Miroslav Novak
Address: Prof. Miroslav Novak
CEVRO Institute (School of Political Studies)
Jungmannova 17
CZ-110 00 Prague 7
Czech Republic
CEVRO Institute (School of Political Studies)
Jungmannova 17
CZ-110 00 Prague 7
Czech Republic
less
InterestsView All (10)
Uploads
Videos by Miroslav Novak
Papers by Miroslav Novak
Revue française de science politique (R.F.S.P.) published my article “Systèmes partisans compétitifs: quelle divergence entre Duverger et Sartori?“ in no 3/2015 (Revue française de science politique, 2015/3, (Vol. 65), p. 451-471, ISBN : 9782724634181, DOI : 10.3917/rfsp.653.0451, https://www.cairn.info/revue-francaise-de-science-politique-2015-3-page-451.htm).
In the article, I prove in detail that contemporary literature – not only the American/English one but also even the French one – completely misinterprets a particular feature of the work of French political scientist, Maurice Duverger (1917-2014): his typology of pluralist (competitive) party systems. Whereas the contemporary literature claims that Duverger confines himself to a simple classification of pluralist party systems: bipartism-multipartism, I thoroughly document in my article that since 1951 Duverger formulated a much more sophisticated typology of pluralist party systems.
There is an official English translation of this article in the English electronic version of Revue française de science politique (“Competitive party systems: Where do Duverger and Sartori diverge?“, Revue française de science politique, 2015/3, (Vol. 65), p. 451-471, ISBN : 9782724634181, DOI : 10.3917/rfsp.653.0451, http://www.cairn-int.info/article-E_RFSP_653_0451--competitive-party-systems.htm). However, I was not provided with the proofs of this official translation. Hence, the official English translation of my article contains errors and inaccuracies. That is why I am making available a corrected English translation in which the errors and inaccuracies are removed. Please do use this corrected and authorized English version of my article (or my original in French, of course).
Quelques semaines après les présidentielles, ce sera le tour des législatives. La logique des institutions françaises facilite une alternance entre deux pôles. L'un des pôles représentent les Républicains et leurs soutiens, l'autre pôle le Parti socialiste et ses soutiens. Le scrutin majoritaire à deux tours assure que le Front national ne perturbe pas le jeux. La logique bipolaire des institutions françaises – qui est saine – risquerait d'être sérieusement mise à mal par l'élection de Macron qui séduit certes une partie de l'intelligentsia mais n'exprime pas l'opinion majoritaire actuelle des Français. Que faire? Je propose une solution qui est, dans les circonstances données, optimale.
Revue française de science politique (R.F.S.P.) published my article “Systèmes partisans compétitifs: quelle divergence entre Duverger et Sartori?“ in no 3/2015 (Revue française de science politique, 2015/3, (Vol. 65), p. 451-471, ISBN : 9782724634181, DOI : 10.3917/rfsp.653.0451, https://www.cairn.info/revue-francaise-de-science-politique-2015-3-page-451.htm).
In the article, I prove in detail that contemporary literature – not only the American/English one but also even the French one – completely misinterprets a particular feature of the work of French political scientist, Maurice Duverger (1917-2014): his typology of pluralist (competitive) party systems. Whereas the contemporary literature claims that Duverger confines himself to a simple classification of pluralist party systems: bipartism-multipartism, I thoroughly document in my article that since 1951 Duverger formulated a much more sophisticated typology of pluralist party systems.
There is an official English translation of this article in the English electronic version of Revue française de science politique (“Competitive party systems: Where do Duverger and Sartori diverge?“, Revue française de science politique, 2015/3, (Vol. 65), p. 451-471, ISBN : 9782724634181, DOI : 10.3917/rfsp.653.0451, http://www.cairn-int.info/article-E_RFSP_653_0451--competitive-party-systems.htm). However, I was not provided with the proofs of this official translation. Hence, the official English translation of my article contains errors and inaccuracies. That is why I am making available a corrected English translation in which the errors and inaccuracies are removed. Please do use this corrected and authorized English version of my article (or my original in French, of course).
