REPUBLICA DEL PARAGUAY

MINISTERIO DE EDUCACIÓN Y CULTURA

Fernando Lugo Méndez

Presidente de la República del Paraguay

Victor Ríos Ojeda

M inistro de Educación y Cultura

Diana Serafini Héctor Salvador Valdez Alé

V icem inistra de Educación para la V icem inistro de Educación para el
G estión Educativa Desarrollo Educativo

Dora Inés Perrotta Nancy Oilda Benítez Ojeda

Directora General de Educación Directora General de Currículum ,
Inicial y E scolar Básica Evaluación y O rientación Educativa

Marta López
Directora de Educación Escolar Básica
Jefa del Departamento de Apoyo a la Implementación Jefe del Departamento de Diseño Curricular
Curricular en Medios Educativos

Nidia Esther Caballero de Sosa Rosalía Diana Larrosa Nunes

Jefa del Departamento de Jefa del Departamento de
Evaluación Curricular Investigación Curricular

Elaboradoras

Nancy O ilda Benítez Ojeda

Zunilda Rocío Leguizam ón Ledesm a

Diseño y diagramación

Saúl A ntonio Espínola Mendoza

 Ñe’é ñepyrü
Mita’i, mitakuña 4° gradogua:

Ñane reta Paraguái niko heta mba’e oha’aro ndehegui. Ko’ága, nemitame, oha’aro
eñembokatupyry jahechápa eipytyvo nde ha opavave ñane retagua oñakarapu’ave
hagua ohóvo ára ha ára. Eñembokatupyrykuévo rehóvo nemoiruhína nde rogayguakué-
ra, ne mbo’ehára ha avei ne aranduka. Reikoteve niko kóva rehe ikatu haguáicha ne
mbo’ehára ha ndevoi avei pembohape pehóvo kuaapy ijapyra’yva.

Añetehápe niko pe aranduka jeguereko tuicha mba’e. Upéva oTramo pya’eterei oseta
opavavete umi mba’e mbo’ehakotype ojejapóva ha sapy’arei ndaipóriro katu hasyvéta
ha ipukuvéta ndéve ha ne mbo’ehárape avei umi mbo’epy oñembohapeséva.

Upéva rupi, che py’arory kóina ijávo chéve amoguahemi hagua nde pópe ko aranduka,
nderehehápe ojejapova’ekue. Kóva ha hendive 7 ambue aranduka oguerekopaite opai­
te mba’e katuete reñemoaranduva’era ko mbo’esyrype. Rehechaháicha ko aranduka
ojehai guarani ha castellanope, upéva oñeguenohe upéicha ikatu haguáicha nde eipuru
ne ñe’eteépe: nde ndekatupyryvéro guaraníme, upéicharamo eipurúta upe ñe’eme oje-
haihápe ha katu nde reñe’evéramo castellanope, upéicharamo eipurúta upe ñe’eme
ojehaihápe.

Ne mbo’ehára nepytyvota eipuru pora hagua ko aranduka. Ipype oT hetaiterei mba’e

pora nepytyvotava eikuaave hagua heta mba’e pyahu, eñembokatupyry hagua jahe­
chápa ejapokuaa hetaite mba’e techapyrava ha, amo ipahápe, tanearanduve rehóvo,
toiko ndehegui máva ideprovéchova hogayguápe, itávape ha hetame.

Eñangareko porakena ko aranduka rehe, ani embyai téra ehaiparei hese. Ága ary oúta-
vape, ambue nde rapicha oikétava ko mbo’esyrype oipurujeyta kóva ko aranduka.

Ipahápe, romomandu’asemínte ko mba’e opavave oikuaáva ha oguerekóva iko-

rasome: "Tavygui niko heñói mboriahu” . Upéva rupi, mburuvichakuéra ha mayma
ñane retagua oñeha’ambaite jahechápa nde ha opavavéva ñañemoarandu jahá-
vo. Jajykeko oñondive. Upéicharamo jahapo’óta mboriahu ñane retagui ha ñama’e
mombyryta ñapyru mbaretégui ambue tetanguéraicha avei. Eñemoarandúkena!

Nde rayhuhára

Victor Ríos Ojeda

Ministro de Educación y Cultura
Kóva oîramo he’isehína omoñe'éva’eráha moñe’érá.

Kóva oîramo he’isehína upépe oîha marandu mbo’epy rehegua.

Kóva oîramo he’isehína omba’apotaha ha’eño.

Kóva oîramo he’isehína omba'apotaha iñirú ndive.

Che rógape ha che mbo’ehaópe añe’é
guaraníme

Che ningo ahayhu mymbakuéra

Che mbo’ehaópe oñeñe’émeme guaraníme

Heta mba’e porâ oñembohasa ñandé-

ve guarani rupive

Ñañangareko ñande rekoha rehe guarani

rupive
MBO’EPY ATY

Che ningo aguerohory guarani ñe’e

(o’ápe oñemba’apóta ko’ä mbo’epy rehe:

Ñañomongetakuaa hagua • Ohechakuaa, iñe’é rupi, mba’eichagua tékstopa pe he’íva

(omokangyve téra omombareteve iñe’é, omomyi hete, oñe’é
hatáve térá mbegueve, iñe’é pohyi ha mba’e).
Ñamoñe’ékuaa hagua • Oikûmby omoñe’éva he’ihápe mba’éichapa ohugava’erâ, ha
mba’éichapa ojapova’erâ umi mba’e ijedádpe guará.
Ñaikumbykuaa hagua ñahendúva • Oikûmby oje’éva chupe mba’emba’épa ojapova’erá ohuga hagua
ha oikuaa hagua mba’éichapa ojapova’erá opaichagua mba’e
ijedádpe guará.
Jahaikuaa hagua • Ohechauka, ohaikuévo, oikuaaha normativa ojepuru hagua
taikuéra, ojehai hagua muanduhe ha tyapu tîgua rechaukaha; ha
avei pe normativa oñembojoaju hagua morfemakuéra ojuehe.
 2. Ha’e mba’épa ojapo pe mitâ’i oñe’é jave isy ndive.

3. Mbo’ehára he’i ñandéve añetépa upéva ojapo térâpa nahániri.

4. Ajapysaka mbo’ehára rehe he’ívo ko ñomongeta:

- Che ahase ko’êrô Atyrápe.

- Ma’erâpa rehose upépe.
- Aháta ajahu ysyrype.

5. Ha’e upéicha oje’eha ojehoséramo ambue tendápe. Oje’eva’erâ mamópa

ojehose ha ma’erâpa.

6. Ha’e mbo’ehárape:

- Che ahase kantínape.

- Ma’erâpa rehose upépe.
- Ahase ajogua che karurâ.
- Nei.

7. Asê aha kantínape.

I
8. Upéicha avei ajapo ajerure hagua ahaséramo che rógape, ambue grádo-
pe, váñope, che jaryi rógape, ha mba’e.

- Che ahase che rógape. Ikatúpa.

- Ikatu. 4
- Che ahase 5° grádope sapy’ami. Ikatúpa.
- Ikatu.
- Che ahase váñope. Ikatúpa.
- Ikatu.
- Che ahase che jaryi rógape. Ikatúpa.
- Ikatu.

9. Amoha’anga mitâ oñomongetáva ko’âvaicha:

Che ahase váñope. Ikatúpa mbo’ehára.

 Che ahase kantinape. Ikatupa che irû.

10. Añomongeta che irûnguéra ndive aporandu ha ambohováivo chupekué-

ra, mba’ejerure rehegua.

10
 Ñamoñe’ékuaa hagua

1 Aporandu che kakuaaguame mba’épa ha’ekuéra oñembosaráimi

yma ha’ekuéra michîme.
4
2. Ahai umi ñembosarái réra:

3. Aporandu chupekuéra mba’éichapa oñeñembosarái umí-

va, mboÿpa oî oñembosaráiva, mba’éicha javérôpa oñegana,
mba’épa iprémio, ha mba’e.

4. Mbo’ehakotÿpe, amombe’u mbo’ehára ha che irünguérape umi

mba’e ajeporekava’ekue rehe.

5. Amoñe’é ko tembiaporâ:

E m oîm i am o váso pe aranduka kupépe.

6. Ajapo he’ihaichaite pe amoñe’évape.

7. Amoñe’é tembiaporâ ha ajapo pe he’ihaichaite upépe.

 A^Ch 8. Amoñe’e ko’ä che rembiaporä.

4 EJAPOMITA KO’Ä TEMBIAPO

- EñapytT nde sapatu sâ.

- Emomyi ne akâ ne renonde gotyo ha upéi nde rapykue gotyo.
- Em boty nde juru ha upéi ejejurupe’a.
- Ehupi ja ve nde po akatuagua ehupi avei nde py asu gotyogua.

9. Ajapo upe oje’ehagueichaite kuatia amoñe’évape.

10. Ahendu mbo’ehárape omombe’úramo chéve mba’éichapa che-

katupyry aikûmbÿvo mba’épa oje’e chéve che rembiaporâ.

I
 Ñaikümbykuaa hagua ñahendúva

1 Ajapysaka mbo’ehára rehe omombe’úramo ñandéve mba’éichapa oñeha’á

tikichuéla. 4
Oñeikotevé 7 mbokaja’a ha peteíva umíva apytégui tuichavéva’erâ.

Oguapyva’erâ ojovái umi oha’âva, yvype. Ikatu oha’â irundy térâ potei mitâ
(ikatu mbovyve térâ hetave).

Oñeha’á péicha: peteîva mitâ omoñepyrú ha ojagarra opavave mbokaja’a

ha omosarambi pe píso ári. Oñeha’áva’erá ani isarambieterei chugui. Upéi
ojagarra peteíva pe mbokaja’a, pe tuichavéva, ha opoi yvate. Pe oí aja
yvate upe mbokaja’a ojagarrava’erâ peteí mbokaja’a pe písogui ha upéva
ipópe oha’arô ho’a, upéva pe ipópe, pe mbokaja opoiva’ekue yvate. Oapar-
táta ohóvo umi ojagarrava’ekue guive opa peve umi 6 mbokaja’a.

