Gaan na inhoud

Kapper

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Kapper
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Plantae
(geen rang):
Tracheophytes
(geen rang):
Angiosperms
Orde:
Brassicales
Familie:
Capparaceae
Genus:
Capparis
Spesie:
C. Spinosa
Binomiale naam
Capparis Spinosa
Sinonieme[1]

Die Kapper (Capparis spinosa) of kapperboom(pie), -kruid, -struik, kappertjieboom, -bos, ook kappertjie (blomsoort, Tropaeolum majus) (kapusynerblom -meer Neerlandisties volgens die WAT- "kapucijnbloem" (Nederlands)), vergelykbaar met die Franse capucine (1694) en Duitse Kapuzinerkresse, wat almal verwys na die kappie, soos gedra deur 'n spesifieke monnikorde) is 'n meerjarige plant met afgeronde, vlesige blare en groot wit tot pienkwit blomme.[2][3] [4] Die plant is veral bekend vir die eetbare blomknoppe (kappertjies), wat gereeld as smaakmiddel gebruik word, en die vrugte (kapperbessies), wat albei meestal gepekel word. Ander spesies soos Capparis word ook saam met C. spinosa gepluk vir hul knoppe of vrugte. Ander dele van Capparis- plante word gebruik in die vervaardiging van medisyne en skoonheidsmiddels.

Die Kapkappertjie, moontlik afgelei van die Engelse Cape caper, en dan spesifiek die blomknoppies daarvan, is van toepassing op Capparis sepiaria, var. citrifolia (Lam.) Toelken. Laasgenoemde het voorheen bekend gestaan onder die sinonieme Capparis citrifolia of Capparis capensis. Die Kapkappertjie is die Kaapse ekwivalent van Capparis spinosa wat in Europa gevind word. Die blomknoppies van die Kapkappertjie word gebruik soos dié van Capparis spinosa, en die plaaslike produk word Kapkappertjies genoem.

Capparis spinosa is inheems aan die Middellandse See-gebied. [5] Dit is inheems aan byna al die omliggende Middellandse See-lande, en is opgeneem in die flora van die meeste daarvan. Dit is onseker of dit inheems is aan hierdie streek. Die familie Capparaceae kon in die trope ontstaan het en later na die Middellandse See-kom versprei het. [6]

Die taksonomiese status van die spesie is omstrede en onseker. Spesies binne die genus Capparis wissel baie, en interspesifieke basters het deur die evolusionêre geskiedenis van die genus algemeen voorkom. As gevolg hiervan beskou sommige outeurs C. spinosa as bestaande uit veelvuldige verskillende spesies, [7] en andere dat die Takson 'n enkele spesie is met veelvuldige variëteite of subspesies, [8] [9] of dat die takson C. spinosa 'n baster is tussen C. orientalis en C. sicula . [10]

Plant

[wysig | wysig bron]
Blare en blomknoppe

Die struikgewas beskik oor baie loof, met afwisselende blare wat dik en blink, en rond tot eiervormig voorkom. Die blomme is soet en geurig, met vier kelkblare en vier wit tot pienkwit blomblare, en baie lang violetkleurige meeldrade, en 'n enkele stigma wat gewoonlik ver bo die meeldrade uitstyg. [11]

Omgewingsvereistes

[wysig | wysig bron]
Doringagtige kappertjieblom in Nahal Neqarot, suid van Israel
Ryp kappervrugte

Die kapperstruik benodig 'n halfdroë- of droë klimaat. Die kapperstruik het 'n reeks meganismes ontwikkel wat die impak van hoë bestralingsvlakke, hoë daaglikse temperature en onvoldoende grondwater tydens die groeiperiode daarvan verminder. [12] [13]

Die kapperbos het 'n vreemde reaksie op skielike toenames in bedompigheid; dit vorm vratagtige pokmerke oor die blaaroppervlak. Laasgenoemde is oënskynlik onskadelik, aangesien die plant vinnig by die nuwe toestande aanpas en onverpoosd voortgaan om nuwe blare te produseer.