Quelques semaines après les présidentielles, ce sera le tour des législatives. La logique des institutions françaises facilite une alternance entre deux pôles. L'un des pôles représentent les Républicains et leurs soutiens, l'autre pôle le Parti socialiste et ses soutiens. Le scrutin majoritaire à deux tours assure que le Front national ne perturbe pas le jeux. La logique bipolaire des institutions françaises – qui est saine – risquerait d'être sérieusement mise à mal par l'élection de Macron qui séduit certes une partie de l'intelligentsia mais n'exprime pas l'opinion majoritaire actuelle des Français. Que faire? Je propose une solution qui est, dans les circonstances données, optimale.
ideology? In addition, the division of the Czechoslovak federation into two independent states has given an increased importance to political apprentissage and the adoption of patriotic symbols strengthening ties to the national community. How do the young Czech people of today see their Slovak contemporaries, who have become "foreigners" overnight?
The project, the results of which are summarized in this report, was conceived as a comparative study. The basic subject of research activity was young people aged 14-18 in middle schools or training centres and apprenticeships.
A systematic proportional selection of middle-school students and apprentices undertaken right across the territory of the Czech Republic has allowed us to interpret the results as representative for youth as a whole. Nevertheless, we always draw attention to any significant differences between the middle-school and apprenticeship groups. The generation of the parents of the young people questioned, i.e. people currently in their forties, has provided a group that on the one hand allows for a degree of inter-generational comparison, and on the other assists the investigation of the transmission of values and the way in which the political attitudes of the young generation are moulded. The research has focused on three forms of perception of political reality: knowledge, values, and attitudes, as defined on various levels.
A number of specialists have rightly drawn attention to the important role played by the first confrontation between the idealized values learnt within the family and schools, and the values discovered to be, as it were, really operating in social and political life. The recent conflict between school and family under the former regime (which we shall be discussing further), like the later period of political transition to democracy, has on the one hand complicated the situation for the younger generation, but on the other has stimulated young people to a more active and critical approach.
In the context of the research project we have sought to determine the relations between the emergent value structures of young people and their political attitudes. For respondents less than 16 years old, however, it was not appropriate to use only standardised questionnaire methods. We therefore also employed the method of verbal associations based
on a list of key terms in the questionnaire.
Quant à Popper, sa théorie alternative de la démocratie a été longtemps ignorée par les spécialistes en science politique, bien qu’elle rassemble à celle de Schumpeter et bien qu’elle puisse même être considérée, par certains aspects au moins, comme supérieure à elle. Comment expliquer ce fait curieux?
Le populisme, tout comme son complèment logique qu’est le leadership charismatique, est par nature instable et passager. S’il se maintient plus longuement, c’est qu’il se produit alors un divorce durable entre les « élites » politiques et la société. Ceci tient au fait que les principaux partis établis depuis longtemps font régulièrement l’objet de nombreux scandales de corruption et de clientélisme.
Pour cette raison, l’alternance politique (typique des systèmes partisans bipolaires) freine le populisme, alors que l’absence de l’alternance favorise le populisme de l’opposition, notamment le populisme « protestataire » (« anti-establishment »). Il va de soi qu’on détecte également des raisons sociales ou économiques du populisme. Les excès du néolibéralisme économique actuel incitent directement au discours populiste.
La démocratie implique un certain « populisme ». En s’acharnant contre le populisme, on risque de glisser vers son contraire, l’élitisme « démocratique », qui comporte un danger tout aussi redoutable pour la démocratie. Cet élitisme « démocratique » risque non seulement de vider la démocratie de sa substance, mais peut apporter aussi de l’eau au moulin des ... populistes ! Il faut plutôt chercher, à la manière d’Aristote, un "milieu" entre le populisme et l’élitisme. Malheureusement, comme le fit Aristote remarquer dans son Ethique à Nicomaque, un tel point d’équilibre est malaisé à atteindre.
Le populisme, tout comme son complèment logique qu’est le leadership charismatique, est par nature instable et passager. S’il se maintient plus longuement, c’est qu’il se produit alors un divorce durable entre les « élites » politiques et la société. Ceci tient au fait que les principaux partis établis depuis longtemps font régulièrement l’objet de nombreux scandales de corruption et de clientélisme.
