|
[[בילדטעקע:TBE-mikvehMikveh22.jpg|א מקוה אין [[אלבאמאטירת צבי]]|left|thumb קליין|250px]]{{יידישקייט}}
א '''מקווה''' איז א פֿארזאמלונג פֿון וואסער ווווואו מען קען זיך טובל'ן.
== געבוי פון א מקווה ==
* בײַ אלע טובל'ט זיך א פרוי (נאך דער חתונה) מיט דעם ווערן ריין נאך [[נדה]] אדער ווען זי איז געווען א יולדת. ▼מען קען זיך טובל'ן סיי אין א מקוה, א זאמלונג פון רעגנוואסער (מי גשמים), סיי אין א מעין, א קוואל. פראקטיש רופט מען ביידע היינט א מקוה.
* ביי [[ספרדים]] און [[חסידים]] גייען די [[מאן|מענער]] אויך אין א מקוה ▼* אויך ווען מען איז זיך מגייר דארף יעדער איינער זיך טובל'ן אין א מקוה. ▼* כלים (געשיר, בעשטעק, טעפ) וואס מען קויפט פֿון א גוי טובל'ט מען מיט א ברכה פֿאר'ן ניצן מיט עסן. ▼
אין א מי גשמים מקוה טוישט זיך נישט דאס וואסער, דעריבער שאפט דאס א פראבלעם ווי אזוי צי האלטן די מקוה ריין. כדי צו לייזן דעם פראבלעם מיט צוויי אדער מער "בורות". דאס רעגנוואסער ווערט געזאמלט אין א גרויסער ציסטערנע געגראבן אין דער ערד; דאס איז דער ערשטער בור. אבער מען טובל'ט נישט אין דעם בור נאר אין א צווייטן בור, וואס איז געמאכט ווי א גרויסער באד אדער א קליינער שווימבאד. די צוויי בורות זענען באהאפטן דורך "השקה", דאס איז א גרויסער לאך וואס באהעפט די בורות. אנדערע מאכן נישט השקה נאר זריעה, לויטן [[חזון איש]]. דעם בור טבילה פילט מען אן מיט נארמאלן וואסער און מען קען אים הייצן צו א באקוועמען טעמפעראטור.
== הנהגות פאר מענער מקוה ==
און ס'איז דא וואס מאכן דערנעבן א "בור אצל בור" און דאס אליינס צוטיילט מען אין צוויי, וואס ווערט גערופן "בור על גבי בור".
באזונדער איז דא א העכערער בור וואס ווערט גערופן "אוצר", וואו מ'האלט דאס רעגנוואסער. און דאס איז אין פאל פון נויט, אויב עס גייט נישט קיין רעגן א שטיק צייט.
איך האף אז די אלע וואס לייענען דא גייען אין מקוה טעגליך (אדער לכה"פ כמעט טעגליך...), איז נעמט עטליכע מינוט, און לייענט ווי אזוי זיך אויפצופירן אין מקוה, און גיט דאס איבער אייערע חברים, "ספרעד דע ווארד"...
== טובל׳ען ==
א) קומסט אן אין מקוה, מוזט נישט רעדן. אויב ווילסטו יא עפעס רעדן, שריי נישט הויך, נישט יעדער מוז וויסן וואס דו האסט גע'חלומ'ט ביינאכט.
▲* בײַ אלע טובל'ט זיך א פרוי ( היינט צו טאג, נאר נאך דער חתונה) מיט א ברכה; מיט דעם ווערןווערט זי ריין צו איר מאן נאך דער טומאת [[נדה]] אדער ווען זי איז געווען א [[יולדת ]].
▲* אויך וועןאיינער מעןוואס איז זיך מגייר דארף יעדער איינער זיך טובל'ן אין א מקוה.
▲* כלים (געשיר, בעשטעק, טעפ) וואס א גוי האט געמאכט אדער וואס מען קויפט פֿוןפון א גוי , טובל'ט מען מיט א ברכה פֿאר'ןאיידער מען ניצט ניצןזיי מיט עסן.
▲* ביי [[ספרדים]] און [[חסידים]] גייען די [[מאן|מענער]] אויך אין א מקוה יעדן טאג, אדער מדין טבילת [[עזרא]].
=== ערב יום טוב ===
ב) טוה זיך אויס איידל, מאך זיכער אז דו פארנעמסט נישט א גאנצע באנק. רעכן זיך מיט א צווייטן.
עס ווערט געברענגט אז מ׳זאל זיך טובל׳ן ערב יום טוב. אנדערע זענען זיך נוהג אז זיי גיין אין דער מקווה נאר [[ערב יום כיפור]], און אויך ערב [[ראש השנה]]. דערפאר פירן זיך אסאך מענער זיך טובל׳ן אפילו די וואס גייען נישט אגאנץ יאר צו גיין.
ערב יום כיפור איז אויך א מנהג ביי טייל פרויען גייען אין דער מקווה.
ג) ס'איז נישט קיין שיינע זאך זיך צו נעמען קראצן די הויט פון די פוס בפני כל קהל עם ועדה. ס'קען פארעקלען מענטשן.
ד) אויב ביסטו נישט ריין אדער פארשוויצט, נעם א שאוער בעפאר דו גייסט זיך טובל'ען. אנדערע אידן מוזן זיך נישט טובל'ען אין דיינע שמוץ.