Dit besit ook eienskappe van 'n plant wat by swak grond aangepas is.[14] Hierdie struik het 'n hoë verhouding tussen wortels en lote. en die teenwoordigheid van mycorrhizaefungi sorg vir optimale opname van minerale in arm grond. Verskillende stikstofbevestigende bakteriese stamme is van die kapstruik-risosfeer geïsoleer, wat 'n rol speel in die handhawing van hoë reserwes van daardie groeibeperkende element. [15]

Verbouing

[wysig | wysig bron]

Die kapperbos is die afgelope vier dekades as 'n gespesialiseerde kultuurproduk in sommige Europese lande bekendgestel. Die ekonomiese belang van die kapperplant het gelei tot 'n beduidende toename in beide die verbouings- en produksievlakke gedurende die laat 1980's. Die belangrikste produksiegebiede is in dorre omgewings geleë in Marokko, die suidoostelike Iberiese Skiereiland, Turkye, die Griekse eiland Santorini en die Italiaanse eiland Pantelleria en die Eoliese eilande, veral Salina. Hierdie spesie het spesiale meganismes ontwikkel om in Middellandse See-toestande te oorleef, en bekendstelling in half-droë lande mag help om versteuring van die bestaande ewewigte in daardie brose ekosisteme te voorkom.

'n Oestyd van ten minste drie maande is noodsaaklik vir winsgewendheid. Intense daglig en 'n lang groeitydperk is nodig om hoë opbrengste te verseker. Die kapperstruik kan in die somer temperature van meer as 40 ° C weerstaan, maar is gevoelig vir ryp gedurende die vegetatiewe periode. Soos in die voetheuwels van die Alpe, kan 'n kapperstruik lae temperature oorleef. Kapperplante word selfs in Ladakh 3,500 m bo seespieël aangetref, hoewel dit gewoonlik op 'n laer hoogte gekweek word. Sommige Italiaanse en Argentynse aanplantings kan sonder probleme sterk winde weerstaan, te danke aan die liggende argitektuur van die plant en die korsagtige konsekwentheid van die blare in sommige bevolkingsgroepe.

Die bekende verspreidings van elke spesie kan gebruik word om die oorsprong van kommersieel voorbereide kappertjies te identifiseer. [16]

Die kapperbos is 'n rupikoolagtige spesie. [17] Dit kom wydverspreid voor in rotsagtige gebiede en word in verskillende grondsoorte gekweek, insluitende alfisole, regosole en litosole. Op verskillende plekke van die Himalajas verdra C. spinosa beide slytige klei en sanderige, rotsagtige of gruisagtige oppervlaktes, met minder as 1% organiese materiaal. Dit groei op kaal rotse, skeure, krake en sandduine in Pakistan, in droë kalkagtige platorandjies van die Adriatiese streek, in droë kusstelsels van Egipte, Libië en Tunisië, in oorgangsones tussen die soutmoeras en die woestyne van die Asiatiese Rooi See- kus, in die rotsagtige droë bodem van die Jordaanvallei, in kalkagtige sandsteenkranse by Ramat Aviv, Israel, en in die sentrale westelike en noordwestelike kusduine van Australië. Dit groei spontaan in muurverbindings van antieke Romeinse vestings, op die Wesmuur van die Tempelberg van Jerusalem, en aan die wal van die kasteel Santa Bárbara (Alicante, Spanje). Klimplantagtige kapperplante oorheers die middeleeuse kalksteenwalle van Alcudia en die bastions van Palma (Mallorca, Spanje). Hierdie aggressiewe gedrag bring ernstige probleme vir die beskerming van monumente mee.