Pour cette raison, l’alternance politique (typique des systèmes partisans bipolaires) freine le populisme, alors que l’absence de l’alternance favorise le populisme de l’opposition, notamment le populisme « protestataire » (« anti-establishment »). Il va de soi qu’on détecte également des raisons sociales ou économiques du populisme. Les excès du néolibéralisme économique actuel incitent directement au discours populiste.
La démocratie implique un certain « populisme ». En s’acharnant contre le populisme, on risque de glisser vers son contraire, l’élitisme « démocratique », qui comporte un danger tout aussi redoutable pour la démocratie. Cet élitisme « démocratique » risque non seulement de vider la démocratie de sa substance, mais peut apporter aussi de l’eau au moulin des ... populistes ! Il faut plutôt chercher, à la manière d’Aristote, un "milieu" entre le populisme et l’élitisme. Malheureusement, comme le fit Aristote remarquer dans son Ethique à Nicomaque, un tel point d’équilibre est malaisé à atteindre.
- Něco jako francouzská škola analýzy totalitarismu především skutečně existuje. Nedávno o ní výslovně psal např. významný francouzský teoretik mezinárodních vztahů Pierre Hassner (1994: 144147), který k ní ostatně sám patří zvláště svou pozoruhodnou studií o totalitarismu viděném ze Západu (Hassner, 1984: 15–42), jejímž pendantem je neméně pozoruhodná studie Jacquese Rupnika o totalitarismu viděném z Východu (Rupnik, 1984: 4371).
- Ve Francii se zkoumání totalitarismu zvláště rozvíjí, ba přímo rozkvétá od konce sedmdesátých let 20. století, zatímco např. v USA naopak práce o totalitarismu zhruba v téže době (řekněme od pozdních šedesátých let) upadají jak co do počtu, tak co do prestiže. Těch autorů, kteří se ve Francii v posledních třech nebo čtyřech desetiletích zabývají analýzou totalitarismu (ať už empirickou nebo konceptuální), je naproti tomu mnoho a řada z nich patří k mezinárodně uznávaným špičkovým specialistům politické vědy, politické filosofie nebo historiografie. Francouzskou školu analýzy totalitarismu je proto důležité připomenout jako doklad životnosti pojmu a koncepce totalitarismu v současném západním myšlení o politice.
- Jak právem zdůraznil nedávno jeden z významných představitelů této francouzské školy analýzy totalitarismu, známý politický filosof Luc Ferry, ve Francii na rozdíl třeba od Německa nemá paralela mezi Hitlerovým nacismem a Stalinovým komunismem, obvykle tak či onak v pojmu totalitarismu obsažená, ani v nejmenším za cíl „banalizovat nacismus“.
- Existuje určitá afinita nebo příbuznost mezi francouzskými analýzami totalitarismu od konce sedmdesátých let 20. stol. a mezi myšlením nezávisle uvažujících autorů střední a východní Evropy téže doby, jak na to právem poukázal ve výše citované studii Rupnik, který k této francouzské škole sám rovněž patří.
- I když tato příbuznost existuje, velká většina těch českých politologů, kteří se analýzou totalitarismu záslužně a kompetentně zabývají, zejména (v abecedním pořadí) Stanislav Balík, Jan Holzer a Michal Kubát, francouzsky nečtou a mají tedy poněkud omezený přístup k pracem této školy.
Belgická nakladatelka vyžadovala, aby kniha nebyla moc « akademická », ale naopak přístupná širší kultivované veřejnosti. Vyšel jsem tomu vstříc mezi jiným tím, že se snažím, aby můj výklad byl pokud možno srozumitelný, aktéry a události takřka systematicky zasazuji do místního a dobového kontextu, abych usnadnil jejich porozumění. Nazývám kromě toho věci pravými jmény a neberu si zbytečné servítky. Ale ani v této publikaci se univerzitní profesor nezapře. Cílem mi bylo klást především relevantní otázky, což by mělo vyhovovat inteligentním čtenářkám a čtenářům.
