La Filosofía de La Educación de Augusto Salazar Bondy
La Filosofía de La Educación de Augusto Salazar Bondy
La Filosofía de La Educación de Augusto Salazar Bondy
UNIDAD DE POSTGRADO
TESIS
para optar el grado académico de Magíster en Filosofía
AUTOR
Arturo Jaime Mendoza Ramírez
ASESOR
Miguel Polo Santillán
Lima – Perú
2008
A Teodosia y Julio, mis padres (in memoria)
# $
$ % $& $ $ $
' $ $&
( )
*
)) + *
), - .
)/ 0 ' ))
).
,) 0 )1
,)) 0 ,2
,), 0 ,)
,)/ 0 + ,,
,)3 0 ,/
,, 0 % 4 ,5
,/ 0 ,*
,3 0 4 /)
,5 0 ! /*
,* 0 /.
3,
/) 0 4 3,
/, 4 ! 35
// 6 52
/3 0 7 # 55
5.
3) 0 4 5.
3, 0 ! *2
3/ ! *,
3/) ! *,
3/, ! & *5
8)
5) 8)
5, ! 8*
5/ .2
53 .,
55 " .3
.*
11
)2/
!
" "
# $ % $ $% $ &'''
( )**+ ,+ -.
)-. / 0
1 -' ). )2 (
&
3 -* +.
( 4
56 ( 2) (
/ 6) ( 1
% ,. 8
$ 9$% $ &''2:
3 !
3
,
# /
# !
; 1
# 8
1 # 8
! ;
!
6
<7 =
= <> "
=#
1 # 8
! 1 # 8
/ !
1 # 8
/ #
! 1 # 8
/ ! ! / 3
2
# !
# 8
? /
1 # 8
-
1 # 8 #
" /
! /
)
1 # 8 0 '5 )*&2 #
7 @# 1 A 9)*,, )*6&:; ?
0 B % 4 # 4 9)*62:
7 4"/ B % 1
)
C @1 # 8 A 9)*&2 )*+6: 4 0 D
E F 4
&'',
+
4"/ 9B%14:; # G
G ( H " F ;
B%14 0 I
% )*2' ! !
)*2)
% 1 3 C ( 3
? % # H J ! H
G # F 8 ! )*2&
B 4 !
% 4 F
1 )*2, $
? ? 0 4 ? 9)*-,: ?
B % 4 # 4 #
/ "
@1 3 K C A 9)*22:
? 8 / (
5
7 % % # ( F 9)*-' )*-):;
? B%4#4 9)*-6
9)*-*: 3
9)*+': ;
3 9)*+) )*+6: ? 0 -
)*+6
4"/ )*6*
! " # 0 %
# $ )*2' # C %
)*2-
% & ! '
0 )*2+ 0
4 # 1
*
( 9)*52:; ( &
) * + , )*2*
L %
9)*2+:;
9)*25:; 9)*2*:;
9)*-2:; 9)*-5:
) 9)*-+: )*+& 7
( 9)*25 )*-&:
)*-) - % . !
! " )*-&
)*-2 ! "
% ? 7 1 3 C )*-5 0 -
# , 1 4"/ 0
)*+) !
? / # )*+,
)'
)*+6
) ,
0 )*-- /
# / 1 " 0
4 /
9E )*5* + )':
&
# 1 # 8 /
0 -
# , 1 9)*-5: /
&
1 &''- M M 1 # 8
? 7 # B % 7 4 1 BD0
L ! LNN N ? ! L ,'N'2N'5.
))
0 1 # 8
; ! !
# ' 9)*-2:;
2 9)*--: 9)*-5:
"
9)*+):
# K 9)**2: 1 # 8 !
0 ! )*-);
4 ! )*-5
)&
B % 1 4"/ 7 4"/
8 !
3 H "F
# !
H " F 4"/ 4 !
)*2,
"
/ ? 4 > 7
9 / - 0 %O * )*+6; ),&:
# )*2+
3 ? ( -'
E )*-) 9 !
L 9# K )**2 )-:
K L
(
/ ! ! ! 0
1 # 8
3 #
! G
G G # ! " K
94 > )*+6:
"
),
/ / # 4 >
)*2) 3 %
H J ! H G #
F 8 ! 0
3 & ) * 3 C # 8 8 ! L
E (
D
( 4 /
PQR 0 " 3
G
? 7 #
9# )*+& -:
"!
1 " 1
/ !
4/
3 9# )*52 )+: /
!
)6
G
"
G
!
! ! 9# )*52 )5:
$ /
! "( L
/
"
1
!
9# )*-+ ):
# ! 0 I
@G A @%
! ! A 9# )*-+
6-):
4 ?