Voortplanting

[wysig | wysig bron]
'n Kapperplant wat blom en binnekort kapperbessies sal oplewer

Kapperplante kan maklik gekweek word uit vars sade wat van ryp vrugte versamel word en in 'n goed dreinerende saadopwekkende mengsel geplant word. Saailinge verskyn oor twee tot vier weke. Ou, gestoorde sade verval in 'n sluimertoestand en benodig koue stratifikasie om te ontkiem. Die lewensvatbare embrio's ontkiem binne drie tot vier dae na gedeeltelik verwydering van die saadjassie. [18] Die saadjassie en die slym rondom die sade is moontlik ekologiese aanpassings om waterverlies te voorkom en saadlewensvatbaarheid gedurende die droë seisoen te bewaar.

Die gebruik van stamsteggies vermy groot wisselinge in produksie en kwaliteit. Nietemin is plante wat uit steggies gekweek word meer kwesbaar tydens droogtes tydens die eerste jare van die plant. Die kapperbossie is 'n houtagtige spesie, en suksesvolle voortplanting vereis deeglike oorweging van biotipes en seisoenale- en omgewingsparameters. Voortplanting van stamsteggies is die standaardmetode om Mallorquina en Italiana in Spanje te kweek, en Nocella op die Aeoliese eilande, veral Salina. Steggies van hardehout wissel van 15 tot 50 cm, en die deursnee van die steggies kan wissel van 1,0 tot 2,5 cm. 'n Ander moontlikheid is om stingels gedurende Februarie tot en met die begin van Maart te versamel, en dit met captan of captafol te behandel en dit in die buitelug of in 'n kamer teen 3-4 ° C te stratifiseer. Dit moet met sand of plastiek bedek wees. Voginhoud en dreinering moet sorgvuldig gemonitor en onderhou word tot planttyd. Met die gebruikmaking van semi-harde steggies wat versamel en geplant is tydens Augustus en September, word lae oorlewingsyfers van onder 30% behaal. Sagtehout steggies word in April van 25 tot 30 dae oue lote voorberei. Elke steggie moet ten minste twee nodes bevat en ses tot 10 cm lank wees. Basale steggies of subterminale steggies is meer suksesvol as terminale steggies. Daarna word die steggies in 'n kweekhuis onder 'n misstelsel met ondergrondse verhitting geplant; 150 tot 200 steggies/m 2 kan geplant word.

Boordvestiging

[wysig | wysig bron]

Die gemiddelde jaarlikse temperatuur in gebiede wat bewerk word, is meer as 14 ° C, en reënval wissel van 200 mm/jaar in Spanje tot 460mm/jaar in Pantelleria en 680 mm/jaar in Salina. In Pantelleria reën dit slegs 35mm vanaf Mei tot Augustus en 84mm in Salina, in die Aeoliese eilande. 'n Reënryke lente en 'n warm, droë somer word as voordelig beskou. [19] Hierdie droogtebestande meerjarige plant word gebruik om landskappe te bou en erosie te verminder langs snelweë, steil rotsagtige hellings, sandduine of brose semi-droë ekosisteme.

Kapperplantaanplantings van meer as 25 tot 30 jaar oud is steeds produktief. [20] Derhalwe is die fisiese eienskappe van die grond (tekstuur en diepte) veral belangrik. Kaperbosse kan uitgebreide wortelstelsels ontwikkel en groei die beste in diep, nie-gestratifiseerde, medium-tekstuur, leemagtige grond. Die ploeg van grond vind gewoonlik plaas voor die vestiging van kapperplante. Grondprofielwysigingspraktyke, soos die ploeg van dieptes van 0,6 tot 1 m kan sommige beperkings verbeter. In Pantelleria is die uitgraaf van groot pitte vir elke struik die doeltreffendste manier om die kapperplant in klipperige grond te verbou. Twee plantontwerpe word gebruik, die vierkant/reghoek en die laanstelsel. Spasiëring word bepaal deur die lewenskragtigheid van die biotipe, die vrugbaarheid van die grond, die gebruikte toerusting en die besproeiingsmetode, indien enige. Spasiering van 2,5 × 2,5 m of 2,5 × 2 m kom algemeen voor in Pantelleria. In Salina, in die Aeoliese eilande, is 3 × 3 m bevredigend vir Nocella. In Spanje is 4 × 4 m of 5 × 5 m bevredigend vir Mallorquina. Spasiëring van 2.0 tot 2.5  m is toepaslik indien C. spinosa gebruik word om gronderosie teen hellings te beheer.