Le Printemps de Prague de 1968 est un événement complexe, ambivalent et multiforme. On y découvre du meilleur et du pire. Il achève une époque où une réforme du communisme paraissait à certains encore possible. Il a marqué non seulement l’histoire des peuples tchèque et slovaque, l’histoire des pays communistes et du mouvement communiste mondial mais, de manière plus générale, le conflit entre l’Est et l’Ouest qui a dominé le « court XXe siècle ». Il ne s’agissait pas d’un simple « accident de parcours » sur le chemin de la « détente », comme l’ont proclamé à l’époque certains politiciens et diplomates occidentaux. Comme l’a constaté à juste titre l’historien français Antoine Marès, on peut même considérer la Tchécoslovaquie comme un « sismographe de l’Europe au XXe siècle ».
Pour résumer ce qui se passa entre janvier et août 1968 en Tchécoslovaquie, ce livre prend en compte trois niveaux foncièrement différents.
1) celui des instances dirigeantes du parti communiste et de l’État tchécoslovaques ;
2) celui des écrivains, des philosophes et des journalistes, les vrais promoteurs des changements qui furent assez rapidement rejoints par le public, y compris les ouvriers ;
3) celui de l’Union soviétique et de ses quatre satellites du Pacte de Varsovie qui se rendirent maîtres de la situation et « rétablirent l’ordre » (Milan Šimečka) à l’aide de leurs armées.
J’insère le Printemps de Prague dans les étapes de la contestation des régimes communistes en Europe du Centre-Est. L’ouverture partielle des archives après 1989 et la publication de très nombreux documents m’a permis de corriger, compléter, préciser ou nuancer l’image du Printemps de Prague et de ses protagonistes. Je laisse parler les acteurs du Printemps de Prague pour permettre aux lecteurs de saisir leurs idées, ainsi que l’ambiance générale.
Ensuite, d’autres questions présentant un intérêt de portée générale, sont abordées. Entre autres les réactions des pays communistes (et de leurs partis dirigeants) qui n’ont pas prêté leur concours à l’invasion militaire soviétique : en Europe la Roumanie, l’Albanie et la Yougoslavie ; les réactions des pays communistes d’Asie ; l’attitude des dirigeants des partis communistes de certains pays démocratiques ; last but not least les réactions des dirigeants de certains pays occidentaux. L’ouvrage analyse aussi la place des pays successeurs de la Tchécoslovaquie dans l’Union européenne de nos jours.
Le Printemps de Prague, 1968. Une révolution interrompue ?
paraît le 4 janvier 2021 dans la maison d’édition CODEX à Paris. On le trouve dans la base de données des librairies françaises dès décembre 2020 et on peut le commander :
http://www.arcadesdirect.fr/fr/histoire/36835-printemps-de-prague-1968-le-une-revolution-interrompue-.html
Il a 176 pages et le prix est fixé à 18 euros.
Résumé :
Le Printemps de Prague de 1968 est un événement complexe, ambivalent et multiforme. On y découvre du meilleur et du pire. Il achève une époque où une réforme du communisme paraissait à certains encore possible. Il a marqué non seulement l’histoire des peuples tchèque et slovaque, l’histoire des pays communistes et du mouvement communiste mondial mais, de manière plus générale, le conflit entre l’Est et l’Ouest qui a dominé le « court XXe siècle ». Il ne s’agissait pas d’un simple « accident de parcours » sur le chemin de la « détente », comme l’ont proclamé à l’époque certains politiciens et diplomates occidentaux. Comme l’a constaté à juste titre l’historien français Antoine Marès, on peut même considérer la Tchécoslovaquie comme un « sismographe de l’Europe au XXe siècle ».
Pour résumer ce qui se passa entre janvier et août 1968 en Tchécoslovaquie, ce livre prend en compte trois niveaux foncièrement différents.
1) celui des instances dirigeantes du parti communiste et de l’État tchécoslovaques ;
2) celui des écrivains, des philosophes et des journalistes, les vrais promoteurs des changements qui furent assez rapidement rejoints par le public, y compris les ouvriers ;
3) celui de l’Union soviétique et de ses quatre satellites du Pacte de Varsovie qui se rendirent maîtres de la situation et « rétablirent l’ordre » (Milan Šimečka) à l’aide de leurs armées.
