آیی‌کیمیلر: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

آیی‌کیمیلر; زامان محدوده‌سی: 38–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N Late Eocene – Recent
	قونور آیی (Ursus arctos)
علمی قوروپلاشدیرما
عالم:	حئیوان
تیپ:	خوْردالیلار
صینیف:	ممه‌لیلر
دسته:	ییٛرتیجیلار
آلت دسته:	Caniformia
Infraorder:	Arctoidea; Tedford, 1976
عائله:	Bear; G. Fischer de Waldheim, 1817
Type genus
	Ursus; Linnaeus, 1758
Subfamilies
	Hemicyoninae; Ursavinae; Agriotheriinae; Ailuropodinae (Pandas); Tremarctinae (Spectacled Bears); Ursinae (All other bear species)

گئچمیشی اینتراکتیو حالتده گؤستر

اسکی دَییشدیرمه

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

‏۲۹ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۰ تاریخینه کیمی سون نۆسخه

آیئ(Ayı) یا آیی کیمی‌لر (اینگیلیسجه: Bear, فارسجا: خرس‎، عربجه: دب‎، روسجا: Медвежьи، آنادوْلو تۆرکجه‌سی‌جه: Ayıgiller) خوْردالیلارتیپینه عایید حئیوان نؤعو. خوْردالیلار۵۰۰ میلیون ایل بۇندان اوّل عمله گلیب. خوْردالیلارین قدیملیینه و مۆختلیفلیینه باخمایاراق اوْنلاری بیرلشدیرن عۆمومی‌لیک وار: بۇ سوْتونون اۆستون‌ده بوْرو فوْرمالی مرکزی اعصاب سیستمی یئرلشیر. اونلار جانیفورما و یا ایت کیمی تسنیف ادیلیرلر. یالنیز سککیز آیی نووو موجود اولماسینا باخمایاراق گنیش یایلمیشدیر شیمالی یاریمکورد و قیسمن جنوبی یاریمکورد موختلیف یاشاییش یرلندیرنده گورونور.

آیی، اورسیدا آیلسینین ات یین مملیلردن دیلر. اونلار جانیفورما و یا ایت کیمی تسنیف ادیلیرلر. یالنیز سککیز آیی نووو موجود اولماسینا باخمایاراق گنیش یایلمیشدیر شیمالی یاریمکورد و قیسمن جنوبی یاریمکورد موختلیف یاشاییش یرلندیرنده گورونور. آیی لار شیمالی آمریکا، جنوبی آمریکا، آوروپا و آسیا قیتلرینده تاپیلیر. معاصر آیی لارین عمومی خصوصیت لرین آراسیندا، ایری بدنی، اوزون بورونلو، کیچیک یووارلاق قولاقی، توکلو ساچلی بش دری چکیلمین پنجلی آکین پنجلری و قیسا قویروقلاری وار.

تصنیفات

فیلوجنیا

قید ادک کی، بعضی دیللرده "آیی" آدلاندیریلسادا، قیرمیزی پاندا و ینوت و اولارین یاخین قوهوم لاری آیی دییل، عکسی ده موستلیددیر.

یرده اولان و فوسیل آیی نولری آراسینداکی علاقه لره دایر ایکی فیلوجنتیک فرضیه وار. بیری بوتون نوع آیی لارین یددی آلت آیلده تصنیف ادیلدیی و علاقه دارمقاللردیر:

Ursidae

	Tremarctinae

	Ursinae

فیزیکی خوصوصیات

اولچوسو

Polar bear (left) and sun bear, the largest and smallest species respectively, on average

قوطب آییسی 350-700 کیلوگرم آغیرلیغیندا و عمومعی اوزون لوقی 4-3 متر دیر.

مورفولوژی

Unlike^{[دائمی اولو باغلانتیلی]} most other carnivorans, bears have plantigrade feet. Drawing by Richard Owen, 1866.

آیی لار عمومی یتلر قیسا قویروق و موحکم حیوان دیلار. کیشی لر عمومی یتله داها بویوک اودوقلاری اوچون اولچوسی باخیمیندان جینسی اولاراق دیفورم اولولار.

Despite^{[دائمی اولو باغلانتیلی]} being quadrupeds, bears can stand and sit as humans do.

ایستیلیک ایتکیسینی مینیموما ادیرمک اوچون آیی لارین کیجیک یووارلاق قولاقلاری وار، لکین اشیتمه و گورمه خوصوصا کسکین دییل.