Oes

[wysig | wysig bron]

Kapperknoppe word gewoonlik soggens gepluk. Omdat die jongste, kleinste knoppies die hoogste pryse behaal, is daaglikse oeste tipies.

Kappers kan van wilde plante geoes word, in welke geval dit nodig is om te weet dat die plant nie een van die giftige Capparis-spesies is wat eenders lyk nie. Die plant het gewoonlik geboë dorings wat die mense wat die knoppe oes, kan krap, alhoewel 'n paar doringlose variëteite ontwikkel is.

Kulinêre gebruike

[wysig | wysig bron]
Ingelegde kappertjies (kapperknoppe) in 'n pot

Die gesoute en ingelegde kappertjieknop ('n kappertjie genoem) word dikwels as smaakmiddel of versiering gebruik. Kappertjies is 'n algemene bestanddeel in die Middelandse see-kookkuns, veral Siprus, Italië, en in Aeolies-Griekse en Maltese kos. Die volwasse vrugte van die Kapperstruik word insgelyks voorberei en as Kapperbessies bemark.

Die knoppe, wanneer dit gereed is om te oes, is donker olyfgroen van kleur en omtrent so groot soos 'n vars mieliepit. Dit word gepluk, dan in sout, of in 'n sout- en asynoplossing gepekel, en gedreineer. 'n Intense geur, wat soms beskryf word as soortgelyk aan swartpeper of mosterd, word ontwikkel namate mosterdolie (glukokapparyn) uit elke kapperknop vrygestel word. Hierdie ensiematiese reaksie lei tot die vorming van rutien, wat dikwels gesien word as gekristalliseerde wit kolle op die oppervlaktes van individuele kapperknoppe.

Kappertjiesaad is 'n kenmerkende bestanddeel in die Italiaanse kombuis, veral in Sisiliaanse, Aeoliese en Suid-Italiaanse kombuise. Dit word algemeen gebruik in slaaie, pastaslaaie, vleisgeregte, en pasta souse. Voorbeelde van gebruike in die Italiaanse kookkuns is hoenderpiccata en spaghetti alla puttanesca.

Kappers is een van die bestandele van tartaarsous. Dit word dikwels bedien met koue gerookte salm of geroosterde salmgeregte (veral lox en roomkaas). Kappertjies en kapperbessies word soms vervang deur olywe om 'n martini te versier.

Kappers word volgens grootte as volg gedefinieer, gekategoriseer en verkoop, met die kleinste groottes die wenslikste: nie-pareil (tot 7 mm), surfines (7–8 mm), capucines (kapusyne) (8-9   mm), capotes (9–11 mm), fines (11–13 mm) en grusas (14+ mm). As die kappertjie nie gepluk word nie, blom dit en lewer dit 'n kapperbessie. Die vrugte kan gepekel word en dan as 'n Griekse mezze bedien word.

Kapperblare, wat moeilik is om buite Griekeland of Siprus te vind, word veral in slaaie en visgeregte gebruik. Hulle word gepekel of gekook en in potte met pekelwater-soos kapperknoppies, gepreserveer.

Gedroogde kapperblare word ook gebruik as 'n plaasvervanger vir rennet by die vervaardiging van hoë gehalte kaas. [21]

  • Gepekelde kapperbessies
    Gepekelde kapperbessies
  • Gesoute kapperbessies
    Gesoute kapperbessies
  • Kapperblare, in gepekelde of gekookte vorm, kan as aanvulling tot slaaie gebruik word.
    Kapperblare, in gepekelde of gekookte vorm, kan as aanvulling tot slaaie gebruik word.
  • Roosterbrood met kappertjies
    Roosterbrood met kappertjies

Voedingswaarde

[wysig | wysig bron]

Ingeblikte, ingelegde kappers bestaan uit 84% water, 5% koolhidrate, 2% proteïene en 1% vet.