Upéi, omosarambijeyta mbokaja’a ha ko’ága opoivove yvate pe mbokaja’a

tuichavéva ojagarrátama ohóvo mokôimokôi, oapartáta ohóvo umi
ojagarrava’ekue opa peve umi 6 mbokaja’a.

Upéi, omosarambijeyta imbokaja’a ha ko’ága opoivove yvate pe mbokaja’a

tuicháva ojagarrátama mbohapymbohapy mbokaja’a.

Ojagarrapavove umi 6 mbokaja’a, omosarambijeyta ha ko’ága katu ojaga­

rrátama tenonderâ mokôi mbokaja’a ha upéi irundy pe opoivove yvate pe
mbokaja’a tuicháva.

Upéi, omosarambijey rire, ojagarrátama tenonderâ peteí ha, upéi, po

mbokaja’a opoivove yvate pe mbokaja’a tuicháva.

Upépe opa ko ñembosarái upe mitâme guará ha, ojapóramo upeichaite,

oganáta. Sapy’arei, oha^hápe, ho’a chugui pe mbokaja’a opoíva yvate
térâ ndojagarrapái umi mbokaja’a oíva písope, upéicharô, operdéta ha
upepete ohasátama oha’â ambue hapicha ijykére oguapyva.

Upéicha ojejapóta opavave mitâ oîva atype oha’âmba peve.

2. Ahendupa rire mbo’ehârape, ambohovai ko’â porandu:

• Mboy mitâpa oha’âkuaa pe tikichuéla.

• Mboy mbokaja’apa oneikotevê oneha’â hagua tikichuéla.

• Mboy mbokaja’apa ojejagarrava’erâ pisogui tenonderâ.

• Mboy mbokaja’apa ojejagarrava’erâ pisogui ipahaitépe.

• Mba’éicharôpa ojeperde.

• Mba’érepa iporâ naisarambietéi pe yvÿpe umi mbokaja’a.

• Mba’érepa ojepoi yvate pe tuichavéva mbokaja’a.

• Mba’éicha javérôpa onepyrû oha’â pe mokôiha mitâ.

• Mava mitâpa oha’âva’erâ peteîva omohu’â rire, oimeraêvapa, térâpa mavaité-

va.

• Mba’épa reguerohory ko nembosarai rehe.

• Reha’ânepa ne angirûnguéra ndive.

3. Anomoirü irundy che rapicha ndive ha anepyrü anembosarai tikichuéla.

Upe mboyve mbo’ehara he’ijeÿta mba’éichapa nanembosaraiva’erâ ha
ajapysaka porâta hese.

4. Aha’â pe oje’ehagueichaite ha aguerohory, ajepopete, umi che irü ojapo

porâmbavape ha, upéicha rupi, oganavape.
 Jaikuaa hagua ñane ñe’é retepy

1. Amombe’u mba’épepa ojojogua ha mba’épepa ojuavy ko’a mokoi

mymba:
4
Jagua Tujuju Grado

2. Amoñe’émíta ko jehaipyre vore ha ahechakuaa ipype mba’épa

ndojehaíri hekopete.

Yaguá ha Tuyuyú yeko ndoikoporáiva oñondive.

PeteT yey yeko oguahe hikuái peteT ñe’eme ha

he’i hikuai oiko porata oñondive, oñoangiruta

ha ha’ekuéra. Upémaro Tuyuyú ojapo peteT

karuguasu hógape ha oyerure Yaguápe ohomi

hagua okaru hendive.

3. Ahechakuaa heta ñe’é ndojehairiha hekopete pe amoñe’éva’ekuépe.

Ha’e, techapyraramo:

• Yagua: Ojehaíva’era Jagua, guaraníme pe y hyapu pu’ae ha, avei,

guaraníme opavave tai peteT hendáichante hyapu. Ndaipóri tai hyapu
mokoiva téra peteT tyapu ojehechaukáva mokoi tai rupi.

4. Añemomandu’a taikuéra guaranimegua:

a - a - ch - e - é - g - g - h - i - í - j - k - l - m - mb - n -

nd - ng - nt - ñ - o - o - p - r - rr - s - t - u - ü - v - y - y - ’
 6. Ahaiguy umi ñe’é ndojehaiporâiva.

Ka’aguy - ka’avo - ybyra - inimbo - ca’a - mbeyu - pakova - jheterei -

ojovahéi - angu’a - iyapu - hasy - tayy - tahÿi - taryrÿi.

Il
 Jahai hagua
1
1. Ahaimita petei mombe’u hérava “Jagua ha Mbarakaja”, che ague-
nohetava che akagui. Ahaita ko’ape:
4
Grado

2. Ahaipa rire, ojehechakuaata che rembiapo rehe ko’a mba’e:

• Aipuru porapa taikuéra.

• Ahaipa muanduhe tekotevehape.
• Ahaipa tyapu tTgua rechaukaha tekotevehape.
• Ambojoajupa umi morfèma tekotevehaicha.
MBO’EPY ATY

Che rógape ha che mbo’ehaópe

anee guaraníme
Ko’ápe oñemba’apóta ko’S mbo’epy rehe:

Nañomongetakuaa hagua Omombe’u oikumbyháicha umi mba’e ohendu téra

omoñe’eva’ekue, oñemombe’uhápe mba’e oikova’ekue.
Namoñe’ekuaa hagua Oikumby mba’étepa he’isehína umi ñe’e guaraníme ikatúva
he’ise heta mba’e.
Naikumbykuaa hagua ñahendúva • Ohechakuaa máva rehetépa oñeñe’ehína umi tekstokuéra
oñemba’emombe’uhápe.
Jahaikuaa hagua • Omombe’ujey ohaikuévo mombe’ura omoñe’eva téra ohendúva.
 Nane ne'éjoapy

Nanomongetakuaa hagua

1. Amoha’anga mavamava oiko che rógape ha amoT herakuéra.

4
Grado

Anemongeta che irundive ko’a mba’ére.

& 2- • Mavapa oiko che rógape.
• Mba’éicha héra.
• Mba’épepa omba’apo ha moopa.
• Mooitépa opyta che róga.

3. Ahendupa rire che irume amombe’u aty guasupe mba’épa aikuaa

che irugui.

20
 Nane ne'éjoapy

4. Ahai mba’emba’épepa omba’apove nande rogaygua.

4°
Grado

5. Aty’ipe namoha’anga umi tembiapo ojejapoveva’ekue. Upeva’era

jahaimita mbykymi mba’épa namoha’angata.

4. Namoha’angapa rire nanomongeta ko’a porandure.

• Mba’éichapa anenandu. Mba’ére.

• Mba’épa nane mbo’e ko’a tembiapo jajapova’ekue. Mba’érepa ha’e.

 Ñamoñe’ékuaa hagua

Ü 1. Aty’ípe ñañomongeta ko’á mba’ére.

4
j Mba’éguipa ñañemongetákuri ambueve. ^

\ Amoñe’etaramo peteT moñe’era

mba’égui oñe’ene.
[

Mba’eichagua moñe’erapa ha’éne. Mba’érepa. [

2. Aheka sopa de letras ryepype mba’éichapa hérata umi moñe’érá

ñamoñe’etava.

e r e 0 k e
■

J
1 s a r a mb i
■ ■

m e s a a r i
■

i ch e r 0 a
■

g
t e ch a a
c

3. Ahai mba’éichapa hérata ñane moñe’érá.

 4. Amoñe’ê kiriríhápe ko’â moñe’êrâ.

Che sype Che róga kapi’i

Roguapyjoa Ikoty m ichîm i
4
Che sy, che, ru, Hokê m orotîm i
che kyvy, Ipotî omimbi
avei taita Che ru, che sy ha che
ha che jaryim i. Roiko ipype
Ha m borayhu añete

Tembi’u ryakuâ O jupe rom e’ê.

O reañuâm ba Ma. Edelira Santacruz

Che sy rem biapo

Kosinam egua
Rombojerovia.
Ma. Edelira Santacruz

5. Ahendu moñe’érá mbo’ehára omoñe’évo.

Amongurusu Héê he’íramo he’iháicha moñe’éráme, térâ “Naháni-

ri” ndaupéicharamo.

Ñe’éjoaju Héê Nahániri

a. Hóga tuicha ha iky’a.

â. O reañuám ba tem bi’u ryakuâ.

ch. M borayhúnte oñem e’e hógape.

e. Ikorapy tuichaiterei.

ê. C heañoite aguapy mesápe.

Il

Nane ne'éjoapy

J
7. Amongurusu ne’étemiandukuéra ohóva ko’a ne’ére.

Andu
Ne’é

Ikoty michT.

Tembi’u ryakua oreanuamba.

R oguapyjoa m esa jerére.

8. Ahai mbykymi mba’épa chembo’e ko mone’éra.

9. Aheka mone’érame mba’éichapa anangarekova’era umi oikóva

rehe che rógape.

10. Ahai che iru ndive marandu nanangarekokuaa hagua umi oikóva
guive rehe nande rógape.

11 fim nha’anna umi marandu ha ahechauka che irunguérape.

Il
 Ñaikümbykuaa hagua ñahendúva

^ 1- Amoñe’e mbeguembegue ko’â küjerera.

Óga kupépe oyta ype Che ru ra'y ho’u rora

Ype oyta óga kupépe. Rora ho’u che ru ra’y.

Che sy ho’u mbeju

Che ru ho’u kesu
Ha’ekuéra ho’u mbeju ha kesu.

|
Heta tem biapo jajapo Che sy hasy asy
isyvápe.
Jajapo heta tem biapo.
J
2. Ñamoñe’é oñondivepa.

