Sichuanesischi Sprooch

Dialäkt: Dinkelbärgisch

Sichuanesisch 四川话 - Si⁴cuan¹hua⁴
Verbreitig:	China Volksrepublik Volksrepublik China, Provinz Sichuan ùn Stadt Chongqing, Deil vo de Provinze Hubei, Guizhou, Yunnan, Hunan ùn Shaanxi
Sprecher:	öbe 120 Millione
Linguistischi Klassifikation:	Sinotibetanisch Chinesisch Nordchinesische Dialäkt Sichuanesisch
Unterteilige:	Chengdu–Chongqing Dialäkt Minjiang Dialäkt Renshou–Fushun Dialäkt Ya'an–Shimian Dialäkt
Schriftsyschtem:	chinesischi Schriftzeiche, sichuanesischs Pinyin
Offizieller Status
Amtssprooch vo:	niene
Sproochchürzel
ISO 639-3	keine
SIL	keine
s Sproochbiet vùm Sichuanesische

S Sichuanesisch oder Szechuanesisch (alemannischi Ussprooch: [sɪtʃuɑˈneːsɪʃ]; vereifachti chinesischi Schriftzeiche: 四川话, traditionelli Schriftzeiche: 四川話; sichuanesischi Ussprooch: Si⁴cuan¹hua⁴, [sɨ˨˩˧tsʰwæ̃˦˥xwa˨˩˧](info); standardchinesischi Ussprooch in Pinyin: Sìchuānhuà) isch e Varietät vùm Chinesische, wo vor allem in de Provinz Sichuan ùn de regierigsunmittelbare Stadt Chongqing gschwätzt wird, dezue au no in Deil vo de Provinze Hubei, Guizhou, Yunnan, Hunan ùn Shaanxi, wo dra gränze. Es isch äng verwandt mit de ondre Dialäkt vo Südweschtchina, ùn wird zämme mit dänne zum südweschtliche Mandarin zäält. Mit em Standardchinesisch ùn de ondre Dialäkt vùm Mandarin isch s Sichuanesisch aber nùmme yygschränkt gägesytig verständlig, ùn au innerhalb vùm Sichuanesische verstöön sich d Lüt nit ällewell.

Näbe de Han-Chinese wird s Sichuanesisch au vo Aaghörige vo de ethnische Minderheite vo Sichuan, wie Tibeter, Yi, Qiang oder Naxi als Zweitsprooch gschwätzt, dezue au vo de nit-sichuanesischsproochige Han-Chinese vo de Provinz, wie öbe de Sichuanesische Hakka. Wemmer s Sichuanesisch als eigeständigi Sprooch würdi definiere, no wär es mit de über 100 Millione Lüt, wo es schwätze, eini vo de 10 Sprooche vo de Wält, wo di meischte Muettersproochler het.

Di alti chinesischi Sprooch vo Sichuan, s Bashu, isch öbe im 17. oder 18. Joorhùndert ussgstorbe, wo en Buureaafierer mit em Name Zhang Xianzhong Sichuan erobret het, ùn in de Chriegswirre deno öbe zwei Drittel vo de Bevölcherig vo Sichuan ùms Läbe gcho isch. Sichuan isch deno vo Zuezügler vorallem uss de Provinz Huguang (hüt die Provinze Hubei ùn Hunan), aber au uss de südöschtliche Provinze Fujian, Jiangxi ùn Guangdong, neu bsiidlet worde. Uss däm Grùnd isch di hütigi Sprooch vo Sichuan nooch verwandt mit de nordchinesische Dialäkt, au wänn di alti Bashu-Sprooch wohl en Yyflüss ùff s Sichuanesisch gha het. Vo de Hakka-sproochige Yywooner vo Sichuan, wo au zue derre Zyt zuegwandret sin au e eigni Form vùm Chinesische schwätze, wird s Sichuanesisch drùm au als Húguǎnghuà, ‚Sprooch vo Huguang‘, bezeichnet.

Im alemannische Sproochruum isch wohl de bekanntescht Sprächer vùm Sichuanesische de Deng Xiaoping, wo ussem Oschte vo Sichuan gsi isch, ùn in synre gsamte politische Laufbahn nùmme Sichuanesisch gschwätzt het.

Schryybig

Üblicherwys werde di sichuanesische Dialäkt mit de chinesische Schriftzeiche gschriibe, wo jeds Zeiche für ei Silbe stoot ùn wo verschiidni Schriftzeiche verschiidni Bedütige hen, au wänn si glych ussgsproche werde. Die Schriftzeiche sin in de 1950er-Joor in de Volchsrepublik China vereifacht worde, ùn syt däm git es die traditionelle Schriftzeiche (im Dütsche au als ‚Langzeiche‘ bekannt) ùn die vereifachti Schriftzeiche (au als ‚Chùrzzeiche‘ bekannt). Die traditionelle Zeiche werde vorallem no z Hongkong, Macau, Taiwan ùn vo viilene Überseechinese bruucht, in de Volchsrepublik aber nùmme no mangmool für Yyschrifte oder Logo ùn deno no in de traditionelle chinesische Kalligrafikùnscht. In däm Artikel werde für s Sichuanesisch die vereifachti Schriftzeiche bruucht.

Traditionellerwys git es au Schriftzeiche, wo nùmme für s Sichuanesisch bruucht werde. Meischt sin die für Wörter, wo es nùmme im Sichuanesische git. Es Byspil isch s Zeiche 𢲵 cao⁴, wo ‚Pfanne-riere/broote‘ heisst. Hüt sin die sichuanesische Schriftzeiche aber chuum mee bekannt ùn di meischte Lüt chönne si nit emool läse. Wänn Sichuanese ihre Dialäkt schryybe wänn, z. B. in Chatnoochrichte, no nämme si Schriftzeiche ussem Standardchinesische, wo eso ussgsproche werde wie die sichuanesische Wörter.

Zume s Chinesisch mit latyynische Buechstabe z schryybe git es verschiidni System. Friener isch viilmool d Wade-Giles-Ùmschrift bruucht worde, wo hüt aber meischt dur s Pinyin abglööst worde isch. Des isch in de 1950er-Joor entwigglet worde zume s Standardchinesisch mit latyynische Buechstabe z schryybe. Wyl di sichuanesische Dialäkt aber Luut hen, wo im Standardchinesische nit vorchömme ùn im Pinyin nit vorgsee sin, isch für verschiidni sichuanesischi Dialäktwörterbiecher in de 1980er-Joor e eigni Version vùm Pinyin entwigglet worde, s Sichuanesischi Pinyin (Si⁴cuan¹hua⁴ Pin¹yin¹; 四川话拼音). Ei Ùnterschid zum Pinyin isch, dass d Tön mit hochgstellte Zaale gschriibe werde, statt wie für Standardchinesisch mit Akzänt-Zeiche. Usserhalb vo dänne akademische Wörterbiecher isch die Ùmschrift aber praktisch nit bekannt. In däm Artikel werde die Byspil mit em sichuanesische Pinyin gschriibe, ùn d Ussprooch devo wird im Abschnitt zur Phonologi erklärt.

Verbreitig ùn Dialäkt

S Sichuanesisch isch Deil vo de südweschtliche Dialäkt vùm Mandarin-Chinesische, wo usser z Sichuan ùn Chongqing au no im chinesischsproochige Deil vo de Provinze Yunnan, Guizhou ùn eme Deil vo Hunan ùn Guangxi südlich vo Sichuan, em Groossdeil vo de Provinz Hubei öschtlich vo Sichuan, ùn eme südliche Rand vo de Provinze Shaanxi ùn Gansu nördlich vo Sichuan, gschwätzt wird. Dezue isch es au in de nördliche Deil vo Myanmar ùn Vietnam verbreitet, zum Deil als Lingua Franca zwüsche verschiidne ethnische Grùppe. Insgsamt schwätze öbe 260 Millione Lüt des Südweschtmandarin, wo die Dialäktgrùppe vo Sichuan sälber woorschynts über d Hälfti devo ussmache.

di sichuanesische Dialäkt
alli Südweschtmandarin-Dialäkt
d Provinz Sichuan

Die Dialäkt vo Sichuan, ùn de Gegende wo dra gränze, cha mer in vier Grùppe yydeile. Die Ùnterdeilig basiert ùff de Entwigglig vo de Wörter, wo im Mittelchinesische mit de Konsonante /p t k/ ùffghört hen. So isch s Wort 八 ‚acht‘ im Mittelchinesische (wo öbe vùm 5. bis zum 13. Joorhùndert gschwätzt worde isch) als /pˠɛt̚/ ussgsproche worde, ùn isch hüt no in viile südchinesische Sprooche bat oder äänlig. Die Wörter werde als ‚Yytrittston‘ 入声 bezeichnet.

D Dialäkt vùm Sichuanesische:
de Chengdu-Chongqing-Dialäkt
de Renshou–Fushun-Dialäkt
de Ya'an–Shimian-Dialäkt
de Minjiang-Dialäkt
nit-chineschsproochige Deil vo Sichuan

De Chengdu-Chongqing-Dialäkt (ùff Chinesisch 成渝; Standardchinesisch: Chéng-Yú; Sichuanesisch: Cen²yu² [tsʰən˨˩y˨˩]; de Name chùnt vo de erschte Silbe vo de Stadt Chengdu ùn de Chùrzform für d Stadt Chongqing, eme veraltete Name vùmene Syteflùss vùm Jangtse, wo dur Chongqing dure fliesst) isch mit öbe 90 Millione mit Abstand de Dialäkt mit de meischte Sprächer. Die Mùndart wird im nördliche Deil vùm Becke vo Sichuan, mit de zwei Metropole Chengdu ùn Chongqing, gschwätzt. Er isch wäge däm, ùn wäge synre Verbreitig in Kultuur ùn Film, de Prestige-Dialäkt vùm Sichuanesische.

Im Chengdu-Chongqing-Dialäkt isch de ‚Yytrittston‘ 入声 vùm Mittelchinesische mit em zweite Ton, em ‚lychte Ton‘ 阳平, zämmegfalle. S Wort 八 ‚acht‘ wird glych wie 爸 ‚Vatter‘ als ba² /pa˨˩/ ussgsproche.

De Renshou–Fushun-Dialäkt (仁富小片; Standardchinesisch: Rén-Fù-xiǎopiàn; nooch de Chreis Renshou ùn Fushun ùn 小片 ‚Ùnterdialäkt‘) wird inere Gegend südlich vo Chengdu gschwätzt, em Flùssdaal vùm Tuo Jiang, eme Näbeflùss vùm Jangtse, mit de Groosstadt Zigong. Usserdäm au no inere Gegend im Südweschte vo Sichuan, in de Chreis Junlian ùn Mianning.

