Philip Roth

Philip Roth
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Philip Milton Roth
Jaiotza	Newark, 1933ko martxoaren 19a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Bizilekua	Newark; Warren
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Manhattan, 2018ko maiatzaren 22a (85 urte)
Hobiratze lekua	Bard College Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: bihotz-gutxiegitasuna
Familia
Ezkontidea(k)	Claire Bloom (1990 - 1994)
Hezkuntza
Heziketa	Chicagoko Unibertsitatea 1955) Arte-masterra : Ingelesezko literatura; Weequahic High School (en) ; Rutgers Unibertsitatea ; (1951 - 1952) ; Bucknell University (en) ; (1952 - 1954) gradu : Ingelesezko literatura; Chicagoko Unibertsitatea ; (1956 -
Hizkuntzak	estatubatuar ingelesa; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	eleberrigilea, gidoilaria, saiakeragilea, zientzia-fikzio idazlea, unibertsitateko irakaslea, idazlea eta poeta
Enplegatzailea(k)	Princetongo Unibertsitatea ; Hunter College (en) ; Pennsylvaniako Unibertsitatea ; Iowako Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka ; National Medal of Arts ; National Humanities Medal (2010) ; Franz Kafka Prize (2001) ; Princess of Asturias Literary Prize (2012) ; Prix Médicis étranger ; National Book Award for Fiction (1960) : Goodbye, Columbus (en) ; PEN/Faulkner Award for Fiction (1994) : Operation Shylock (en) ; National Book Award for Fiction (1995) : Sabbath's Theater (en) ; Pulitzer Saria Fikzioan (1998) : American Pastoral (en) ; PEN/Faulkner Award for Fiction (2001) : The Human Stain (en) ; Common Wealth Award of Distinguished Service (2001) ; Prix Médicis étranger (2002) : The Human Stain (en) ; Society of American Historians Prize for Historical Fiction (2005) : The Plot Against America (en) ; PEN/Nabokov Award (2006) ; PEN/Faulkner Award for Fiction (2007) : Everyman (en) ; International Booker Prize (2011) ; Emerson-Thoreau Medal (2013) ; Library of Congress Living Legend ; Ohorezko Legioko komandantea ; New Jersey Ospe-aretoa ; honorary doctorate from Brown University (2001eko maiatzaren 28a) ; Library of Congress Prize for American Fiction (2012) ; Sidewise Award for Alternate History (2004) : The Plot Against America (en) ; National Book Critics Circle Award in Biography (1991) ; National Book Critics Circle Award for Fiction (1987) ; National Book Award (2002) ;
Influentziak	John Updike, Primo Levi, Louis-Ferdinand Céline, Charlotte Brontë, Henry James, Sherwood Anderson, Henry Miller, Ernest Hemingway, William Faulkner, Albert Camus, Bernard Malamud, Ralph Ellison, Aharon Appelfeld (en) , Nikolai Gogol, Anne Frank, Gustave Flaubert, Ivan Klíma (mul) , Alessandro Piperno, Lev Tolstoi, Günter Grass, Mark Twain, James Joyce, Jerome David Salinger, Joseph Conrad, Emily Brontë, Franz Kafka, Milan Kundera, Saul Bellow, Raoul Schrott (en) eta Fiodor Dostoievski
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Phi Beta Kappa Elkartea
Genero artistikoa	olerkigintza
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	judaismoa; ateismoa

Philip Milton Roth (Newark, New Jersey, AEB, 1933ko martxoaren 19a – New York, 2018ko maiatzaren 22a) estatubatuar nobelagilea izan zen. 1959an argitara emandako Goodbye, Columbus lanarekin lortu zuen arrakasta literatur munduan, 1960ko National Book delako saria eskuratuta. 1969an Portnoy's Complaint lana best-seller izan zen. Geroztik beste hainbat lan idatzi zituen, besteak beste bere alter ego literarioa, Nathan Zuckerman oinarri duten liburuak. Ildo horretako lehen nobela 1979ko The Ghost Writer izan zen. 1997an Pulitzer saria eskuratu zuen sail bereko American Pastoral liburuari esker. Rothen lanek sarritan bere jaioterria, Newark, dute eszenatokitzat edo abiapuntutzat, eta izaera autobiografikoa ere haien ezaugarrietako bat da; era berean, errealitate eta fikzioaren arteko mugak lanbro agertzen dira, betiere estilo arinak eta burutsuak marraztuak horiek; eta lanok juduen eta amerikarren euren identitatearen azterketa interesgarri eta bikainak dira.^[1] 2012ko urrian, Les Inrockuptibles aldizkariari eskainitako elkarrizketan idazteari lagatzeko asmoa azaldu zuen ^[2]^[3].