3. Ambohovái porandu.

• Mavamávaguipa oñe’é â kûjererâme. Mba’érepa ere.

• Mba’éguipa ndéve guará ñañomongetáta ko’ága.

4. Amoñe’ê kirinhápe.

Che róga

O im éva che róga ñu hovy mbytépe. Ahenói nde réra che kûguy apytépe,
Hyakuâ porânguépe ndaijojahái. Ha pañuelo apytépe chem bojahe’o.
Iñem ondehára, ára pyharépe.
M orotîva ndéicha, jazm ín paraguái. Ha iporâ che róga, ára, pyharépe,
Hyakuâ porânguépe yvoty meme,
Kuarahy ojavyvo ka’aguy kupépe, A kem irô iguype rohécha che képe,
Ó ga renondépe ajesareko. Nde gua’u la ijára ñam ano meve.
Ñe’époty pehengue ohaiva’ekue Félix Fernández
 Nane ne'éjoapy

5. Ajapysaka pora mbo’ehara omone’évo.

6. Aty’ipe romone’éjey ne’époty.

4 7. Ambohovai ko’a porandu.

Grado
• Moopa oiko ko’a mba’e nahenduva’ekue.
• Mava téra mba’éguipa onene’e ko mone’erame.

8. Ambojoaju hekopetepe ko’à ne’éjoaju pehèngue jajuhuva.

9. Am oha’anga ko’a ne’éjoaju he’iva.

 Che róga

11. Amoñe’é che rembiapo oikuaa hagua che irûnguéra mba’éichapa opa che
moñe’érá.
 Jaikuaa hagua ñane ñe’e retepy

1- Amoñe’emíta ko jehaipyre vore ha ahechakuaa ipype mba’épa

ndojehairi hekopete.
4
Ha ipora che roga, ara, pyharepe,
Hyakua poranguépe yvoty meme,
Akemiro iguype rohecha che kepe,
Nde gua’u la ijara ñamano meve.

n 2. Ahechakuaa heta ñe’e ndojehairiha hekopete peam oñe’eva’ekuépe.

Ha’e, techapyräramo:

• Meve, yvoty: pu’ae atâ oîramo ipahápe ndoguerahái muanduhe pu atâ

ojehaíva.

3. Añomongeta che irûnguéra ndive mba’erâpa tekotevê jaikuaa ha

jaipuru hekopete muanduhe jahai jave guaraníme.

4. Ahaiguy umi ñ e ^ ndojehaiporâiva.

Ka’aguy - Ju’í - yvyra - inimbo - ka’a - opurahéi - pakova - kururuicha -

ojovahéi - mbo’ehára - gueipe - hasy - upei - tahÿi - retepyre.

 Nane ne'éjoapy

Jahai hagua

1. Jahai jahechava ko ta’angape

4
Grado

vidanatural.es

2. Ahaimlta petei mombe’u hérava ”, che ague-

nohetava che akagui. Ahaita ko’ape:

3. Ahaipa rire, ojehechakuaata che rembiapo rehe ko’a mba’e:

• Aipuru porapa taikuéra.

• Ahaipa muanduhe tekotevehape.
• Ahaipa tyapu tìgua rechaukaha tekotevehape.
• Ambojoajupa umi morfèma tekotevehaicha.
Che ningo ahayhu mymbakuéra
!— Ko’ápe oñemba’apóta ko’S mbo’epy rehe:
/
Ñañomongetakuaa hagua • He’i mba’épa ojapo hógape pyhareve, ka’aru ha pyharekue.

Ñamoñe’ékuaa hagua • Ombojoavy umi mba’e oikóva umi oje’évantegui.

Ñaikumbykuaa hagua ñahendúva • Oikûmby mba’épa oje’ehína chupe hogapypeguáre.

Jaikuaa hagua ñane ñe’é retepy • Ohechakuaa mba’éichapa ojepuru tyapu tîgua rechaukaha.

Jahaikuaa hagua Ohai omombe’uhápe mba’épa ojapo hogayguakuéra ndive.

 Ñañomongetakuaa hagua

1 Ajapysaka mbo’ehára rehe omombe’úramo “Jagua ha Tujuju’ Ikatu avei

4 amoñe’e che mbo’ehára ndive.

JAGUA HA TUJUJU

Jagua ha Tujuju jeko ndoikoporâiva oñondive. Peteîjey jeko oguahê

hikuái peteî ñe’éme ha he’i hikuái oiko porâta oñondive, oñoangirútaha
ha’ekuéra. Upémarô Tujuju ojapo peteî karuguasu hógape ha ojerure
Jaguápe ohomi hagua okaru hendive.

Oho jeko Jagua (ambue hapicha jagua ndive) ha oguapypa hikuái

peteî mesa guasúpe. Upéi jeko pe Tujuju ruvicha he’i: “Pegueru katu
ñande karurâ” , ha ogueru hikuái tembi’u botella juru po’ípe.

Tujujukuéra jeko pya’e okaru (ha’ekuéra niko ojajúra puku) ha ja-

guakuéra katu opu’â meságui ikatu’ÿre okaru ha oñendymokó osêvo
hikuái.

Upéi jeko Jaguaháma he’i Tujujúpe oumi hagua avei hógape okaru
hagua hendive. Oho jeko Tujuju (ambue hapicha tujuju ndive) jagua
rógape ha ko’ága katu pe tembi’u oñeguenohé ña’émbepépe ha ja-
guakuéra ohereiheréipe pya’e okarupa ha tujujukuéra katu oikutukutu
hikuái ipíko pe ña’émbe rehe ha ndaikatúi ohupi mba’eve.

Ha upéicha rupi, Jagua ha Tujuju ndojoguerahaporâijey.

2. Amombe’u mba’épa che ha’e Jagua rembiapo rehe.

3. Amombe’u mba’épa che ha’e Tujuju rembiapo rehe.

4. Ahendu che irünguérape omombe’úro avei ha’ekuéra mba’épa

oñandu umíva rehe.

5. Ahendu mbo’ehárape he’ívo oréve ikatuha romoha’anga Jagua ha

Tujuju oñopeipirüramoguare oho hagua ojohógape.

6. Aiporavo che ha che irünguérapa Tujujúta térapa Jaguáta pe

ñoha’angápe.

7. Chétaro Tujuju ahecha mba’emba’épa ajapova’era ha avei

mba’emba’épa ha’eva’era. Upéichante avei, chétaro Jagua ahecha
mba’emba’épa ajapóva’era ha avei mba’emba’épa ha’eva’era.

8. Aipytyvo avei ajapo hagua pe che mbo’ehakotygui peteí

ka’aguygua’u oiko haguáicha upépe pe ñoha’anga.

9. Añepyrü ajapo pe ñoha’anga ha ajapysaka ahávo mbo’ehára rehe

omombe’úvo oréve mba’éichapa ikatu ose porave oréve ore rembiapo.

10. Añangareko ko’a mba’e rehe ajapo aja pe ñoha’anga:

• Toñehendu pora añe’e jave.

• Tamboysyi hekopete che ñe’e.
• Tamomyi che rete hekópe amoiruvo che ñe’e.
• Tañe’e syryry guaraníme.

11. Ajapopa rire ñoha’anga ahendu che mbo’ehára ha avei che irüngué­
rape he’ívo chéve mba’épepa tekoteve amyatyro opyta pora haguái­
cha pe ha’éva.

12. Ajapojey ñoha’anga añeha’avo ose pora chéve ha’éva guive.

13. Amoha’angáta che ha che irûnguérape rojapo jave ñoha’anga.

14. Ajapóta ñoha’anga mbo’ehára oñe’évove mbo’ehao myakáhára ndive.

15. Ahendúta mba’épa osê porâ chéve ha mba’épa tekotevê amyatyrô osê
porâve hagua.

16. Ajapojey ñoha’anga osê porâ haguáichama.

 Nane ñe’éjoapy

Namoñe’ékuaa hagua

1. Ajesarekomíta ko ta’anga rehe ha añomongeta mba’e ahecháva ipype rehe.

2. Añomongeta che irünguéra ndive umi mymba rehe: mba’éichapa héra ha

mba’eichahápepa oiko.

3. Ahendu mbo’ehárape he’ívo ñamoñe’étaha peteí jehaipyre oñe’éhápe umi

mymba rehe. Ha’e mba’épa oiméne oje’éta hesekuéra upe jehaipyrépe.

4. Amoñe’émíta ko jehaipyre:

JAGUARETE HA MBARAKAJA
PeteTjey jeko Jaguareté ha M barakaja (ha’ekuéra jeko oñoprím o) othína oñondi-
ve hikuái. M barakaja om bo’ehína iprím ope m ba’éichapa oñem om yiva’era ápe ha
pépe.

Jaguareté jeko pya’etereivoi oikuaapa opa m ba’e M barakaja om bo’éva chupe.

Ikatupyryvoi ha’e. Upéva jeko oipy’apym a M barakajápe ha ndojeroviavéim a iprí-
mo rehe.
M barakaja okyhyjevoi Jaguaretégui, kóva tuichavégui chugui. Upéi jeko om bo’e
riréma chupe opo hagua yvate ha tenonde gotyo, ose he’i M barakaja Jaguareté-
pe: Ko’ága rom bo’éta ipahaitépe m ba’éichapa repóva’era m okoive nde yképe. Ha
om bo’e chupe upéva.
Jaguarete opokuaám avo yvate, tenonde ha ijyke gotyo jeko opomi la im bo’ehára
M barakaja rehe. O póvo hese jeko, M barakaja opo hapykue gotyo.
O hechávo upéva Jaguarete he’i Mbarakajápe: Ndéniko ndachem bo’éi péva. Ha
m barakaja ose he’i chupe: Ha péva chénte aikuaa añedefende hagua ndehegui.
 6. Aguenohe jehaipyrégui ñe’e haihára omombe’uha mba’e ha’e oimo’aháicha:

7. Amoímbamíta ko’a ñe’ejoaju:

• Mbarakaja ikatupyryve Jaguaretégui, upévare........................................