J’insère le Printemps de Prague dans les étapes de la contestation des régimes communistes en Europe du Centre-Est. L’ouverture partielle des archives après 1989 et la publication de très nombreux documents m’a permis de corriger, compléter, préciser ou nuancer l’image du Printemps de Prague et de ses protagonistes. Je laisse parler les acteurs du Printemps de Prague pour permettre aux lecteurs de saisir leurs idées, ainsi que l’ambiance générale. Les illusions des communistes réformistes et des marxistes révisionnistes sont disséquées.
Ensuite, d’autres questions présentant un intérêt de portée générale, sont abordées. Entre autres les réactions des pays communistes (et de leurs partis dirigeants) qui n’ont pas prêté leur concours à l’invasion militaire soviétique : en Europe la Roumanie, l’Albanie et la Yougoslavie ; les réactions des pays communistes d’Asie ; l’attitude des dirigeants des partis communistes de certains pays démocratiques ; last but not least les réactions des dirigeants de certains pays occidentaux.
L’ouvrage analyse aussi la place des pays successeurs de la Tchécoslovaquie dans l’Union européenne de nos jours. Ce livre est accessible à tout lecteur cultivé.
Miroslav Novák a enseigné de 1990 à 2014 à l’Université Charles de Prague, où il est devenu le premier Professeur ordinaire de science politique. Actuellement, il est Professeur à l’Academia rerum civilium à Kutná Hora (CZ). Parmi ses nombreuses publications en langue française, on peut mentionner Du Printemps de Prague au Printemps de Moscou (Genève, Georg, coll. Lug, 1990, 484 p.) et, plus récemment, « Systèmes partisans compétitifs : quelle divergence entre Duverger et Sartori ? », Revue française de science politique, vol. 65, no 3/2015, pp. 447-467 ou « Au-delà de l’élitisme et du populisme », Pp. 111-129 in: Marc Feix, Marie-Jo Thiel et Paul H. Dembinski (dir.), Peuple et populisme, identité et nation (Strasbourg, Presses universitaires de Strasbourg, coll. Chemins d’éthique, 2020).
Tato učebnice je určena zejména vysokoškolským studentům sociálních a humanitních věd bakalářského a magisterského stupně. Jde o práci kolektivní a svým pojetím i rozsahem v českém prostředí ojedinělou. Je rozdělena do čtyř částí. V první části je politika vykládána očima nejrůznějších disciplín-od politologie přes filosofii, psychologii, antropologii, právo, geografii a ekonomii až po historii. Obsahem druhé části jsou úvody do vybraných subdisciplín politické vědy, jako je komparativní politologie, teorie mezinárodních vztahů a správní věda. Ve třetí části jsou zpracovány úvody do kvantitativních a kvalitativních metod v politické vědě, včetně tzv. kvalitativní srovnávací analýzy. Čtvrtá část pak pojednává o některých velkých tématech politiky, jako jsou stranické a volební systémy, národy a nacionalismus nebo demokracie a nedemokratické režimy. Učebnice tvoří vnitřně propojený celek, i když se názory, pojetí nebo hodnocení autorů jednotlivých kapitol od sebe mohou poněkud lišit.-Kdy vznikla politická věda?-Jaké další disciplíny se zabývají politikou?-Jaký je vztah mezi politickou vědou a politickou sociologií?-Proč se v češtině více ujal výraz "politologie" než "politická věda"?-Co je politika? Jaký je vztah mezi politikou a mocí?-Je řadový občan v politice kompetentní?-Jak nám analýza stranického systému pomáhá pochopit mo-derní politické režimy?-Co je předmětem komparativní politologie? Jaké metody pou-žívá?-V čem spočívá rozdíl mezi komparativní politologií a teorií mezinárodních vztahů?-Čím se vyznačuje dobrá veřejná správa? Rozsáhlý autorský tým pod vedením Miroslava Nováka tvoří čeští odborníci nejrůznějších generací z mnoha akademických pracovišť. Vydání druhé, aktualizované, přepracované a doplněné o dvě nové kapitoly.
Vydalo Sociologické nakl. SLON v Praze 2019
Doporučená cena 749 Kč