In däm Dialäkt isch de ‚Yytrittston‘ mit em vierte, em ‚verlassende Ton‘ 去声, zämmegfalle. S Wort 八 ‚acht‘ wird glych wie 垻 ‚Ebeni‘ als ba⁴ /pa˨˦/ ussgsproche.

De Ya'an–Shimian-Dialäkt wird inere Gegend im Südweschte vo Sichuan mit de Stadt Ya’an ùn em Chreis Shimian gschwätzt.

In däm Dialäkt isch de ‚Yytrittston‘ mit em erschte, em ‚dùnkle Ton‘阴平, zämmegfalle. S Wort 八 ‚acht‘ wird glych wie 粑 ‚Bäbrys-Chueche‘ als ba¹ /pa˥/ ussgsproche.

Am dütlichschte ùnterscheidet sich de Minjiang-Dialäkt (岷江话; Standardchinesisch: Mínjiānghuà; Sichuanesisch Min²jiang¹hua⁴ [min˨˩tɕiaŋ˥xa˨˨˦]. De Dialäkt wird in de Flùssdääler vo de Min- ùn Jangtse-Flùss im Süde ùn Weschte vo Sichuan ùn em Norde vo de Provinze Yunnan ùn Guizhou gschwätzt. Dernäbe git es no e Dialäktinsel vùm Minjiang-Dialäkt im Zäntrùm vo Sichuan, nordöschtlich vo de Hauptstadt Chengdu. Hüt breitet sich aber de Dialäkt vo de Stadt Chengdu, wo ursprüngli ùn bis in d 1940er-Joor vilycht sälber zum Minjiang-Dialäkt ghört het^[1], in d Ùmgäbig ùn in d Vorstädt vo Chengdu uss.

Die Mùndarte sin no nööcher aa de alte chinesische Sprooch vo Sichuan isch, em Bashu, wo im 17. Oder 18. Joorhùndert ussgstorbe isch.

Die Minjiang-Dialäkt ùnterscheide sich vo de andre sichuanesische Dialäkt, wyl dörte de ‚Yytrittston‘ als eigni Tonkategori erhalte isch. Die Wörter, wo im Mittelchinesische mit de Konsonante /p t k/ ùffghört hen, hen die Konsonante im Minjiang-Dialäkt zwar au verlore, aber einewäg werde die Wörter no mit eme separate Tonmùschter ussgsproche. Dezue aber ùnterscheide sich d Vokal in derre Tonkategori au no vo dänne in de vier andre Tonkategorie. S Wort 八 ‚acht‘ wird in de Minjiang-Dialäkt also als ba⁵ /pæ˧/ ussgsproche, mit eme eigne Vokal ùn Tonmùschter. Für mee dezue lueg au in de Abschnitt „Tön“ ùn „Vokal“.

Hütige Sproochbruuch ùn Sproochveränderig

...ùn 盐 **yan²**, s Salz, chönne gmischt werde wie s Sichuanesisch ùn s Pǔtōnghuà.

Im Verglych zue viile ondre chinesische Dialäkt ùn Sprooche, wo wie zum Byspil d Wu-Sprooch uss de Region vo Shanghai inzwüsche sehr starch vùm Standardchinesisch verdrängt worde sin, isch s Sichuanesisch no rächt vital ùn wird vo de meischte Lüt z Sichuan no als Alldaagssprooch gschwätzt. Des het au mit de starche regionale Identität vo de Sichuanese z due. So isch es au in de grööschte Städt Chengdu ùn Chongqing no di ieblichi Ùmgangssprooch au im öffentliche Läbe, derwyylscht es in de chlynere Städt ùn ùffem Land viilmool di einzigi Sprooch isch, wo d Lüt schwätze chönne. Au wänn di meischte Lüt Standardchinesisch schryybe chönne, spräche vorallem ältri Lüt die Schriftzeiche viilmool mit ere sichuanesische Ussprooch uss, so dass s Standardchinesisch vo ene zwar bim Wortschatz ùn de Grammatik de Standardsprooch Putongua entspricht, aber d Ussprooch sichuanesisch isch.

De Art vo Standardchinesisch, wo vo Sichuanese gschwätzt wird ùn no dütlichi Spure vo de Luut ùn de Grammatik vùm Sichuanesische het, sait mer au a 川普 (Chuānpǔ). De Name bestoot uss de Schriftzeiche 川, wo eigetli ‚Flùss‘ heisst (de Name „Sichuan“ bedütet ‚vier Flüss‘) ùn em Zeiche 普, wo ‚allgemein, eifach‘ heisst ùn de erschti Deil vùm Wort Pǔtōnghuà (Standardchinesisch, eigetli ‚allgemeini Sprooch‘) isch. E scherzhafti Bezeichnig isch au 椒盐普通话 (Jiāoyán Pǔtōnghuà), wo [Sichuan-]Pfäffer-ùn-Salz-Standardchinesisch‘ bedütet.

D Situation vùm Sichuanesische isch meischt no e Diglossi, wo s Sichuanesisch di gschwätzti Alldaagssprooch isch, ùn s Standardchinesisch änder d Schriftsprooch ùn die Sprooch für amtlichi oder formelli Sache. In formelle Situatione, wie öbe ùff Ämter, bi Banke, oder bi Rede wird aber au änder Standardchinesisch gschwätzt ùn Code-Switching, also en hüüfige Weggsel zwüsche Sichuanesisch ùn Standardchinesisch im glyche Gsprööch oder Satz, chùnt viil vor. Bsùndersch in de Städt Chengdu ùn Chongqing sin allerdings in de letschte Joorzäänt viili Lüt uss ondre Landesdeil zuezoge, wo deno d Standardsprooch Putonghua bruuche. Wäge däm isch bi viilene Arbetsblätz inzwüsche s Standardchinesisch di normali Sprooch. Dezue chùnt no, dass zum Byspil in de Dienschtleischtige d Kunde viilmool zerscht ùff Putonghua aagsproche werde, wyl des formeller wirkt ùn d Kunde viilycht uss eme ondre Deil vo China chömme.^[2] Eso wird zum Byspil in viilene Restaurant deno kei Sichuanesisch mee zwüsche de Bedienig ùn de Gäscht gschwätzt. Im Joor 2021 het d Provinzverwaltig vo Sichuan sogar e Wyysig ussegee, dass alli Beamte in de Verwaltig bi de Arbet ùn allene Amtsgschäft nùmme Standardchinesisch sötte schwätze.^[3] ^[4]

In de Mittelschicht vo de gröössre Städt schwätze allerdings d Eltre hüt viilmool scho Standardchinesisch mit de Chinder. Wyl des deno au d Sprooch in de Schuel isch, schwätze die Chinder deno viilmool kei sichuanesische Dialäkt mee als Muettersprooch.

E Chengdu-Teehuus…
…en Obschgschäft…
…ùn e eifachs Restaurant z Chengdu. Blätz, wommer wohl nùmme Sichuanesisch würdi schwätze.
Dergäge e ghobeneres Restaurant z Chongqing…
…e Yychaufzäntrum z Chengdu…
…e Grùndschuel bi Leshan…
…ùn e Bank z Chengdu. Ort, wommer änder würdi Pǔtōnghuà oder weenigschtens Chuānpǔ schwätze.

De Yyflùss vùm Standardchinesisch verändert aber einewäg die sichuanesische Mùndarte. Des isch vorallem bim Wortschatz ùn de Grammatik dütli. So werde Wörter wie 晌午 sao³vu³ ‚Mittagässe‘, 拢 nong³ ‚aacho‘ ,活路 ho²nu⁴ ‚Arbet‘ oder 相应 xiang¹yin¹ ‚billig‘ hüt viilmool nümmi bruucht ùn mer sait statt däm 午饭 wu³fan⁴ (Standardchinesisch: wǔfàn), 到 dao⁴ (Standardchinesisch: dào), 工作 gong¹zo² (Standardchinesisch: gōngzuò) ùn 便宜 pian²nyi⁴ (Standardchinesisch: piányi). S Ton-System vùm Sichuanesische, de Zämmefall vo de Luut sh-ch-zh ùn s-c-z, oder de Bruuch vo betonte Vokal statt em Schwa, blybt dergäge erhalte, so dass sich die Wörter in de Ussprooch de einewäg dütli vo de standardchinesische Version ùnterscheide.

Bi de Ussprooch verschwinde deno aber Luut, wo es im Standardchinesische nit git, wie de velari Nasal ng oder de palatali Nasal ny am Wortaafang. So wird statt ngo³ für 我 ‚Ich‘ oder ngai⁴ für 爱 ‚öberen gärn ha‘ hüt viilmool wo³ ùn ai⁴ gsait, wo fascht die standardchinesischi Ussprooch mit sichuanesische Tön isch. Oder s Wort 验 nyian⁴ ‚teschte, überpriefe‘ wird zue yan⁴ (Standardchinesisch yàn). Glychzytig blybe ondre Merchmool erhalte, so bim Wort 鳄鱼 ngo²yu² ‚Krokodil‘, wo im Standardchinesische èyú isch. Im neuere Sichuanesisch heisst es deno o²yu², also ohni de Nasal am Aafang aber au nit mit em standardchinesische Vokal ùn mit ondrem Tonmùschter.

Dütli isch s Verschwinde vo sichuanesische Merchmool deno au bi Wörter, wo im ältre Sichuanesisch en ondre Luut wie im Standardchinesisch hen, es die Luut aber in beide Sprooche git. Do glycht sich d Ussprooch all mee em Standardchinesische aa. Welli Ussprooch vùmene Wort öber deno bruucht, hängt deno vùm Sprächer ab. En Überbligg git die Tabelle:

^[5] Luutwandel	Byspiil als Schriftzeiche	ältri sichuanesischi Ussprooch	neueri Ussprooch	Standardchinesisch
/s/ → /tsʰ/	蝉 ‚Heugùmper‘	san²	can²	chán
/tsʰ/ → /s/	慎 ‚vorsichtig‘	cen⁴	sen⁴	shèn
/kʰ/ → /k/	搁 ‚anelege‘	ko⁴	go¹	gē
/k/ → /tɕ/	觉 ‚schloofe‘	kao⁴	jiao⁴	jiào
/kʰ/ → /x/	浣 ‚wasche‘	kuan³	huan⁴	huàn
/x/ → /ɕ/	咸 ‚salzig‘	han²	xian²	xián
/tɕ/ → /ts/	足 ‚Fuess‘	juo²	zu²	zú
ɕ → /s/	速 ‚schnäll‘	xuo²	su²	sù
/tsʰ/ → /ts/	择 ‚usswääle‘	ce²	ze²	zé

Phonologi

D Luutstruktur vùm Sichuanesische isch zumene groosse Deil sehr äänlig wie die vo ondre nordchinesische Dialäkt ùn vùm Standardchinesische, aber es git au Ùnterschid bi de Aazaal vo Luut ùn vorallem bi de Tön. Insgsamt isch s Sichuanesisch drùm für Standardchinesischsprächer nùmme schweer z verstoo.