• Mbarakaja okyhyje Jaguaretégui, upévare...............................................

• ......................................................, upévare Jaguarete opo Mbarakaja rehe.

• ..................................................., upévare Mbarakaja ojesalva Jaguaretégui.

8. Amoímíta papapy ahechauka hagua mba’emba’eraepa oiko.

.....Jaguarete opo Mbarakaja rehe.

..... Mbarakaja ombo’e Jaguaretépe opo hagua tenonde gotyo.

.... Mbarakaja opo tapykue gotyo.

.... Jaguarete oporandu Mbakarajápe mba’érepa nombo’epái chupe.

36
 Ñaikümbykuaa hagua ñahendúva

1. Añomoirü peteí che rapicha ndive ha aporandu chupe mba’éichapa

héra isy, itúva ha opavave hogaygua. Che avei amombe’úta chupe
mba’éichapa héra che sy, che ru ha opavave oikóva guive che rógape.
4
2. Ahasa ambue che irünguéra renondépe ha hovakekuéra añe’e che irü
rehe. Amombe’u mba’éichapa héra ha’e, mba’épa aguerohory hese,
mba’éichapa héra isy, itúva ha opavave oikóva guive hógape.

3. Ahendu ambue che irü oñe’eramo cherehe ha ambue che irünguéra

rehe.

4. Amoha’anga peteí che irüme ha ahai ijykére mba’épa ahecharamo

hese.

5. Ahechauka che rembiapo mbo’ehára ha che irünguérape ha ahendu mba’éichapa

ha’ekuéra oguerohory amoha’anga ha ahaiva’ekue.
 Nane ñe'éjoapy

Ajapysaka mbo’ehara rehe he’iramo koicha:

Marcos niko mita’i guaraní mbya oikóva Na Edita ha karai Her­

minio rógape. Ha’e oho mbo’ehaópe pyharevekue ha ka’arukue
katu oñangareko irundy vaka rehe. Oguahe rire mbo’ehaógui
ojahu, okaru, opytu’u’imi ha ohóma oheka mbokaja rogue
ivakakuéra rembi’ura.
Marcos omboguejy mbokaja rogue ha ombyaty umíva peteT
vosápe, ojoka avei mbokaja’a ha omoT avei afrécho vakakuéra
rembi’ura. Ña Edita ha karai Herminio oñangareko Marcos rehe
ifamiliaramoguáicha.

7. Ahendu jey mbo’ehára omombe’úva ha ahaiguy ko’a porandu ombohovai

poravéva.

• Mba’éichapa héra pe mita oñeñe’éha.

a. Marcos
a. Mario
ch. Luis
e. Jorge

• Mboy vaka rehepa oñangareko pe mita.

a. PeteT
a. Mokoi
ch. Mbohapy
e. Irundy

Mba’epa okaru umi vaka.

a. Naranja rogue
a. Mbokaja rogue
ch. Parral rogue
e. Laurel rogue

38
 8. Amoha’anga he’ihápe pe ahenduhaguéicha, umi nahániriva katu
amongurusu.

4
Ña Edita niko M arcos sy.

M arcos oho m bo’ehaópe pyharevekue.

Umi vaka ho’u m bokaja’a.

 M arcos oheka vaka rem bi’urâ pyharekue.

9. Amoha’angáta Marcospe.

10. Añomongetáta mba’éichapa oiko umi ñande ypykuéra mitâva. Ha’éta

chéverô guarâpa iporâ térâpa nahániri oîramo mitâ Marcos-ichagua óga
noírihápe isy ha itúva.

11. Ahendu mbo’ehárape he’íramo mba’épa ha’e oimo’â mitânguéra ñande

ypykue rekove rehe.

40
 Jaikuaa hagua nane ne’é retepy

1. Anemomandu’a mba’épa oikóra’e Tujuju ha Jagua onopeipirura-

moguare osena hagua ojohógape.
4
2. Ha’e mba’épa oT pora ha mba’épa oT vai umi mokoive mymba
rembiapo rehe. ^

3. Ahendu mba’épa he’i ambue che irunguéra.

4. Ahendu avei mba’épa he’i upéva rehe che mbo’ehara.

5. Amone’émita ko jehaipyre vore ha ahechakuaa ipype mba’épa

ndojehairi hekopete.

Jagua ha Tujuju jeko ndoikoporaiva onondive.

PeteT jey jeko oguahe hikuai peteT ne’éme ha
he’i hikuai oiko porata onondive, onoangiruta-
ha ha’ekuéra. Upémaro Tujuju ojapo peteT
karuguasu hógape ha ojerure Jaguape ohomT
hagua okaru hendive.

6. Ahechakuaahetane’éndojehairihahekopetepeamone’éva’ekuépe.
Ha’e, techapyraramo:

• Ndoikoporaiva: Ojehaiva’era ndoikoporaiva. Guaranime umi pu’ae

ipuva nane tT rupi, ojapóramo ne’épehé peteT pundie ndive hyapuva
nande juru rupi, oguerahava’era pe tyapu tTgua rechaukaha. Ha katu,
umi pu’ae ipuva nane tT rupi, ojapóramo ne’épehé peteT pundie ndive
hyapuva avei nane tT rupi, natekotevéi ogueraha pe tyapu tTgua re-
chaukaha.
 7. Añomongeta che irûnguéra ndive mba’erâpa tekotevê roikuaa ha
roipuru hekopete ko’â mba’e rohai jave guaraníme.

4 8. Amongora umi ñe’e ndojepuruihápe hekopete pe muanduhe.

PeteTjey jeko Jaguareté ha Mbarakajá oThina oñondivé hikuái. Mbaraka-

já ombo’ehina iprímope mba’éichapa oñemomyiva’erá ápe ha pépe.

9. Ko’â ñe’éjoaju ndoipurúi hekópe umi tyapu tîgua rechaukaha.

Che amyatyrôta ahai jeÿvo iguÿpe.

• UmT mTtâ osê oñánT ko korapy rehe.

• Mbohapy mbarakajâ oguahû pyharêkue.

• Ko’a panâmbi oveve yvateite pevê.

Il
 Jahai hagua

1. Ahaimita petei mombe’u hérava “Jagua ha Tujuju”, che agueno-

hetava che akagui. Ahaita ko’ape: 4

Ahaipa rire, ojehechakuaata che rembiapo rehe ko’a mba’e:

• Aipuru porapa taikuéra.

• Ahaipa muanduhe tekotevehape.
• Ahaipa tyapu tTgua rechaukaha tekotevehape.
• Ambojoajupa umi morfèma tekotevehaicha.

Il
Che mbo’ehaópe oñeñe’émeme guaraníme
Ko’ápe oñemba’apóta ko’ft mbo’epy rehe:

Ñañomongetakuaa hagua • Ombojoaju hemimo’â oñe’énguévo: omoñepyrü, ombohete ha

omohu’â pe mba’e omombe’úva, mbykyramo jepe.
Ñamoñe’ékuaa hagua • Ohechakuaa umi jehaipyre omoñe’évape máva rehetépa
oñeñe’é.
Ñaikumbykuaa hagua ñahendúva • Omomba’e hapichakuéra remimo’â ojoavyramo jepe
hemimo’âgui.
Jaikuaa hagua ñane ñe’é retepy • Ohechakuaa mba’éicha javérôpa ojuajuva’erâ ojuehe morfe-
makuéra.
Jahaikuaa hagua • Oñeha’á ohai porâ jahechápa oñeikumby he’iséva.
Ajapysakamíta ko’a mba’e omombe’úva rehe mbo’ehára:

Mba’épa oiko karai Pédrogui. Amombe’úta peeme. Ha’e jeko

ohóra’e Ka’asapápe omba’apo hagua mymba ñemoñáme. Upé-
pe jeko ha’e heta vaka oguereko ha avei oñemity. Oñoty jeko
mba’ysyvo ha sésamo.
Akokuehe, ahendu ohohague Argentínape oñemoaranduve hagua
mba’éichapa oñangareko poraveva’era hymba ha ikóga rehe.
Jahechaháicha karai Pedro noikoteveiete.

Heta mba’e pora niko ñahendu ko ñande rekovépe. Amombe’úta

peeme karai Pedro rehegua. Ha’e jeko ohóra’e Ka’asapápe omba’apo
hagua mymba ñemoñáme. Upépe jeko ha’e heta vaka oguereko ha
avei oñemity. Oñoty jeko mba’ysyvo ha sésamo.
Akokuehe, ahendu ohohague Argentínape oñemoaranduve hagua
mba’éichapa oñangareko poraveva’era hymba ha ikóga rehe.
Jahechaháicha karai Pedro noikoteveiete.

Akokuehe ahami ahecha Karai Pedro rogakue. Ha’e jeko ohóra’e

Ka’asapápe omba’apo hagua mymba ñemoñáme. Upépe jeko
ha’e heta vaka oguereko ha avei oñemity. Oñoty jeko mba’ysyvo
ha sésamo.
Akokuehe, ahendu ohohague Argentínape oñemoaranduve hagua
mba’éichapa oñangareko poraveva’era hymba ha ikóga rehe.
Jahechaháicha karai Pedro noikoteveiete.
 Ñane ñe'éjoapy

2. Ahendujey mbohapyve oñemombe’úva ha ha’e mba’épepa ojuavy umíva.

Ha’e mba’éichapa oñemoñepyrü mbohapyve ñemombe’u: peteTva oñemo-
ñepyrü oñemba’eporandu rupi, ambue katu oñemoñepyrü oje’évo mba’e
oikova’ekue, ha ipahápe, mbohapyha, he’ívo mba’e pe oñe’éva rembiasakue.