B S 0 T 9B#1:
)*-5
0 - # , 19 K # )**2:
? # 1 ! 8
)2
4 # 3 ! #
1 D ? 4 H " 4 4
% # 7 1 K H 8 8 # 1 7
1 4 #
$ 3 H "4 4 H 7 H
8 8
7 ? U /
# 0 4 )*+) 0
/ ! 3 ?
!
PQR /
!
9# )**- &2+:
0 / H 8 8
$ 7
# V W V W
# $ !
# , 1 0 !
! ? 1 "
)-
7 /
# !
E !
" #
> 3
/ ;
9# )**2 )2-:
1 # 3
) ,
" 0
? ? V W3
1 "7 0 # # !
E 4
1 ? !
! !
)+
! ( !
7 # 3
"
)5
E #
* . (
E (
3 )*22 )*-2
0 5 6 7 !
! !
)*
( # 3
0 ! ! "
1 # 8
1 # 8 9)*+2: /
/ ! !
/ !
7 ! !
3 3
" "
&'
% 3 L
9 :
9 : ;
/
; 9Q: 9# )*+2
)':
# 9)*+2: @
! A 9 )&:
7 ! !
9Q:
3
! 3
&)
0 L
! 9#
)*+2 ),:
C 3
! !
! 3
3 3
1!
%&'(')*+ 2 ,')(1)3(')*+
0 # #
! ;
0 3
!
&&
"
" @ /
/ A 9# )*+2 ),:
" ; !
4 !
3 !
/ !
%&'(')*+ 2 (1,4
! 3
3 !
&,
C / # 9)*+2: @
! !
A 9 )2: 1 !
# 9)*+2: @
9 : ! A
9 )2: !
@ ! !
A 9 )-:
%&'(')*+ 2 )5/46(%
0 ! !
3 ;
3 3
&6
# 9)*+2: ! !
! !
! !
! 9 )-:
! !
" ! 0 3
! ! !
! !
C 3 3
X 3 !
"
&2
! !
1 L
! !
! 3
1 ! !
@ A 4
! !
! !
! ! !
9# )**2
)6&:
1 !
# !
! "
G !
X "
! " !
&-
# !
! " " 0
! !
C !
! !
! !
! ! 3
! ;
1 L
&+
1 "
/
! ! M
! !
9# )*+2 &':
# 9)*+2:
! @#
! !
3 ! A 9 &):
&5
K # 9)*+2: ! !
G ! 3 !
3 !
! "
0 !
1 L
9Q:
/
0
3
! 9# )*+2 &&:
" 3
# 9)*+2: @
&*
! " " 3
A9 &,:
7
( "
9 :
9# )*+2 &6:
7 3
3 1
9Q: ( 3 3
9 : 9 :
/ 0
A 9# )*+2 &6:
,'
7 ! ! !
! "
3 3
( 3
! !
! !
! ! !
! !
,)
% / !
! ! !
! !
YM$$$ !
! 1 ( L
! ! 3
! 3
!
3 # !
!
3
! /
9# )*-28 &2:
# 9)*-2: ! ! !
/ / ! !
! 3
!
,&
1 ! !
# 9)*-2: !
/ ! 3 C
# 9)*-2: ( @ !
! !
! ! !
/ A 9 &-:
1 !
! ( L
9Q: ! !
3
!
! A 9# )*-2 &+:
,,
C !
# 9)*-2: !
@ / ! A9 &+:
! "
! "
3 !
! "
# 9)*-2: !
" 3 ! ! !
" !
7 K ! @ ! " A
# ! " ! !
,6
1 3 ! !
" @ !
" / 3
" ! 3
! ! A 9# )*-2 &*:
# 9)*-2: ! 3
! " 0
" !
! 3 !
3 /
( 3
! 7
"
" ! !
# # 9)*-2: !
/ "
3
,2
1 @% /
! !
"
3 A 9# )*-2 ,&:
# 9)*-2: !
3 ! / (
" !
"
% ! !
"
" ! % ! "
!
,-
0 " ! /
! "
@ !
3 ;
! / A 9# )*-2
,6:
7 ! !
! "
! "
1 / L
,+
% !
!
M !
"
! !
!
!
! ; "
9# )*-2 &':
C 3
"
!
,
3
% !
! ! !
# @!
,
D # !
" !
;
,5
9# )*-2 &,:
"
! 3
# !
( 3
! X 3
%
!
!
/
A 9# )*-2 -,:
@0
! !
A 9# )*-2 -6: 1 ( L
C
,*
0
L !
"
A 9# )*-2 -+ -5:
7 /
/
;
! !