Silbestruktur

Wie die ondre chinesische Sprooche au, hen die sichuanesischi Dialäkt e relativ eifachi Silbestruktur, vorallem vergliche mit viilene europäische Sprooche. E Silbe bestoot uss eme optionale Konsonant (声母 ‚Aaluut‘, Standardchinesisch: shēngmǔ, Sichuanesisch: sen¹mu³) ùn eme Vokal mit eme optionale Nasalkonsonant oder /r/ am Schlùss (韵母 ‚Ussluut‘, Standardchinesisch: yùnmǔ, Sichuanesisch: yun³mu³). Dezue wird jeedi Silbe au no mit eme bstimme Tonmùschter ussgsproche.

Mööglichi Silbestruktuure sin:

Nùmme Vokal oder Halbvokal + Vokal:

屙 o¹ ‚Rolli mache‘
一 yi² ‚eis‘
五 wu³ ‚fümf‘

Vokal/Halbvokal + /r/, /n/ oder / ŋ/:

二 er⁴ ‚zwei‘
问 wen⁴ ‚frooge‘
蕹 ong⁴ ‚Wasserspinat‘
用 yong⁴ ‚bruuche‘

Konsonant + Vokal:

大 da⁴ ‚grooss‘
飞 fei¹ ‚fliege‘
叉 ca¹ ‚Gabel‘
我 ngo³ ‚Ich‘

Konsonant + Vokal + /r/, /n/ oder / ŋ/

这儿 zer⁴ ‚doo‘
笨 ben⁴ ‚tollpatschig‘
梦 mong⁴ ‚Draum‘

Im Sichuanesische git es 20 mööglichi Aaluutkonsonante, siibe Vokal, zää Diphthong ùn fümf Triphthong, ùn no zwei Nasalkonsonante /n/ ùn /ŋ/ ùn en r-Luut, wo en Ussluut chönne sy. Wyl aber nit alli devo au würkli kombiniert werde chönne, git es insgsamt nùmme öbe 300 verschiidni Silbe, wo aber au no mit eim vo de vier Tön ussgsproche werde, also insgsamt öbe 1200. Im Verglych werde im Dütsche über 5000 verschiidni Silbe bruucht. Im Sichuanesische git es drùm au e sehr groossi Zaal vo Homophon, Wörter, wo glych ussgsproche werde. Zum Byspil cha d Silbe bi² mit mindeschtens fümf verschiidne Schriftzeiche gschriibe werde, wo alli öbis ondres meine: 鼻 ‚Noos‘, 碧 ‚grieni Jade‘, 毕 ‚fertig mache‘, 笔 ‚Bimsel,Stift‘ ùn 滗 ‚filtriere‘.

Tön

Wie in de ondre chinesische Sproochvariante au, git es im Sichuanesische lexikalischi Tön, wo d Bedütig vo Wörter entscheide. Des heisst, dass d Frequänzhööchi ùn d Veränderig devo inere Silbe d Bedütig vùmene Wort cha verändre. In sonige Sprooche isch de Ton gnau eso wichtig wie d Ùnterscheidig zwüsche verschiidne Konsonante oder Vokal. Di meischte sichuanesische Dialäkt hen wie s Standardchinesisch vier Tön (wo aber ondri Tonmùschter hen ùn sich au onderscht ùff d Wörter verdeile), aber d Dialäkt im Süde ùn Weschte vo Sichuan (Minjiang-Dialäkt) ùnterscheide fümf verschiidni Tön.

Im Sichuanesische git es die vier Tonmùschter:

Bim erschte Ton (阴平 ‚dùnkle Ton‘, Standardchinesisch yīnpíng, Sichuanesisch yin¹pin²) fangt d Stimmfrequänz hooch aa ùn blybt glych. S Zeiche im IPA defür isch ‹˥›. S Tonmùschter isch also öbe glych wie im Standardchinesische.
Bim zweite Ton (阳平 ‚lychte Ton‘, Standardchinesisch yángpíng, Sichuanesisch yang²pin²) fangt d Stimmfrequänz fascht ganz dief aa ùn goot zum Änd vo de Silbe no mee abe. S Zeiche im IPA defür isch ‹˨˩›. Des Tonmùschter isch also sehr verschiide vùm Standardchinesische, wo Wörter mit em 2. Ton vo de Mitti ganz uffestyyge.
De dritti Ton (上声 ‚styygende Ton‘, Standardchinesisch shǎngshēng, Sichuanesisch sang⁴sen¹) fangt hooch aa ùn goot deno abe. S Zeiche im IPA defür isch ‹˥˧›. Des isch äänlig wie im Standardchinesische, wo de Ton aber scho zimli dief aafangt ùn fascht nümm wyter abegoot ùn deno wiider uffegoot.
De vierti Ton (去声 ‚verlassende Ton‘, Standardchinesisch qùshēng, Sichuanesisch qie⁴sen¹) fangt dief oder mittel-hooch aa ùn d Stimmfrequänz styygt zum Änd vo de Silbe aa. S Zeiche im IPA defür isch je nooch Dialäkt ‹˨˩˧›, ‹˨˨˦›, ‹˩˦› ùn äänlig. Des isch wiider wie bim 2. Ton s Gägedeil vùm Tonmùschter im Standardchinesische, wo Wörter mit em 4. Ton vùnere sehr hooche Stimmfrequänz zunere diefe göön.
De fümfti Ton (入声 ‚Yytrittston‘, Standardchinesisch rùshēng, Sichuanesisch ru²sen¹), in dänne Dialäkt wo en no hen, fangt mittel-hooch aa ùn blybt glych. S Zeiche im IPA defür isch ‹˧›.

In viilene Ùmschrifte für s Chinesisch werde die Tön eifach mit Zaale hinter de Silbe aazeigt. Hüt wird des viilmool no bim Kantonesisch eso gmacht ùn bim Sichuanesische Pinyin, wo in däm Artikel bruucht wird, au. In de Ùmschrift für s Standardchinesisch, em Hanyu Pinyin, werde d Tön hüt aber mit Akzänt-Zeiche gschriibe. Zum Byspil ā, á, ǎ, à. Des het zwar de Vordeil, dass es yyprägssamer isch wie nùmme d Numerierig mit Zaale, aber leider chammer d Akzänt vùm Standardchinesische nit eso eifach ùff s Sichuanesisch übertrage, wyl d Tonmùschter dörte onderscht sin.

Die Tabelle zeigt Byspilswörter für d vier bzw. fümf Tön im Chengdu-Dialäkt ùn im Minjiang-Dialäkt vo Qianwei:

				Chengdu-Dialäkt		Minjiang-Dialäkt (Qianwei)		Standardchinesisch
Silbe	Tonkategori	Schriftzeiche	Pinyin	IPA	Audio	IPA	Audio	IPA	Audio
ba	1.	粑 ‚Chueche uss Bäbryys‘	ba¹	/pa˥/		/pa˥/		/pä˥/
	2.	爸 ‚Vatter‘	ba²	/pa˨˩/		/pa˨˩/		/pä˧˥/	(Ussprooch vo 拔 ‚uffeziehe‘, wyl 爸 im Standardchinesische de 4. Ton het)
	3.	把 ‚hebe‘	ba³	/pa˥˧/		/pa˥˨/		/pä˨˩˨/
	4.	垻 ‚Ebeni‘	ba⁴	/pa˨˩˧/		/pa˨˨˦/		/pä˥˩/
	5.	八 ‚acht‘	mit em zweite Ton zämmegfalle			/pæ˧/		mit em erschte Ton zämmegfalle
si	1.	丝 ‚Syyde‘	si¹	/sɨ˥/		/sɨ˥/		/sz̩˥/
	2.	十 ‚zää‘	si²	/sɨ˨˩/		/sɨ˨˩/		/ʂʐ̩˧˥/
	3.	死 ‚stärbe‘	si³	/sɨ˥˧/		/sɨ˥˨/		/sz̩˨˩˨/
	4.	四 ‚vier‘	si⁴	/sɨ˨˩˧/		/sɨ˨˨˦/		/sz̩˥˩/
	5.	石 ‚Stai‘	si⁵	mit em zweite Ton zämmegfalle		/sɛ˧/		mit em zweite Ton zämmegfalle
yi	1.	衣 ‚Chleider‘	yi¹	/ji˥/		/ji˥/		/i˥/
	2.	蚁 ‚Ameise‘	yi²	/ji˨˩/		/ji˨˩/		/i˧˥/	(Ussprooch vo 宜 ‚richtig‘, wyl 蚁 im Standardchinesische de 3. Ton het)
	3.	以 ‚vor, mit, also etc‘	yi³	/ji˥˧/		/ji˥˨/		/i˨˩˨/
	4.	意 ‚Wùnsch‘	yi⁴	/ji˨˩˧/		/ji˨˨˦/		/i˥˩/
	5.	一 ‚eis‘	yi⁵	mit em zweite Ton zämmegfalle		/jɪ˧/		mit em erschte Ton zämmegfalle
yan	1.	烟 ‚Rauch‘	yan¹	/i̯æ̃˥/		/i̯æ̃n˥/		/jɛn˥/
	2.	盐 ‚Salz‘	yan²	/i̯æ̃˨˩/		/i̯æ̃n˨˩/		/jɛn˧˥/
	3.	眼 ‚Aug‘	yan³	/i̯æ̃˥˧/		/i̯æ̃n˥˨/		/jɛn˨˩˨/	[[Datei:]]
	4.	雁 ‚Wildgans‘	yan⁴	/i̯æ̃˨˩˧/		/i̯æ̃n˨˨˦/		/jɛn˥˩/
	5.	chùnt nit vor (Wörter mit Nasaländig hen nie en /p t k/ am Schlùss gha)

Historisch sin die Tön wohl entstande, wyl es in frienere Sproochstufe vùm Chinesische mee Konsonante am Änd vo Silbe gha het. Die Konsonante hen glychzytig d Tonfrequänz beyyflùsst, vo dänne Vokal vo devor gcho sin. Wo die Konsonante sich deno im Lauf vo de Zyt verändret hen ùn schliessli gar nümmi ussgsproche worde sin, isch s Tonmùschter bliibe ùn isch jetz wichtig für d Ùnterscheidig vo Wörter gsi.