3. Ha’e mba’épepa ñanepytyvo ñamoñepyrükuaávo ha ñamohypy’ükuaávo umi

mba’e ñamombe’úva.

4. Ajapysakamijey mbo’ehára rehe omombe’úramo kóicha:

Mba’épa oiko karai Pédrogui. Amombe’úta peeme. Ha’e jeko

ohóra’e Ka’asapápe omba’apo hagua mymba ñemoñáme. Upé-
pe jeko ha’e heta vaka oguereko ha avei oñemity. Oñoty jeko
mba’ysyvo ha sésamo.
Akokuehe, ahendu ohohague Argentínape oñemoaranduve hagua
mba’éichapa oñangareko poraveva’era hymba ha ikóga rehe. t
Jahechaháicha karai Pedro noikoteveiete.
í

5. Añomongeta mba’éichapa oñemoñepyrü ko oñemombe’úva. Ha’e avei

mooite guivépa ha mooite pevépa pe ahenduva’ekuépe...

a. Oñemoñepyrü pe oje’éva:

Mba’épa oiko karai Pédrogui. Amombe’úta peeme.

a. Oñembohete:

Ha’e jeko ohóra’e Ka’asapápe omba’apo hagua mymba ñemoñáme. Upépe

jeko ha’e heta vaka oguereko ha avei oñemity. Oñoty jeko mba’ysyvo ha
sésamo.

Akokuehe, ahendu ohohague Argentínape oñemoaranduve hagua mba’éichapa

oñangareko poraveva’era hymba ha ikóga rehe.

ch.Oñemohu’a:

Jahechaháicha karai Pedro noikoteveiete.

 6. Añombyaty peteî che irû ndive ha hendive añomongeta mba’éichapa
ha’e ha che roñandu ore mbo’ehaópe oñeîha (mba’éichapa omba’apo
mbo’eharakuéra, mba’épa rojapo ore mitâ iporâve hagua ore mbo’ehao,
ha mba’e).

7. Añeha’á pe ñañe’énguévo amoñepyrü hekopete (porandu rupi, ha’évo

mba’e oikóva’ekue ha mba’e), ambohete hekopete ha amohu’â avei hendai-
tépe.

8. Ajapysaka porâ che irü oñe’éramo ha ha’e chupe:

a. Oñe’é syryrypa guaraníme.

â. Oipurúpa ñe’énguéra pe añetehápe he’isévape.

ch. Omohenda porâpa iñe’énguéra.

e. Omoñepyrúpa hendaitépe pe he’íva.

ê. Ombohetépa hendaitépe pe he'íva.

g. Omohu’âpa hendaitépe pe he’íva.

9. Ajapysaka che irü rehe he’ívo chéve mba’épepa oî porâ ha mba’épepa

nahániri gueteri pe añe’é jave guaraníme. Añeha’á amyatyrô umi tekote-
véhápe.

I
 Nane ne'éjoapy

Namone’ékuaa hagua

Amone’émi ko jehaipyre, ambue che iru ndive:

4°
RYGUASU KYRA HA RYGUASU IPIRÙVA Grado

PeteT kora guasupe oiko heta ryguasu. OT ikyra ha iporava. Avei

oT ivai ha ipuruva. Umi ryguasu kyra, ojehecharamoite ha upévare
onepyrG onembohory umi hapicha piru ha ivaivare.
PeteTjey oikóta karuguasu ojeguerohory hagua peteT areteguasu.
Mba’épa ojapo óga jara: oike korapype ha oiporavo umi ryguasu
ikyravéva omoka’e hagua.
Umi ryguasu kyra oikuaavo mba’épa ojehuta chupekuéra onepyrG
ojepy’apy hikuai ha onembyasy ikyrahaguére.

2. Ha’emita mavamàva rehepa onene’é ko jehaipyrépe:

Ryguasu kyra Ryguasu piru Óga jara

3. Ajesarekomijey pe jehaipyre rehe ha ha’emíta máva rehetépa oñe’éve:

4. Ha’emíta mba’éichagua tekovépa upe máva:

5. Ahai ( ) pa’ûme “A ” añetéramo ha “J” japúramo umi oje’éva.

1. ( ) Umi ryguasu piru itie’ÿeterei hapicha ikyráva ndive.

2. ( ) Pe óga jára ohayhuve ryguasu ipirúvape, upévare ndopokói

hesekuéra.

3. ( ) Umi ryguasu ikyráva oñembohory hapichakuéra rehe.

4. ( ) Ko jehaipyre ñanembo’e ani hagua ñañembohory avave rehe.

6. Ahaimíta mba’épa añandu ko jehaipyre omombe’úva rehe.

7. Ambohovaimíta ko’â porandu:

Mba’épa oje’e ryguasu kyra rehe.

Mba’épa oje’e ryguasu piru rehe.

Mba’épa oje’e óga jára rehe.

Mba’érepa ojerovia ijehe umi ryguasu kyra.

 Mba’érepa pe óga jára oiporavo umi ryguasu ikyrávape.

Mba’e mbo’epy nde rekovépe guarâpa rejuhu ko jehaipyrépe. 4

Mba’éichapa ikatu remyasâi ko mbo’epy nde rapichakuéra apytépe.

8. Ahai papapy ahechauka hagua mba’emba’épa oikóra’e ojuapykuéri jehai-

pyrépe.

........... Ryguasu kyra oñembohory hapicha michîva rehe.

........... Peteî korápe oí ryguasu ikyra ha ipirúva.

........... Ryguasu kyra oñembyasy hekove rehe.

........... Óga jára oho oiporavo ryguasu ikyrávape ojuka hagua.

9. Amohu’â ha’évo ahechakuaa hagua máva rehetépa oñeñe’é jehaipyré­

pe ikatu, amoñe’émba rire, ahecha mavamáva rehepa oñeñe’é ha umí-
va apytégui máva rehepa oñeñe’éve pe jehaipyre tuichakuépe. Avei upe
máva oñeñe’éveha oîva’erâ pe oñemombe’úva oñembohetehápe ha
oñemohu’áhápe.
 Ñaikümbykuaa hagua ñahendúva

1. Ajesarekomíta ko ta’anga rehe ha amoñe’e mba’épa he’i ojupe umi ipype oíva.

M ba'éichapa Iporante avei. Hée, aháta

Iporante ha
Rosana Jahátapa chendive nendive
nde Carlos.
tupaópe. misahápe.

R oha’arota
upéicharo.

2. Ahai “añete” téra “japu” ko’a mba’e oje’éva ykére.

Rosana ha Carlos ohóta ohendu pa’i ñe’e.

Carlos oikuaamavoíkuri Rosana ohotaha hendive

Rosana ha Carlos niko oho tupao katólikope

Rosana ha Carlos ohóta oñondive tupaópe .

3. Añomongeta mba’éichapa ahechakuaa heta mba’e noíriva upei-

chaite pe ñomongetápe ha hesakava chéve ambojoajúramo umi
mba’e aikuaamavavoi rehe.
 Nane ñe'éjoapy

4. Ha’e mba’éichapa ikatu añembokatupyryve hesakave hagua ché-

ve opa mba’e oje’éva guive guaraníme.

4
5. Añombyaty mokoi che irü ndive ha añomongeta umíva ndive Grado
mba’emba’épa ajapo jepi aha jave tupaópe. Ikatu avei amombe’u
che rembiapo aha jave club-pe, plaza-pe, parque-pe ha mba’e.

6. Ajapysaka pora che irü rehe oñe’e jave ha sapy’a ahechakuaá-

ramo ojavyha téra nde’i poraiha peteí ñe’e, añe’ejoko chupe ha
ha’e chupe, ipochy’y haguáicha, mba’éichapa he’iva’era hendai-
tépe pe ñe’e. Upéicha avei ha’ekuéra ojapóta che añe’e jave.

7. Peteí che irü, ohasáta oñe’e opavavéva rovake, ajapysakáta hese

ha ha’e:

Hesakapa pe he’iséva.
Oipurúpa hendaitépe umi ñe’e.
Ombohyapúpa iñe’e hesaka haguáicha pe he’iséva.
Oñe’e syryrypa, opa’a’yre.

8. Upéicha ohasáta ohóvo ambue che rapicha ha ha’éta ahávo chu­

pe mba’éichapa ahecha ha’e oñe’eha guaraníme. Añe’eta hendi­
ve oñeñandu pora haguáicha, ha’éramo jepe chupe ojavyha.
 Jaikuaa hagua ñane ñe’e retepy

^ 'L 1. Amoñe’emíta ko jehaipyre vor© ha ahechakuaa ipype mba’épa

j/ ndojehaíri hekopete.
4
Heta ite ruguasu kuéra oî peteî korápe. Oî
ikyrá va ha oî ipirú va. Umi ikyráva oñembo-
hory ambue hapicháre. Upéinte óga jára ou
o gueraha ryguasu ikyrá vape ojuka hagua.

2. Ahechakuaahetañe’éndojehairihahekopetepeamoñe’éva’ekuépe.
Ha’e, techapyrâramo:

Ikyrá va: Ojehaíva’erá ikyráva, pe morfèma va ojuajuva’erâ ñe’érapo

rehe. Guaraníme ojehechakuaava’erâ mba’e morfémapa he’ise peteî
mba’e ha’eño oîme, nahániriró, nde’iséiramo mba’e ha’eño oîme, upéi-
charô ojuajuva’erâ ñe’érapo rehe.

3. Amombe’u mba’erâpa tekotevê aikuaa ha aipuru hekopete ko’â

mba’e ahai jave guaraníme.

4. Ko’â ñe’éjoajúpe ojejavy ojehaikuévo morfemakuéra. Che amya-

tyrôta umíva ahai jeyvo ijykére.

Che sy mi porâ oho se nde róga p e .............................................................

Umi karia’y o ha’â ta partido ko’ê r ô ............................................................

