विज्ञान P-2 (M) (X)

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 11

2021

l R>iH$ d¡{eîQ>ço :
* ~moS>m©À¶m 2021 À¶m narjogmR>r n[anyU© aMZm.
* à˶oH$ {df¶mV gwédmVrbm " A˶§V ‘hËËdmMo ' ¶m A§VJ©V e¡j{UH$ df© 2020-21 gmR>r dJiboë¶m
Aä¶mgH«$‘mMr g{dñVa Zm|X.
* à˶oH$ {df¶mV àíZn{ÌHo$Mm/H¥${Vn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m.
* à˶oH$ {df¶mV ~moS>m©Mr ‘mM© 2020 Mr àíZn{ÌH$m/H¥${Vn{ÌH$m AmXe© CËVam§gh.
* ¶m àíZn{ÌH$m§Vrb/H¥${Vn{ÌH$m§Vrb dJiboë¶m Aä¶mgH«$‘mdarb àíZ d CËVao Zm|Xrgh N>m¶m§{H$V.
* à˶oH$ {df¶mV dJibobm Aä¶mgH«$‘ bjmV KoD$Z VÁk d AZw^dr boIH$m§Zr V¶ma Ho$boë¶m 5 – 5
àíZn{ÌH$m/H¥${Vn{ÌH$m gamdmgmR>r Am{U ˶m§Mr g§nyU© CËVao QR code da.
* J{UV (^mJ  I d II) ¶m {df¶m§À¶m gamd àíZn{ÌH$m§V nS>VmiçmgmR>r CËVao.
ZdrZ d¡{eîQ>ç ¶§Xm àW‘M
Am°{S>¶mo ’$sMa ZdZrV da
(A{YH$ ‘m{hVrgmR>r g‘moaMo nmZ nmhm.)

gamd àíZn{ÌH$m§À¶m AMyH$ d AmXe© CËVam§gmR>r QR code


ñH°$Z H$am. Vw‘À¶m CËVan{ÌH$m§Mo ñdV:M ‘y붑mnZ H$am.

qH$‘V :
D0649 ` 280.00
qhXr (bmoH$dmUr) d g§ñH¥$V (g§¶w³V) qH$dm g§ñH¥$V (g§nyU©) ¶m ^mfm {df¶m§gmR>r dJibobm Aä¶mgH«$‘,
H¥${Vn{ÌH$m§Mo AXç¶mdV AmamIS>o d ~moS>m©À¶m 2020 À¶m H¥${Vn{ÌH$m ¶m§Zwgma AXç¶mdV

ZdZrV
gamd H¥${Vn{ÌH$m
B¶ËVm Xhmdr
EopÀN>H$ qhXr (bmoH$dmUr) g§ñH¥$V (g§¶w³V) g§ñH¥$V (g§nyU©)
{df¶ 40 JwU 40 JwU 80 JwU

à˶oH$ {df¶mV :
l e¡j{UH$ df© 2020 – 21 gmR>r dJiboë¶m KQ>H$m§Mr g{dñVa Zm|X
l H¥${Vn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m
l ~moS>m©À¶m 2020 À¶m H¥${Vn{ÌH$m gmoë¶yeÝggh
l gamdmgmR>r 5 H¥${Vn{ÌH$m
ho nwñVH$ l gamdmÀ¶m gd© H¥${Vn{ÌH$m§Mr g§nyU© CËVao QR code da!
gd© nwñVH$-{dH«o$˶m§H$S>o
CnbãY gamd ^anya, Va ¶e nwaonya!

‘w§~B© : ZdZrV ^dZ, ^dmZre§H$a amoS>, XmXa (npíM‘), ‘w§~B©  400 028. (’$moZ : 6662 6565)
www.navneet.com · e-mail : publications@navneet.com
Ah‘Xm~mX : ZdZrV hmCg, JwéHw$b amoS>, ‘o‘ZJa, Ah‘Xm~mX  380 052. (’$moZ : 6630 5000)
nwUo : ZdZrV ^dZ, 1302, ewH$« dma noR>, gUg ßbmPmOdi, ~mOramd amoS>, nwUo  411 002. (’$moZ : 2443 1007)
ZmJnya : 63, {edmOr gm¶Ýg H$m°boOg‘moa, H$m±J«ogZJa, ZmJnya  440 012. (’$moZ : 242 1522)
Zm{eH$ : {Z‘m©U BÝñnm¶a, Xþgam ‘Obm, H$mÝhoao dmS>r, Owݶm gr~rEgÀ¶m g‘moa, Zm{eH$  422 001. (’$moZ : 259 6950)