Zum Byspil hen im Altchinesische (öbe bis zum 3. Joorhùndert v. Chr.) gwüssi Wörter mit eme Konsonant ùffghört, wo vilycht en Glottisschlag (/ʔ/) gsi isch. Sonigi Wörter hen im Mittelchinesische (öbe vùm 5. bis zum 13. Joorhùndert) deno kei Konsonant mee am Schlùss gha ùn bilde e eigni Tonkategori, nämli die Dritti. E Byspil isch s Wort für ‚nüün‘ 九 , wo im Altchinesische öbe /kuʔ/ ussgsproche worde isch, im Mittelchinesische deno öbe /kɨu/ ùn im hütige Sichuanesisch jiu³^ⓘ^/? (Standardchinesisch: jiǔ^ⓘ^/?).

Deno het es Wörter gee, wo mit eme /s/ ùffghört hen, wo spööter zumene /h/ worde isch ùn deno ganz verschwùnde isch. Die Wörter ghöre meischt zur vierte Tonkategori. Es Byspil isch s Wort für ‚verchaufe‘ 卖. Des isch im Altchinesische /mreːs/ gsi, im Mittelchinesische deno /mˠɛ^H/ ùn im hütige Sichuanesisch isch es mai⁴^ⓘ^/? (Standardchinesisch: mài^ⓘ^/?).

Wörter, wo scho im Altchinesische mit gar keim Konsonant ùffghört hen oder mit eme Nasalkonsonant oder eme /l/, sin deno au als eigni Tonkategori ùnterschiide worde, nämli die Erschti. Zum Byspil s Wort 花 ‚Blueme‘, wo im Altchinesische öbe /hʷraː/ gsi isch, im Mittelchinesische deno /hˠua/ ùn im hütige Sichuanesisch hua¹^ⓘ^/? (Standardchinesisch: huā^ⓘ^/?). Die wyteri Entwigglig isch aber rächt kompliziert ùn mangi Tön hen sich deno au in verschiidni Kategorie ùffgspalte oder sin zämmegfalle. So het sich de erschti Ton in zwei verschiidni Tön ùffgspalte, je nooch däm, ob s Wort mit eme stimmlose oder stimmhafte Konsonante aagfange het (Wörter wie 头 ‚Chopf‘, wo im Mittelchinesische als /dəu/ mit eme stimmhafte /d/ aagfange hen, hen hüt de zweite Ton, tou²).

Im Mittelchinesische het es deno au no Silbe gee, wo ällewell no mit eme Konsonant ùffghört hen, nämli mit /p t k/. Die sin hüt no in gwüsse chinesische Sprooche, wie zum Byspil em Kantonesische oder em Hakka erhalte, in de nordchinesische Dialäkt ùn au em Sichuanesisch aber ganz verschwùnde. Silbe, wo mit dänne Konsonante ùffghört hen, sin im Mittelchinesische als e fümfti Tonkategori aagluegt worde. E Byspil isch s Wort 北 ‚Norde‘, wo im Mittelchinesische als /pək̚/ ussgsproche worde isch. In viile südchinesische Varietäte het des Wort hüt no en /k/ am Schlùss, z. B. im Kantonesisch als bak (/pɐk̚⁵/) oder im Hokkien als pok (/pɔk̚³²/).

In de meischte nordchinesische Dialäkt, vorallem au im Standardchinesische, sin die Konsonante deno verschwùnde, ùn Wörter, wo si gha hen, sin zimli zuefällig ùff die vier Tonkategorie verdeilt worde. Im Fall vùm Wort für ‚Norde‘ isch des die Dritti gsi: běi^ⓘ^/?. In de sichuanesische Dialäkt werde die Konsonante zwar au nümmi ussgsproche, aber in de Minjiang-Dialäkt bilde die Wörter ällewell no e eigni Tonkategori. Die Dialäkt hen also fümf verschiidni Tonfrequänzmùschter, wo ùnterschiide werde. So isch s Wort für ‚Norde‘ im Dialäkt vo de Stadt Leshan zum Byspil be⁵^ⓘ^/? (/pæ˧/). In de ondre sichuanesische Dialäkt aber sin die Wörter nit wie im Standardchinesische ùff alli ondre Tonkategorie verdeilt worde ùn au nit als eigni Tonkategorie erhalte bliibe, sùndern mit eme ganz bstimmte Ton zämmegfalle. Meischt isch des de zweiti Ton gsi, zum Byspil z Chengdu, wo des Wort be²^ⓘ^/? (/pe˨˩/) isch. Im Renshou–Fushun Dialäkt aber sin die Wörter mit em vierte Ton zämmefalle, zum Byspil in de Stadt Zigong als be⁴ (/pe˨˦/) ùn im Ya'an–Shimian Dialäkt mit em erschte Ton, so zum Byspil z Ya’an als be¹ (/pe˥/).

Konsonante

Im Sichuanesische git es zwänzig Konsonantephonem. Bi de Plosiv ùn Affrikate /p t k ts tɕ/ wird nit zwüsche stimmhafte ùn stimmlose ùnterschide, sùndern zwüsche behuuchte ùn nit-behuuchte, wo beidi stimmlos sin. Di sichuanesische /p/ ùn /t/ werde also öbe wie die alemannische /b̥/ ùn /d̥/ wie in „Baum“ oder „des“ ussgsproche, ùn /pʰ/ ùn /tʰ/ öbe wie in „Päckli“ oder „Tee“.

Im Verglych zum Standardchinesische git es in de meischte sichuanesische Dialäkt die retroflexe Konsonante /ʂ ʈʂ ʈʂʰ/ (als sh, zh ùn ch gschriibe) nit, sùndern si sin mit /s ts tsʰ/ (s, z, c) zämmegfalle. Eso sin zum Byspil d Wörter 三 ‚drüü‘ ùn 山 ‚Bärg‘, wo im Standardchinesische als sān^ⓘ^/? ùn shān^ⓘ^/? ussgsproche werde, im Sichuanesische glych: san¹^ⓘ^/?. De retroflexi Luut /ʐ/ oder /ɻ/ (r) vo de nordchinesische Dialäkt entspricht im Sichuanesische eme /z/.

Dernäbe git es im Sichuanesische e paar Luut, wo im Standardchinesische nit vorchömme. De eini isch en palatale Nasal /ɲ/ wie in 鸟 ‚Vogel‘, ùff Sichuanesisch nyiao³^ⓘ^/? ùn ùff Standardchinesisch niǎo^ⓘ^/?. De zweiti isch /v/, wie im Wort 屋头 vu²tou¹^ⓘ^/? ‚Huus, dehei‘.

Usserdäm chùnt de velari Nasal /ŋ/ im Sichuanesische am Aafang ùn am Änd vùnere Silbe vor, im Gägesatz zum Standardchinesische, wonner nùmme am Silbeänd cha sy. Es Byspil isch s Wort 鹌 ‚Wachtel‘, wo im Sichuanesische ngan¹^ⓘ^/? luutet, im Standardchinesische aber ān^ⓘ^/?.

Die Tabelle zeigt d Konsonante vùm Sichuanesische, mit em Buechstab vo de sichuanesische Pinyin-Ùmschrift drùnter in fette Buechstabe ùn en Byspilswort.

Konsonante vùm Sichuanesische
		Labial	Alveolar	Alveolopalatal	Velar
Nasal		/m/ m 猫 mao¹ ‚Chatz‘ Ussprooch vo mao¹	/n ~ /l/ n 鹿 nu² ‚Reh‘ Ussprooch vo nu²	/ɲ/ ny 女 nyü³ ‚Frau‘ Ussprooch vo nyü³	/ŋ/ ng 我 ngo³ ‚ich‘ Ussprooch vo ngo³
Verschlussluut	nit-behuucht	/p/ b 白 be² ‚wyss‘ Ussprooch vo be²	/t/ d 刀 dao¹ ‚Mässer‘ Ussprooch vo dao¹		/k/ g 锅 go¹ ‚Hafe‘ Ussprooch vo go¹
Verschlussluut	behuucht	/pʰ/ p 跑 pao³ ‚ränne‘ Ussprooch vo pao³	/tʰ/ t 汤 tang¹ ‚Sùppe‘ Ussprooch vo tang¹		/kʰ/ k 哭 ku² ‚hüüle‘ Ussprooch vo ku²
Affrikat	nit-behuucht		/t͡s/ z 猪 zu¹ ‚Schwyyn‘ Ussprooch vo zu¹	/tɕ/ j 鸡 ji¹ ‚Huen‘ Ussprooch vo ji¹
Affrikat	behuucht		/tsʰ/ c 茶 ca² ‚Tee‘ Ussprooch vo ca²	/tɕʰ/ q 钱 qian² ‚Gäld‘ Ussprooch vo qian²
Frikativ	stimmlos	/f/ f 饭 fan⁴ ‚Ryss‘ Ussprooch vo fan⁴	/s/ s 手 sou³ ‚Hand‘ Ussprooch vo sou³	/ɕ/ x 新 xin¹ ‚neu‘ Ussprooch vo xin¹	/x/ ~ /h/ h 喝 ho¹ ‚drinke‘ Ussprooch vo ho¹
Frikativ	stimmhaft	/v/ w/v 五 wu³ ‚fümf‘ Ussprooch vo wu³	/z/ r 热 re² ‚heiss‘ Ussprooch vo re²

Dezue git es au no d drüü Halbvokal [j], [w] ùn [ɥ], wommer aber au als Deil vo Diphthong oder Triphthong cha aaluege.

Bi /x/ cha d Ussprooch zwüsche [x] ùn [h] frei variere. In Silbe mit de Kombination hu wird /hw/ zämme als en [ʍ] ussgsproche, zum Byspil im Wort 黄 huang²^ⓘ^/? ‚gääl‘.

E ùffälligs Merchmool vùm Sichuanesische für Sprächer vo ondre Dialäkt vùm Mandarin ùn em Standardchinesisch, isch dass [n] ùn [l] nit ùnterschide werde, sùndern Allophon vonenand sin. Im Standardchinesische werde zum Byspil d Wörter 南 nán^ⓘ^/? ‚Süde‘ ùn 蓝 lán^ⓘ^/? ‚blau‘ verschide ussgsproche. Im Sichuanesische sin si dergäge glych nan²^ⓘ^/?, wo je nooch Sprächer mit eme [l], eme [n] oder [l̃] ussgsproche wird.