Nde kypy’y ha nde pe hóta mbo’ehao pe pene a ñ o ...................................

 Jaikuaa hagua

I I 1. Añemoirü peteî che rapicha ndive ha, oñondive, rohai mba’épa roja- J
po jepi ore távape: roñembosarái, roñemoarandu, rohendu Ñandejára
ñe’e, romba’apo ore rógape, ropytu’u ore rógape, ha mba’e.

2. Jahai hagua jajapo kóicha:

• Jahai opa mba’e jajapóva guive, oúva ñane akâmente jahaíta jahávo.
• Upéi, ñambyatyta umi ñe’é ohóva ojuehe ha he’i porâvétava pe
ja'esevahína.
• Jahai mbohapy ñe’éjoaju, jaipuruhápe umi ñe’é ohóva ojuehe pe
omombe’úvape.
• Ñambyaty umi mbohapy ñe’éjoaju peteî párrafope ha ñambojoaju
umíva jaipurúvo ko’âichagua ñe’é:
- Upégui, upémarô, upeichahágui, upe jave, upévare...
- Ha, térâ katu, ága katu, péina katu...
- Máró, upevére.
• Jahaijey ko’ága ambue mbohapy ñe’éjoaju, jaipuruhápe umi ñe’é
ohóvo ojuehe pe omombe’úvape.
• Ñambyatyjey umi ñe’éjoaju ha jajapojey chuguikuéra ambue párrafo.

3. Amoñe’é ore rembiapokue ha ajesareko ipype:

Roipurúpa umi ñe'é hekopete.

Romombe’u syryrÿpa pe ro’eséva.
Hesakâpa pe ro'eséva.
Rombojoaju térâ rohekÿi porâpa ojuehegui umi ñe’é.

4. Ahechauka ore rembiapo mbo’ehárape ha ambue ore irünguérape,

ha ajesareko ha’ekuéra he’íva rehe amyatyrô hagua tekotevéhápe.

Amyatyrô tekotevéhápe ore rembiapo ha ahechauka opavavépe

ambojávo ogykehai rehe.
 humanas, unsi, edu.ar
Heta mba’e pora oñembohasa ñandéve
guarani rupive
Ko’ápe oñemba’apóta ko’á mbo’epy rehe:

Ñañomongetakuaa hagua • Oporomomaitei ojesarekóvo moo ha máva ndivépa oí.

Ñamoñe’ékuaa hagua • Oikumby ñemongeta ojehaiva’ekue oñeñe’éhápe umi téma
rehe ko’ága rupi herakuavéva.
Ñaikumbykuaa hagua ñahendúva • Ombojoja umi mba’e oikóva ohendúvape umi mba’e ha’e
oikuaavavoi ndive.
Jahaikuaa hagua • Ohai omombe’uhápe hembiapo pyharevegua, ka’arugua ha
pyharegua.
 Ñañomongetakuaa hagua

1. Ajesareko ko’â ta’anga rehe ha amoñe’é ipype he’íva:

Mba'eteko
piko Iporâ ha
nde.
M ba'éichapa
Iporânte

Iporânte
Iporânte ha nde.
M ba'éichapa
ha nde. M ba'éichapa
karai.

2. Ambohovái ko’â mba’e oporandúva mbo’ehára:

Ojuavypa karai omomaiteíramo hapicha karaípe, ha omomaitei jave kuñakaraípe.

Ojuavÿpa mitâ omomaiteíramo karai térâ kuñakaraípe.
3. Ajapysakajeÿta mbo’ehára rehe he’íramo:

- Mba’éichapa.

- Iporânte ha nde. 4
- Mba’éichapa nde réra.

- Cheréra Claudia.

- Mba’épa nde rehecharamo ko táva rehe.

- Che aguerohory pe tupâo iporâitéva.

- Mba’épa nde rejapose repytu’u vove.

- Che ahase ajahu ysyrype.

4. Ha’e jeyjey mbo’ehára rapykuéri.

5. Ambohovái mbo’ehára oporandúvo:

- Mba’éichapa.

- Mba’éichapa nde réra.

- Mba’épa nde rehecharamo ko táva rehe.

- Mba’épa nde rejapose repytu’u vove.

6. Aporandu mbo’ehárape.

- Mba’éichapa.

- Mba’éichapa nde réra.

- Mba’épa nde rehecharamo ko táva rehe.

- Mba’épa nde rejapose repytu’u vove.

 7. Ha’epa ko’a ñe’e:

- Mba’éichapa.
4
- Iporante

- Mba’éichapa nde réra.

- Cheréra

- Mba’épa nde rehecharamo..............rehe.

- Che aguerohory pe

- Mba’épa nde rejapose repytu’u vove.

- Che

8. Añemoirü peteí che rapicha ndive ha che aporandu chupe:

- Mba’éichapa nde réra.

9. Ha’e ombohováita chéve herateépe:

- C heréra...................

10. Che irü oporandúta chéve:

- Mba’éichapa nde réra.

11. Chékatu ambohováita chupe ha’évo che reratee:

- C heréra...................
 12. Ajesareko ko’a ta’anga rehe ha ipype oje’éva rehe:
Iporante ha
M ba'éichapa nde che ra'y.
Hola, m ba'éichapa Iporante karai.

13. Añomongeta ojuavypa oñemomaiteíramo ñande javeguápe ha

ñande kakuaaguame.

14. Amoha’anga mokoi mita omombe’úva ojupe mba’épa oguero-

horyve. Ahai iñomongetakuéra peteí arai pa’üme.
 15. Mbo’ehára omoñe’éta mba’éichapa ojekuaauka ha che amoha’angáta
kuña térâ kuimba’épa pe ojekuaaukáva.

- Che cheréra Luisa. - Che cheréra Israel.

- Che aguereko 8 áño. - Che aguereko 8 áño.

16. Amomaitei che irû chejaveguápe.

17. Amomaitei che mbo’ehára ha che mbo’ehao myakâhàrape.

18. Ha’e mba’épepa ojuavy amomaiteíramo chejaveguápe ha che kakuaaguame.

19. Ahasa opavave che irünguéra renondépe, amomaitei chupekuéra ha ha’e
ko’a mba’e:

Mba’éichapa che réra.

Mba’épa aguerohory.
Mba’épa ajaposevéva.

20. Mbo’ehára omoñe’eta ko’ápe he’íva ha che ha’éta chupe mba’épa noTmbái
umívape. Ajeruréta chupe ohai hagua upe noímbáiva.

- Mba’éichapa.

- Iporante ha.....

- Mba’éichapa nde réra.

- Che ré ra ..................

- Mba’épa nde rehecharamove.

- Che ahecharamove...............

- Mba’épa nde rejaposeve.

- Che ajaposevéva n ik o ...........

21. Aporandu che mbo’ehárape héra, mba’épa oguerohoryvéva ha mba’épa

ojaposevéva.

22. Amombe’u che mbo’ehao myakahárape mba’éichapa che réra, mba’épa

aguerohoryvéva ha mba’épa ajaposevéva.
2. Ama’ê che irûnguéra rembiapo rehe ha ha’e:

• Mba’épepaojuavyumiñomongeta.Mba’érepaoñe’éumicheamoha’angava’ekue
ha umi ha’ekuéra omoha’angava’ekue.
• Mbo’ehára chepytyvôta ahechakuaa hagua máva ñomongetápepa:
- Oñekuave’é
- Oñemba’ejerure
- Ojeporoguerohory
- Ojeporoja'o
- Ambue mba’e

3. Ha’e, avei, opavave ñomongetápe ojehechakuaaha mba’épa pe ojejapo-

vahína oñeñe’é jave: ojeporoja’o, oñeñembohory, oñeñembo’e, ojeporo-
moguahê, ha mba’e.
 4. Ajesareko ko’â ñomongeta rehe:

Aipota rehomi nde Mba'épa pejapo che

tia rógape. Ejeruréta rajy ko árape ne
chupe togueruka irûnguéra ndive.
Rohókuri rojahu
chéve ka'a terererâ.
I ysyrype ha upéi
Pya'e katu. Napeneakâhatâipa roho roipo'o arasa.
Agaite oúta
nde ru. Nahániri
Iporâ papa.
upéicharô

Nde piko
rehuhakuaám a Ahugakuaáma, kuehe
tikic huéla -------------------- añem bosarái che sy
ha che kypy'y ndive.

Che ahuga avei che

rapichakuéra ndive.
Heta rovy'a oñondive

5. Añombyaty mokôi che rapicha ndive ha, oñondive, romoñe’éjey peteîteî

umi ñomongeta.
 6. Ambohovái ko’â porandu ñomongeta 1 rehe:

• Mba’e rehepa oñeñe’é pe ñomongetápe: ojeporoja’ópa, oñemongele’épa,

oñemba’ejerurépa, ojeguerohorÿpa, añemba’eporandúpa.
4
Mba’épa ojapo mitâ oipytyvô hagua isÿpe.

• Mba’éguipa oiméne mitâ oho ogueru ka’a: imboriahu hikuái, itia oguereko ka’a
ipyahúva, ha mba’e.

7. Ambohovái ko’â porandu ñomongeta 2 rehe:

• Mba’e rehepa oñeñe’é pe ñomongetápe: ojeporoja’ópa, oñemongele’épa,

oñemba’ejerurépa, ojeguerohorÿpa, oñemba’eporandúpa.

• Mba’emba’épa ojapo pe mitákuña ha hapichakuéra.

• Mba’épa ohecharamo mitâ ru itajÿra rehe.

8. Ambohovái ko’â porandu ñomongeta 3 rehe:

• Mba’e rehepa oñeñe’é pe ñomongetápe: ojeporoja’ópa, oñemongele’épa,

oñemba’ejerurépa, ojeguerohorÿpa, añemba’eporandúpa.

• Mba’e téma rehe oñe’é umi mitákuña.

• Oguerohorÿpa térâpa nahániri umi mitákuña pe tikichuéla.

