Атакама

Атакама
Атакама
	исп. Desierto de Atacama
	Координаты: пропущена долгота;
Ил	Чили;
Тип	ҡомло, ташлы
Майҙаны	105 000 км²
	Климат
Ғинуарҙа уртаса температура	19—20 °C
Июлдә уртаса температура	13—14 °C
Йыллыҡ яуым-төшөм миҡдары	50-нән кәм мм
	Атакама
	Atacama Desert Викимилектә

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Атакама (мәғәнәләр).

Атака́ма сүле (исп. Desierto de Atacama) — Көньяҡ Американың көнбайыш яр буйында Чили территорияһында (көньяҡ киңлектең 22° һәм 27° араһында) урынлашҡан сүл. Майҙаны — 105 000 км²^[1]. Тымыҡ океан һуғышына (1879—1883) тиклем Боливия составында булған.

Тасуирлама

Перу ағымы атмосфераның түбәнге ҡатламдарын һыуыта һәм яуым-төшөм (йылына 50 миллиметрҙан кәм) яуырға ҡамасаулаған температура инверсияһын барлыҡҡа килтерә. Ерҙең иң ҡоролоҡло урындарҙың береһе (һуңғы дүрт быуат дауамында бында ҙур күләмле яуым-төшөмдәр күҙәтелмәгән). Селитра, бура, иод, аш тоҙо, баҡыр ятҡылыҡтары бар.

Яр буйында ғинуарҙың уртаса температураһы 19—20 °C, июлдә — 13—14 °C. Ҡышын сүлдең ҡайһы бер төбәктәрендә йыш ҡына томандар, юғары дымлылыҡ күҙәтелә.

Үҫемлектәр бик һирәк осрай йәки бөтөнләй юҡ: урыны менән катустар һәм ҡыуаҡлыҡтар осрай. Фауна аҙ һанлы, ләкин яр буйы ҡаяларында балыҡ менән туҡланыусы ҡоштар колонияһы бар.

Сүл сигендә Тымыҡ океан яр буйында — Арика һәм Икике ҡалалары урынлашҡан.

Көньяҡ Америка территорияһнда урынлашыуы. Һары төҫ менән сүл күрһәтелгән, ҡыҙғылт-һары төҫ менән сүлгә яҡын ятҡан ҡоролоҡло райондар күрһәтелгән, уларҙ ҡайһы саҡта Атакама сүленә индереләр.

Ерҙең иң ҡоро сүле. Атакама Көньяҡ Американың көнбайыш яр буйында Чилиның төньяғында урынлашҡан һәм көнбайышта Тымыҡ океан, төньяҡта — Перу, көнсығышта — Боливия һәм Аргентина менән сиктәш.

Сүлдең ҡайһы бер урындарында бер нисә тиҫтә йыл эсендә ямғыр бер тапҡыр яуа. Чилиның Антофагаста өлкәһендә уртаса йыллыҡ яуым-төшөм миҡдары 1 мм тәшкил итә. Атакаманың ҡайһы бер метеостанциялары бер ҡасанда ямғыр яуыуын теркәмәгән. Атакамала 1570 йылдан 1971 йылға ҡәҙәр ҙур яуым-төшөмдәр булмауы хаҡында дәлилдәр бар^[2]. Был сүлдә иң түбән һауа дымлылығы теркәлгән: 0%^[3].

Галерея

Атакама
Валле дэ ла Луна
Атакама сүле
Сан-Педро-де-Атакама районы, Мисканти лагунаһы, диңгеҙ кимәленән 4200 м
Сан-Педро-де-Атакама районы, Салар де Атакамала ҡыҙыл фламинго, диңгеҙ кимәленән 3200 м
Атакама сүлендә ламалар
Сан-Педро-де-Атакама районы, Атакама сүлендә сиркәү
Сухое озеро Салар-де-Марикунга, Невадо-Трес-Крусес милли паркы
«Сүл ҡулы»
«Атакама алпамышаһы»

Панорамный снимок вблизи Паранальской обсерватории, высота около 2600 метров над уровнем моря

Закат над обсерваторией Ла-Силья (южная часть пустыни Атакама)

Иҫкәрмәләр

↑ Wright, John W., ed. (2006). The New York Times Almanac. — 2007. — New York: Penguin Books, 2006. — P. 456. — ISBN 978-0-14-303820-7.
↑ Wright John W. (ed.). The New York Times Almanac. — 2007. — New York, New York: Penguin Books, 2006. — P. 456. — ISBN ISBN 0-14-303820-6.
↑ Boehm Richard G. The World and Its People. — 2005. — Columbus, Ohio: Glencoe, 2006. — P. 276. — ISBN ISBN 0-07-860977-1.

Һылтанмалар

Пустыня Атакама // nature.worldstreasure.com
Павел Котляр. Пустыня Атакама зацвела (урыҫ). Газета.ru (2 ноябрь 2015). Дата обращения: 2 ноябрь 2015.

Ҡалып:Пустыни мира

[nyt2-1] Wright, John W., ed. (2006). The New York Times Almanac. — 2007. — New York: Penguin Books, 2006. — P. 456. — ISBN 978-0-14-303820-7.

[nyt-2] Wright John W. (ed.). The New York Times Almanac. — 2007. — New York, New York: Penguin Books, 2006. — P. 456. — ISBN ISBN 0-14-303820-6.

[TWP-3] Boehm Richard G. The World and Its People. — 2005. — Columbus, Ohio: Glencoe, 2006. — P. 276. — ISBN ISBN 0-07-860977-1.

[1]

[2]

[3]