;
9# )*-2 +':
6'
# ! ! ! ! !
@% / (
! ! " ! A 9# )*-2
+':
1 !
1 # 9)*-2:
1 L
%
3 "
/
C !
L
"
C L 3 !
A 9# )*-2 +-:
# ;
7 L
!
$ " 3
6)
! !
/ 3
0 3
9# )*-2 6):
! !
/
6&
# ( 9)*52: ! ! "
4 ! !
! ! !
/ !
" @
! ! 9 :
!
6,
! ; !
A 9# )*52 *&:
% !
! ! L
) > ! ;
& > 3 ! !
"
, > ! 3
!
! !
6 >
! ;
/ "
! " /
9# )*52 *&:
C # !
! 3 !
1 !
!
66
! @
! !
" A 9# )*52
*,:
7 # 9)*52: @
L C
! A; 9 *6:
" ! ! /
! /
! !
# @ !
! A 9# )*52 *6: 1
!
62
( L@ !
"
! A
9 *6:
( !
# 9)*52: !
! ! ! !
; ( @
! ! A 9 *2: @C
! /
A 9 *2: !
6-
# 9)*52: ! ! 0
! 3
D ! A 9 *-:
1 # ( @
! " ! 3
! 0 !
A 9 *-:
L !
! " 3 ! ;
!
6+
# 9)*52: !
! !
! M
A 9 *-:
# #
! / #
! " 0 /
1 # !
0 "
/ !
1 @> !
! 0
65
! 3 ! !
A 9#
)*52 *+:
0 ! !
! C
/ !
0 ! ! !
3 ! "
! ! !
1 ( @C
/ !
A 9# )*52 *+:
% !
! /
! C
! / L
6*
0 !
/
! 0
/
" ! /
"
9# )*52 *5:
( "
! !
/ ! ! !
@ ! ! "
! !
! A 9# )*52 *5:
1( !
! ! !
"
" ! !
! !
"
3 ! !
9 :# /
/
! 9 :0 ! 9 : /
/
! 9# )*52 **:
2'
# 9)*52: ! " / !
! ; ! ! ;
/ ! !
/ (
! / !
3 ! !
! ! C /
0 /
#
!
! / / 9 :0
! / !
9# )*52 )'':
C !
/ ! !
2)
3 !
# 9)*52: ( ! !
/ / !
/ 3
/ !
# / ! 3
0 /
! 3
2&
/ ! ;
" 3 /
! 0 / !
# 9)*52: / @0 / "
A 9 )'&: 0 /
! /
! !
0 !
C ! 3
" /
2,
# 9)*52:
! # !
( / L
0 /
" 7
!
!
" 0
/
9 )'&:
1 /
! "
! /
! ! ! #
! / /
! "
3 7
26
! / ! !
! L ! "
! 3 0
! 3
! "
;
/ 9Q: 1
/ ( !
! / !
! 9# )*52 )',:
C / ! /
/ ( ! %
3 3
/ / ;
22
! !
8 3 / !
3 !
# 3 / !
3 / !
! ! "
3 !
! "
3
2-
/ !
1! / 3 !
! ! !
! 9 :
3 L
C 3 3
9 :
/
# ! !
!
!
! 9# )*52 )'-:
K 3 3
! 3 !
# 3 !
! @ 3 A
# ! !
2+
! !
! C 3
! 3
C ! 3
! ! 3 3
/ /
/ !
/
! " !
!
/ ! 9# )*52 )'-:
% 3
! / ! ; /
3 /
! ! 3
!
25
; <
! 1
# "
# 9)*52: ! ( ! 3
3
2*
; ! !
" 3
1 / !
@ ! ! !
! A 9# )*52 +-:
3
-'
" !
! !
! 3
!
" /
3 / (
! !
" ! 9#
)*52 ++:
0 9 : @<> "
/ ( !
( ! Y$Y=A
9# )*52 +5:
# 9)*52:
/
-)
! ! ! /
! A 9 5*: B
/ 3
# 9)*52: " ! @
! A @
A 9 5*:
% !
" ! ! ! !
1 L@
-&
3 /
/ ( A 9# )*52 *':
% / L
!
! /
7 !
!
L "
3 9# )*52
*' *):
"
3 / 3
,+'/=6,0
# 9)*52:
L
-,
/ 3 (
" "
! ! 3
/ ( ;
0 !
"
! ; B
0 " # @ A
@ A 0 "
B 8 1 "
X 1 8
1 8 8 1
C "
-6
/ C 1 8 !
# !
8 1 8 8
# 1
! ! !
/ 3 1
! / (
: ! :
C : :
: : 1
: :
-2
# 9)*52: !
! !