Bizitza

Philip Roth Newarkeko Weequahic izeneko auzoan hazi zen. Europako erdialdetik, Galitziatik, etorritako judu familia baten ondorengoa zen. 1950ean Newarkeko institutuan graduatu zen ^[4], eta 'Ingeles hizkuntza' lizentzia ikasteari ekin zion Bucknell Unibertsitatean. Chicagoko unibertsitatean jarraitu zuen formatzen, eta ingeles literaturaren gaineko graduondokoa egin zuen (1955); aldi batean bertan jardun zuen irakasle, idazmen ikastaroak ematen, eta horretan jarraitu zuen Iowako unibertsitatean eta Princetonen. Gerora, eta erretiroa hartu arte (1991), Pennsylvaniako unibertsitatean literatur konparatua irakatsi zuen. Ikasketak amaitu eta 1959 bitartean, aurreneko liburua argitaratu zuen artean, bi urtean Ameriketako Estatu Batuetako Armadan izan zen. Sasoi horretan narrazio laburrak eta aldizkarietarako iruzkin kritikoak (literatur zein zinemaren arlokoak) idatzi zituen. Chicagoko unibertsitatean Margaret Martinson ezagutu zuen, idazlearen lehenengo emaztea izango zena. 1963an banandu ziren eta Martinson bost urte geroago hil egin zen auto-istripu batean. Margaret Rothek sortutako andrazko pertsonaietako batzuen inspirazio-iturri izan zen ('Lucy Nelson' pertsonaiarena When She Was Good eleberrian, kasu, edo 'Maureen Tarnopol' andrearena My Life As a Man lanean).^[5]

1990ean, Roth Claire Bloom ingeles aktorearekin ezkondu zen. 1994an elkarrengandik banandu ziren, eta handik bi urtera Bloomek argitaratutako liburu batean senar ohiaren gainean gogorrak idatzi zituen. Idazleak gerora idatzitako I Married a Communist eleberrian 'Eve Frame' pertsonaiak Bloomi egiten dio erreferentzia, eta Rothen mendekua-edo liteke.^[6]

Lanak

Eleberriak

Izenburua	Urtea	Protagonista / Narratzailea	Sariak
Goodbye, Columbus	1959	Neil Klugman	1960 National Book Award
Letting Go	1962	Gabe Wallach
When She Was Good	1967	Lucy Nelson
Portnoy's Complaint	1969	Alexander Portnoy
Our Gang	1971	Trick E. Dixon
The Breast	1972	David Kepesh
The Great American Novel	1973	Word Smith
My Life As a Man	1974	Nathan Zuckerman Peter Tarnopol
The Professor of Desire	1977	David Kepesh
The Ghost Writer	1979	Nathan Zuckerman
Zuckerman Unbound	1981	Nathan Zuckerman
The Anatomy Lesson	1983	Nathan Zuckerman
The Prague Orgy	1985	Nathan Zuckerman
The Counterlife	1986	Nathan Zuckerman	1986 National Book Critics Circle Award
Deception	1990	Philip Roth
Operation Shylock	1993	Philip Roth	1994 PEN/Faulkner Award for Fiction
Sabbath's Theater	1995	Mickey Sabbath	1995 National Book Award
American Pastoral	1997	Nathan Zuckerman	1998 Pulitzer Prize for Fiction; 2000 Prix du Meilleur Livre Étranger
I Married a Communist	1998	Nathan Zuckerman	1998 Ambassador Book Award
The Human Stain	2000	Nathan Zuckerman	2001 PEN/Faulkner Award for Fiction; 2001 WH Smith Literary Award; 2002 Prix Médicis Étranger
The Dying Animal	2001	David Kepesh
The Plot Against America	2004	Philip Roth	2005 Sidewise Award for Alternate History
Everyman	2006	Izen gabekoa	2007 PEN/Faulkner Award for Fiction
Exit Ghost	2007	Nathan Zuckerman
Indignation	2008	Marcus Messner
The Humbling	2009	Simon Axler
Nemesis	2010	Bucky Cantor