Die Nasaländig /an/ entwigglet sich in de sichuanesische Dialäkt zumene Nasalvokal ([æ̃] oder [ɛ̃]), wo de Konsonant ganz abgheit isch, derwyyl Wörter mit de Ändig /aŋ/ zue [an] werde. So wird 盐 ‚Salz‘ im Standardchinesische als yán^ⓘ^/? [jɛn˧˥] ussgsproche, im Sichuanesische aber als yan²^ⓘ^/? [jæ̃˨], ùn 羊 ‚Schoof, Geiss‘ isch yáng [jɑŋ˧˥] im Standardchinesische ùn yang² [jan˨] im Sichuanesische. S glyche passiert mit de Ändige -eng ùn -ing, wo in de sichuanesische Dialäkt meischt -en ùn -in isch, derwyyl d Ändige -ong no mit eme [ŋ] ussgsproche wird. So isch s Wort 冰 ‚Yyss‘, wo im Standardchinesische bīng isch, im Sichuanesische bin1. S Wort 耕 ‚pflüge‘ isch gēng bzw. gen¹, aber 红 ‚rot‘ isch hóng bzw. hong².

Vokal

Im Sichuanesische git es siibe Vokal, ùn dezue no en Vokal mit ere [ɻ]-Färbig. Die Vokal sin in derre Tabelle ùffgfiert, drùnter d Schryybig in Pinyin ùn e Byspil.

	Füre	Zentral	Hinte
Gschlosse	/i/ /y/ i 鼻 bi² ‚Noos‘ Ussprooch vo bi² ü 绿 nü² ‚grien‘ Ussprooch vo nü²		/u/ u 读 du² ‚läse‘ Ussprooch vo du²
Halbgschlosse	/e/ e 多 he² ‚schwarz‘ Ussprooch vo he²		/o/ o 多 do¹ ‚viil‘ Ussprooch vo do¹
Halboffe		/ə/ /ɚ/ i 吃 ci² ‚ässe‘ Ussprooch vo ci² er 二 er⁴ ‚zwei‘ Ussprooch vo er⁴
Offe		/a/ a 打 da³ ‚haue‘ Ussprooch vo da³

Näbe dänne Vokal git es im Sichuanesische e groossi Zaal vo Vokalkombinatione als Diphthong ùn sogar Triphthong. Diphthong, wo mit /i/ aafange, werde am Wortaafang mit eme <y> gschriibe, ùn sonigi, wo mit eme /u/ aafange, werde mit <w> gschriibe. D Ussprooch isch nit ällewell eso, wiemmer es vo de Pinyin-Schryybig chönnti denke.

Di fallende Diphthong sin:

Phonemischi Transkription	Pinyin-Schryybig	Byspilswort	Phonetischi Transkription
/ai̯/	ai	猜 cai¹ ‚roote‘	[t͡sʰai̯˥]
/ei̯/	ei	妹 mei⁴ ‚jüngri Schwöschter‘	[mei̯˨˩˧]
/au̯/	ao	包 bao¹ ‚ùmarme‘	[pau̯˥]
/əu̯/	ou	走 zou³ ‚go‘	[t͡sou̯˥˧]

Di styygende Diphthong sin:

Phonemischi Transkription	Pinyin-Schryybig	Byspilswort	Phonetischi Transkription
/i̯a/ ~ /ja/	ia ~ ya	牙 ya² ‚Zaan‘	[i̯a˨]
/i̯ɛ/ ~ /jɛ/	ie ~ ye	叶 ye² ‚Blatt‘	[i̯ɛ˨]
/u̯a/ ~ /wa/	ua ~ wa	瓜 gua¹ ‚Melone,Chürbis‘	[ku̯a˥]
/u̯ɛ/ ~ /wɛ/	ue ~ we	国 gue² ‚Land‘	[ku̯ɛ˨]
/y̑o/ ~ /ɥo/	üo ~ yuo	药 yuo² ‚Medizin‘	[y̑o˨]
/y̑e/ ~ /ɥe/	üe ~ yue	月 yue² ‚Moo‘	[y̑e˨]

D Triphthong sin:

Phonemischi Transkription	Pinyin-Schryybig	Byspilswort	Phonetischi Transkription
/i̯ai̯/ ~ /jai̯/	iai	戒 jiai⁴ ‚warne‘	[t͡ɕi̯ɛi̯˨˩˧]
/i̯au̯/ ~ /jau̯/	iao ~ yao	舀 yao³ ‚schöpfe‘	[i̯au̯˥˧]
/i̯əu̯/ ~ /jəu̯/	iu	九 jiu³ ‚nüün‘	[t͡ɕi̯əu̯˥˧]
/u̯ai̯/ ~ /wai̯/	uai ~ wai	筷 kuai⁴ ‚Ässtäbli‘	[kʰu̯ai̯˨˩˧]
/u̯ei̯/ ~ /wei̯/	ui	水 sui³ ‚Wasser‘	[su̯ei̯˥˧]

D Kombination /an/ wird in de meischte sichuanesische Dialäkt zumene Nasalvokal [æ̃] oder bi jüngre Sprächer [ɛ̃]:

Phonemischi Transkription	Pinyin-Schryybig	Byspilswort	Phonetischi Transkription
/an/	an	烦 fan² ‚nervig‘	[fæ̃˨]
/i̯an/ ~ /yan/	ian ~ yan	天 tian¹ ‚Himmel‘	[tʰi̯æ̃˥]
/u̯an/ ~ /wan/	uan ~ wan	碗 wan³ ‚Schüssel‘	[u̯æ̃˥˧]
/y̑an/ ~ /ɥan/	üan ~ yuan	圆 yuan² ‚Chreis‘	[y̑æ̃˨]

Defür wird de Nasal /ŋ/ hüt in de Kombination ang zumene /n/:

Phonemischi Transkription	Pinyin-Schryybig	Byspilswort	Phonetischi Transkription
/aŋ/	ang	脏 zang¹ ‚dräckig‘	[t͡san˥]
/i̯aŋ/ ~ /jaŋ/	iang ~ yang	羊 yang² ‚Schoof, Geiss‘	[i̯an˨]
/u̯aŋ/ ~ /waŋ/	uang ~ wang	忘 wang⁴ ‚vergässe‘	[u̯an˨˩˧]

Erhalte blybt /ŋ/ aber nooch eme /o/:

Phonemischi Transkription	Pinyin-Schryybig	Byspilswort	Phonetischi Transkription	Audio
/oŋ/	ong	梦 mong³ ‚Draum‘	[moŋ˥˧]
/y̑oŋ/ ~ /ɥoŋ/	iong ~ yong	用 yong⁴ ‚bruuche‘	[y̑oŋ˨˩˧]

Au bi ondre Vokal + Nasal Kombinatione isch d Pinyin-Schryybig e chly verschiide vo de Ussprooch:

Phonemischi Transkription	Pinyin-Schryybig	Byspilswort	Phonetischi Transkription
/ən/	en	等 den³ ‚warte‘	[tən˥˧]
/in/	in	心 xin¹ ‚Härz‘	[ɕin˥]
/u̯ən/ ~ /wən/	un	春 cun¹ ‚Friejoor‘	[t͡sʰu̯ən˥]
/yn/	ün ~ yun	暈 yun¹ ‚schwindlig‘	[y̑yn˥]

Im Minjiang-Dialäkt, wo die fümfti Tonkategori erhalte het, chömme usserdäm in Wörter mit däm Ton no mee Vokal vor. D Wörter vùm 5. Ton ùnterscheide sich in däm Dialäkt also zum eine dur s Tonmùschter ùn zum zweite dur d Vokalqualität. Die fümfti Tonkategori bestoot uss Wörter, wo im Mittelchinesische mit de Konsonante /p t k/ ùffghört hen (lueg für mee dezue bi de Kapitel „Verbreitig ùn Dialäkt“ ùn „Tön“).^[6]

Die Tabelle zeigt die gspannte Vokal vo Wörter im 5. Ton in de drüü Ùnterdialäkt vùm Minjiang-Dialäkt, vo de Ort Luzhou, Qionglai ùn Leshan im Verglych zue de andre Hauptdialäkt vùm Sichuanesische.

Byspil	Minjiang-Dialäkt			Ya'an-Shimian-Dialäkt	Chengdu-Chongqing-Dialäkt		Renshou-Fushun-Dialäkt
Byspil	Luzhou	Qionglai	Leshan	Luding	Chengdu	Chongqing	Zigong
搭 da ‚lege‘	[tæ] Ussprooch vo da⁵			[ta] Ussprooch vo da²
说 so ‚sage‘	[sɵ] Ussprooch vo so⁵	[sʊ]		[so] Ussprooch vo so²
黑 he ‚schwarz‘	[hæ] Ussprooch vo he⁵		[he]	[hɛ] Ussprooch vo he²
踢 ti ‚dräte‘	[tʰie] Ussprooch vo ti⁵			[tʰi] Ussprooch vo ti²
出 cu ‚ussego‘	[tsʰɵ] Ussprooch vo cu⁵	[tsʰʊ]		[tsʰu] Ussprooch vo cu²
欲 yuo ‚wünsche‘	[y̑ɵ] Ussprooch vo yuo⁵	[y̑ʊ]		[y]	[y̑o] Ussprooch vo yuo²	[y̑u]	[y̑i]
湿 si ‚nass‘	[sə] Ussprooch vo si⁵			[sɨ] Ussprooch vo si²
掐 qia ‚zwicke‘	[tɕʰi̯æ] Ussprooch vo qia⁵	[tɕʰi̯ɐ]	[tɕʰi̯æ]	[tɕʰi̯a] Ussprooch vo qia²
刮 gua ‚abchratze‘	[ku̯æ] Ussprooch vo gua⁵	[ku̯ɐ]	[ku̯æ]	[ku̯a] Ussprooch vo gua²
铁 tie ‚Yyse‘	[tʰie] Ussprooch vo tie⁵			[tʰiɛ] Ussprooch vo tie²
获 hue ‚übercho‘	[hɵ] Ussprooch vo hue⁵	[hu̯æ]	[hæ]	[hu̯ɛ] Ussprooch vo hue²			[hu̯e]
阅 yue ‚läse‘	[y̑ɵ] Ussprooch vo yue⁵	[y̑e]	[y̑ʊ]	[y̑ɛ] Ussprooch vo yue²
药 yuo ‚Medizin‘	[y̑ɵ] Ussprooch vo yuo⁵	[y̑ʊ]		[y̑o] Ussprooch vo yuo²

Grammatik

Wie die ondre chinesische Sprooche ùn s Standardchinesisch isch s Sichuanesisch e sehr analytischi Sprooch. Des heisst, dass di grammatischi Funktion vo Wörter mit de Satzstellig ùn einzelne Wörter ussdrùggt wird, ùn nit mit de Flexion vo Wörter. Nome hen kei grammatischs Gschlächt, praktisch nie en Plural ùn es git au kei Artikel ùn grammatischi Fäll. Au Verbe hen nùmme ei Form ùn werde nit konjungiert. Di grammatischi Roll vo eme Wort wird also allei dur d Wortstellig imene Satz ussdrùggt.