2121
CTP
Rev. (28-12-2020)

2
‘ZmoJV
AmOda H$Yrhr AZw^dbr Zmhr, Aer hr AmH$pñ‘H$ CX²^dbobr " H$mo{dS>-19 ' n[apñWVr! Aem
n[apñWVrVhr g‘J« ‘hmamîQ´>mMo ‘w»¶mܶmnH$, {ejH$, {dXçmWu d ˶m§Mo nmbH$ B¶ËVm XhmdrÀ¶m ~moS>m©À¶m
narjobm gdm}ÀM àmYmݶ XoD$Z Vm§{ÌH$ gmYZm§À¶m gmhmæ¶mZo AܶmnZ-Aܶ¶Z H$m¶© H$arV AmhoV, ho I{MVM
Jm¡admñnX Amho. ¶m kmZ¶kmV gmhmæ¶^yV hmoʶmgmR>r AJ«oga e¡j{UH$ àH$meH$ ¶m Zm˶mZo Amåhrhr H${Q>~X²Y
AmhmoV. ¶mM ^y{‘Ho$VyZ ~moS>m©À¶m 2021À¶m narjogmR>r AXç¶mdV AmamIS>çmZwgma " ZdZrV gamd àíZn{ÌH$m
d H¥${Vn{ÌH$m (gd© {df¶) … B¶ËVm Xhmdr ' ho nwñVH$ àH$m{eV H$aVmZm Amåhm§bm A˶§V AmZ§X hmoV Amho.
" H$mo{dS>-19 ' n[apñWVr‘wio AܶmnZ-Aܶ¶Z H$m¶m©gmR>r {‘iUmam H$‘r H$mbmdYr bjmV KoVm, ~moS>m©Zo
e¡j{UH$ df© 2020-21 H$[aVm à˶oH$ {df¶mVrb H$mhr KQ>H$ ‘y붑mnZmVyZ åhUOoM narjoVyZ dJibo AmhoV.
hm dJibobm Aä¶mgH«$‘ bjmV KoD$ZM àñVwV " ZdZrV gamd àíZn{ÌH$m d H¥${Vn{ÌH$m ' V¶ma H$aʶmV
Amë¶m AmhoV, ho ¶m nwñVH$mMo ‘hËËdmMo d¡{eîQ>ç Amho.
àñVwV nwñVH$mV à˶oH$ {df¶mV gwédmVrbmM " A˶§V ‘hËËdmMo ' ¶m Mm¡H$Q>rV ˶m ˶m {df¶mVrb
Cnamoëbo{IV dJiboë¶m Aä¶mgH«$‘mMr g{dñVa d gwb^ Zm|X XoʶmV Ambr Amho. ˶m‘wio Zo‘³¶m H$moU˶m
KQ>H$m§Mm narjogmR>r Aä¶mg H$am¶Mm, ho {dXçm϶mªÀ¶m ghO bjmV ¶oB©b.
˶mZ§Va à˶oH$ {df¶mMm ~moS>m©À¶m àíZn{ÌHo$Mm/H¥${Vn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m ‘mJ©Xe©Zmgh d
ñnîQ>rH$aUmgh XoʶmV Ambm Amho. ˶m‘wio {dXçm϶mªZm àíZn{ÌHo$À¶m/H¥${Vn{ÌHo$À¶m ñdê$nm{df¶r H$moUVrhr
e§H$m amhUma Zmhr.
˶mZ§Va {dXçm϶mªÀ¶m ‘mJ©Xe©ZmW© à˶oH$ {df¶mV ~moS>m©Mr ‘mM© 2020 Mr àíZn{ÌH$m/H¥${Vn{ÌH$m g§nyU©
gmoë¶yeÝggh d JwUXmZnX²YVrgh gmoS>dyZ XoʶmV Ambr Amho. hr àíZn{ÌH$m/H¥${Vn{ÌH$m d ˶m§Mr CËVao XoVmZm,
¶m dfu dJiboë¶m KQ>H$m§darb àíZ d CËVao Zm|Xrgh N>m¶m§{H$V H$ê$Z XoʶmV Ambr AmhoV. OoUoH$ê$Z ¶m
KQ>H$m§darb àíZ narjoV ¶oUma ZmhrV, ¶mMr OmUrd {dXçm϶mªZm hmoB©b; nU ˶mM~amo~a g§~§{YV àíZàH$mam§V
H$moUVo àíZ {dMmabo OmD$ eH$VmV Am{U ˶m§Mr CËVao H$er {bhmdrV, ¶mMr g‘O {dXçm϶mªZm AmnmoAmnM
¶oB©b. ~moS>m©À¶m àíZn{ÌHo$Mo/H¥${Vn{ÌHo$Mo gmoë¶yeÝg ImgH$ê$Z CËVan{ÌHo$À¶m Z‘wݶmda gmoS>dyZ XoʶmV Ambo
AmhoV. ˶m‘wio CËVan{ÌHo$V CËVao H$er {bhmdrV, ¶mMm AmXe© dñVwnmR>M {dXçm϶mªZm {‘iob.
" ZdZrV gamd àíZn{ÌH$m d H¥${Vn{ÌH$m ' ¶m nwñVH$mV à˶oH$ {df¶mV gamdmgmR>r 5 àíZn{ÌH$m/
H¥${Vn{ÌH$m XoʶmV Amë¶m AmhoV. ZdZrVÀ¶m VÁk d AZw^dr boIH$m§Zr ¶m dfm©gmR>r dJibobm Aä¶mgH«$‘
bjmV KoD$Z ¶m gamd àíZn{ÌH$m§Mr aMZm Ho$br Amho. ho H$aVmZm nmR>çnwñVHo$ Am{U " AXç¶mdV AmamIS>çmVrb '
gd© g§^mì¶ {d{dY àíZàH$mam§Mm AmdOy©Z g‘mdoe hmoB©b ho ImgH$ê$Z nm{hbo Amho. VgoM J{UV (^mJ  I)
d (^mJ  II) ¶m {df¶m§V gamd àíZn{ÌH$m§Vrb àíZm§Mr CËVao nS>VmiçmgmR>r XoʶmV Ambr AmhoV.
WmoS>³¶mV, ~moS>m©À¶m 2021 À¶m narjoMr n[anyU© V¶mar d gamd H$aʶmgmR>r àñVwV " ZdZrV gamd
àíZn{ÌH$m d H¥${Vn{ÌH$m ' ho nwñVH$ {dXçm϶mªZm IynM Cn¶moJr R>aob Am{U ¶mÀ¶m gamdmZo {dXçm϶mªZm
~moS>m©À¶m narjo‘ܶo CÁÁdb ¶e bm^ob, Agm {dídmg Amåhm§g dmQ>Vmo.
XhmdrVrb gd© {dXçm϶mªZm CÁÁdb ¶emgmR>r " ZdZrV 'À¶m hm{X©H$ ew^oÀN>m!
  àH$meH$