Gepreserveerde kappertjies bevat dikwels 'n hoë natriuminhoud. In 'n tipiese porsie van 28 gram, lewer kappertjies 6 kalorieë en 35% van die daaglikse aanbevolle waarde (DW) vir natrium, met geen ander voedingstowwe wat in beduidende hoeveelhede teenwoordig is nie. In 'n hoeveelheid van 100 gram is die natriuminhoud 2960 mg of 197% DW, met vitamien K (23% DW), yster (13% DW), en riboflavien (12% DW) wat ook aansienlike vlakke het.

Ander gebruike

[wysig | wysig bron]

Kappers word ook soms in skoonheidsmiddels gebruik.

Polifenole

[wysig | wysig bron]

Ingemaakte kappertjies bevat polifenole, insluitend die flavonoïede quercetin (173 mg per 100 g) en kaempferol (131 mg per 100 g), [22] sowel as antosianiene . [23]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Die kapperplant is in antieke Griekeland as 'n karminatiewe middel gebruik. Dit kom in argeologiese vlakke in die vorm van koolsuurhoudende sade voor en selde as blomknoppe en -vrugte in die konteks van die argaïese en klassieke oudheid. Athenaeus in Deipnosophistae gee veral baie aandag aan die kapper, net soos Plinius ( NH XIX, XLVIII.163) en Theophrastus . [24]

Etimologies kan die kapper en sy familielede in verskillende Europese tale teruggespoor word na die klassieke Latynse woord capparis,"caper", wat op hul beurt geleen is by die Griekse κάππαρις, kápparis, waarvan die oorsprong (sowel as dié van die plant) onbekend is, maar waarskynlik Asiaties is. 'n Ander teorie verbind kápparis met die naam van die eiland Siprus (Κύπρος, Kýpros ), waar kappers in groot hoeveelhede groei. [25]

'n Ryp kappervrug (kapperbessie)

In die Bybelse tyd het die kapperbessie na bewering oor afrodisiese eienskappe beskik; [26] die Hebreeuse woord aviyyonah (אֲבִיּוֹנָה) vir kapper is nou gekoppel aan die Hebreeuse wortel אבה (avah), wat ''begeerte'' beteken. [27] Die woord kom een keer in die Bybel voor in die boek Prediker, vers 12:5.

Die Middeleeuse Joodse kommentator Rashi gee ook 'n soortgelyke interpretasie (12:5 JPR ). Ouer vertalings, waaronder die Septuagint, Vulgaat, Peshitta en Aquila, lewer die woord egter op 'n meer konkrete wyse op as κάππαρις, ''kapperbessie''. [26] In die woorde van een moderne idiomatiese vertaling (2004),

... die sprinkaan raak sy sprong kwyt, </br> en die kapperbessie het geen effek nie; (12:5 HCSB )

Die bessies (abiyyonot) is geëet, soos blyk uit die verbintenis daarvan met tiendes en die beperkings van die Orlah . Dit word noukeurig in die Mishnah en die Talmud onderskei van kapperblare, alin, lote, temarot, [28] en die kappertjieknoppe, "capperisin"; [29] wat almal geëet is, soos gesien uit die seënvereiste, wat verklaar is om die vrug van die ẓelaf- of kapperplant te wees. [30]

Talmud Bavli, Gemara Berachot, bladsy 36 A&B, bespreek die eet van kapperkelkblare teenoor kapperbessies, beide binne en buite die land van Israel en in Sirië.

Kappers word as 'n spesery in die Romeinse kookboek, die Apicius, genoem.

Alternatiewe gebruike

[wysig | wysig bron]

Nasturtium-, gousblom- en Cassia-knoppe word soms as plaasvervanger gebruik.