In de chinesische Schrift wird in de Regel kei Abstand zwüsche Schriftzeiche gmacht, defür wird in de Pinyin Ùmschrift jeedi Silbe einzeln gschriibe. In däm Abschnitt werde aber viilmool Schriftzeiche zämmegschriibe bzw. mit Abstand, wänn eso d Struktuur vùmene Satz besser verständlig wird.

Pronome

S Sichuanesisch ùnterscheidet drüü Persone im Singular, ùn drüü im Plural. De Singular ùn de Plural ùnterscheidet sich debi nùmme dur d Ändig 们 men², wo au eis vo de ganz wenige Flektionsmorphem isch. Bi de Pronome wird nit zwüsche Gschlächter ùnterschiide, 他 ta¹, cha also entweder ‚er‘, ‚si‘ oder ‚es‘ heisse. Im Standardchinesische werde zwar mangmool verschiidni Schriftzeiche für männlig ùn wyybligi Personalpronome bruucht, aber d Ussprooch isch au do glych.

Di formelli Form vo de zweite Person, 您 nin, wird im Sichuanesische sälte bruucht.

	Singular			Plural
	Sichuanesisch	Pinyin	Alemannisch	Sichuanesisch	Pinyin	Alemannisch
1. Person	我	ngo³	‚ich‘	我们	ngo³men²	‚mir‘
2. Person	你	nyi³	‚du‘	你们	nyi³men²	‚ihr‘
3. Person	他	ta¹	‚er/si/es‘	他们	ta¹men²	‚si‘

Possesivpronome werde mit em Partikel 的 ni¹, wo sùnscht zur Bildig vo Adjektiv bruucht wird, bildet, wo aa s Pronom draghängt wird. D Ussprooch vo däm Partikel isch im Sichuanesische sehr verschiide vùm Standardchinesische, wo er de ussgsproche wird.

这

ze⁴

des

是

si⁴

isch

我的

ngo³ni¹

ich[POSS]

汽车

qi⁴ce¹

Auto

‚Des isch myn Auto.‘

Bi Sache, wo organisch zue eim ghöre (wommer also nit cha abgee oder ablege; Alienabilität), isch de Possesivpartikel optional. Byspil sin 我妈妈 ngo³ ma¹ma¹ ‚mys Mammi‘ oder 他头痛 ta¹ tou² tong ‚syn Chopf macht weh‘.

Au bi Froogepronome cha 的 draghängt werde:

这

ze⁴

des

是

si⁴

isch

哪个

na³go⁴

wer

的

ni¹

[POSS]

书

su¹

Buech

‚Wem ghört des Buech?‘

Ussagesätz

Normalerwys isch d Wortstellig Subjekt-Verb-Objekt. Mer gseet des in dänne Satz wie:

我

ngo³

ich

看

kan⁴

gsee

你

nyi³

du

‚Ich gsee dich.‘

你

nyi³

du

看

kan⁴

gsee

我

ngo³

ich

‚Du gseesch mich.‘

Verbe hen nùmme ei Form, werde also nit konjugiert, sùndern de Sinn ergit sich ussem Kontext. Wörter, wo d Bedütig vo öbis präzisiere, sin ällewell vor em Wort, wo si sich drúff beziege.

Froogesätz

Jo-oder-nei Frooge chönne ùff viili verschiidni Arte gstellt werde. Zum eine cha de Modalpartikel 吗 ma aa s Änd gstellt werde. Zum Byspil:

你

nyi³

du

喜欢

xi³huan¹

gern ha

川菜

cuan¹cai⁴

Sichuan Ässe

吗

ma

[FROOG]

‚Hesch du sichuanesischs Ässe gern?‘

Antworte duet mer ùff sonigi Frooge meischt mit de Wiiderholig vùm Verb bzw. mit em Wort für nei ùn em Verb:

喜欢

xi³huan¹

gern ha

‚I ha's gern‘

不

bu²

nei

喜欢

xi³huan¹

gern ha

‚I ha's nit gern‘

Mer cha zwar au eifach mit eme 不 bu² ‚nei‘ antworte, des wirkt deno aber änder unhöflig.

Die Art e Froog z stelle, wird im Sichuanesische im Alldaag aber änder weenig bruucht. Meischt wird e Jo-oder-nei Froog als "A-nit-A"-Froog formuliert. Devo git es rächt viili Mögligkeite. Zum Byspil:

你

nyi³

du

吃

ci²

ässe

不

bu²

nei

吃

ci²

ässe

苹果

pin²go³

Öpfel

‚Wottsch en Öpfel ässe?‘

Als Antwort wird deno entweder nùmme s Verb wiiderholt oder, wemmer d Froog verneint, s Verb mit 不 bu² ‚nei‘ devor, in däm Fall also 吃 ci² ‚ässe‘ oder 不吃 bu²ci² ‚nit ässe‘. Wänn mit de Froog öbis aabote wird, wird viilmool au 要 yao ‚welle‘ vor s Verb gsetzt, also in däm Fall zum Byspil 要吃 yao ci² ‚[ich] wott [en Öpfel] ässe‘.

Wänn e Verb uss meerere Silbe bestoot, wird am Aafang nùmme de erschti Deil vùm Verb gsait. E Byspil isch s Wort 好吃 haoci², wo wörtlig „guet ässe“ luutet, ùn ‚lecker, guet schmöcke‘ heisst:

苹果

pin²go³

Öpfel

好

hao

guet

不

bu²

nei

好吃

haoci²

guet ässe

‚Isch de Öpfel lecker?‘

Nùmme bim Verb 有 you³ ‚ha‘ wird statt 不 bu² mit 没 mo² (neueri Ussprooch: mei⁴) verneint. Des Verb wird vorallem für Frooge bruucht, ob öbis scho passiert isch.

en Füürtopf, e sichuanesischs Fondue, wo di meischte Sichuanese bi de Froog *ci² ho³go¹ hao bu² hao?* ‚wemmer Füürtopf ässe?‘ wohl würde mit 好 *hao!* oder 要得 *yao⁴de²!* antworte.

E wyteri Mögligkeit isch, dass hinter e Ussag e Refrainfroog gsetzt wird (öbe wie im Alemannisch „nit/gell/oder?“) zume Zuestimmig oder Ablänig z erfrooge. Devo git es meereri Forme, zum Byspil 好不好 hao bu² hao ‚guet nei guet‘, 是不是 si⁴ bu² si⁴ ‚sy nei sy‘ oder 对不对 dui⁴ bu² dui⁴ ‚woor nei woor‘.

Zum Byspil:

我们

ngo³men²

mir

吃

ci²

ässe

火锅

ho³go¹

Füürtopf

好

hao

guet

不

bu²

nei

好

hao

guet

‚Chùmm, mir ässe Füürtopf [e scharfs sichuanesischs Fondue], in Ornig?‘

oder:

你

nyi³

du

是

si⁴

sy

四川

si⁴cuan¹

Sichuan

人

ren²

Mänsch

是

si⁴

sy

不

bu²

nei

是

si⁴

sy

‚Du bisch en Sichuanes, gell?‘

D Antwort isch deno meischt eifach 好 hao ‚guet‘, 要得 yao⁴de² ‚in Ornig, OK‘ oder 可以 koyi³ ‚isch mögli, bi yyverstande‘, bzw. binere Verneinig 不可以 bu²koyi³ ‚goot nit, nit OK‘ oder 不想吃 bu² xiang³ ‚wott nit‘ oder äänlig.

Sichuanesisch in Musik ùn Film

Theater

en humoristische Sketsch ùff Sichuanesisch, ùffgfiert als Deil vùnere Sichuan-Oper Ùffierig.

Näbe volchstümlige Gsangs- ùn Theaterforme, oder Gschichte, het s Sichuanesisch e langi Tradition als Sprooch vo de Sichuan Oper (川劇; Sichuanesisch: Cuan¹ju⁴; Standardchinesisch Chuānjù), wo eini vo de regionale Forme vo de Chinesische Oper isch. Es handlet sich debi ùm e Musiktheater, wo aber änder volchstümelig isch. Es isch e Mischig uss Gsang, Schauspiil, Dänz ùn Musik. Meischt finde d Ùffierige in de Teehüüser vo Chengdu statt, aber es git au Theater, wo es aapasst aa Tourischte gspiilt wird. De Gsang ùn Dialog sin ùff Sichuanesisch, aber viilmool verstöön au Sichuanese nit alles, wäge de hooche Gsangsstimme ùn de veraltete Sprooch.

2017 het de Theaterregisseur Li Liuyi, wo uss Sichuan chùnt, s Theaterstùgg „Teehuus“ (茶馆; ängl. Teahouse) ùff Sichuanesisch übersetzt ùn ùffgfiert^[7]. Des Theaterstùgg isch 1957 vùm Lao She gschriibe worde. In de Kulturrevolution isch es eis vo de Werch gsi, wo vo de Roote Garde am wietigschte verùrdeilt worde isch, ùn de Lao She het 1966 Sälbschtmord begange.

Film ùn Serie

Au wänn di allermeischte Film ùn Serie, wo z China produziert werde, ùff Standardchinesisch sin (ùn es syt öbe 2005 au wiider schwieriger worde isch, Filmproduktione, wo nit ùff Standardchinesisch sin, aa de Zensur vorbi z bicho), git es mehreri Film, wo zum Deil oder ganz in regionale Sprooche oder Dialäkt sin, so au ùff Sichuanesisch.

E zytlang sin viili ussländischi Zeichetrickfilm ùn Serie ùff Sichuanesisch synchronisiert worde (au sonigi, wo im Orginal gar kei Dialog vorchùnt, sin deno dur neue Dialog aapasst worde). Dezue ghöre Tom & Jerry, Bugs Bunny, Crayon Shin-chan ùn Popeye^[8]. E Fernsehsänder uss Chongqing het au sichuanesischi Versione vo Serie gmacht, wo ursprüngli ùff Standardchinesisch oder Kantonesisch gsi sin, zum Byspil vo de Serie Flirting Scholar uss Hongkong. Im Joor 2004 het die Staatlichi Verwaltig für Radio ùn Fernsehe aber offiziel ùntersait, ussländischi Serie in regionale Sprooche ùn Dialäkt z zeige. Demit sin die Versione ussem Fernsehe verschwùnde.

De erschti Film ùff Sichuanesisch isch 抓壮丁 (Standardchinesisch: zhuā zhuàngdīng, Sichuanesisch: zua¹ zuang⁴din¹, ùff Änglisch als The Conscription ussecho) im Joor 1963 gsi. Bi derre Komödie goot es ùm Zwangsrekrutierige z Sichuan derwyylscht em Japanisch-Chinesische Chrieg.