3

AZwH«$‘{UH$m n¥îR> H«$.
 {d^mJ 1 : ENGLISH (LL)
Reduced Syllabus and Updated Format of Board's Activity Sheet ... 5 Vo  13
Board's March 2020 Activity Sheet with Solutions ... 14 Vo  44
Activity Sheets 1 to 5 (For Practice) ... 45 Vo  97
 {d^mJ 2 : ‘amR>r (Hw$‘ma^maVr)
dJibobm Aä¶mgH«$‘ d H¥${Vn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m ...  98 Vo 104
~moS>m©Mr ‘mM© 2020 Mr H¥${Vn{ÌH$m AmXe© CËVam§g{hV ... 105 Vo 132
H¥${Vn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr (gamdmgmR>r) ... 133 Vo 173
 {d^mJ 3 : qhXr (bmoH$^maVr)
hQ>mE JE nmR²>¶H«$‘ Am¡a H¥${Vn{ÌH$m H$m AX²¶VZ àmê$n ... 174 Vo 178
~moS>© H$s ‘mM© 2020 H¥${Vn{ÌH$m AmXe© CËVam| g{hV ... 179 Vo 206
H¥${Vn{ÌH$m 1 go 5 (Aä¶mg Ho$ {bE) ... 207 Vo 251
 {d^mJ 4 : B{Vhmg  amÁ¶emñÌ
dJibobm Aä¶mgH«$‘ d H¥${Vn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m ... 252 Vo 255
~moS>m©Mr ‘mM© 2020 Mr H¥${Vn{ÌH$m AmXe© CËVam§gh ... 256 Vo 273
H¥${Vn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr (gamdmgmR>r) ... 274 Vo 296
 {d^mJ 5 : ^yJmob
dJibobm Aä¶mgH«$‘ d àíZn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m ... 297 d 298
~moS>m©Mr Z‘wZm àíZn{ÌH$m AmXe© CËVam§gh ... 299 Vo 313
àíZn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr (gamdmgmR>r) ... 314 Vo 335
 {d^mJ 6 : {dkmZ Am{U V§ÌkmZ (^mJ 1)
dJibobm Aä¶mgH«$‘ d H¥${Vn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m ... 336 Vo 338
~moS>m©Mr ‘mM© 2020 Mr H¥${Vn{ÌH$m AmXe© CËVam§gh ... 339 Vo 352
H¥${Vn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr (gamdmgmR>r) ... 353 Vo 367
 {d^mJ 7 : {dkmZ Am{U V§ÌkmZ (^mJ 2)
dJibobm Aä¶mgH«$‘ d H¥${Vn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m ... 368 d 369
~moS>m©Mr ‘mM© 2020 Mr H¥${Vn{ÌH$m AmXe© CËVam§gh ... 370 Vo 383
H¥${Vn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr (gamdmgmR>r) ... 384 Vo 403
 {d^mJ 8 : J{UV (^mJ  I)
dJibobm Aä¶mgH«$‘ d àíZn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m ... 404 Vo 406
~moS>m©Mr ‘mM© 2020 Mr àíZn{ÌH$m AmXe© CËVam§gh ... 407 Vo 426
àíZn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr (gamdmgmR>r) ... 427 Vo 446
àíZn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr  CËVao ... 447 Vo 449
 {d^mJ 9 : J{UV (^mJ  II)
dJibobm Aä¶mgH«$‘ d àíZn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m ... 450 Vo 452
~moS>m©Mr ‘mM© 2020 Mr àíZn{ÌH$m AmXe© CËVam§gh ... 453 Vo 472
àíZn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr (gamdmgmR>r) ... 473 Vo 493
àíZn{ÌH$m 1 br Vo 5 dr  CËVao ... 494 Vo 496

