Edukira joan

1997ko erdialdeko Europako uholdea

Wikipedia, Entziklopedia askea
1997ko erdialdeko Europako uholdea
Irudia
Motauholde
Denbora-tarte1997ko uztailaren 5a - 1997ko abuztuaren 6a
KokalekuOder Basin (en) Itzuli
Morava Basin (en) Itzuli
HerrialdeaTxekia, Polonia eta Alemania
Pertsona hilak114

1997ko erdialdeko Europako uholdea edo 1997ko Oderreko uholdea Oder eta Morava ibaien arroetan izandako uraldi hondagarria izan zen, 1997ko uztailean gertatutakoa, erdialdeko Europako zenbait herrialde kaltetu zituztenak. Ez-ohiko euriteen ondorio izan ziren, eta 114 hildako[1][2] eta 4.500 milioi euroko kalte materialak eragin zituzten Txekian, Alemanian, eta Polonian. Uholdeak Txekiar Errepublikan hasi eta ondoren Polonia eta Alemaniara hedatu ziren. Polonian, herrialde horretako historiako uholderik tamalgarrienetako bat izan zena,[3] Milurtekoko Uholdea (polonieraz: Powódź tysiąclecia) deitu zuten. Terminoa Alemanian ere erabili zen (alemanez: Jahrtausendflut). Uholdeari 1997ko Uholde Handia ere deitu izan zaio.[4]

Arrazoiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Poloniako hego-mendebaldean eta Txekiar Errepublikako iparraldean bi eurite handi izan ziren, lehena uztailaren 3tik 10era bitartean eta bigarrena uztailaren 17tik 22ra bitartean.[4] Prezipitazioak Genoako Depresioa izeneko behe presioko gune batek eragin zituen, Italiako iparraldetik Moraviara eta Poloniara mugitu zena. Ezohiko gertaera Azoreen eta Eskandinaviaren arteko presio atmosferiko handiagoko eremu bat blokeatuta geratu zenean gertatu zen. Depresioko zentroa Poloniako hegoaldean egon zen denbora luzez.[5]

Prezipitazioak oso handiak izan ziren, 300 eta 600 milimetro artekoak, eta egun gutxi batzuetan zenbait hilabeteko beste egin zuen. Ur-mailak 2-3 metrora igo ziren aurretik erregistratutako batez bestekoen gainetik, eta hain altuak izan ziren, ezen ura lehendik zeuden neurketa-zutoinetatik isurtzea eragin baitzuten. Munduko historian izandako euriterik handienetako bat izan zen. Milurteko Uholdea deitu zitzaion, urte jakin batean mota horretako uholde bat gertatzeko probabilitatea % 0,1ekoa izan zela kalkulatu zelako.[6] [7]

Uholdea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uztailaren 5ean hasi ziren uholdeak Txekiar Errepublikan, eta uztailaren 6an hedatu ziren Poloniara.[5] Lehen uholde horiek bat-bateko uholde oso azkarrak izan ziren (ur mailak lau metroraino igo ziren egun erdian). Polonian, urpean geratu ziren lehen kokalekuak Prudnik eta Głuchołazy inguruetan kokatu ziren,[8] eta uztailaren 7an Włodzimierz Cimoszewicz Poloniako lehen ministroak bisitatu zituen.[1] Uholdea laster Chałupkitik Racibórzera hedatu zen. Kłodzkon ehunka urteko zenbait eraikin eraitsi ziren; uztailaren 8an uholdea Krapkowicera iritsi zen. Uholdearen bigarren etapan, ur-goraldiaren olatua Oder ibaian behera jaitsi zen, inguruko hiriak bata bestearen atzetik urperatuz.[4] Uztailaren 10ean, Opole ibaiaren ezkerreko ertza urez bete zen, uztailaren 12an Wrocław eta Rybnik, eta handik gutxira Głogów. Uraren igoera moteldu egin zen Polonia-Alemania mugara iritsi zirenean (Oder-Neisse linea), eta horrek denbora gehiago eman zuen prestatzeko; kalteak, beraz, askoz txikiagoak izan ziren.[4]

Uztailaren 18an, Aleksander Kwaśniewski Poloniako presidenteak dolu eguna deklaratu zuen.[9]

Ondorioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uholdeak 114 pertsona hil zituen (56 Polonian, 58 Txekiar Errepublikan) eta 4.500 milioi dolarreko kalte materialak eragin zituen (3.800 milioi euro Txekiar Errepublikan eta Polonian[10][11] eta 330 milioi euro Alemanian).[12][13]

