Georges Charpak

Georges Charpak
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Dubrovytsia (en) , 1924ko abuztuaren 1a
Herrialdea	Polonia Frantzia  (1946 -
Heriotza	Parisko 5. barrutia, 2010eko irailaren 29a (86 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Dominique Vidal (en)
Seme-alabak	ikusi Nathalie Charpak (en)
Haurrideak	ikusi André Charpak (en)
Hezkuntza
Heziketa	Lycée Saint-Louis École de Physique des Houches (en) École nationale supérieure des mines de Paris Parisko Unibertsitatea
Hezkuntza-maila	doktoretza baxoa
Doktorego ikaslea(k)	Philippe Coulon (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, Frantziako Erresistentziako kidea eta ikertzailea
Enplegatzailea(k)	CNRS  (1948 -  1959) CERN  (1959 -  1991)
Lan nabarmenak	ikusi Q3025405
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko zalduna  (1993) Ohorezko Legioko ofiziala  (2007) Officer of the National Order of Merit  (1997ko azaroaren 10a) Fisikako Nobel Saria  (1992) Jean-Ricard Prize  (1973) High Energy and Particle Physics Prize  (1989) Nessim-Habif Award  (2013) CNRS silver medal  (1971) honorary doctor of the Aristotle University of Thessaloniki  (1993) honorary doctor of the Université libre de Bruxelles  (1994) Ginebrako Unibertsitateko honoris causa doktoregoa  (1977) honorary doctorate of the University of Coimbra  (1994) Honorary doctor of the University of Ottawa  (1995)
Kidetza	Frantziako Zientzien Akademia Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Austriako Zientzien Akademia Zientzien Errusiar Akademia Académie Nationale de Médecine (en)
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Mundu Gerra

Georges Charpak (Dąbrowica, Polonia, 1924ko abuztuaren 1a - Paris, Frantzia, 2010eko irailaren 29a) fisikaria eta irakaslea izan zen. Fisikako Nobel saria irabazi zuen 1992an, partikula subatomikoak atzemateko asmatu zituen tresnei esker.

Bizitza

Jatorriz poloniarra, zazpi urte zituela Parisa aldatu zen familiarekin. Parisko Saint Louisen eta Montpellier Institutuan egin zituen ikasketak. Bigarren Mundu Gerran Parisko Meatzaritza Eskolan ikasi zuen, baina Frantziako Erresistentziarentzat lan egin zuen, eta atxilo hartu zuten 1943an; kontzentrazio-esparru batean eduki zuten 1945. urte arte.

1946an, aske gelditu zen eta frantses hiritartasuna hartu zuen. Ikerketa-lanak 1948an hasi zituen, Frantziako Zientzia Ikerketarako Gunean (Centre National de la Recherche Scientifique, CNRS), eta 1959an fisikari iraunkor izendatu zuten Ikerketa Nuklearretarako Europako Biltzarrean (Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire, CERN). 1984 urteaz geroztik, Parisko Fisikako eta Kimikako Goi Mailako Eskolako irakaslea zen; Estatu Batuetako Akademia Nazionaleko kidea eta, 1985etik aurrera, Frantziako Zientzien Akademiako kidea ere bazen, besteak beste. Charpakek fisika nuklearraren alorreko lanak egin zituen, hasieran batez ere, eta geroago energia handiko partikulen alorra landu du bereziki.

Beste zenbait sariren artean, Fisikako Nobel saria irabazi zuen 1992an, partikula subatomikoak atzemateko asmatu zituen tresnei esker, bereziki hari anitzeko ganbera proportzionalari esker. Charpakek partikula subatomikoak detektatzeko landutako sistema horren bidez, aldi berean diharduten bilioika partikularen artean ikertzailearen interesekoak diren partikulen arteko elkarreraginak azter daitezke, ordenagailu bidez. Partikulen fisikan hainbat aurkikuntza egiteko baliagarria izan da haren lana, besteak beste oinarrizko partikula asko aurkitzeko, eta erabilera praktikoari dagokionez, gero eta gehiago erabiltzen ari da biologian eta medikuntzan: besteak beste, X izpien bidez irudi hobeak hartzeko aukera ematen du eriari erradiazio gutxiago igorriz, eta litekeena da minbiziaren kontrako sendabideak aurkitzeko baliagarria izatea.

Frantzian, Charpak energia nuklearraren aldekoa izan zen.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Georges Charpaken curriculuma Nobel fundazioaren web-orrian

• Datuak: Q153178
• Multimedia: Georges Charpak / Q153178