Viil Dialog in sichuanesische Dialäkt chùnt au in de franko-chinesische Produktion vo 2002, Balzac et la Petite Tailleuse chinoise vùm Regisseur Dai Sijie (dütsch: Balzac und die kleine chinesische Schneiderin; 巴尔扎克与小裁缝), wo inere Bärggegend vo Sichuan zur Zyt vo de Kulturrevolution spiilt.

Au de Film Dam Street (红颜) ussem Joor 2005 vo de Regisseurin Li Yu isch zum grööschte Deil ùff Sichuanesisch. De Film spiilt inere Gegend vo Zentralsichuan ùn d Hauptdarstellerin Liu Yi isch e bekannti Schauspiilerin vo de Sichuan Oper.

Z Chengdu spiilt de Film Thirteen Princess Trees (十三棵泡桐) ussem Joor 2006 vùm Regisseur Lü Yue. De Film isch ùff Standardchinesisch ùn Sichuanesisch ùn zeigt die soziali Verdeilig vo de Sprooche: d Szene wo zum Byspil in de Schuel spiile sin ùff Standardchinesisch, derwyylscht sùnscht änder Sichuanesisch gschwätzt wird.

Bim Film Let the Bullets Fly vo 2010 (dütsch: Tödliche Kugeln, 让子弹飞) vùm Regisseur Jiang Wen sin sogar zwei verschiidni Versione gmacht worde. D Romanvorlag für de Film isch vùm Ma Shitu gschriibe worde, wo uss de Nööchi vo Chongqing chùnt, ùn d Ursprùngsversion vùm Film isch eso au ùff Sichuanesisch drait worde. Für de Rescht vo China isch aber e Synchronfassig ùff Standardchinesisch gmacht worde^[9].

De Film 24 City (2008, 二十四城记, Standardchinesisch: èrshísì chéng jì; Sichuanesisch: er⁴si²si⁴cen²ji⁴) vùm Regisseur Jia Zhangke spiilt z Chengdu ùn de Groossdeil vùm Dialog isch ùff Sichuanesisch. De Film isch e Mischig uss eme Dokumentarfilm ùn eme Spiilfilm, ùn verzäält die Gschichte vo verschiidni Generatione, wo e staatlichi Fabrik abgwigglet wird ùn dörte moderni Wohnblöck baut werde. D Arbeiter vo de Fabrik schwätze in däm Film e Mischig uss em Dialäkt vo Chengdu ùn däm vo Shenyang im Nordoschte vo China, wo d Fabrik friener emool gsi isch bevor si ùff Chengdu verlait wird^[10].

s Plakat vùm Film *Ni Jing: Thou Shalt Not Steal*

Die Spanisch-chinesischo Trilogi Invisible Chengdu (oder ùff Spanisch: El Chengdu Invisible) vo de Regisseur Roberto Fernandez Canuto ùn Xu Xiaoxi, wo z Chengdu spiilt, bruucht au vorallem s Sichuanisch. Die Trilogi bestoot uss de Film Ni Jing: Thou Shalt Not Steal (2013, 逆境; Span. Ni Jing: No Robarás), Floating Melon (2015; 浮果, Span. Sandía amarga) ùn Sunken Plum (2017, 沉李). Die Film handle vo Persone, wo z China änder versteggti Existenze mien fiere oder diskriminiert werde, wie z. B. homesexuelli ùn transgender Mänsche. Die Film hen meereri Prys bi Filmfestival übercho, sin aber z Chengdu sälber chuum zeigt worde, wyl des wäge de staatliche Zensur nit mögli gsi isch.

Au hauptsächlig ùff Sichuanesisch isch s Komödi-Drama A Cool Fish (无名之辈) vo 2018 vùm Rao Xiaozhi. Im Film Sister (2021, 我的姐姐) vùm Regisseur Yin Ruoxi, wo z Chengdu spiilt, wird au di hütigi Diglossi abbildet, wyl d Persone je nooch däm ùff Sichuanesisch schwätze oder ùff Standardchinesisch.

Usserdäm chùnt s Sichuanesisch ab ùn zue in Film vor, wo nùmme e paar Darsteller, wo uss Sichuan sölle cho, ihre Dialäkt schwätze. Byspil defür sin d Film Crazy Stone (2006, 疯狂的石头) vùm Ning Hao, de Film Still Life (2006, 三峡好人) vùm Jia Zhangke, Blind Mountain (2007, 盲山) vùm Li Yang, wo d Hauptdarstellerin uss Sichuan chùnt in en andre Deil vo China entfiert wird zume dörte zwangsverhüürootet z werde, oder Lost and Love (2015, 失孤) vùm Regisseur Peng Sanyuan.

Mangmool, wie bim Film Blind Mountain, isch d Sproochwahl zum d Persone authentischer darzstelle. Bi ondre Film cha des au für humoristischi Effekt sy. Des isch bim Film Crazy Stone eso, wo die Darsteller mit ihrem Dialäkt oder Akzänt eme bstimmte regionale Stereotyp entspräche. So schwätzt in däm Film ei Person, wo elegant ùn ussgfeilt söll wirke, de Chengdu-Dialäkt, eine vo de Chlyganove schwätzt de Dialäkt vo de Provinz Henan (wo de Ruef het, arm ùn gföörlich z sy), de Chef vo ere internationale Bande schwätzt Standardchinesisch mit eme Hongkong-Akzänt, ùn de ryychi Immobiliehai schwätzt Standardchinesisch.

Hüüfig isch de Bruuch vùm regionale Dialäkt aber au e bewùssts Stilmittel, wyl die Film sich mit de Lüt am Rand vo de Gsellschaft bschäftige. Mit eme regionale Dialäkt wirke die Film eso authentischer. So het d Li Yu, d Regisseurin vo Dam Street gsait, wo si gfroogt worde isch, warum si de Film nit ùff Standardchinesisch drait het:

„De Dialäkt het s ganzi Gfiel vo däm Film veränderet. Mangmool denki, dass es de Dialäkt gsi isch, wo dezue gfiert het, dass de Film eso realitätsnooch worde isch...Wänn en Film entstoot, isch de Dialäkt en Werchzüüg für d Schauspiiler, ihri Roll eifacher z spiile...bsùnderscht für Laieschauspiiler isch de Dialäkt ganz hilfrych. De Bueb, wo de Xiao Yong gspiilt het, zum Byspil, hätti gar nit chönne d Roll spiile, wänn er nit syn Dialäkt bruucht hätti.^[11].“

– Li Yu

Dernäbe chömme sichuanesischi Dialäkt natürli viilmool in Dokumentarfilm vor, wo Lüt uss Sichuan schwätze. International bekannt sin debi zum Byspil China's Unnatural Disaster: The Tears of Sichuan Province, en amerikanische Dokumentarfilm ussem Joor 2009, wo über s Ärdbäbe z Sichuan vo 2008 isch, ùn für de Oscar für de beste Dokumentar-Churzfilm nominiert worde isch. E wyters Byspil isch Dong (2006, 东), au vùm Jia Zhangke, wo es ùm de Drüü-Schlùchte-Damm goot.

Rapmusik

E Zytlang isch Chengdu eis vo de Zentre vùm chinesischsproochige Rap gsi. Viile vo dänne Rapper hen ùff Sichuanesisch grappt, wo zum Deil deno au ihr Markezeiche worde isch. Eini vo de erschte sonigi Grùppe isch Big Zoo gsi, wo zwüsche 2006 ùn 2011 aktiv gsi isch.

d Rap-Grùppe *Higher Brothers* uss Chengdu

E gwüssi internationali Bekanntheit, quasi zum erschte Mool überhaupt für e chinesischi Rap-Grùppe, hen d Higher Brothers, übergcho. Die Grùppe uss Chengdu mit vier Mitgliider het ab 2016 aagfange zämme z rappe. Bsùnderscht isch debi gsi, dass si nit nùmme ùff Standardchinesisch, sùndern au ùff Sichuanesisch grappt hen. Ihr Album Black Cab vo 2017, wo nooch de unlizensierte Taxi vo Chengdu benannt isch, isch sogar fascht nùmme ùff Sichuanesisch gsi. S Lied „Made in China“ vo däm Album isch deno au international en Hit worde. Eine vo de Higher Brothers meint dezue:

„Am Aafang sin ondri Chinese sogar zimli unzfriide demit gsi, dass mir im Dialäkt vo Chengdu grappt hen, wyl si nit druus cho sin, worum mir e Sprooch würde bruuche, wo nit im ganze Land gschwätzt wird. Si hen's nit verstande. Aber wo üser Song Black Cab deno e Million Lüt ùff YouTube aagluegt hen, hemmer üs richtig guet gfielt…es het bstätigt, was mir scho gwüsst hen, dass d Sprooch nit wichtig isch. D Musik isch des, wo wichtig isch.“

– MaSiWei (马思唯 ma³ si¹wei²), Mitgliid vo de Higher Brothers, 2017^[12]

Zue wytere bekannte Rapper, wo ùff Sichuanesisch rappe, ghört zum Byspil au de Fat Shaddy (谢帝, Xie Di), wo 2014 mit sym Lied 老子明天不上班 (Lǎozi míngtiān bù shàngbān, ‚Morn gangi nit zum Schaffe‘) bekannt worde isch. Er isch allerdings deno mit 瓜老外 (gua¹ nao³wai⁴, ‚blöde Ussländer‘), wo gäge hoochnöösigi Expats z Chengdu grichtet gsi isch) au in en Trend vo ere all gröössere Ussländerfeindlichkeit ùn Nationalismus gcho. Nooch 2018 isch Rap deno sowiiso all mee zensiert oder grad verboote worde, oder aber in de Dienscht vo de staatliche Propaganda gstellt worde.

E wyteri Grùppe uss Chengdu, wo di sichuanesischi Sprooch viil bruucht, sin A.T.M. (顶级玩家, Dǐngjí wánjiā). Im Musikvideo für ihre Rap 当地人 (dang1di4ren2, ängl Local ‚Yyheimische‘) duen si zum Byspil au mit typische ältre Manne uss Chengdu s Spiil Mah-Jongg spiile. Au z erwääne wär no de Rapper GAI (eigetli 周延, Zhōu Yán), wo Sichuanesisch, Sichuanesischs Standardchinesisch ùn Standardchinesisch als Stilmittel bruucht.