4
[d^mJ 7 : {dkmZ Am{U V§ÌkmZ (^mJ 2)
A˶§V ‘hËËdmMo
Zm|X : e¡j{UH$ df© 2020 – 21 ¶mH$[aVm hmoUmè¶m ‘y붑mnZmVyZ " {dkmZ Am{U V§ÌkmZ (^mJ 2)' ¶m
{df¶mV H$moUVmhr nmR> g§nyU©nUo dJiʶmV Ambobm Zmhr; Va à˶oH$ nmR>mVyZ H$mhr ~m~r ~moS>m©Zo dJië¶m AmhoV.
∙ B{VhmgmV S>moH$mdVmZm ∙ gm§Jm nmhÿ!
∙ OmoS> ‘m{hVr V§ÌkmZmMr ∙ n[aM¶ emñÌkm§Mm
∙ B§Q>aZoQ> ‘mPm {‘Ì ∙ Oam S>moHo$ Mmbdm.
∙ {ZarjU H$am. ∙ WmoS>o AmR>dm.
∙ Zoh‘r bjmV R>odm. ∙ ‘mhrV Amho H$m Vwåhm§bm?
∙ {dMma H$am d gm§Jm.
 darb gd© ~m~r (nmR>çnwñVH$mV Mm¡H$Q>tV {Xbobo ‘OHy$a) Ho$di Adm§Va dmMZ qH$dm ñd¶§Aܶ¶Z
¶m§gmR>r amIyZ R>odʶmV Amë¶m AmhoV. ˶m§Mo ‘y붑mnZ hmoUma Zmhr.
 {deofV: nmR> 4 d 5 ¶m nmR>m§Vrb ~amMgm ^mJ H$‘r H$aʶmV Ambm Amho.
 nmR> 4, 5 Am{U 9 ¶m§Vrb nmR>çm§e dJiʶmV Ambm Amho, Vmo nwT>rbà‘mUo 
nmR> 4 nmR> 5 nmR> 9
∙ O¡d{d{dYVoMo g§dY©Z ∙ h[aV D$Om© ∙ gm¶~a JwÝho
∙ n¶m©daUr¶ g§ñWm d ˶m§Mo H$m¶© ∙ Am¡pîUH$ D$O}Vrb g‘ñ¶m
∙ 
n¶m©daUr¶ g‘ñ¶m d ˶m§À¶mdarb ∙ n¶m©daU ñZohr D$O}À¶m {XeoZo
Cnm¶
(dJiboë¶m Aä¶mgH«$‘mgmR>r ~moS>m©Mo g§~§{YV A{YH¥$V nÌH$ nmhmdo.)
~moS>m©À¶m ‘mM© 2020 À¶m H¥${Vn{ÌHo$Vrb darb KQ>H$m§Vrb àíZm§Zm N>m¶m§{H$V H$aʶmV Ambo Amho.
gXa gamd àíZn{ÌH$m (H¥${Vn{ÌH$m) dJibobm Aä¶mgH«$‘ bjmV KoD$ZM V¶ma H$aʶmV Amë¶m AmhoV.

~moS>m©À¶m àíZn{ÌHo$Mm AXç¶mdV AmamIS>m


(‘mJ©Xe©Z d ñnîQ>rH$aUm§gh)

à. 1. (A) {Xboë`m n`m©`m§n¡H$s ¶mo½¶ n¶m©¶mMm H«$‘m§H$ {bhm … 5

bjmV R>odm :
à. 1 (A) ‘ܶo 5 ~hwn`m©`r àíZ àË`oH$s EH$ JwUmgmR>r {dMmabo OmVrb.
ho gd© ~hwn`m©`r àíZ nmR>çnwñVH$mVrb _OHw$amda AmYm{aV AgVrb.

à. 1. (~) nwT>rb àíZ gmoS>dm … 5

bjmV R>odm :
à . 1 (~) ‘ܶo {d{dY àH$maMo dñVw{ZîR> àíZ AgVrb. àË`oH$ àíZmbm EH$ JwU Agob. ho {d{dY àíZ
nwT>rb àH$maMo AgVrb :
(1) JQ>mVrb doJim KQ>H$ AmoiIm. (2) ghg§~§Y AmoiIm. (3) OmoS>çm Owidm. (4) MyH$ H$s ~amo~a Vo {bhm.
(5) Zmd/ aoUwgyÌ {bhm. {Xboë¶m {MÌmbm/AmH¥$Vrbm Zmd Xçm. (6) AmoKV³Ë¶mVrb EImXr [aH$m‘r OmJm ^am.

