BOOKS by Małgorzata Praczyk
Reading Monuments. A Comparative Study of Monuments in Poznań and Strasbourg from the Nineteenth and Twentieth Centuries, 2020
Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na "Ziemiach Odzyskanych", 2018
Materia pomnika. Studium porównawcze na przykładzie monumentów w Poznaniu i Strasburgu w XIX i XX wieku, 2015
Co czuli mieszkańcy Strasburga, gdy w nocy z 20 na 21 listopada 1918 roku z ich miasta znikały pr... more Co czuli mieszkańcy Strasburga, gdy w nocy z 20 na 21 listopada 1918 roku z ich miasta znikały pruskie pomniki? Co czuli poznaniacy, gdy w nocy z 3 na 4 kwietnia 1919 roku ciągnęli na plac Wilhelmowski strącone z cokołów niemieckie monumenty? Może była to złość i gniew, a może wręcz przeciwnieradość i satysfakcja? a może raczej zarówno jedno, jak i drugie… te pytania skłaniają do postawienia tezy, że pomniki nie są neutralnymi ani pasywnymi aktorami przestrzeni publicznej. W wyjątkowych, granicznych momentach historii wywołują i kanalizują silne ludzkie emocje włączając się w główny nurt wydarzeń. Warto jednak pamiętać, że pomniki aktywnie uczestniczą w życiu miast i ich mieszkańców także na co dzień, gdy, pozornie niezauważane, dopełniają przestrzeń, która nas otacza. Przy nich umawiamy spotkania, z nimi robimy sobie zdjęcia, niekiedy wdrapujemy się na nie, a innym razem przyodziewamy je w koszulki naszych ulubionych drużyn sportowych. Wygląda na to, że są one towarzyszami naszego codziennego życia, choć wydawałoby się, że pamiętamy o nich tylko przy okazji wydarzeń czy postaci, którym są one poświęcone. W niniejszej książce staram się opowiedzieć o pomnikach w perspektywie relacji, jakie zachodzą między nimi, ludźmi oraz przestrzenią, w której są one usytuowane. Za przykład służą tu dwa miasta: Poznań i Strasburg, którym przyglądam się w toku XIX i XX wieku. osią zawartych w książce rozważań są trzy główne płaszczyzny interpretacyjne monumentów, które odnoszą się po pierwsze, do ich kształtu, po drugie, do polityki oraz do afektu. Uważam je za kluczowe dla zrozumienia skomplikowanej materii pomnika. Używając sformułowania "materia pomnika", chcę zwrócić uwagę na złożoną problematykę dotyczącą zjawiska, jakim jest monument. Użycie w tytule właśnie tej metafory nie jest przypadkowe. Stanowi bowiem świadome wskazanie na materialną sferę istnienia pomników, którą uważam za niezwykle istotną w kontekście omawianego tematu. Na potrzeby niniejszych rozważań pomnik definiuję jako obiekt, który funkcjonuje aktywnie w publicznej przestrzeni i który komunikuje znaczenia zarówno na poziomie swojej materialności, jak i na poziomie przypisanych Wstęp * * * Prezentowane rozważania mają charakter interdyscyplinarny, wymagają zatem sięgnięcia po metodologię wywodzącą się z różnych dziedzin humanistyki. Najogólniej rzecz biorąc, praca sytuuje się w nurcie badań kulturowych. Za
EDITED BOOKS by Małgorzata Praczyk
"Ziemie Odzyskane". W poszukiwaniu nowych narracji, 2018
Pomniki w epoce antropocenu, 2017
The book Memorials in the Age of the Anthropocene (Pomniki w epoce antropocenu) involves monument... more The book Memorials in the Age of the Anthropocene (Pomniki w epoce antropocenu) involves monuments and memorials from the point of view of critical discourses of new humanism, posthumanism etc. It distances itself from the realm of memory studies, which are still one of the main fields of research concerning that kind of objects. The book offers a new interpretative frame both for memorials that are being created in our age as well as for those created in the past. Anthropocenic perspective helps to see memorials not only as identity creators and political tools, but also as artifacts which help to found communities, to pose questions concerning present issues, to invigorate social groups in their search for a better future, and to establish a space for individual experience, not necessarily related to the days gone by. Then, this perspective enables to interpret ephemeral, sensorial or environmental memorials which are hardly to be named as such, but still are classified this way. In those cases memory doesn’t have to be the most important category of analysis. On the other hand, the book undertakes the question of traditional and non-traditional memorials, counter-memorials etc. discussing the pursuit of the commemoration which is perceived as an anthropocentric act.