Teggscht- ùn Audiobyspil

北风和太阳
有天，北风和太阳在争哪个更有本事。
他们就看到有个人路过，那人穿了件罩衫。
他们就说了，哪个可以让那个人把罩衫脱了，哪个就更凶。
然后，北风就开始在那使劲吹哦，
结果他吹得越凶，那人就把罩衫裹得梆紧，
最后，北风莫法，就只有算了。
这下，太阳跑出来晒了下，那个人热了马上就把罩衫脱了。
结果啊，北风就只有认输了。

Pinyin-Transliteration
you3 tian1, be2 fong1 ho2 tai4 yang2 zai4 zen1 na3 go4 gen1 you3 ben3 si4.
ta1 men2 jiu4 kan4 dao4 you3 go4 ren2 nu4 go4 na3 ren2 cuan1 no2 jian4 zao4 san1.
ta1 men2 jiu4 so2 no2，na3 go4 ko3 yi3 rang4 na3 go4 ren2 ba3 zao4 san1 to2 no2，na3 go4 jiu4 gen1 xiong1.
ran2 hou4，be2 fong1 jiu4 kai1 si3 zai4 na3 si3 jing1 cui1 o2,
jie2 go3 ta1 cui1 de2 yue2 xiong1，na3 ren2 jiu4 ba3 zao4 san1 go3 de2 bang1 jin3,
zui4 hou4，be2 fong1 mo2 fa2，jiu4 zi3 you3 suan4 no2.
ze4 ha4，tai4 yang2 pao3 cu2 nai2 sai4 no2 ha4，na3 go4 ren2 re2 no2 ma3 sang4 jiu4 ba3 zao4 san1 to2 no2.
jie2 go3 a1，be2 fong1 jiu4 zi3 you3 ren4 su1 no2.

Audio & IPA

ɪ̯əu̯˥˧ tʰɪ̯æ̃˥ pe˨˩ fɔŋ˥ ho˨˩ tʰaɪ̯˨˩˧ ɪ̯an˨˩ tsaɪ̯˨˩˧ tsɚ˥ na˥˧ ko˨˩˧ kən˥ ɪ̯əu̯˥˧ pən˥˧ sə˨˩˧.
tʰa˥ mən˨˩ tɕɪ̯əu̯˨˩˧ kʰæ̃˨˩˧ tau̯˥ ɪ̯əu̯˥˧ ko˨˩˧ zən˨˩ lu˨˩˧ ko˥. le˥˧ zən˨˩ tsʰu̯æ̃˥ lo˨˩ tɕɪ̯æ̃˨˩˧ tsau̯˨˩˧ sæ̃˥.
tʰa˥ mən˨˩ tɕɪ̯əu̯˨˩˧ so˨˩ lo˥la˥˧ ko˨˩˧ kʰo˥˧ ɪ̯i˨˩ zaŋ˨˩˧ le˥˧ ko˨˩˧ zən˨˩ pa˥˧ tsau̯˨˩˧ sæ̃˥ tʰo˨˩ lo˥. la˥˧ ko˨˩˧ tɕɪ̯əu̯˨˩˧ kən˥ ɕy̑ŋ˥.
zæ̃˨˩ həu̯˨˩˧ pe˨˩ fɔŋ˥ tɕɪ̯əu̯˨˩˧ kʰaɪ̯˥ sə˥˧ tsaɪ̯˨˩˧ lɚ˥˧ sə˥˧ tɕɪŋ˥ tsʰu̯e˥ o˨˩.
tɕɪ̯ɛ˨˩ ko˥˧ tʰa˥ tsʰu̯e˥ te˨˩ y̑e˨˩ ɕy̑ŋ˥. la˥˧ zən˨˩ tɕɪ̯əu̯˨˩˧ pa˥˧ tsau̯˨˩˧ sæ̃˥ ko˥˧ te˨˩ paŋ˥ tɕɪŋ˥˧.
tsu̯e˨˩˧ həu̯˥ pe˨˩ fɔŋ˥ mo˨˩ fa˥ tɕɪ̯əu̯˨˩˧ tsə˥˧ ɪ̯əu̯˨˩ su̯æ̃˨˩˧ lo˨˩.
tse˨˩˧ ha˥ tʰaɪ̯˨˩˧ ɪ̯an˨˩ pʰau̯˥˧ tsʰu˨˩ laɪ̯˥ saɪ̯˨˩˧ lo˨˩ ha˨˩˧. le˥˧ ko˨˩˧ zən˨˩ ze˨˩ lo˥ ma˥˧ saŋ˨˩˧ tɕɪ̯əu̯˨˩˧ pa˥˧ tsau̯˨˩˧ sæ̃˥ to˨˩ lo˥.
tɕɪ̯ɛ˨˩ ko˥˧ a˥ pe˨˩ fɔŋ˥ tɕɪ̯əu̯˨˩˧ tsə˥˧ ɪ̯əu̯˨˩ zən˨˩˧ su˥ lo˨˩.

Sinngeträui Übersetzig
Ei Daag hen de Nordwind ùn d Sùnn gstritte, wer mächtiger siig.
Si hen en Maa ùff de Strooss verbi laufe gsee, wo en Mantel aagha het.
Si hen gsait, däm wo es möögli wär, dass de Maa de Mantel ablait, de wär bissiger.
Deno het de Nordwind aagfange, do ganz fescht z bloose.
Wäge däm, je mee er bloose het, desto mee het de Maa de Mantel änger gwigglet.
Am Schlùss het de Nordwind kei Waal gha, usser es sy z lo.
Jetz isch d Sùnn ussegloffe zum wärme, ùn de Maa, sobal es warm worde isch, het syn Mantel abglait.
Drùm het de Nordwind nùmme no chönne ùffgee.

Weblinks

Speech By Deng Xiaoping, At the 6th Special Session of the U.N. General Assembly - E Red vùm Deng Xiaoping vor de UNO-Vollversammlig im Joor 1974, wonner Sichuanesisch schwätzt.
四川方言（Sichuan dialect）：男子用欠条买水果 - En Sketsch imene sichuanesische Dialäkt, wo zwei Lüt ùm Orange feilsche.
„Jung, ungestüm, aus Chengdu“ - Bericht vùm 17. Januar 2016 vo „Sinonerds“ über d Higher Brothers.
„A Tale of Two Cities — Exploring China’s Hip-Hop Capitals“ - Bericht uss „MAEKAN“ über d Rap-Szene vo Chengdu ùn Chongqing.

Quelle

Zhang, Wei (2007). Alternation of [n] and [l] in Sichuan dialect, Standard Mandarin and English: A single-case study. In: Leeds Working Papers in Linguistics and Phonetics. Issue 12. https://www.latl.leeds.ac.uk/wp-content/uploads/sites/49/2019/05/Zhang_2007.pdf.
Zhang, Fengtong (1985). The initials of Chengdu speech as compared with Standard Chinese. Journal of the International Phonetic Association, July 1985, Vol. 15, No. 2, pp. 59-68.
Zhang, Yiwen (2018). Path of Vowel Raising in Chengdu Dialect of Mandarin. Proceedings of the 29th North American Conference on Chinese Linguistics. Rutgers, NJVolume: 2. https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1803/1803.03887.pdf.
Chen, Matthew (1973). Cross—dialectal comparison: A case study and some theoretical considerations. Journal of Chinese Linguistics Vol. 1, No. 1 (JANUARY 1973), pp. 38-63.
Yao, Shun (2013). Dialects into Films. The Element of “Dialect” in Chinese Films. Masters Theses 1911 - February 2014. 1165.

Fuessnote

↑ 楊時逢，《四川方言調查報告》，中央研究院歷史語言研究所專刊之82，1984
↑ Yuanjian He 2006, S. 293
↑ https://www.sixthtone.com/news/1008504/sichuan-says-officials-must-drop-dialects-at-work
↑ https://www.chinanews.com.cn/gn/2021/09-14/9564795.shtml
↑ 周及徐（2001年04期），《20世纪成都话音变研究》，四川师范大学学报（社会科学版
↑ 余江（Mai 2004），《四川官话雅棉小片入声归阴平研究》，汕头大学
↑ https://u.osu.edu/mclc/online-series/ammirati/
↑ Shun Yao 2013, Syte 71
↑ Shun Yao 2013, Syte 26
↑ Shun Yao 2013, Syte 28
↑ Shun Yao 2013, Syte 14. In de änglische Übersetzig: „Dialect changed the whole temperament of the film. Sometimes I think that it is dialect that let the whole film find its reality….In the process of creation, dialect is a tool for actors to play their roles more easily…for actors, specially none-professional actors, dialect is vitally helpful. For example the boy acting Xiao Yong, without using dialect, would not have been able to act.“
↑ [1] Übersetzt vo derre änglische Version: At the beginning, other Chinese people were actually really unhappy that we rapped in the Chengdu dialect, because they didn’t get why we would use a language that’s not spoken across the country. They didn’t understand. But when our song Black Cab hit a million views on YouTube, we felt really good… it confirmed what we already knew, that the language is not important. The music is what’s important./

Dr Artikel „Sichuanesische Sprache“ isch einer vo de bsunders glungene Artikel.

Churz zämmegfasst, isch de Artikel sproochlig un stilistisch vorbildlich gschriibe, bhandlet alli wichtigi Aspekt vum Thema ussfierlich, isch sachlig korrekt un sorgfältig mit Quelle belait, glunge gstaltet un profilgrächt.

Alli sin härzlich yyglade wyter aa däm Artikel z schaffe, z erwyytre un z verbessre!

[1] 楊時逢，《四川方言調查報告》，中央研究院歷史語言研究所專刊之82，1984

[2] Yuanjian He 2006, S. 293

[3] ttps://www.sixthtone.com/news/1008504/sichuan-says-officials-must-drop-dialects-at-work

[4] ttps://www.chinanews.com.cn/gn/2021/09-14/9564795.shtml

[5] 周及徐（2001年04期），《20世纪成都话音变研究》，四川师范大学学报（社会科学版

[《四川官话雅棉小片入声归阴平研究》-6] 余江（Mai 2004），《四川官话雅棉小片入声归阴平研究》，汕头大学

[7] ttps://u.osu.edu/mclc/online-series/ammirati/

[8] Shun Yao 2013, Syte 71

[9] Shun Yao 2013, Syte 26

[10] Shun Yao 2013, Syte 28

[11] Shun Yao 2013, Syte 14. In de änglische Übersetzig: „Dialect changed the whole temperament of the film. Sometimes I think that it is dialect that let the whole film find its reality….In the process of creation, dialect is a tool for actors to play their roles more easily…for actors, specially none-professional actors, dialect is vitally helpful. For example the boy acting Xiao Yong, without using dialect, would not have been able to act.“

[12] [1] Übersetzt vo derre änglische Version: At the beginning, other Chinese people were actually really unhappy that we rapped in the Chengdu dialect, because they didn’t get why we would use a language that’s not spoken across the country. They didn’t understand. But when our song Black Cab hit a million views on YouTube, we felt really good… it confirmed what we already knew, that the language is not important. The music is what’s important./

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]