368 ZdZrV gamd àíZn{ÌH$m : B¶ËVm Xhmdr


à. 2. (A) emñÌr¶ H$maUo {bhm : (H$moUVrhr XmoZ) 4

bjmV R>odm :
àíZ 2 (A) _Ü`o " emñÌr` H$maUo {bhm ' `m ñdê$nmMm àíZ Agob. `oWo àË`oH$s XmoZ JwUm§Mo VrZ CnàíZ
XoÊ`mV `oVrb. Ë`m§_Ü`o OrdemñÌmMm d n`m©daUemñÌmMm {H$_mZ EH$-EH$ àíZ Agob. Vwåhm§bm `m§Vrb
H$moUVohr XmoZ CnàíZ gmoS>dm`Mo AmhoV.

à. 2. (~) nwT>rb àíZ gmoS>dm : (H$moUVohr VrZ) 6

bjmV R>odm :
àíZ 2 (~) ‘ܶo àË`oH$s XmoZ JwUm§Mo nmM àíZ AgVrb. Ë`m§Vrb H$moUVohr VrZ àíZ gmoS>dm¶Mo AmhoV.
`m§V {H$_mZ XmoZ àíZ OrdemñÌmVrb Am{U XmoZ àíZ n`m©daUemñÌmVrb {dMmaÊ`mV `oVrb. `oWo nwT>rb
{d{dY àH$maMo àíZ {dMmaÊ`mV `oVrb :
(1) J{UVr¶ CXmhaUo gmoS>dm.
(2) {Z`_ / ì`m»`m / VËËd, CXmhaUmg{hV ñnîQ> H$am.
(3) {Q>nm {bhm. ¶mV g§H$ënZoda AmYm[aV/AmH¥$Vrdê$Z ~moY hmoV Agboë¶m g§H$ënZoMm g‘mdoe hmoD$ eHo$b.
(4) AmoKV³Vm nyU© H$am.
(5) \$aH$ ñnîQ> H$am.
(6) JwUY_© / d¡{eîQ>ço / bjUo/’$m¶Xo/VmoQ>o n[aUm‘ {bhm.
(7) CXmhaUo {bhm.

à. 3. nwT>rb àíZ gmoS>dm : (H$moUVohr nmM) 15

bjmV R>odm :
 à. 3 ‘ܶo àË`oH$s VrZ JwUm§Mo AmR> àíZ AgVrb. ˶m§Vrb H$moUVohr nmM> àíZ gmoS>dm`Mo AmhoV. `m§Vrb
Mma àíZ OrdemñÌmMo Am{U Mma àíZ n`m©daUemñÌmMo {dMmaÊ`mV `oVrb. `oWo nwT>rb {d{dY àH$maMo àíZ
AgVrb :
(1) {Xboë`m {dYmZm§Mm dmna H$ê$Z ñnîQ>rH$aU {bhm. (6) AmH¥$Vr nyU© H$am.
(2) Cnm`¶moOZm gwMdm. (7) AmH¥$Vrda AmYm{aV àíZ gmoS>dm.
(3) AmH¥$VrMo Zm‘{ZX}eZ H$ê$Z ñnîQ>rH$aU {bhm. (8) ñnîQ>rH$aUm§g{hV CËVao {bhm.
(4) gmaUr/V³Vm nyU© H$am. (9) {Z`_, {gX²Ym§V ñnîQ> H$ê$Z {bhm.
(5) CXmhaUm§gh ñnîQ>rH$aU {bhm. (10) n{aÀNo>X nyU© H$am.

à. 4. nwT>rbn¡H$s H$moUVmhr EH$ CnàíZ gmoS>dm :  5

bjmV R>odm :
 à. 4 ‘ܶo nmM JwUm§Mo XmoZ àíZ {Xbobo AgVrb. Ë`m§Vrb H$moUVmhr EH$ àíZ gmoS>dm`Mm Amho. `m§Vrb
EH$ OrdemñÌmMm Am{U Xwgam n`m©daUemñÌmVrb Agob.
  ho {d{dY àH$maMo àíZ Ago AgVrb :
(1) Zm‘{ZX}{eV AmH¥$Vr H$mTy>Z ñnîQ>rH$aU {bhm.
(2) MwH$sMr AmH¥$Vr XwéñV H$ê$Z Zì¶mZo H$mT>m d ñnîQ>rH$aU {bhm.
(3) g{dñVa ñnîQ>rH$aUmgh dJuH$aU H$am.
(4) n{aÀNo>X dmMyZ Ë`mda AmYm{aV àíZm§Mr CËVao {bhm.
(5) gmaUr/V³Vm nyU© H$am Am{U ñnîQ>rH$aU {bhm.
(6) {dñV¥V CËVa {bhm.
(7) {Xboë¶m KQ>H$mda AmYm[aV g§H$ënZm{MÌ V`ma H$am d ˶mMo ñnîQ>rH$aU {bhm.