پایلانماسی و یاشاییش ساحسی

The^{[دائمی اولو باغلانتیلی]} spectacled bear is the only species found in South America.^[۱]

اوزاق آییلار اساسا شیمالی یاریمکوردکی آلتمیش اولکده راست گلینیر و آسیا، شیمالی آمریکا و آوروپادا جملشیر.

داورانیش و اکولوجیا

قهوه ای و آمریکالی قارا آیی لار عمومیتله دیومومدولار، اساساگوندوزلری یم ییه بیلسلرده ، گون اراسیندا چوخ حیسهدیلر.

قیدالانما

یارپاقلاردان، کوکلردن و تزه ات و بالیقلارا قدر هر هانسی بیر شی ییرلر و هضم سیستمی و دیشلری بله بیر پهریزه یوغونلاش دیریلمیشدیر

بروملیادلار اینکلی ایینین پهریزین 50%-نی تشکیل اده بیلرکی، یودا اونلاری آچماق اوچون گوجلو چنلرله مالیک دیر.

گونش آیی لار هم بوجیی و هم ده بالی اولاماق اوچون اوزون دیللریندن ایستفاده ادیرلر.

رابیطه

اینسانلارلا موناسیبت

قوروما

هوجوم

بیر نچه آیی نوعو اینسانلار اوچون تهلوکلیدیر.

گورونتولر

قایناقلار

^ Servheen, C.; Herrero, S.; Peyton, B. (1999). Bears: Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN. pp. 5–10. ISBN 978-2-8317-0462-3. They are opportunistic omnivores whose diet varies from plant foliage, roots, and fruits; insect adults, larvae, and eggs; animal matter from carrion; animal matter from predation; and fish. Their dentition and digestive system reflects this varied diet.

[ServheenForeword-1] Servheen, C.; Herrero, S.; Peyton, B. (1999). Bears: Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN. pp. 5–10. ISBN 978-2-8317-0462-3. They are opportunistic omnivores whose diet varies from plant foliage, roots, and fruits; insect adults, larvae, and eggs; animal matter from carrion; animal matter from predation; and fish. Their dentition and digestive system reflects this varied diet.