 Ñane ñe'ejoapy

9. Amoñe’emíta ko ñomongeta:
C!;
Nahániri, arem íma
Kóva piko ipyahu ko ogueru chéve che
ne muñéka, chéniko maina. Ha ne mba'e
ndahecháiva gueteri.

Chéve oguerúkuri
Los Reyes, aréma
avei.

10. Ahai rokái pa’ûme ( ) “A ” añetéramo ha “J” japúramo ko’â

ñe’ejoajúpe he’íva:

( ) Mokôive mitákuña muñéka niko ipyahuete.

( ) Mokôive mitákuñáme ojogua isykuéra imuñekará.
( ) Mokôive muñéka niko iporâ.
( ) Peteîva mitákuña ohecharamo hapicha muñéka.

Amoñe’emíta ko ñomongeta:

Che m bo'ehára Iporâiténiko upé-

orem bo'ékuri va Juan. Chéve
m ba'éichapa chem bo'ékuri che sy
rom bovyvÿva'erâ ao. am bovyvy hagua.
12. Amongora “Héê” térâ “Nahániri”, opyta porâ haguáicha

Juan nombovyvyséi ao:

Héê Nahániri

Elsape ombo’e isy ombovyvykuaa hagua:

Héê Nahániri

Juanpe ombo’e avei isy ombovyvykuaa hagua:

Héê Nahániri

Elsa ru ndoipotái kuimba’éva ombovyvy.

Héê Nahániri

Iporâniko kuimba’éva avei ombovyvykuaa ao.

Héê Nahániri

13. Ambohovaimíta ko’â porandu:

• Mba’e téma rehepa oñeñe’ê pe ñomongetápe.

• Mba’éichapa héra umi mokôive mitâ oñomongetáva.

 Mba’érenepa Juan omombe’u Elsape imbo’ehára ombo’eha chupe
ombovyvykuaa hagua.

4
Mba’épa nde ere pe kuimba’e rehe nombovyvykuaáiva ao.

14. Amohendamíta mba’emba’épa oje’e pe ñomongetápe. Añepyrü

1gui ha topa 3pe.

( ) Juan ru he’i kuimba’e nombovyvyiva’eraha ao.

( ) Juan omombe’u imbo’ehára ombo’ehague chupe ombovyvy

hagua.

( ) Elsa omombe’u isy ombo’ehague chupe ombovyvy hagua.

 1. Ajapysaka m bo’ehára rehe omombe’úvo kóicha:

Vúki niko héra che jagua. Ha’e hû ha huguái puku ravijupa.

Vúki niko tuicha ha noñaroiramo jepe oñema’évo hese ojekyhyjéma
voi chugui. Pyharekue oñaro ha avave ndaikatúi oguahê ore rógape
noñeñapytíriramo.

2. Amongurusu umi ombohovái porâva ko’â porandu:

Mba’éichapa héra pe jagua:

I 1 Vúki
I ] Kívu

Mba’éichapa pe jagua rete:

[ ] Tuicha
I 1 Michî

Mba’éichapa pe jagua sa’y:

Morotî
Hû

70
4. Amoha’anga Vúkipe oñeguahé jave hógape:
 5. Amoha’anga che jagua ha upéi ahai mba’épepa ojojogua ha avei
ojuavy Vúkigui.

Che jagua ré ra :_______________

Ojojogua Vúki ndive ko’â mba’épe:

Ojuavy Vúki ndive ko’â mba’épe:

I
 Nane ne'ejoapy

Jahai hafiua

1. Ahaimita mba’épa ajapo jepi che rogayguakuéra ndive.

4°
Grado
(ko’ape ititulo)

Ko’à mba’e rehe ojejesarekota onemone’enguevo che rembiapokue:

• Aipurupa umi ne’e hekopete.

• Amombe’u syryrypa pe ha’eseva.

• Hesakàpa pe ha’eseva.

• Ambojoaju terà ahekyi poràpa ojuehegui umi ne’e.

2. Ahaimíta mba’emba’épa che rembiapo che irûnguéra ndive, che róga ypÿ-
pegua ndive.
MBO’EPY ATY

VI
Ñañangareko ñande rekoha rehe
guarani rupive
Ko’ápe oñemba’apóta ko’ä mbo’epy rehe:
*xr
Ñañomongetakuaa hagua • Ohechakuaa mba’e rehetéguipa oñeñe’éhína umi ohendúvape.
Ñamoñe’ékuaa hagua • He’ijey kûjererâ ha ñe’êpoty.
Ñaikumbykuaa hagua ñahendúva • Ohechakuaa máva rehetépa oñeñe’éhma umi jehaipyre
omba’emombe’úvape.
Jaikuaa hagua ñane ñe’é retepy • Ohechakuaa mba’éichapa oñemoñepyrQ ha upéi oñemohypy’u
ohóvo mba’e oñemombe’úva.
Jahaikuaa hagua • Ohechakuaa ohaikuévo omoñepyrúha hembiapo oikuaamava-
voígui ha omohypy’û ohóvo pe omba’emombe’uséva.
 Naikumbykuaa hagua nahenduva

1. Ajapysakamita ko’a mba’e omombe’uva rehe mbo’ehara:

LAGO YPAKARAI

Pe lago Ypakarai jeko yma peteT ykua michTmivante raka’e ha upé-

pe oumi kunakaraikuéra ojohéi ijao ha imembykuéra ojahu upe aja.
Onemboy’u jeko avei upégui mymba. Opavavéva oipuru ha avave
nde’iri imba’eteeha upe ykua.
Upeichahagui jeko oikovaimi umi kunakarai pe ykua rehe, peteTva he’i
imba’eha ha ambuéva avei he’i imba’eha. Tuichavoi oikovai hikuai.
Upéva jeko ombopochy Nandejarape ha onepyru opupu pe yvu ykua-
pegua ha isarambipa y, ndaikatuvéi ojejoko. Ojagarrapa óga oTva
guive upépe. Ojuhuséjeko oho hagua umi tekovekuérape upépegua.
Upéima ou peteT pa’i, onembo’e Nandejarape ha ojoko pe y,
ndokakuaavéima. Ha péichajeko oikóra’e pe lago Ypakarai.
2. Ambohovaimíta ko’â porandu:
Mba’énteparaka’e ymave pe lago Ypakarai.

4
Mba’épa ombopochy Ñandejárape ha opupu pe y.

Mba’éichapa ojejoko pe y osémbáva opa gotyo.

Mba’épa he’ise opupu y ko jehaipyrépe. Mba’épa ikatu avei he’ise.

Máva mba’épa pe y ajeve Ñandejára ipochy.

Mba’éicharôpa Ñandejára ipy’aguapyjey.

Mba'épa ñanembo'e ko jehaipyre.

Ndépa nerakate’ÿ reipuruka hagua ne mba’eteéva umi nde rapicha oi-

kotevêvape.
 3. Aiporavomíta ko’ava apytégui mba’e rehetépa oñeñe’e ko jehai-
pyrépe. Ahaiguy upéva.

• Mba’éichapa Ñandejára ipochyrei kuñakaraikuéra ndive.

4
• Mba’éichapa oiko ypy raka’e lago Ypakarai.

• Mba’éichapa pa’i ojoko iñembo’e rupi y isarambipáva.

• Mba’éichapa ymave ojepuruva’ekue y, oñondivepa.

4. Ahai papapy ha’e hagua mba’emba’épa oikóra’e pe ñemombe’úpe.

........... Pa’i ou oñembo’e Ñandejárape ha ojoko pe y.

........... Kuñakaraikuéra ojohéi ijao ykuápe.

........... Ñandejára ipochy kuñakaraikuéra ndive.

........... Kuñakarai oikovai y rehe.

5. Ahaimíta mba’emba’épa oje’e ko’ava rehe:

Kuñakaraikuéra rehe:

Ñandejára rehe:

Pa’i rehe:
 Ñamoñe’ékuaa hagua

1. Ajesareko ko’â ta’anga rehe ha amoñe’é umi he’íva ojupe:

Ikatu che
memby.

2. Ha’e mba’épa ojapo pe mitâ’i oñe’ê jave isy ndive.

3. Mbo’ehára he’i chéve añetépa upéva ojapo térâpa nahániri.

4. Amoha’anga mitâ oñomongetáva ko’âvaicha:

Che ahase che rógape. Ikatúpa mbo’ehára.

 Che ahase kantínape. Ikatúpa che irû.

5. Añomongeta che irûnguéra ndive aporandu ha ambohováivo

chupekuéra, mba’ejerure rehegua.

80
 Ikeguÿperamo jepe, oñandu
ojepopoha hi'ári ha ojetyvyro.
2. Amohendapa rire umi ñe’é che irûnguéra ndive romoñe’é ha ro’e
opyta porâpa pe he’isévape.

3. Ahendu ambue che irûnguérape he’ívo mba’éichapa opyta chupe-

kuéra guarâ umi ñe,ê ha’ekuéra omohendáva’ekue.

4. Ahendu ko’ága mbo’ehárape he’irô mba’éichapa opytâva’erâ heko-

pete umi ñe’énguéra ha ambojoja ore rembiapokue rehe.