13/ZdZrV gamd àíZn{ÌH$m : B¶ËVm Xhmdr (2021){d^mJ 7 : {dkmZ Am{U V§ÌkmZ (^mJ 2)
D0649 369
gamdmgmR>r H¥${Vn{ÌH$m

{dkmZ Am{U V§ÌkmZ (^mJ 2) : H¥${Vn{ÌH$m 1 br


doi : 2 Vmg ] [ EHy$U JwU : 40

gyMZm : (i) gd© àíZ gmoS>dUo Amdí¶H$ Amho.


(ii) JUH$¶§ÌmMm dmna H$aVm ¶oUma Zmhr.
(iii) àíZmÀ¶m COdrH$S>o {Xboë¶m g§»¶m nyU© JwU Xe©dVmV.
(iv) à˶oH$ ~hþn¶m©¶r àíZmÀ¶m CËVamMo (àíZ H«$. 1. A), ‘y붑mnZ Ho$di àW‘ à¶ËZmVrb n¶m©¶ J«mhç Yê$Z
Ho$bo OmB©b d ˶mbmM JwU {Xbo OmVrb.
(v) ~hþn¶m©¶r àíZmMo CËVa {b{hVmZm CnàíZ H«$‘m§H$ {bhÿZ ˶mg‘moa AMyH$ n¶m©¶mMo dUm©ja (A), (~), (H$)
qH$dm (S>) {bhmdo. CXm., (i) (A) (ii) (~) (iii) (H$).
(vi) Amdí¶H$ VoWo emñÌr¶ d Vm§{ÌH$ÑîQ>çm ¶mo½¶ Zm‘{ZX}{eV AmH¥$˶m H$mT>m.

à. 1. (A) {Xboë`m n`m©`m§n¡H$s `mo½` n`m©`mMm H«$‘m§H$ {bhm : 5


(i) AMmZH$
KS>Umè¶m ~Xbm‘mJrb H$m¶©H$maU^md ¶mÀ¶m {gX²Ym§Vm‘wio bjmV Ambm.
(A) à{VboIZ (~) ñWmZm§VaU (H$) ^mfm§VaU (S>) CËn[adV©Z
(ii) OmñV à‘mUmV Imëbobr H$~m}XHo$ earamVrb ¶H¥$V Am{U ñZm¶y§‘ܶo ñdê$nmV gmR>dbr
OmVmV.
(A) gmIaoÀ¶m (~) ½bwH$moOÀ¶m (H$) ½bm¶H$moOoZÀ¶m (S>) à{WZm§À¶m
(iii) hm àmʶm§‘Yrb Xþgam ‘moR>m Agm g§K Amho.
(A) ‘¥XþH$m¶ (~) g§{YnmX (H$) a§Y«r (S>) MnQ>o H¥$‘r
(iv) ho ^{dî¶mVrb B§YZ ‘mZbo OmVo.
(A) hm¶S´>moOZ dm¶y (~) Zm¶Q´>moOZ dm¶y (H$) {‘WoZ (S>) ã¶wQ>oZ
(v) OZwH$s¶ nmao{fV ~Q>mQ>o Imëë¶m‘wio OrdmUy‘wio hmoUmao amoJ ¶m{déX²Y à{VH$mae³Vr {Z‘m©U hmoVo.
(A) ßboJ (~) H$m°bam (H$) Hw$îR>amoJ (S>) j¶amoJ
à. 1. (~) nwT>rb àíZ gmoS>dm : 5
(i) {dg§JV nX AmoiIm : ‘mZdr hmV, PwaimMm n§I, ~¡bmMm nm¶, Xod‘memMm na.
(ii) ghg§~§Y AmoiIm  H|$ÐH$mMo {d^mOZ : àH$b{d^mOZ : : noerÐì¶ {d^mOZ :
(iii) Zmdo {bhm : ñÌr-àOZZ g§ñWoVrb A§S>me¶mVyZ òdbr OmUmar g§àoaHo$.
(iv) nwT>rb {dYmZ MyH$ H$s ~amo~a Vo {bhm : [a’$m‘m¶{gZ ho à{VO¡{dH$ j¶amoJmda n[aUm‘H$maH$ AgVo.
(v) " A ' JQ>mVrb eãXg‘yhmer ¶mo½¶nUo Owiob Agm " ~ ' JQ>mVrb eãXg‘yh H$moUVm?
" A ' JQ " ~ ' JQ>
>gbm‘ ‘w§~B© ’$mC§S>oeZ (A) hmñ¶ ‘§S>i
(~) V§~mIynmgyZ ‘w³Vr
(H$) noQ> Woanr  nmird àmʶm§Mo g§JmonZ

384 ZdZrV gamd H¥${Vn{ÌH$m : B¶ËVm Xhmdr


à. 2. (A) emñÌr` H$maUo {bhm : (H$moUVrhr XmoZ) 4

(i) ^maVmÀ¶m npíM‘ KmQ>mV XmQ> O§Jbm§Mo nw§OHo$ AmT>iVmV.