Sariak

1960 National Book Award: Goodbye, Columbus
1986 National Book Critics Circle Award: The Counterlife
1991 National Book Critics Circle Award: Patrimony
1994 PEN/Faulkner Award for Fiction: Operation Shylock
1995 National Book Award: Sabbath's Theater
1998 Pulitzer Prize for Fiction: American Pastoral
1998 Ambassador Book Award: I Married a Communist
1998 National Medal of Arts
2000 Prix du Meilleur Livre Étranger (Frantzia): American Pastoral
2001 PEN/Faulkner Award for Fiction: The Human Stain
2001 Gold Medal In Fiction
2001 WH Smith Literary Award: The Human Stain
2002 Award for Distinguished Contribution to American Letters
2002 Prix Médicis Étranger (Frantzia): The Human Stain
2005 Sidewise Award for Alternate History: The Plot Against America
2005 James Fenimore Cooper Prize for Best Historical Fiction: The Plot Against America
2006 PEN/Nabokov Award: literatur lan guztia saritzekoa.
2007 PEN/Faulkner Award for Fiction: Everyman
2007 PEN/Saul Bellow Award: sorkuntza lan osoa saritzekoa.
2010 Paris Review's Hadada Prize

Bibliografia

Bloom, Harold and Welsch, Gabe, eds., Modern Critical Interpretations of Philip Roth's Portnoy's Complaint, Chelsea House, 2003.
Bloom, Harold, ed., Modern Critical Views of Philip Roth, Chelsea House, New York, 2003.
Cooper, Alan, Philip Roth and the Jews (SUNY Series in Modern Jewish Literature and Culture), SUNY Press, Albany, NY, 1996.
Kinzel, Till, Die Tragödie und Komödie des amerikanischen Lebens. Eine Studie zu Zuckermans Amerika in Philip Roths Amerika-Trilogie (American Studies Monograph Series), Heidelberg: Winter, 2006.
Milowitz, Steven, Philip Roth Considered: The Concentrationary Universe of the American Writer, Routledge, New York, 2000.
Morley, Catherine, The Quest for Epic in Contemporary American Literature, Routledge, New York, 2008.
Parrish, Timothy, ed., The Cambridge Companion to Philip Roth, Cambridge University Press, Cambridge, 2007.
Podhoretz, Norman, "The Adventures of Philip Roth," Commentary (October 1998), reprinted as "Philip Roth, Then and Now" in The Norman Podhoretz Reader, 2004.
Posnock, Ross, Philip Roth's Rude Truth: The Art of Immaturity, Princeton University Press, Princeton, New Jersey, 2006.
Royal, Derek Parker, Philip Roth: New Perspectives on an American Author, Praeger Publishers, Santa Barbara, CA, 2005.
Safer, Elaine B., Mocking the Age: The Later Novels of Philip Roth (SUNY Series in Modern Jewish Literature and Culture), SUNY Press, Albany, NY, 2006.
Searles, George J., ed., Conversations With Philip Roth, University of Mississippi Press, Jackson, Mississippi, 1992.
Searles, George J., The Fiction of Philip Roth and John Updike, Southern Illinois University Press, Carbondale, Illinois, 1984.
Shostak, Debra B., Philip Roth: Countertexts, Counterlives, University of South Carolina Press, Columbia, SC, 2004.
Simic, Charles, "The Nicest Boy in the World," The New York Review of Books, Vol. LV, No. 15, 9 October 2008.
Wöltje, Wiebke-Maria, My finger on the pulse of the nation. Intellektuelle Protagonisten im Romanwerk Philip Roths (Mosaic, 26), Trier: WVT, 2006.