Polonian, 7.000 pertsonak galdu zuten jabetza. Uholdeak 9.000 enpresa pribatu kaltetu eta 680.000 etxe kaltetu edo suntsitu zituen.[3] Uholdeak 843 eskola (100 suntsitu), 4.000 zubi (45 suntsitu), 14.400 km errepide eta 2.000 km trenbide kaltetu zituen. Guztira, 665.835 hektarea kaltetu ziren Polonian (kalkuluen arabera, Poloniako lurralde osoaren %2a). 63.000 milioi złotytan zenbatetsi ziren galerak (edo 2.300 eta 3.500 milioi dolar artean AEBetan). 1997ko mailetan). Kłodzko hiriak urteko aurrekontuko 50 urteren pareko kalteak jasan zituen.[5]

Txekiar Errepublikan 50 hildako izan ziren[8] (beste iturri batek 60 zirela dio[12]). 2151 eraikin eta 48 zubi suntsitu zituen.[13] 538 herri eta hiri kaltetu ziren.[8] Guztira 63.000 milioi txekiar koroa galdu zirela kalkulatu zuten.[9] Troubky hiria izan zen kaltetuena.

Alemanian, berriz, ez zen heriotzarik izan.[13]

Herritarrek Txekiar Errepublikako eta Poloniako gobernuen erantzunak kritikatu zituzten.[7] Uholdeak hainbat gabezia agerian utzi zituen erabakiak hartzerakoan eta azpiegituran, nahiz eta batzuek uste izan zuten hondamendiaren aurrekaririk gabeko tamaina faktore aringarria zela.[7] Ongintzako erakunde ugarik kaltetutakoei laguntza eman zieten.[13]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b «Third dike bursts in flood-hit Germany» CNN 1997-7-25.
  2. ↑ International Commission on the Protection of the Oder against Pollution (1999): 1997 flood. Oder catchment area, Wrocław ([1])
  3. ↑ a b (Ingelesez) Coping with flash floods. Springer, 91 or. ISBN 978-0-7923-6826-7..
  4. ↑ a b c d (Ingelesez) Petts, Geoffrey E.; Amoros, C.. (1996). Fluvial hydrosystems. Springer, 67 or. ISBN 978-0-412-37100-4..
  5. ↑ a b c (Ingelesez) Oleg Fedorovich Vasilʹev; North Atlantic Treaty Organization; E. J. Plate; M. V. Bolgov. (2007). Extreme Hydrological Events: New Concepts for Security. Springer, 98 or. ISBN 978-1-4020-5740-3..
  6. ↑ (Ingelesez) Berg,, Przemysław. (2010-7-21). «Czy grozi nam powódź: Widmo Wielkiej Wody» Polityka.
  7. ↑ a b c (Ingelesez) Goniewicz, Krzysztof; Burkle, Frederick M.. (2019). «Challenges in Implementing Sendai Framework for Disaster Risk Reduction in Poland» International Journal of Environmental Research and Public Health 16 (14): 2574.  doi:10.3390/ijerph16142574. PMID 31323878..
  8. ↑ a b c Dwa i pół tysiąca poszkodowanych, Wielka powódź '97, "Tygodnik Prudnicki", Andrzej Dereń, 27 (861), 4 Julio 2007, p. 12.
  9. ↑ a b (Polonieraz) «Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 1997 r. w sprawie opuszczenia flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej» M.P. (42): 423..
  10. ↑ (Ingelesez) Oleg Fedorovich Vasilʹev; North Atlantic Treaty Organization; E. J. Plate; M. V. Bolgov. (2007). Extreme Hydrological Events: New Concepts for Security. Springer, 102 or. ISBN 978-1-4020-5740-3..
  11. ↑ ZBIGNIEW W. KUNDZEWICZ, MACIEJ ZALEWSKI, ANDRZEJ KĘDZIORA, EDWARD PIERZGALSKI, Zagrożenia związane z wodą, NAUKA 4/2010 • 87–96
  12. ↑ a b (Ingelesez) Berga, L.. (2006). Dams and Reservoirs, Societies and Environment in the 21st Century: Proceedings of the International Symposium on Dams in the Societies of the 21st Century, 22nd International Congress on Large Dams (ICOLD), Barcelona, Spain, 18 June 2006. Taylor & Francis, 193 or. ISBN 978-0-415-40423-5..
  13. ↑ a b c d (Ingelesez) Petts, Geoffrey E.; Amoros, C.. (1996). Fluvial hydrosystems. Springer, 17 or. ISBN 978-0-412-37100-4..

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=1997ko_erdialdeko_Europako_uholdea&oldid=9956512"(e)tik eskuratuta