Քերման
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Քերման | ||
| պարս.՝ کرمان | ||
 | ||
| Երկիր |  Իրան | |
| Օսթան | Քերման | |
| Շահրեստան | Քերման | |
| Համայնք | Central District? | |
| Մակերես | 180,7 կմ² | |
| ԲԾՄ | 1760 մետր | |
| Բնակչություն | 537 718 մարդ (2016)[1][2] | |
| Ժամային գոտի | UTC+3:30 | |
| Հեռախոսային կոդ | 34 | |
| Փոստային դասիչ | 761 | |
| Պաշտոնական կայք | kerman.ir(պարս.) | |
| ||
Քերման (պարս.՝ کرمان), քաղաք Իրանի հարավ-արևելքում, Քերման օսթանում, վերջինիս վարչական կենտրոնը։ Հանդիսանում է նաև Քերման շահրեստանի կենտրոնը։ Բնակչությունը վերջին մարդահամարի տվյալներով կազմում է 537 718 մարդ (2016)[1][2]։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակչությունը 2016 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 537 718 մարդ, որոնք կազմում էին 162 677 տնտեսություն[3]։ Քաղաքը բնակչությամբ Քերման օսթանի ամենախոշոր[4] և Իրանի տասնչորսերորդ ամենախոշոր[5] քաղաքն է։ Քերմանի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում բերված է աղյուսակում ստորև.
| Տարի | 1956 | 1966 | 1986 | 1991 | 1996 | 2006 | 2011 | 2016 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 62 157[6] | 85 404[7] | 264 560[8] | 311 643[5] | 384 991[5] | 515 114[9] | 534 441[10] | 537 718[3] |
Բնակչության մեծամասնությունը կազմում են պարսիկները, որոնք հիմնականում շիա իսլամի հետևորդներ են։ Կա նաև զրադաշտական փոքրամասնություն[11]։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քերմանը շրջապատված է լեռներով․ քաղաքի բարձրությունը ծովի մակարդակից՝ 1755 մետր։ Քերմանի կլիման բնութագրվում է որպես չափավոր․ ամռանը՝ շոգ, իսկ գարնանը հաճախակի ավազամրրիկներով։ Տարեկան տեղումների միջին քանակը 135 մմ է, գրեթե հիմնական տեղումները դեկտեմբեր-ապրիլ ամիսներին են։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քերման անունով երկրամասը հիշատակվում է դեռ Դարեհ I-ի արձանագրություններում[12]։ Քերման քաղաքը հիմնադրվել է Պարսկաստանի Սասանյանների հարստության հիմնադիր Արտաշիր Ա թագավորի կողմից Բեհ-Արտաշիր անվան տակ` որպես պաշտպանական հենակետ[12]։ Սասանյան Պարսկաստանում քաղաքը չուներ մեծ նշանակություն, իսկ Քիրման երկրամասի մայրաքաղաքը Սիրջան քաղաքն էր[12]։
Մ.թ. 642 թվականին Նահավանդի ճակատամարտում Սասանյան վերջին թագավոր Հազկերտ Գ-ի պարտությունից հետո քաղաքն անցել է արաբական տիրապետության տակ։ Քերմանի բնակչության հիմնական մասը մինչև 8-րդ դարի սկիզբն ընդունել է մահմեդականություն, սակայն ստվար զրադաշտական համայնքը պահպանվել է և կարևոր դեր խաղացել քաղաքի պատմության մեջ ընդհուպ մինչև 18-րդ դարը[12]։ Արաբական աղբյուրներում քաղաքն արդեն հիշատակվում է Քերման անվան տակ։
Սեֆյանների օրոք, որոնց վերահսկողության տակ քաղաքն անցավ 1502 թվականին, Քերմանն արդեն նահանգի վարչական կենտրոնն էր[11]։ Սեֆյան Պարսկաստանի թուլացման արդյունքում քաղաքը 18-րդ դարի սկզբում ենթարկվել է ասպատակությունների` 1716 թվականին բելուջների, իսկ 1719-1721 թվականներին և 1747 թվականին՝ Ղանդահարի աֆղանների կողմից[13][14]։
1794 թվականին քաղաքը՝ որպես Զենդյան հարստության վերջին հանգրվան, պաշարվեց Ղաջարական հարստության հիմնադիր ապագա շահ Աղա Մոհամմադ խան Ղաջարի զորքերի կողմից։ Մի քանի ամիս տևած պաշարումից հետո քաղաքը գրավվեց և ավերվեց[15]։ Քերմանը երեք ամսով տրվեց զորքերի թալանին, տղամարդկանց մեծ մասը սպանվեց կամ կուրացվեց, կանայք և երեխաները ստրկացվեցին[15]։ Քաղաքը վերականգնվեց 19-րդ դարի սկզբում Ֆաթհ Ալի շահի օրոք[11]։
Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քերմանի տնտեսությունը հիմնված է արդյունաբերության, հանքերի և գյուղատնտեսության վրա։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 https://www.citypopulation.de/Iran-MajorCities.html
- ↑ 2,0 2,1 جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری (перс.)
- ↑ 3,0 3,1 «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1395 (2016)» (պարսկերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (Excel) 2020 թ. նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2022 թ. դեկտեմբերի 19-ին.
- ↑ «IRAN: Kerman» (անգլերեն).
- ↑ 5,0 5,1 5,2 «Իրանի քաղաքները» (անգլերեն).
- ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1956 թ.» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2024 թ. փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2024 թ. մարտի 1-ին.
- ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1966 թ.» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2024 թ. փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2024 թ. մարտի 1-ին.
- ↑ «KERMAN iii. POPULATION» (անգլերեն). Encyclopædia Iranica. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1385 (2006)» (պարսկերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (Excel) 2011 թ. սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ. սեպտեմբերի 25-ին.
- ↑ «Իրանի Իսլամական Հանրապետության մարդահամար, 1390 (2011)» (Excel) (պարսկերեն). Վերցված է 2022 թ. դեկտեմբերի 19-ին.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 «Kermān on Britannica online (անգլ.)». Վերցված է 2023 թ. հոկտեմբերի 22-ին.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 «KERMAN ii. HISTORICAL GEOGRAPHY». Encyclopædia Iranica (անգլ.).
- ↑ «KERMAN vii. HISTORY IN THE SAFAVID PERIOD». Encyclopædia Iranica (անգլ.).
- ↑ «KERMAN viii. HISTORY IN THE AFSHARID AND ZAND PERIOD». Encyclopædia Iranica (անգլ.).
- ↑ 15,0 15,1 «KERMAN ix. HISTORY IN THE QAJAR PERIOD». Encyclopædia Iranica (անգլ.).
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քերման» հոդվածին։ |
| ||||||||||