(ii) gyú_O¡{dH$ {dH$ao n`m©daUñZohr R>aVmV.
(iii) ‘mZdr earamVrb A§VJ©V Ad¶d A{Ve¶ ‘m¡ë¶dmZ AgVmV.

à. 2. (~) nwT>rb àíZ gmoS>dm : (H$moUVohr VrZ) 6


(i) nwT>rb V³Vm nyU© H$am :

gyÌr{d^mOZmÀ¶m
AdñWm

(ii) nwT>o {Xboë¶m àmʶmMm g§K AmoiIyZ ¶m g§KmMr XmoZ d¡{eîQ>ço {bhm :

(iii) ñdÀN> V§ÌkmZ ¶mgmR>r dmnaʶmV ¶oUmè¶m nwT>rb OrdmUy§Mo à˶oH$s EH$ H$m¶© {bhm :
(A) {OAmo~°³Q>a (~) HCB OrdmUy (H$) {WAmo~°{gbm¶ (S>) A°p³Q>Zmo‘mB{gQ²>g.
(iv) nwT>o {Xbobr {MÝho H$m` Xe©dVmV?

(v) nwT>rb à˶oH$mMr XmoZ CXmhaUo Xçm :


(A) gm‘m{OH$ Amamo½¶ {~KS>dUmao amoJ
(~) VmUVUmd H$‘r H$aʶmgmR>r bmdyZ KoVbobo N>§X.

{d^mJ 7 : {dkmZ Am{U V§ÌkmZ (^mJ 2) 385


à. 3. nwT>rb àíZ gmoS>dm : (H$moUVohr nmM) 15
(i) Ordmí‘ åhUOo H$m` ho gm§JyZ, CËH«$m§VrgmR>r nwamdo åhUyZ Ordmí‘ H$go J¥hrV YaVmV ho CXmhaUmgh ñnîQ>
H$am.
H§$gmV {Xbobo eãX dmnê$Z nwT>rb n[aÀN>oX nyU© H$am :
(ii)
(OZwH$s¶ÑîQ>çm, nwZ:g§¶moJ, nmaJVr, g‘OmVr¶, X²{dJw{UV, EH$JwUr, AY©gyÌr, {df‘OmVr¶)
  {d^mOZmMm ^mJ  II hm gyÌr {d^mOZmgmaImM AgVmo. ¶mV ^mJ  I ‘ܶo V¶ma Pmboë¶m
XmoÝhr EH$JwUr noer {d^m{OV hmoD$Z ˶m§nmgyZ Mma noer V¶ma hmoVmV. ¶w½‘H$ Am{U ~rOmUy
V¶ma H$aʶmMr à{H«$¶m AY©gyÌr {d^mOZmZo hmoVo. ¶m noer{d^mOZmÀ¶m nX²YVr‘ܶo EH$m
noernmgyZ Mma EH$Jw{UV noer V¶ma hmoVmV. ¶m noer{d^mOZmÀ¶m doir JwUgyÌm§‘ܶo
hmoD$Z OZwH$m§Mo hmoVo. ¶m‘wio V¶ma hmoUmè¶m Mmahr Oݶnoer/ZdOmV noer
OZH$ noernojm Am{U EH$‘oH$m§nojm doJdoJiçm AgVmV.

(iii) nwT>o {Xboë`m AmH¥$VrMo {ZarjU H$ê$Z nwT>rb àíZm§Mr CËVao {bhm :

~mhoa nS>Umao
CîU dm¶y
B§YZ ÁdbZH$j

O{ZÌ
J°g
H$m°åàoga Q>~m©BZ {dXçwV D$Om©
hdm

(A) darb à{H«$¶oV H$moUVr D$Om©{Z{‘©Vr hmoVo?



( ~  ) darb D$Om©{Z{‘©Vr H|$Ð H$moU˶m òmoVmda AmYm[aV Amho?

( H$) H$moigm Am{U Z¡g{J©H$ dm¶y ¶m§n¡H$s H$moUVo B§YZ n¶m©daUñZohr Amho? H$m?

(iv) nwT>rb V³Vm nyU© H$am :
D$O}Mm òmoV D$O}Mm àH$ma D$Om©{Z{‘©Vr H|$Ð
(1) H$moigm Am¡{îUH$ D$Om© Am¡{îUH$ D$Om©{Z{‘©Vr H|$Ð

(2) ¶wao{ZA‘

(3) Obme¶

(4) dmam

(v) g§{YnmX g§KmVrb H$sQ>H$m§nmgyZ ‘mZdmbm hmoUmao ’$m¶Xo Am{U VmoQ>o H$m¶ AmhoV?
(vi) S>r.EZ.E. q’$JaqàqQ>J åhUOo H$m¶ Vo WmoS>³¶mV ñnîQ> H$am. ¶m V§ÌmMm dmna H$moUH$moU˶m {R>H$mUr hmoVmo?
XmoZ CXmhaUo Xçm.