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{Short description|Family of carnivoran mammals}}
-آیی کیمی‌لر (اینگیلیسجه: Bear, فارسجا: خرس‎، عربجه: دب‎، روسجا: Медвежьи، آنادوْلو تۆرکجه‌سی‌جه: Ayıgiller) خوْردالیلارتیپینه عایید حئیوان نؤعو. خوْردالیلار۵۰۰ میلیون ایل بۇندان اوّل عمله گلیب. خوْردالیلارین قدیملیینه و مۆختلیفلیینه باخمایاراق اوْنلاری بیرلشدیرن عۆمومی‌لیک وار: ۱. اوْنلارین بدنی‌نین اساسینی بۆتؤو و یا بوغوم‌لو بئل سوْتونو تشکیل ائدیر. بۇنا اوْخ ایسکلت و یا خوْردا دا دئییلیر. ۲. بۇ سوْتونون اۆستون‌ده بوْرو فوْرمالی مرکزی اعصاب سیستمی یئرلشیر. ۳. بئل سوْتونونون آلتی ایله هضم بوْروسو اۇزانیر. بۇ بوْرونون اؤن طرفی آغیزلا، آرخا طرفی ایسه آنوس دلیی ایله قۇرتاریر. هضم بوْروسونون اؤن حیصّه سی اۇدلاق آدلانیر. اۇدلاغین یانلاریندا سیرا ایله دۆزولموش قلسمه یاریقلاری وار. بۇ سبب‌دن اۇدلاق هم قئیدالانمادا، هم ده تنفوس‌ده ایشتیراک ائدیر. ۴. هضم بوْروسونون اۇدلاق حیصّه سینین آلتیندا قان-دامار سیستمینین مرکزی اوْلان اۆرک یئرلشیر، خوْردالیلارتیپی‌نین ۴۳ مینه یاخین نؤعو معلوم‌دور. آیی، اورسیدا آیلسینین ات یین مملیلردن دیلر. اونلار جانیفورما و یا ایت کیمی تسنیف ادیلیرلر. یالنیز سککیز آیی نووو موجود اولماسینا باخمایاراق گنیش یایلمیشدیر شیمالی یاریمکورد و قیسمن جنوبی یاریمکورد موختلیف یاشاییش یرلندیرنده گورونور. آیی لار شیمالی آمریکا، جنوبی آمریکا، آوروپا و آسیا قیتلرینده تاپیلیر. معاصر آیی لارین عمومی خصوصیت لرین آراسیندا، ایری بدنی، اوزون بورونلو، کیچیک یووارلاق قولاقی، توکلو ساچلی، بش دری چکیلمین پنجلی آکین پنجلری و قیسا قویروقلاری وار.
+{{Automatic taxobox
+| taxon = Ursidae
+| name = آیی‌کیمیلر
+| fossil_range = {{Geological range|38|0}}Late [[Eocene]] – Recent
+| image = Ours brun parcanimalierpyrenees 1.jpg
+| image_caption = [[قونور آیی]] (''Ursus arctos'')
+| display_parents = 3
+| parent_authority = [[Richard H. Tedford|Tedford]], 1976
+| authority = [[Gotthelf Fischer von Waldheim|G. Fischer de Waldheim]], 1817
+| type_genus = ''[[آیی|Ursus]]''
+| type_genus_authority = [[کارل لینئ|Linnaeus]], 1758
+| subdivision_ranks = Subfamilies
+| subdivision = {{Dagger}}[[Hemicyoninae]]<br/>
+{{Dagger}}[[Ursavini|Ursavinae]]<br/>
+{{Dagger}}[[Agriotheriinae]]<br/>
+[[Ailuropodinae]] ([[بؤیوک پاندا|Pandas]])<br/>
+[[Tremarctinae]]  ([[گؤزلوک‌لو آییترمارکتوس ورناتوس|Spectacled Bears]])<br/>
+[[Ursinae]] (All other bear species)
+}}
+آیئ(Ayı) یا آیی کیمی‌لر (اینگیلیسجه: Bear, فارسجا: خرس‎، [[عرب دیلی|عربجه]]: دب‎، روسجا: Медвежьи، [[تورکیه تورکجه‌سی|آنادوْلو تۆرکجه‌سی‌جه]]: Ayıgiller) خوْردالیلارتیپینه عایید حئیوان نؤعو. خوْردالیلار۵۰۰ میلیون ایل بۇندان اوّل عمله گلیب. خوْردالیلارین قدیملیینه و مۆختلیفلیینه باخمایاراق اوْنلاری بیرلشدیرن عۆمومی‌لیک وار: بۇ سوْتونون اۆستون‌ده بوْرو فوْرمالی مرکزی اعصاب سیستمی یئرلشیر. اونلار جانیفورما و یا ایت کیمی تسنیف ادیلیرلر. یالنیز سککیز آیی نووو موجود اولماسینا باخمایاراق گنیش یایلمیشدیر شیمالی یاریمکورد و قیسمن جنوبی یاریمکورد موختلیف یاشاییش یرلندیرنده گورونور.
+آیی، اورسیدا آیلسینین ات یین مملیلردن دیلر. اونلار جانیفورما و یا ایت کیمی تسنیف ادیلیرلر. یالنیز سککیز آیی نووو موجود اولماسینا باخمایاراق گنیش یایلمیشدیر شیمالی یاریمکورد و قیسمن جنوبی یاریمکورد موختلیف یاشاییش یرلندیرنده گورونور. آیی لار شیمالی آمریکا، جنوبی آمریکا، آوروپا و آسیا قیتلرینده تاپیلیر. معاصر آیی لارین عمومی خصوصیت لرین آراسیندا، ایری بدنی، اوزون بورونلو، کیچیک یووارلاق قولاقی، توکلو ساچلی بش دری چکیلمین پنجلی آکین پنجلری و قیسا قویروقلاری وار.
 == تصنیفات ==
 === فیلوجنیا ===
-{{clade|{{clade
-   |1=[[Feliformia]] [[File:Lydekker - Ocelot (white background).JPG|60px|Ocelot]]
-   |label2=&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Caniformia]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;
-   |2={{clade
-      |1=[[Canidae]] [[File:Dogs, jackals, wolves, and foxes (Plate XI).jpg|60px|African golden wolf]]