The book consist of articles written by academics representing many different fields of humanities (such as anthropology, literary studies, cultural studies, history, art history, art criticism, musicology, ecocriticism) and articles and a manifest of famous contemporary artists. The first part of the book focuses mainly on the problem of war commemoration and on the presence of animal memorials dedicated to animals who took part in military conflicts. Next part of the book pertains to the question of commemoration of genocide, using the example of Rwanda genocide, Roma and Sinti genocide and Shoa. Last part of the book scrutinize non-traditional contemporary commemorations, such as sonic memorials, ephermal objects and other contemporary practices of remembrance.
PAPERS by Małgorzata Praczyk
La Revue de la BNU, Nov 1, 2017
Teksty Drugie
Małgorzata praczyk-prof. UAM, dr hab., historyczka zatrudniona na Wydziale Historii Uniwersytetu ... more Małgorzata praczyk-prof. UAM, dr hab., historyczka zatrudniona na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się badaniami z zakresu historii środowiskowej, studiów nad pamięcią oraz studiów postkolonialnych. Autorka książek Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na "Ziemiach Odzyskanych" (2018), która zwyciężyła w konkursie na najlepszą monografię poświęconą problematyce pamięci w Polsce (2019) oraz Reading Monuments A Comparative Study of Monuments, in Poznań and Strasbourg from the Nineteenth and Twentieth Centuries (2020).
HAL (Le Centre pour la Communication Scientifique Directe), 2022
Risk, systems and decisions, 2022
The article deals with the environmental dimension of migrations. It takes as a case study the mi... more The article deals with the environmental dimension of migrations. It takes as a case study the migration of Poles after 1945 that took place due to the postwar redrawing of political borders in Central Europe. Massive displacement of the populations, who were forced to leave towns and villages that they had inhabited for generations, resulted in disruptions of bonds with the natural environment and the domesticated landscape. The ways of dealing with this rupture and the ways of domesticating the new landscapes and natural environments are key problems discussed here. This analysis helps to better appreciate the environmental dimension of the 21st migrations we increasingly observe today. Keywords Migration • Poland • World war II • Nature Migrations are a complex phenomenon that has accompanied humanity since its dawn. As Klaus Bade notes, "they are just as much a part of the human condition as birth, reproduction, illness and death" (Bade 2003: ix). The environmental dimension of migration is, in turn, one of its most salient and immanent components. The increase in global migration in the nineteenth and twentieth centuries, including those motivated by armed conflicts, also affected their scale and importance when it comes to the role of the natural environment. Whilst trying to understand the contemporary, environmental implications of migration caused by natural disasters or wars, it is worth looking at examples from the recent past, which can help us to better prepare for the challenges faced by host societies and migrants moving between different socio-natural systems (Izdebski 2018: 14-15). In doing so, we should not lose sight of the fact that these mass population movements consist of the experiences of individuals who perceive the changes taking place on a personal level, and we must remain mindful of similar issues that make up their migration experience. In this article, I look at the migrations that took place after the Second World War due to the redrawing of political borders in Central Europe. I am particularly interested in the situation of Poland, which before World War II occupied areas of
Annales. Histoire, Sciences Sociales
Horyzont geograficzny i chronologiczny Zasadniczym obszarem geograficznym, którego dotyczy niniej... more Horyzont geograficzny i chronologiczny Zasadniczym obszarem geograficznym, którego dotyczy niniejsza praca, są poszczególne regiony "Ziem Odzyskanych": Warmia i Mazury, część Pomorza Gdańskiego, Żuławy, Pomorze Zachodnie, Ziemia Lubuska, Dolny Śląsk i Śląsk Opolski oraz niewielka część Górnego Śląska 56. Na kartach tej książki obecne są pośrednio także te tereny, do których osadnicy powracali pamięcią, a zatem miejsca, z których przybyli, oraz miejsca, które obserwowali w drodze. Obszary utracone to przede wszystkim poszczególne regiony terenów wschodnich II RP, czyli przedwojennych województw: wileńskiego, nowogródzkiego, poleskiego, wołyńskiego, tarnopolskiego, stanisławowskiego oraz część lwowskiego i białostockiego. 54 Krótkie fragmenty rozważań na temat pamięci komunikacyjnej i środowiska przyrodniczego w odniesieniu do koncepcji J. Assmanna zaczerpnęłam z opublikowanego wcześniej przez siebie artykułu: M.