386 ZdZrV gamd H¥${Vn{ÌH$m : B¶ËVm Xhmdr


(vii) nwT>rb AmH¥$VrMo {ZarjU H$am d {dMmaboë¶m àíZm§Mr CËVao {bhm …
(A) ho {MÌ H$m¶ Xe©dVo ?
( ~) ¶m g‘ñ¶oMr H$moUVrhr XmoZ H$maUo ñnîQ> H$am.
(H$) ¶ m g‘ñ¶oÀ¶m {ZamH$aUmgmR>r H$moUVohr XmoZ Cnm¶ dU©Z H$am.

nwT>rb AmnËVrMo n{aUm_ Am{U ˶mdarb Cnm¶¶moOZm {bhm :


(viii)
(A) dUdm (~) gmWrMo amoJ (H$) Q>moiYmS>.

à. 4. nwT>rbn¡H$s H$moUVmhr EH$ CnàíZ gmoS>dm :  5


nwT>o {Xbobm n[aÀN>oX dmMyZ, ˶mdarb àíZm§Mr CËVao {bhm :
(i)
 gOrdm§Mo Om{VgmV˶ {Q>H$dʶmgmR>r àOZZ hr ‘hËËdmMr à{H«$¶m Amho. A{dH${gV gOrd Ab¢{JH$
àOZZnX²YVr dmnaVmV; Va {dH${gV dZñnVr Am{U àmUr ho Zoh‘rM b¢{JH$ àOZZ H$aVmV. dZñnVt‘ܶo
Ab¢{JH$ àOZZ {Za{Zamiçm àH$mao hmoVo. CXm., emH$s¶ àOZZ, I§S>r^dZ, H${bH$m¶Z, ~rOmUw{Z{‘©Vr
B˶mXr. b¢{JH$ àOZZmgmR>r Vo ¶w½‘Ho$ V¶ma H$aVmV. àmUrg¥îQ>r‘ܶo ‘wHw$bm¶Z, doJdoJiçm nX²YVtMo
X²{d{d^mOZ, nmW}ZmoOoZo{gg Aem {d{dY nX²YVr dmnaë¶m OmVmV. ¶m nX²YVr Á¶m àmʶm§V {XgVmV
˶m§À¶mV Za Am{U ‘mXr Ago ^oX ZgVmV. nwZO©ZZ ¶m nX²YVrZo XoIrb Zdm Ord {Z‘m©U hmoVmo. na§Vw
nwZO©ZZ hr àOZZmMr IarIwar nX²YV Zmhr. nwZO©ZZ ho OI‘ ^ê$Z H$mT>Uo, Zdm Ad¶d V¶ma H$aUo
Aem H$m¶mªgmR>r Amho. {dH${gV àmUrg§Km§‘ܶo hr j‘Vm g§nyU©nUo bmon nmdbr Amho. ‘mZdmV Ho$di
OI‘ ^ê$Z H$mT>ʶmMo H$m¶© nwZO©ZZ ¶m à{H«$¶oZo hmoVo. b¢{JH$ àOZZ nX²YVrda AZoH$ àH$maMo AmYw{ZH$
g§emoYZ Ho$bo OmV Amho, CXm., ³bmoqZJ. ¶m‘wio ^{dî¶mV {ñ̶m Amnbo An˶ {n˶m{edm¶ AmnUM
ñdV: {Z‘m©U H$ê$ eH$Vrb.
àíZ :
(1 ) gOrd ñdV:Mo Om{VgmV˶ H$go {Q>H$dVmV?
(2) àmUrg¥îQ>rV Ab¢{JH$ àOZZmÀ¶m H$moU˶m nX²YVr AmhoV?
( 3) " nwZO©ZZ hr àOZZmMr Iar nX²YVr Zmhr,' Ago H$m åhQ>bo OmVo?
( 4) dZñnVt‘ܶo àOZZmÀ¶m {Za{Zamiçm nX²YVr H$moU˶m?
( 5) {dH${gV àmʶm§‘ܶo H$moU˶m AmYw{ZH$ àOZZ nX²YVrMo g§emoYZ Mmby Amho?

(ii) nwT>rb {MÝhg§Ho$V H$m¶ gm§JVmV? ˶m AmYmao Vw‘Mr ^y{‘H$m {bhm :

(A) (A) (A) (~) (~) (~) (H ) (H ) (H )

{d^mJ 7 : {dkmZ Am{U V§ÌkmZ (^mJ 2) 387

You might also like