Amoñe’é, mbo’ehára pytyvôme, ko jehaipyre:

Peteîjevy Jaguareté, oñemohyguatá porâ rire, oñemoT oke peteî

yvyraguype. Ha ou peteî atyra Anguja oñembosarái ha opopo upe
Jaguareté ári. Ikeguyperamo jepe, oñandu ojepopoha hi'ári ha oje-
tyvyro. Karai Jaguarete oha'âha'â umi Angujápe ha ipopa'â peteíre.
Ojejuhúvo mitâ Anguja pe ka'aguy ruvicha pyapékuápe, ojerure asy
anga ani hagua ho'u chupe. Oñembyasyete vaicha ha Jaguarete
oiporiahuverekoite gua'u chupe, ojeaguyjete chupe Anguja ha he'i
ohenóinte hagua chupe mamo oikotevéhápe. Opuka hese karai
Jaguarete.
— Mba'e pytyvô anga piko ha'e ome'êta chéve!
Upe riremínte upe Jaguarete ho'a sapy'a ñuháme. Ndikatúi ojapo
mba'eve osê hagua, oñeha'áha'áva mba'e Jaguarete upe ojejopyhá-
pe ha máramo ndikatúi ojei. Peichahágui ohendu sapy'a ku Anguja'i
pe Jaguarete kororô. Oho meme ha oñepyru oikarâi ha oñapi'ü pe
ñuhásá.
Jaguarete osê ojetyvyrovyro, oma'ê sayke Anguja'íre ha he'i chupe:
— Nanderecháipa avave.
Ndoipotaietei niko oîme ohecháva pe Anguja chavi oisâ'ohague
chupe. Upéi oma'êma'ê mokôive ijyképe ha otutu ka'aguypyre. Ndo-
pukaiete ko’ága pe mba'e chavire!
Karai Félix de G uarania ohaihaguéicha Esopo rem im om be’ukue.
6. Amoñe’éjey ko mombe’u ha aporandu mbo’ehárape mba’épa
he’ise umi ñe’é nahesakámbáiva chéve.

7. Ambohovái ko’â porandu:

Mba’érepa Jaguarete ojagarra Angujápe.

4

Mba’érepa Jaguarete opoijey Angujágui.

Mba’épa ojapo Anguja oipytyvô hagua Jaguaretépe.

Mba’érepa oje’e Jaguarete rehe ka’aguy ruvicha.

Mba’érôpa ojapo Jaguarete Angujápe.

8. Ahaimíta:

Mba'eichagua tekovépa ohechauka pe Jaguarete ko oñemombe'úvape.

Mba'épa ñanembo'e ko jehaipyrépe he'íva.

Mba'eichagua tekovépa ohechauka pe Anguja ko oñemombe'úvape:

Mba'épa ñanembo'e ko jehaipyrépe he'íva.

 Anguja:

10. Ha’e mavamáva rehepa oñe’e pe amoñe’eva’ekue ha avei ha’e

mba’eichagua tekovépa umíva.
 Jaikuaa hagua ñane ñe’e retepy

M 1. Amoñe’émíta ko jehaipyre:
4
YPAKA’A

Oikóje peteT kuña hóga vera guasúpe, ojegua ha oñemohyakuavupa

potávo hesaráiva Ñandejáragui ha omanova’erahágui.
Hóga rovài oguereko peteT yguasu ojerepáva hese yvoty hepyeta,
hembiguaikuéra remiñotyngue, mitaicha omongakuaáva.
Upe kuñakarai oguereko jagua ha mbarakaja hetaite, omohyakuavu-
páva ha oguerochichTva ’ára ha pyharépe, ha’e oñembokateháicha.
Hetérente oñangarekóva ko kuña naiguaiguiséigui, ha hesarái tapiáva
hi’ángagui.
PeteT ko’eme oguahe hóga rokeme guaigui pirumi, tupamba’ejára, oje-
rure chupe ka’áre:
Opa ka’a - he’i jahéi vai osevo.
Che ka’aype guaramínteko, ne’Trako arambosa.
Tereho eheka sevo’i amo che yguasu jere rupi, rerambosaséro.. ha
"opa ka’a” ha’éma niko ndéve.
Mba’éicha tamora’e - he’i chupe ohóvo tupamba’ejára - oiko nde-
hegui guyra ha reguyguy, nde uvei, sevo’i reka yguasu jere rehe,
ndepy’ahatahaguéicha.
"Opa ka’a” - osapukái chupe ipaha, ha opuka soro guasu oikévo koty-
pe.
Upe riremínte ho’a hupápe ko kuña jejapógui ija’yva ipirépe. Mba’asy
hechapyra okaru hetére ha oñyñyi javeve heñói iperégui umi tague
overapáva poragui.
PeteT ka’aru pytu ohete tyvyro asyete chupe mba’asy ha omoakuru-
chTmbávo oiko chugui guyra. Opu’a oguata sambukumbuku y reka,
sevo’i jo ’óvo.
Upe pyhare guive ojehecha ko guyra pyahu omimbipáva jeguágui:
"opa ka’a, ypaka’a”, osapukái aguape apytépe.
Karai Darío Gómez Serrato ohaihaguéicha.

86
i
2. Amone’èjey pe tenondetegua pàrrafo ha ahesa’yijo mba’éichapa onemonepyrn:

• Oje’e “Oikóje peteT kuna hóga vera guasupe”, upépe onene’e nepyru pe kuna-
taT rehe, ha upéi hetave mba’éma oje’e hese.

3. Ahendu mbo’ehàrape omombe’uramo pe ojehaikuévo tekoteveha one-

nepyru pe haihàra ha imone’èhàra oikuaàvagui ha, upéi, upéva ari haihàra
omombe’uta ohóvo mbeguekatupe pe he’iséva imone’ehàrape.

4. Ambohéra “tema” pe haihàra ha imone’éhàra oikuaàvape ha “rema” pe haihà­

ra oikuaaukàva ohóvo imone’ehàrape. Pe jehaipyrépe, tema ha’ehina kunatai
ha rema opa mba’e oje’éva guive upe kunatai rehe ha hembiapo rehe avei.

5. Ahechauka techapyraramo kóicha:

Tema: PeteT kuna

Rema: Oikóje hóga vera guasupe,

Ojegua ha onemohyakuàvupa potavo hesaràiva Nandejàragui ha

omanova’eràhàgui.

Hóga rovài oguereko peteT yguasu ojerepàva hese yvoty hepyeta,

hembiguaikuéra reminotyngue, mitàicha omongakuaàva.

Oguereko jagua ha mbarakaja hetaite, omohyakuàvupàva ha

oguerochichTva àra ha pyharépe, ha’e onembokatehàicha.

Hetérente onangarekóva ko kuna naiguaiguiséigui.

Hesarài tapiàva hi’àngagui.

 Jahai hagua

1. Ahaimita mba’épa anandu guarani rehe, ane’ékuaàmavo ahàvo

ha avei ahaikuaàmavo ko ne’éme.

Pe ahaipa rire, ama’emijey che rembiapo rehe, jahechapa:

Anepyrupa pe che ha omone’etava che rembiapo oikuaavagui.

Ha’épa ahóvo umi mba’e che aikuaava ha omone’eva nahaniriva.

Aipurupa tai tuichava anepyru hagua ahai.

Hesakapa pe ha’eséva.

Aipurupa taikuéra hekopete.

Amonepyrupa, ambohetépa, amohu’apa.

Amomuanduhépa ne’enguéra tekotevehaicha.

Amboajoajupa umi morfemakuéra ojuajuva’era ne’erapo rehe.

 Aranduka ojepuruva’ekue
AG UILERA, N. (2005). C o m pren sión L e cto ra y a lgo m ás. Asunción: A G R Servicios
1
Gráficos. S.A.
CORREA, M. (2002). L e n g u a G u a ra n í A ctu a l. Paraguay: Distribuidora Aram i S. R. L. 4
Grado
GUARANIA, F. (1992). C u rso P rá ctico de Idiom a G uaraní. Asunción: Centro Editorial
Paraguayo S.R.L.
LUDUEÑA, M.; FRETES, M. (2006). D id á ctica d e la Literatura. Asunción: A G R Servi­
cios Gráficos. S.A.
Ministerio de Educación y Cultura (2007). V olum en IV d e l 4 ° g ra d o de G uaraní. A sun­
ción: EM ASA S.R.L.

•. Paraguay. Mi Paraguay. Ministerio de Educación y Cultura (2007). Volumen IV del 4°

grado de Guarani. Asunción: EM ASA S.R.L.
• Paraguay. Ministerio de Educación y Cultura (2008). Program as de Estudios del 4°
grado. Asunción: El Ministerio
• Paraguay. Comisión Nacional de Bilingüismo (1997). Ñane Ñe’e Paraguay Bilingüe.
Asunción: Fundación en Alianza.
• Paraguay. Ministerio de Educación y Cultura (2005). Lengua y Literatura Castellano
G uaraní 7° grado. Asunción: Santillana S.A

• Paraguay. Ministerio de Educación y Cultura (200O). Lengua y Literatura Castellano

Guarani 8° grado. Asunción: Santillana S.A
• Paraguay. Ministerio de Educación y Cultura (2007). Lengua y Literatura Castellano
Guarani 9° grado. Asunción: Santillana S.A
• SANABRIA, L. (1991). Ñane Ñe’e Guaraníme. Asunción: Editar S. R. L.
• www .es.wikipedia.org.
• www.xtec.es/-jgenover/com plec.htm
• cvc.cervantes.es/aula/lectura/
• www.m arcoele.com

• w w w .eduteka.org.
• www.encuentos.com
• w w w .slicleshare.net/. ./actividades_de_com prensión_
• www.um .es/analesps/v12/
• www.cabanadigital.com
• www.gacetalogos.wordpress.com
I

• www.librosiwos.net
• wikirecursostic.wikispaces.com /lengua
• roble.pntic.m ec.es/.../com prensión_lectora.htm m m
• www.lagranepoca.com
• www,ultim ahora.com
• iabc.com .py
• www.fotopaises.com
• www.gobernacionxv.gov.py
• arbolesdelchaco.blogspot.com
• banhadosur.blogspot.com
• www.ultim ahora.com
• alparaguay.blogs.com
• www.turism o.com

• www.turism oenfotos.com
• www.guidetoparaguay.com
• lahoradelterere.blogspot.com
• www.travel- imágenes.com
• www.bicentenarioparaguay.gov.py
• www.skyscrapercity.com
• www.m iparaguay.dk
• www.m issionerh.it