Galery

[wysig | wysig bron]
  • Kaperbosse in Jerusalem
    Kaperbosse in Jerusalem
  • Kaperbos groei teen die Wesmuur, Jerusalem
    Kaperbos groei teen die Wesmuur, Jerusalem
  • Capparis spinosa vrugte of bessies
    Capparis spinosa vrugte of bessies

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "The Plant List, Capparis spinosa L". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Julie 2020. Besoek op 10 Mei 2020.
  2. ↑ Altervista Flora Italiana, Cappero, Kapernstrauch, Capparis spinosa L. sluit foto's en 'n Europese verspreidingskaart in
  3. ↑ Flora of China, 山柑 shan gan, Capparis spinosa Linnaeus, Sp. Pl. 1: 503. 1753.
  4. ↑ Australia, Atlas of Living. "Capparis spinosa". bie.ala.org.au (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Januarie 2020.
  5. ↑ Fici, S. 2001 “Intraspecific variation and evolutionary trends in Capparis spinosa L (Capparaceae)” Plant Syst.
  6. ↑ Pugnaire, F (1989). "Nota sobre las Capparaceae ibéricas". Blancoana. 7: 121–122.
  7. ↑ Zohary, M., 1960.
  8. ↑ Jacobs, M. 1965 The genus Capparis (Capparaceae) from the Indus to the Pacific.
  9. ↑ Heywood VH. 1993 "Flowering plants of the world.
  10. ↑ D. Rivera, C. Inocencio, C. Obón, E. Carreño, A. Reales, F. Alcaraz. 2002 "Archaeobotany of capers (Capparis) (Capparaceae)" Vegetation History and Archaeobotany, 11:4.
  11. ↑ Watson, L.; MJ Dallwitz (1992). "The Families of Flowering Plants". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 November 2006. Besoek op 21 November 2006.
  12. ↑ Rhizopoulou, S. 1990.
  13. ↑ Levizou, E; P Drilias; Kyparissis, A. (2004) Exceptional photosynthetic performance of Capparis spinosa L. under adverse conditions of Mediterranean summer.
  14. ↑ Pugnaire, FI (1990). "Nutritional adaptations of caper shrub (Capparis ovata Desf.) to environmental stress". Journal of Plant Nutrition. 14 (2): 151–161. doi:10.1080/01904169109364191.
  15. ↑ Andrade, G (1997). "Isolation and identification of N2-fixing microorganisms from the rhizosphere of Capparis spinosa (L.)". Plant and Soil. 197 (1): 19–23. doi:10.1023/A:1004211909641.
  16. ↑ Fici, S. "Intraspecific variation and evolutionary trends in Capparis spinosa L. (Capparaceae)". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  17. ↑ Sozzi, G O (2008).
  18. ↑ Sozzi, GO (Junie 1995). "Improvement of caper (Capparis spinosa L.) seed germination by breaking seed coat-induced dormancy". Scientia Horticulturae. 62 (4): 255–261. doi:10.1016/0304-4238(95)00779-S.
  19. ↑ Barbera, B. (1991).
  20. ↑ Luna Lorente, F; M Pérez Vicente (1985).
  21. ↑ Mike, Tad, "Capers: The Flower Inside", Epikouria Magazine, Fall/Winter 2006
  22. ↑ "USDA Database for the Flavonoid Content of Selected Foods, Release 3, page 16" (PDF). US Department of Agriculture. 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 16 Julie 2012. Besoek op 12 Julie 2016.
  23. ↑ Mansour, R. B. "Phenolic contents and antioxidant activity of ethanolic extract of Capparis spinosa". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  24. ↑ Fragiska, M. (2005).
  25. ↑ Gernot Katzer. "Spice Pages: Capers (Capparis spinosa)". gernot-katzers-spice-pages.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Oktober 2019. Besoek op 9 Mei 2020.
  26. ↑ 26,0 26,1 Kaufmann Kohler and Henry Hyvernat,, from the Jewish Encyclopedia (1906)
  27. ↑ Sien verdere vbe.
  28. ↑ Rashi Brachos 36a
  29. ↑ Kaf HaChaim 208
  30. ↑ Talmud Bavli, Brachot 36a

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Kapper&oldid=2710663"