'''מקווה איד''' איז דער טיטולטיטל פון איינעראיינעם וואס גיבט אפבאךזיך פוןאפ מיט די [[מקווה]], נעמט די איינטריט געלט, רייניגט די מקוה, אויך איז איינגעפירט אז דער מקוה איד האט א שטיקל געוועלבל וואס פארקויפט תשמשיתשמושי קדושה און וויין מיט בראנפן א.ד.ג. ▼
אין א נשים מקווה הייסט די פרוי וואס גיט אכט אויף די טבילות א [[טיקערין]].
ה) אין בור, דריי דיך אויס צו א וואנט און פארברענג ווי אזוי דו ווילסט.
== מקוואות אין ישראל און חוץ לארץ ==
ו) בשעת דו טובל'סט זיך, טוה עס רואיג. א גרויסער עולם, ווען מ'טובל'ט זיך, הייבט אן די וואסער צו שטורעמען מיט מעכטיגע כוואליעס... וואס שפרינגסטו אזוי? פארוואס דארפן די אנדערע מענטשן זיך ווארפן רעכטס און לינקס ווייל דו ווילסט יעצט זיך טובל'ען מיט גרויס התלהבות? צו מאכן א טעסט ווי אזוי דו ביסט, גיי אין א רואיגע מקוה און גיב צוויי-דריי טבילות, און הייב אויף דיין קאפ און קוק זיך אום. איז די וואסער נאך אלץ רואיג ווי בעפאר, אדער עס האט זיך צושטורעמט? אויב איז די וואסער צעווילדעוועט, דאן דאפסטו זיך אויסלערנען טובל'ען!
אין [[ישראל]] איז בויען מקוואות א רעליגיע דינסט וואס דאס לאנד דארף פארזארגן. די איינוואוינער פון א יישוב האבן א רעכט צו פאדערן מ'זאל בויען א מקווה, און היינט האט כמעט יעדער יידישער יישוב אין ישראל א מקווה. עטלעכע ארגאניזאציעס זענען טעטיק אין דעם געביט, די הויפט פון זיי איז דער "מרכז הארצי לטהרת המשפחה" (''נאציאנאלער צענטער פאר [[טהרת המשפחה]]'') וואס הרב [[אפרים זלמן היילפרין]] האט געגרינדעט.
אין חו"ל איינער פון די וויכטיקסטע אויפגאבעס פון יעדער יידישער קהילה איז בויען און אויסהאלטן מקוואות.
ס'איז ידוע דער הייליגער ר' ישראל סאלאנטער ז"ל מייסד תנועת המוסר האט אמאל געזעהן א מענטש לויפן פארטאגס צו סליחות, אויפן וועג לויפנדיג האט ער אריינגעהאקט אין עטליכע מענטשן, צובראכן און שאדן געמאכט יענעמ'ס כלים, און געשריגן אויף מענטשן וואס האבן אים געשטערט זיך יאגן, האט ר' ישראל געזאגט אויף דעם מענטש אז יצא שכרו בהפסדו, ער האט מער שאדן געמאכט ווי אויפגעטון. אנדערע מענטשן דארפן נישט ליידן אז דו ביסט אין גרויס התלהבות!
ז) עס איז כדאי זיך אפווישן אין דעם באד צימער און נישט אינעם צימער ווו מען טוט זיך אויס/אן, ווייל די וואסער וואס טראפעט פון דיר מאכט א שרעקליכע העקלאפטיגע בלאטע. ווישסט זיך אפ מיט דיין האנטוך, פיין און וואויל, אבער אויסבלאזן די נאז דערין איז שוין נישט קיין שיינע זאך. קודם כל קען דאס פאר'מיאוס'ן ביי מענטשן; דערנאך, אנדערע מענטשן קענען נוצן דיין האנטוך אויף דער ערד נאכדעם וואס דו פארלאזט דעם מקוה (כנהוג אצלינו), נו, מה דעלך סני לחברך לא תעביד, דו וואלסט זיכער נישט געוואלט אריינטרעטן אין יענעמ'ס אויסגעבלאזענע נאז האנטוך, טא אויב אזוי טוה דאס נישט פאר קיין צווייטן. פאר דעם קען מען נוצן טישאס אדער טוילעט [[פאפיר]]. בפרט אין מאנכע מקוואות ווען דו האנטוכער גייען אויס נוצט מען איבער "גענוצטע" האנטוכער... קאמענטארן זענען איבריג.
המשך יבא... איר קענט צולייגן הלכות, הגהות, אדער פירכות!
==טיקערין==
▲'''מקווה איד''' איז דער טיטול פון איינער וואס גיבט אפבאך פון די [[מקווה]], נעמט די איינטריט געלט, רייניגט די מקוה, אויך איז איינגעפירט אז דער מקוה איד האט א שטיקל געוועלבל וואס פארקויפט תשמשי קדושה און וויין.
אויך איז דאס א ניק אויפן פאפולער וועב זייט [[הייד פארק]], ער שטעלט זיך אהער ווי אן אינטעלעגענטער באשיידענער [[אהרוני]].
[[קאטעגאריע:נעמען און טיטולן]]
[[קאַטעגאָריע:מצוות און מנהגים]]
[[קאטעגאריע:חסידות]]
[[en:Mikvah]]
[[he:מקווה]]
[[de:Mikwe]]
[[cs:Mikve]]
[[da:Mikvé]]
[[et:Mikva]]
[[fi:Mikve]]
[[fr:Mikvé]]
[[ja:ミクワー]]
[[ko:미크바]]
[[lt:Mikvah]]
[[lv:Mikva]]
[[nl:Mikwe]]
[[nn:Mikvé]]
[[pl:Mykwa]]
[[pt:Mikvá]]
[[ru:Микве]]
[[sk:Mikve]]
[[sv:Mikve]]
[[tr:Mikve]]
| 