-      |label2=&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Arctoidea]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;
-      |2={{clade
-         |label1=&nbsp;&nbsp;&nbsp;
-         |1={{clade
-            |1=†[[Hemicyonidae]]
-            |2='''Ursidae''' [[File:Ursus arctos - 1700-1880 - Print - Iconographia Zoologica - Special Collections University of Amsterdam - (white background).jpg|70px|Brown bear]]
-            }}
-         |2={{clade
-            |1=[[Pinnipedia]]  [[File:Faroe stamp 227 grey seal (Phoca vitulina) white background.jpg|60px|Common seal]]
-            |label2=[[Musteloidea]]
-            |2={{clade
-               |1=[[Ailuridae]] [[File:Ailurus fulgens - 1700-1880 - Print - Iconographia Zoologica - Special Collections University of Amsterdam -(white background).jpg|60px|Red panda]]
-               |2=[[Procyonidae]] [[File:Wild animals of North America, intimate studies of big and little creatures of the mammal kingdom (Page 410) (white background).jpg|60 px|Common raccoon]]
-               |3=[[Mustelidae]] [[File:Mustela eversmanii (white background).png|60px|Steppe polecat]]
-               }}
-            }}
-         }}
-      }}
-   }}|label1=[[Carnivora]]}}
 قید ادک کی، بعضی دیللرده "آیی" آدلاندیریلسادا، قیرمیزی پاندا و ینوت و اولارین یاخین قوهوم لاری آیی دییل، عکسی ده موستلیددیر.
+یرده اولان و فوسیل آیی نولری آراسینداکی علاقه لره دایر ایکی فیلوجنتیک فرضیه وار. بیری بوتون نوع آیی لارین یددی آلت آیلده تصنیف ادیلدیی و علاقه دارمقاللردیر:{{clade|{{Clade
-یرده اولان و فوسیل آیی نولری آراسینداکی علاقه لره دایر ایکی فیلوجنتیک فرضیه وار. بیری بوتون نوع آیی لارین یددی آلت آیلده تصنیف ادیلدیی و علاقه دارمقاللردیر: {{clade|{{Clade
    |1={{dagger}}[[Amphicynodontinae]] [[File:Kolponomos NT.jpg|75px]]
    |2={{Clade
@@ خط ۵۵: / خط ۵۰: @@
 === مورفولوژی ===
-[[File:Bear_foot.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bear_foot.jpg|سول|بندانگشتی|Unlike most other [[:en:Carnivora|carnivorans]], bears have [[:en:Plantigrade|plantigrade]] feet. Drawing by [[:en:Richard_Owen|Richard Owen]], 1866.]]
+[[File:Bear_foot.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bear_foot.jpg|سول|بندانگشتی|Unlike{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} most other [[:en:Carnivora|carnivorans]], bears have [[:en:Plantigrade|plantigrade]] feet. Drawing by [[:en:Richard_Owen|Richard Owen]], 1866.]]
 آیی لار عمومی یتلر قیسا قویروق و موحکم حیوان دیلار. کیشی لر عمومی یتله داها بویوک اودوقلاری اوچون اولچوسی باخیمیندان جینسی اولاراق دیفورم اولولار.
-[[File:Black_bear_large.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Black_bear_large.jpg|بندانگشتی|Despite being [[:en:Quadruped|quadrupeds]], bears can stand and sit as humans do.]]
+[[File:Black_bear_large.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Black_bear_large.jpg|بندانگشتی|Despite{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} being [[:en:Quadruped|quadrupeds]], bears can stand and sit as humans do.]]
 ایستیلیک ایتکیسینی مینیموما ادیرمک اوچون آیی لارین کیجیک یووارلاق قولاقلاری وار، لکین اشیتمه و گورمه خوصوصا کسکین دییل.
 == پایلانماسی  و یاشاییش ساحسی ==
-[[File:Spectacled_Bear_161_(2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Spectacled_Bear_161_(2).jpg|ساغ|بندانگشتی|The [[:en:Spectacled_bear|spectacled bear]] is the only species found in South America.<ref name="ServheenForeword">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=XXQ03uVmCAIC&pg=PR5|title=Bears: Status Survey and Conservation Action Plan|author1=Servheen, C.|author2=Herrero, S.|author3=Peyton, B.|publisher=IUCN|year=1999|isbn=978-2-8317-0462-3|pages=5–10|quote=They are opportunistic omnivores whose diet varies from plant foliage, roots, and fruits; insect adults, larvae, and eggs; animal matter from carrion; animal matter from predation; and fish. Their dentition and digestive system reflects this varied diet.}}</ref>]]
