Kurska prevlaka

Kurska prevlaka (litvanski: Kuršių nerija; ruski: Куршская коса; njemački: Kurische Nehrung; poljski: Mierzeja Kurońska) jest uska, pješčana prevlaka dužine 98 km, koja odvaja Kurski zaliv od Baltičkog mora.

Geografija

Kurska prevlaka i Kurski zaliv

Proteže se od Sambijskog poluostrva na jugu do grada Klaipėde, od kojeg je najsjevernija tačka prevlake odvojena moreuzom. Sjevernih 52 km pripada Litvaniji, dok se ostatak nalazi u Kalinjingradskoj oblasti koja pripada Rusiji. Širina prevlake varira – od 400 m u Rusiji u blizini sela Lesnoja, do 3.800 m sjeverno od Nide u Litvaniji. Formirana je prije 5.000 godina. Na Kurskoj prevlaci nalaze se najveće pokretne dine u Evropi. Prosječne visina dina iznosi 35 m, a pojedine dosežu visinu i od 60 m.

Najveći grad Kurske prevlake je Nida, turističko odmaralište, koje često posjećuju litvanski i njemački turisti. Na sjevernoj obali prevlake nalazi se veliki broj turističkih plaža. I ruska i litvanska strana prevlake su nacionalni parkovi. Upravno, ruski dio pripada Zelenogradskom okrugu Kalinjingradske oblasti, dok je litvanski dio podijeljen između grada Klaipėde i opštine Neringe. Kroz cijelu prevlaku prolazi jedan put koji na ruskoj strani vodi do Zelenogradska, a na litvanskoj do Smiltynė. Trajekti održavaju prometnu vezu između Smiltynė na prevlaci i lučkog grada Klaipėde.

Historija

Prema baltskoj mitologiji, prevlaku je stvorila snažna djevojka, Neringa, koja se igrala na morskoj obali. Lik Neringe pojavljuje se i u nekim drugim mitovima, od kojih je u nekima prikazana kao snažna mlada žena, kao ženski nordijski Heraklo.

Prevlaku su u 13. stoljeću zauzeli Tevtonski vitezovi, na njoj sagradivši sljedeće dvorce: Memel (1252), Neuhausen (1283) i Rossitten (1372). Sječa stabala zbog pretjerane ispaše i gradnje brodova za opsadu Königsberga dovela je do toga da su se u 18. stoljeću dine proširile po čitavoj prevlaci prekrivši čitava sela. Godine 1825. započelo je sistematsko pošumljavanje prevlake. Do 20. stoljeća većina stanovništva živjela je od ribarstva.

Naseljavalo ju je baltičko pleme Kurona. Na jugu su manjinu činili Nijemci, a na sjeveru Litvanci. Do 20. stoljeća većina Kuronaca se asimilirala, tako da je prevlaka u potpunosti bila naseljena Nijemcima. Nakon Drugog svjetskog rata područje prevlake pripalo je Sovjetskom Savezu, a njemačko stanovništvo je protjerano. Nakon raspada Sovjetskog Saveza, na prevlaci se razvila turistička djelatnost. Najbrojniji turisti su Nijemci koji su većinom potomci nekadašnjih stanovnika prevlake, posebno u Nidi, jer njemačkim turistima nisu potrebne vize za ulazak u Litvaniju.

Zaštita prirodne sredine

Od 2000. prevlaka je na UNESCO-ovom spisku svjetske baštine. Iako je prevlaka primjer netaknute prirode, njen jedinstveni ekosistem je radi uticaja čovjeka ugrožen.

Planovi ruske naftne kompanije Lukoil da u moru ispred prevlake vadi naftu doveli su, u razdoblju od 2002. do 2005, do ekoloških prosvjeda u Kalinjingradskoj oblasti i Litvaniji. Zahtjevi ruskih i litvanskih ekologa nisu naišli na podršku ruskih vlasti, pa je 2005. započelo vađenje nafte. Osim naftnog polja, veliku opasnost za sredinu predstavlja i rastući turizam, koji uništava prirodnu osnovu, a koja je pokretač njegovog razvoja.

Važna je uloga stabala koja sprečavaju eroziju tla i smanjuju jačinu oluja, te su uslijed toga i ljetni šumski požari opasniji po prirodnu sredinu.

Vanjski linkovi

• Kaleidoskop prirode i historije Kurske prevlake na sajtu Ruske reči (arhivirano)
• Kurska prevlaka na UNESCO-ovom sajtu
• Ribači – biološka stanica Ruske akademije nauka