Lago
|
Por samtitolaj artikoloj vidu la paĝojn Lago (komunumo) kaj Lago (metroo de Madrido). |
Lago (okaze de malgrandaj areoj lageto) estas natura akvorezervejo en terkavaĵo, plenigita de akvo.
Depende de sia origino lagoj disspeciĝas je tektonikaj, glaciaj, riveraj, ĉemaraj (lagunoj kaj limanoj), karstaj, vulkanaj kaj artefaritaj lagoj. Laŭ akvobilanco lagoj estas defluaj aŭ maldefluaj, laŭ kemia konsisto de la akvo oni distingas trinkeblajn kaj mineralajn (ankaŭ sal(ohav)ajn) lagojn.
La entuta surfaca areo de ĉiuj lagoj tutmonde estas ĉirkaŭ 2,7 milionoj da km2, kio konsistigas 1,8% de la planeda surfaco.
Specoj de lagoj
redakti- naturaj lagoj
- salakva lago
- nesalaj lagoj
- subglacia lago
- montarlago sen alfluanto
- artefaritaj lagoj
- akvorezervujoj
- fiŝlagoj
- minejaj lagoj
Plej grandaj lagoj
redakti
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de lagoj laŭ akvokvanto.| Lago | Surfaca areo (mil km2) |
|---|---|
| Kaspia Maro | 371,0 |
| Supra Lago | 82,4 |
| Viktoria Lago | 69,5 |
| Hurona Lago | 59,6 |
| Miĉigana Lago | 58,0 |
| Tanganjika Lago | 32,9 |
| Bajkalo | 31,5 |
| Granda Ursa Lago | 31,1 |
| Malavia Lago | 30,0 |
| Granda Slavia Lago | 28,9 |
| Eria Lago | 25,7 |
| Vinipega Lago | 23,6 |
| Ontaria Lago | 19,5 |
| Balkaŝo | 18,4 |
Aliaj famaj lagoj
redakti- Titikako
- Orumija Lago
- Lemano
- Majora Lago
- Konstanca Lago
- Ladoga Lago
- Morta Maro
- Maro Kineret
- Granda Sala Lago
- Balatono nomata ankaŭ hungara maro
- Zemplínska šírava nomata ankaŭ slovaka maro
- Diaocha-lago
- Lago Bolsena
- Lago Szelkó
Laga biologio
redaktiĜis profundo de cent metroj, la surfacaj akvoj, bone proviziataj de lumo, varmo, oksigeno kaj nutraĵo, kutime prezentas grandan riĉon de planktono, dum en la profundaj akvoj hegemonias la bakterioj. La lagobordaj zonoj prezentas merĝitan aŭ duonmerĝitan vegetaĵaron. Pri faŭno, tio adaptiĝas ĝenerale al la klimataj kondiĉoj, la salkvanteco kaj la lagofluoj.
Formado de lagoj
redakti
Eblas imagi la origino de lago se oni observas ties konturon. Lago estas korpo de akvo nefluanta en grunda depresio. La lagaj depresioj formiĝis pro unu aŭ kelkaj fortoj el la subgrundo.
La lagoj pli profundaj eble formiĝis pro tektonaj movoj, tio estas, kiam alprofundiĝas blokoj de tera krusto; la rondoformaj kaj de altaj bordoj lagoj eble formiĝis kiam falis aŭ flugis kratero de vulkano; la longecaj eble estas restoj de glaĉeraj valoj; laste tiuj de formo de lunduono estas kutime produkto de pli ĵusaj ŝanĝoj en riverfluo. Tamen neniu de tiuj korpoj de flua akvo estas konstanta. Tiele originiĝis la Kaspia Maro kaj la lago Viktorio.
Aliflanke dum malfermiĝas faŭltoj, kelkaj lagoj malaperas entute. Same kiel la grundo formis ilin, ankaŭ tiu povas malfomi ilin. La riveroj trenas sedimentojn kiuj sukcesas plenegi el koto lagojn. Krom multobligo de iaj plantoj, kiaj la akva lilio, ŝtopas ilin entute. Lagoj malaperas pro sekeco, aŭ pro agado de homoj, kiuj sekigas ilin.
Lagoj kaj homoj
redaktiLa modernaj civilizoj generis grandajn ŝanĝojn en la ekologiaj sistemoj de multaj lagoj. La uzado de akvoj ellagaj por la homa konsumado, irigacio, produktado de elektra energio, transporto kaj distraj agadoj okazis ofte sen atenti taŭgajn zorgojn por pluhavi la biologian riĉon.
Vidu ankaŭ
redaktiEksteraj ligiloj
redakti- http://www.highestlake.com Arkivigite je 2007-05-18 per la retarkivo Wayback Machine Listo de la plej altaj lagoj en Usono kaj la mondo
- http://www.mlswa.org/lkclassif1.htm Arkivigite je 2008-02-12 per la retarkivo Wayback Machine Lagaj klasifikaj sistemoj
- http://www.ilec.or.jp/index.html Arkivigite je 2004-08-03 per la retarkivo Wayback Machine monda datumbazo pri lagoj