Instytut Historii UAM, 2018
Jak pisze Andrzej Sakson, problem powrotu do macierzy, czyli na ziemie utracone, a więc odzyskiwa... more Jak pisze Andrzej Sakson, problem powrotu do macierzy, czyli na ziemie utracone, a więc odzyskiwane, bynajmniej nie jest charakterystyczny tylko dla przeszłości polskiej i niemieckiej. Również sposób argumentacji [.. . ] litewskich, duńskich, francuskich czy rosyjskich władz wobec byłych terenów należących do Niemiec, a po 1945 r. zaliczanych do "Ziem Odzyskanych", był zbliżony do postępowania Niemców w latach 1939-1944 19. Co za tym idzie, "ziemie utracone" miały, by tak rzec, znacznie większą produktywność: Pojęcie "Ziem Utraconych" zadomowiło się w świadomości społecznej zarówno w społeczeństwie francuskim w latach 1870-1918, w stosunku do Alzacji i Lotaryngii, wśród Niemców w okresie międzywojennym, jak również wśród Polaków i Niemców po 1945 r. Jedni mówili o utraconych "Kresach Wschodnich", a drudzy o utraconym "Niemieckim Wschodzie". Obie strony przedstawiały zbliżoną argumentację historyczną, kulturalną, demograficzną 20. Badaczka, która wystąpiła tu też w roli interlokutorki, komentuje wypowiedź starszego mężczyzny w następujący sposób: Zdaniem pana K. J. to polska mentalność powoduje, że ludzie nie dbają o fasady swoich domów i ich otoczenie. Musiałaby nastąpić "re-37 J. Bernig, Niemandszeit, Stuttgart-München 2002. 38 E. Opiłowska, Gegenwart und Erinnerung, s. 11. 39 Tamże. "Tylko ta nędzna Brandenburgia w spotęgowanej postaci" 42 Kiedy znany ze swego modelu pieszej prozy niemiecki dziennikarz Wolfgang Büscher, idąc z Berlina do Moskwy, znalazł się już po drugiej stronie Odry, zauważył: "Polski Zachód to były ciągnące się bez końca, typowe dla Brandenburgii lasy sosnowe, z małym dodatkiem rosyjskich brzóz" 43. Tę monotonię krajobrazu, jaką ludzie Zachodu 40 Tamże.
Uploads
BOOKS by Małgorzata Praczyk
EDITED BOOKS by Małgorzata Praczyk
The book consist of articles written by academics representing many different fields of humanities (such as anthropology, literary studies, cultural studies, history, art history, art criticism, musicology, ecocriticism) and articles and a manifest of famous contemporary artists. The first part of the book focuses mainly on the problem of war commemoration and on the presence of animal memorials dedicated to animals who took part in military conflicts. Next part of the book pertains to the question of commemoration of genocide, using the example of Rwanda genocide, Roma and Sinti genocide and Shoa. Last part of the book scrutinize non-traditional contemporary commemorations, such as sonic memorials, ephermal objects and other contemporary practices of remembrance.
PAPERS by Małgorzata Praczyk
The book consist of articles written by academics representing many different fields of humanities (such as anthropology, literary studies, cultural studies, history, art history, art criticism, musicology, ecocriticism) and articles and a manifest of famous contemporary artists. The first part of the book focuses mainly on the problem of war commemoration and on the presence of animal memorials dedicated to animals who took part in military conflicts. Next part of the book pertains to the question of commemoration of genocide, using the example of Rwanda genocide, Roma and Sinti genocide and Shoa. Last part of the book scrutinize non-traditional contemporary commemorations, such as sonic memorials, ephermal objects and other contemporary practices of remembrance.