Philip Rothen lanak euskaraz

Suminez (Indignation). Itzultzailea: Nagore Tolosa. Meetttok, 2009.
Nemesis (Nemesis). Itzultzailea: Beñat Sarasola. Meetttok, 2011.

Kanpo loturak

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Philip Roth

Dokumentazioa

Elkarrizketak

(Ingelesez) Roth interview - NPR's "Fresh Air", 2005eko iraila
(Ingelesez) Roth interview - The Guardian, 2005eko abendua
(Ingelesez) Roth interview - Open Source
(Alemanez) Roth interview - Der Spiegel, 2008ko otsaila

Erreferentziak

↑ U.S. Department of State, U.S. Life, "American Prose, 1945–1990: Realism and Experimentation"
↑ Nemesis nik idatzitako azken liburua izango da.
↑ Alberto Barandiaranek, Berria egunkarian argitaratutako artikulu batean, horren berri eman zuen 2012ko azaroaren 23an: «Fikzioa amaitu da niretako, erabakita daukat. Ez dut gehiago irakurri nahi, ez dut gehiago idatzi nahi, ez dut gehiago hitz egin nahi. Bizitza eman diot eleberriari: ikertu dut, irakatsi dut, idatzi dut, irakurri dut. Ia besterik ez dut egin. Nahikoa da! Dagoeneko ez dut sentitzen idaztearekiko izan dudan fanatismoa batere»... «Idaztea erratuta egotea da. Zirriborroetan uzten ditugu gure ahalegin huts guztiak idatzita. Ez dut indarrik porrotari aurre egiteko, idaztea horixe baita, zapuztuta egotea: beti hitz okerra idazten, esaldi okerra idazten, historia okerra idazten. Etengabe huts eginez eta etengabe porrot eginez» Fanatismoa, porrota
↑ Lubasch, Arnold H. "Philip Roth Shakes Weequahic High", The New York Times, 1969ko otsailaren 28koa.
↑ Roth, Philip. The Facts: A Novelist's Autobiography. New York, 1988.
↑ Rachelle Thackray, Roth takes novel revenge on ex-wife Claire Bloom, The Independent, 1998ko urriaren 11.

Kanpo estekak

Datuak: Q187019
Multimedia: Philip Roth / Q187019
Aipu famatuak: Philip Roth

[1] U.S. Department of State, U.S. Life, "American Prose, 1945–1990: Realism and Experimentation"

[2] Nemesis nik idatzitako azken liburua izango da.

[3] Alberto Barandiaranek, Berria egunkarian argitaratutako artikulu batean, horren berri eman zuen 2012ko azaroaren 23an: «Fikzioa amaitu da niretako, erabakita daukat. Ez dut gehiago irakurri nahi, ez dut gehiago idatzi nahi, ez dut gehiago hitz egin nahi. Bizitza eman diot eleberriari: ikertu dut, irakatsi dut, idatzi dut, irakurri dut. Ia besterik ez dut egin. Nahikoa da! Dagoeneko ez dut sentitzen idaztearekiko izan dudan fanatismoa batere»... «Idaztea erratuta egotea da. Zirriborroetan uzten ditugu gure ahalegin huts guztiak idatzita. Ez dut indarrik porrotari aurre egiteko, idaztea horixe baita, zapuztuta egotea: beti hitz okerra idazten, esaldi okerra idazten, historia okerra idazten. Etengabe huts eginez eta etengabe porrot eginez» Fanatismoa, porrota

[4] Lubasch, Arnold H. "Philip Roth Shakes Weequahic High", The New York Times, 1969ko otsailaren 28koa.

[5] Roth, Philip. The Facts: A Novelist's Autobiography. New York, 1988.

[6] Rachelle Thackray, Roth takes novel revenge on ex-wife Claire Bloom, The Independent, 1998ko urriaren 11.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]