+[[File:Spectacled_Bear_161_(2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Spectacled_Bear_161_(2).jpg|بندانگشتی|The{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[:en:Spectacled_bear|spectacled bear]] is the only species found in South America.<ref name="ServheenForeword">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=XXQ03uVmCAIC&pg=PR5|title=Bears: Status Survey and Conservation Action Plan|author1=Servheen, C.|author2=Herrero, S.|author3=Peyton, B.|publisher=IUCN|year=1999|isbn=978-2-8317-0462-3|pages=5–10|quote=They are opportunistic omnivores whose diet varies from plant foliage, roots, and fruits; insect adults, larvae, and eggs; animal matter from carrion; animal matter from predation; and fish. Their dentition and digestive system reflects this varied diet.}}</ref>]]
 اوزاق آییلار اساسا شیمالی یاریمکوردکی آلتمیش اولکده راست گلینیر و آسیا، شیمالی آمریکا و آوروپادا جملشیر.
 == داورانیش و اکولوجیا ==
-قهوه ای و آمریکالی قارا آیی لار عمومیتله دیومومدولار، اساساگوندوزلری یم ییه بیلسلرده ، گون اراسیندا چوخ حیسهدیلر.
+قهوه ای و [[آمریکا بیرلشمیش ایالتلری|آمریکالی]] قارا آیی لار عمومیتله دیومومدولار، اساساگوندوزلری یم ییه بیلسلرده ، گون اراسیندا چوخ حیسهدیلر.
 === قیدالانما ===
+یارپاقلاردان، کوکلردن و تزه ات و بالیقلارا قدر هر هانسی بیر شی ییرلر و هضم سیستمی و دیشلری بله بیر پهریزه یوغونلاش دیریلمیشدیر
-[[File:Giant_Panda_Tai_Shan.JPG|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Giant_Panda_Tai_Shan.JPG|سول|بندانگشتی|[[:en:Giant_panda|Giant panda]] feeding on [[:en:Bamboo|bamboo]] at [[:en:Smithsonian_National_Zoological_Park|Smithsonian National Zoological Park]], [[:en:Washington,_D._C.|Washington, D. C.]] This species is almost entirely [[:en:Herbivorous|herbivorous]].]]
-یارپاقلاردان، کوکلردن و تزه ات و بالیقلارا قدر هر هانسی بیر شی ییرلر و هضم سیستمی و دیشلری بله بیر پهریزه یوغونلاش دیریلمیشدیر.
 بروملیادلار اینکلی ایینین پهریزین 50%-نی تشکیل اده بیلرکی، یودا اونلاری آچماق اوچون گوجلو چنلرله مالیک دیر.
-[[File:Bear_Alaska_(3).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bear_Alaska_(3).jpg|بندانگشتی|Brown bear feeding on infrequent, but predictable, [[:en:Salmon|salmon]] migrations in [[:en:Alaska|Alaska]]]]
 گونش آیی لار هم بوجیی و هم ده بالی اولاماق اوچون اوزون دیللریندن ایستفاده ادیرلر.
-[[File:Polar_bear_(Ursus_maritimus)_with_its_prey.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Polar_bear_(Ursus_maritimus)_with_its_prey.jpg|سول|بندانگشتی|Polar bear feeding on a seal on an ice floe north of [[:en:Svalbard|Svalbard]], Norway. It is the most carnivorous species.]]
 === رابیطه ===
-[[File:Ursus_thibetanus_01.JPG|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ursus_thibetanus_01.JPG|سول|بندانگشتی|[[:en:Captive_animal|Captive]] [[:en:Asian_black_bear|Asian black bears]] during an aggressive encounter]]
 == اینسانلارلا موناسیبت ==
+{{باشلیق گئنیش‌ لندیرماق}}
 === قوروما ===
+{{باشلیق گئنیش‌ لندیرماق}}
 === هوجوم ===
+{{باشلیق گئنیش‌ لندیرماق}}
 بیر نچه آیی نوعو اینسانلار اوچون تهلوکلیدیر.
+== گورونتولر ==
 [[بؤلمه:ویدئو کلیپلری اولان مقاله‌لر]]
+<gallery widths="120" heights="200" perrow="6">
+فایل:Ursus thibetanus 01.JPG
+فایل:Ursus arctos in Izhevsk Zoo-1.jpg
+فایل:Polar Bear AdF.jpg
+فایل:Eurasian Brown Bear.jpg
+فایل:Brown bear (Ursus arctos arctos) running.jpg
+فایل:Endangered arctic - starving polar bear.jpg
+فایل:Grosser Panda.JPG
+فایل:Ailuropoda melanoleuca (Panda géant) - 445.jpg
+فایل:Chengdu-pandas-d10.jpg
+</gallery>
+==قایناقلار==