswe, motshwayi a bale ho fihlela
polelo e le nngwe kamora palo ya mantswe a lebelletsweng, mme a se tshwaye
kgutsufatso/ kakaretso kaofela.

IEB Copyright © 2023 PHETLA


NATIONAL SENIOR CERTIFICATE: SESOTHO PUO YA PELE YA TLATSETSO: PAMPIRI YA I – Leqephe 5 ho a 8
MARKING GUIDELINES

KAROLO YA C DITHOTHOKISO

POTSO YA 3

3.1 KE A ITSHOLA – T. J. MAHAPA

3.1.1 Tokodiso, sethothokisi se pheta dintho kamoo di etsahetseng kateng.

3.1.2 Sehalo sa ho swaba/ utlwa bohloko. Ruri ke a itshola nna ngwana


batho.

3.1.3 Phetapheto ya moelelo, ho tiisa hore motho o nwele dino tse ngata
ho etsa bonnete ba hore o a shwa.

3.1.4 Tshwantshiso, ho tshwantshwa ntho e nwelweng le parafini le sepiriti.

3.1.5 Bophelong ha se ka nako tsohle ha o thusitse motho o tlang ho


lebohwa empa o tla qoswa.

3.2 O EMETSENG – T. J. MAHAPA

3.2.1 C/ Ho se tshabe ho qala ntwa.

3.2.2 Lebotsi, ho mema mmadi ho thusa ka tharollo/ o tlisa thahasello ho


mmadi ho batla ho tseba hore motho enwa o emetseng ha batho ba
bang ba na le seabo nthong tsa motse wa bona.

3.2.3 Anastrofi, ho fa lentswe bana sefutho, lena ke leano la sethothokisi


ho hlahisa phoqo ho moahi ya se nang seabo nthong tsa motse wa
habo empa bana ba na le seabo.

3.2.4 Ha o le moahi o lokela ho ba le seabo dinthong tse etsahalang.

IEB Copyright © 2023 PHETLA


NATIONAL SENIOR CERTIFICATE: SESOTHO PUO YA PELE YA TLATSETSO: PAMPIRI YA I – Leqephe 6 ho a 8
MARKING GUIDELINES

3.3 HO SE TSHEPAHALE – R. N. PHUME

3.3.1 Motho enwa o molelele.

3.3.2 Nehelano, ho hokahaya mola wa 10 le wa 11 e le ho totobatsa ho


tata ha leqwatsiqwatsi. Hape nehelano e natefisa thothokiso hore
mmadi a batle ho tseba hore leqwatsiqwatsi le tla fella kae.

3.3.3 Lefatsheng re be sedi mme re se tshepe mang kapa mang.

3.4 RAKGADI O KAE? – J. RATHEBE

3.4.1 Lehlaso, ho menahatsa mohopolo wa ho batla ditemeng.

3.4.2 Tjhe, hobane se re o ile Lejweleputswa. Hangata ha batho ba ile


Lejweleputswa ha ba kgutle./ Hangata hape ha ba ile Lejweleputswa
ha ba kgutla lapeng ba thotse (ke bafu) kapa ba kgutla
Lejweleputswa le ba qetile.

IEB Copyright © 2023 PHETLA


NATIONAL SENIOR CERTIFICATE: SESOTHO PUO YA PELE YA TLATSETSO: PAMPIRI YA I – Leqephe 7 ho a 8
MARKING GUIDELINES

KAROLO YA D THUTAPUO LE TSHEBEDISO YA PUO

POTSO YA 4

4.1 Tjhe, mongodi wa khathunu ena o hlahisa de Ruyter a le sebopeho se


senyenyane haholo ho rarolla bothata ba Eskom/ ho bososela ha hae ha ho
bontshe motho ya ikemiseditseng ho rarolla bothata bona/ tshebediso ya
mantswe Ahaaaaaaa! le ho thabela ho suthisa motsu wa maemo a ho tinngwa
ha motlakase a re bolella hore de Ruyter o nka bothata bona eka ke papadi.

4.2 Monna o bonahala a sa makatswa ke ketso ya de Ruyter. Sena re se bona


mahlong a hae a sa bontsheng ho makala le ho supa ka monwana ho
bontsha mmadi hore de Ruyter o fumane mosebetsi o motjha. Mosadi yena
o maketse, sena se bontshwa ke ho tona mahlo ha hae.

4.3 Bokamorao bo boputswa ebile ho na le tshilafatso sepakapakeng. Hona ho


bolela hore naha e mathateng le ha ho tjheswa mashala mehlaena, ha re na
matla a ho fehla motlakase.

4.4 Tjhe, mantswe a pudulwaneng a bontsha ho se thabe ha mokganni le


molomo le nko di bontsha ho se thabe/o swentse sefahleho.

POTSO YA 5

5.1 Tjhe, ho na le bontate ba 5 le mme a le mong.

5.2 Ee, batho ba bontate ke bona ba buisanang kopanong ena e bohlokwa ha


motho wa mme yena a sebediswa ho nka metsotso.

5.3 Batho ba kopanong ena ba lwantshana ka mantswe, ho sebedisitswe


pudulwanana e hlabang e bontshang kgalefo ho motho ya ho A, mantswe a
pudulwaneng eo a bontsha ho lwana le ho supa motho ka monwanwa ha
motho ya ho A.

5.4 Ho ne ho buuwa ka motlakase motsotsong ona. Hobane ba phehisana ka


hore na motlakase o tla tsamaiswa hantle na. Baithuti ba bang ba tsebang
ho hong ka kopano ya Codesa, ba tla bua ka ho ahwa Aforika Borwa e ntjha.

IEB Copyright © 2023 PHETLA


NATIONAL SENIOR CERTIFICATE: SESOTHO PUO YA PELE YA TLATSETSO: PAMPIRI YA I – Leqephe 8 ho a 8
MARKING GUIDELINES

POTSO YA 6

6.1 2021.

6.2 2019.

6.3 Tjhe, hobane maemo a ho tinngwa ha motlakase a ntse a mpefala/nyoloha.

6.4 Motlakase o tsamaya nako e telele haholo/ batho ba fellwa ke mosebetsi/ dijo
tsa baahi di a senyeha/ bola ka dihatsetsing, jj.

6.5 Ke maemo a bobedi.


Matshwao ohle: 100

IEB Copyright © 2023

You might also like