/ ! ! /
1 # 9)*52: @
G A 9
&6:
A 9# )*52 &6:
--
D # 9)*52: L @K
3 3
"
A 9 &2:
3 7 4 !
/ 3
; "
# 9)*52: / /
-+
8 /
# 9)*52:
! / # !
3 ! ;
3 ; /
; 3 "
! !
1 !
-5
# # 9)*-2: / @
A 9 ,':
! 3
3 C
/ ( ; 3
# @%
3 ;
0 3 ;
A 9)*52
,): 1
0 /
3 / 3
-*
# 9)*52: 7
8 9 ,&: 0
1 ! 3
" !
! ! ! / ( " !
3 ! !
" 3 /
0 # !
0 L
3 /
9# )*52 &5:
1 # @C
3
+'
A 9)*52 &5: !
# 9)*52: /
" C
3
+)
1 1
# * ' 7
6
$ F 7 !
( G K #
# # 9)*+2:
6
# # 7 D
)*+' /
( * ' 7
'
+&
0 # 9)*+2:
# 9)*+2: 3 3
! !
! C 3
3 !
! ! /
# 3 3 3
# 3 3
3 !
! ; L 3
+,
! 3
9)*+2: L
3 ; 3
/ ! !
! !
# !
@0
9# )*+2 ,+:
+6
# 3
! 1 ( 3
/ !
3 @
/ @7
A 9# )*+2 ,5:
+2
! 3
"
#
" ! 9# )*+2 ,*:
/ !
"
( 3
#
+-
L@ !
"
A 9# )*+2 6-:
# 9)*+2:
" !
++
3 1 3
0 3
3 3 3
! !
#
+5
3 ! %
3 0
"
"
! 3 !
/ ! ! !
! /
+*
"
# #
3 "
C
5'
! !
! @7
/ " ! 0
! A 9# )*+2 22:
3 !
5)
# 9)*+2:
( ( 3
0 #
"
! !
"
@E
! A 9# )*+2 25:
5&
/ 1
3 L
! " / /
! ! !
! ! A 9# )*+2 --:
5,
E "
$ $ !
@ !
# (
! # ! 3
3 3 A 9# )*+2 -5: 0
? ! !
1 $ $ !
!
56
3 K
; 3
% 7 C
1 @
A 9# )*+2 *&:
K @
3 A
/
5-
# " !
1 # / !
"
0 #
/ ;
5+
! ! !
7 #
! !
/ /
#
55
% / /
" !
C ! 3
! /
3 G
# !
"
# "
! !
" ! !
# ! @ A
5*
% !
3 #
# !
/ 1
/ / !
3 / # ! !
%
*'
# ! "
B !
C !
" !
! "
@ A
! ! !
0 / !
/ !
! !
! @ A
1 !
*)
! !
3 ; /
! !
! !
! @! A
! !
3 !
# !
/ !
0 #
*&
! 3 ;
! !
3 / ! !
! !
" 3 !
; !
E 3
3 !
3
*,
3 3
# ! !
! !
7 ! #
/ !
1
*6
3 !
0 /
3 / 3 C
@ A
*2
0 1 # 8
! !
0 !
@ 3 A !
3 3 3
! !
3 3 / ! !
3 !
!
*-
0 3 ! 3
"
@ A #
# @ A
" 3
3 ; /
*+
/ 3
! ; " 3
0 @ A
"
@ A
! /
@ / A
3 # !
3 !
*5
0 !
! ! !
! ! !
1 # 8
! ! "
C #
! "
/ ! "
**
C / 1 # 8
) 0 # 8
& 0 ! ! 3
"
"
)''
"
, ! @! A !
@! A !
! 3 # @! A
" /
; ! ! ! ;
6 0 / ! @! A @ 3 A
! " 3
3 3
3 ! / 7
/ ! !
3
)')
2 0 1 # 8
"
7 3
/ 3 !
" "
- 0 3
+ 0 3
5 0 3
! !
)'&
3 "
)' !
)) 0 / / 1 #
8 ! "
"
"
)',
1D $%$ 1 9&''&: @C / 1
/ 1 # 8A 4 ! C J H 1 1
C 4 H 0 7 F 9 : + '
$ # 7 'D 7 1 L $7101 &6 &':
8KJ % H 9)*+-: 9 8 L G
C J X H 9)*+): 8 1 L 0
FK%I10 I D 9)**): @1 # 8 D /
A E 4 &- ,6 6)
$% $ 9&''): ( ! " 0 L
$ $
%B_ I 7L 9)*5+: 0 L$
E
E1D7B# G 9)*5*: @7 A :
1( $$ O , + )'