Malmesbury (kiesafdeling)

'n Skets van François Stephanus Malan, eerste LV vir Malmesbury van 1910 tot 1924, deur E. Roworth.

Malmesbury was strykdeur van 1910 tot 1994 'n kiesafdeling in die Swartlandstreek van die Wes-Kaap vir die Suid-Afrikaanse Volksraad.

1910-1929

In die eerste verkiesing in 1910 word die latere sen. François Stephanus Malan onbestrede vir die Regerende Party verkies. In 1915 kom hy as kandidaat van die Suid-Afrikaanse Party te staan teen die Nasionale Party se A.P.W. Immelman en wen met 394 stemme. In 1920 is sy meerderheid, nou teen die onafhanklike J.G. van der Horst, slegs 408 stemme en in 1921, teen die N.P. se S.F. Malan, wen hy met 'n meerderheid van 325. Die N.P. se Pieter Adriaan Bergh verslaan Malan in 1924 met 'n meerderheid van 193 stemme. Malan probeer in 1929 se algemene verkiesing vergeefs die setel terugwen en verloor nou met slegs 160 stemme. Hy word in 1927 'n senator.

1933-1943

In 1933, nadat die S.A.P. en die N.P. 'n koalisie gesluit het en dus nie mekaar se kandidate in die verkiesing teengestaan het nie, word Bergh onbestrede vir die N.P. verkies. Teen 1938, nadat dr. D.F. Malan die N.P. weer op die been gebring het toe die meeste LV's hulle by die Verenigde Party aangesluit het, wen die Gesuiwerde Nasionale Party se Stephanus Malan Loubser met 'n meerderheid van 408 stemme teen die V.P. se P.A. Euvrard. In 1943 wen Jan Christoffel Bosman Malmesbury die eerste en enigste keer vir die V.P. met 'n meerderheid van 205 stemme teen die dienende LV, Bosman.

1948-1960

Op 26 Mei 1948 is die uitslag net mooi omgekeerd, want nou klop Loubser vir Bosman met 860 stemme. Dieselfde twee kandidate sê mekaar die stryd aan in 1953. Loubser kry 5 573 stemme vir die N.P. en Bosman 3 717 vir die V.P. In 1958 word die N.P. se Jacobus Wilhelm van Staden LV vir Malmesbury toe hy die V.P. se J. de Villiers met 'n meerderheid van 3 119 klop. Dis dan ook geen verrassing nie dat Malmesbury se kiesers in die volkstemming in 1960 7 463 stemme ten gunste van republiekwording uitbring en net 2 562 stemme daarteen.

1961-1970

Die V.P. doen nie die moeite om in 1961 se algemene verkiesing 'n kandidaat teen Van Staden te stel nie en hy word onbestrede verkies. In 1966 swaai die gety nog meer na die N.P. as tydens die volkstemming, want nou wen Van Staden met 7 161 stemme teen die V.P. se H.J. Bester se 1 975 stemme vir 'n N.P.-meerderheid van 5 186. In 1970 verskyn die Herstigte Nasionale Party die eerste keer op die toneel, maar sy kandidaat, H.O. du Plessis, kry net 364 stemme, vergeleke met Van Staden se 8 262 en Bester se 2 587, vir 'n meerderheid van 5 675.

1972 en later

Van Staden was van 1958 tot 1972 LV vir Malmesbury. In die tussenverkiesing op 8 November 1972, toe 57,4% van die 14 873 geregistreerde kiesers gaan stem het, kry die N.P. se E. Louw 7 313 stemme, R.P. Hurley van die Progressiewe Party 745, P.J. du Plessis van die H.N.P. 393 en die onafhanklike H.F. Möller 56, wat 'n meerderheid van 6 568 stemme aan Louw besorg. Hy bly net twee jaar lank LV, want in die verkiesing van 1974 word G.J. Kotze onbestrede vir die Nasionale Party verkies. Malmesbury bly dan ook tot in 1994 'n veilige N.P.-setel.

Sien ook

Bronne

Potgieter, D.J. (ed.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910-1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.