Հայերեն

«Աղմուկ» ձայների իմաստով ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

«Աղմուկ» գորգոռոց իմաստով ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

ՄՀԱ՝ [ɑʁˈmuk]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ աղմուկ

վանկեր՝ աղ•մուկ

Ստուգաբանություն

Առաջացել է բնիկ հնդեվրոպական՝ pol-mo-(+-ուկ ածանց)՝ pel-` «թափահարել, դեսուդեն շարժել» արմատից։ Համեմատել հունարեն πόλεμος՝ «կռիվ, ճակատամարտ», գոթերեն us-felma` «վախ»։ Ըստ աղմուկ, ժխոր իմաստի՝ համեմատվում է el- բնաձայնական արմատից ածանցված հ․ իսլանդերեն jalmr՝ «աղմուկ», նորվեգերեն բարբառային jalm` «ժխոր» բառերի հետ։

Գոյական

գոռում-գոչում, խառնաշփոթ ձայների ժխոր, անկարգ գոռգոռոց ◆ Գաղթականներից մինն էր, որ ընդհանուր աղմուկի մեջ երգ էր երգում։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Փողոցից լսվեց բազմության աղմուկը: Դերենիկ Դեմիրճյան
միալար ու տևական ձայնի վերածվող խուլ հնչյունների ամբողջություն, ամեն կարգի խառնիխուռն ձայների ամբողջություն (թնդյուն, բարձրաձայն խոխոջ, չխկչխկոց, թխկոց, ոռնոց, վզզոց և այլն) ◆ Այնպես է ծերուկ անտառը կամաց Արձագանք տալիս ջրի աղմուկին: Հովհաննես Թումանյան
(փխբ․) իրարանցում, հուզմունք, շփոթություն
(փխբ․) վեճ, բարձրաձայն ու տաք խոսակցություն
(փխբ․) եռուզեռ, բուռն անցուդարձ, եռուն կյանք ◆ Եվ ինձ ողջունեց աղմուկը զվարթ։ (Վահան Տերյան)
(փխբ․) մտավոր կամ հոգեկան բուռն հուզում ◆ Լցված է անհուն իմ հոգին հիմա շփոթ երգերով ու աղմուկներով: Եղիշե Չարենց
(լեզվբ․) ոչ երաժշտական ձայն, ոչ պարբերական ալիքներից ստացվող ձայն ◆ Խուլ բաղաձայնները միայն աղմուկից են բաղկացած։
(թատր․) թատերագիտական, կինո, հեռուստառադիո ստեղծագործությունների արտհայտչամիջոց հանդիսացող ձայները` ի լրումն հնչուն խոսքի և երաժշտության (թնդյուն, ջրի խոխոջ ևն)
(թատր․) խառնաշփոթ ձայների ժխոր
(երաժշտ․) որոշակի բարձրություն չունեցող ձայն (ի տարբերություն երաժշտական ձայնի), որն առաջանում է հնչող մարմնի անհամաչափ տատանումների հետևանքով. մի շարք հարվածային երաժշտական գործիքների արձակած աղմուկը երաժշտական արտահայտչականության հավելյալ տարրն է

Հոմանիշներ

աղաղակ, աղմուկ-աղաղակ, վայնասուն, ժխոր, գոռոց, գոռգոռոց, բղավոց, գոռում-գոչյուն, գոռում-գոչում, գանչյուն, գանգյուն, ապշոպ (հին), (բնստ․), կառաչ, կառաչյուն, կանչյուն, (ժղ․) բոռոց, բոռբոռոց, բոռբռոց, բռոց, ձայնձայնոց, ձենձենոց, ճղավոց, ղժժոց, ղժղժոց, ղժվժոց, ղժվժյուն, (գվռ․) ուլուլոց, տնկլոց, դմբրտոց, վռվռոց, վլվլոց, վլվլիկ, վլվլուկ, լվլվոց, լվլվիկ, ժվոց, ղալմաղալ
ապշոպ, փոթոթորակ, խուխա, օրում, մուռտ (հնց․)
վժոց, վժվժոց, վժվժյուն, վժժոց, վժլտոց, վժրտոց, տնկլոց, ղալմաղալ, ուլուլոց, դմբրտոց, կեժի, ձենձնոց, վռվռոց, վլվլիկ, վլվլոց, վլվլուկ, լվլվիկ, լվլվոց, պուտուտուց (բրբ․)

Արտահայտություններ

աղմուկ բարձրացնել, աղմուկ հանել
1. աղմկել
2. իրարանցում, խառնակ դրություն ստեղծել
3. չափից ավելի խոսել որևէ բանի մասին, անհարկի դրվատանքներ շռայլել
աղմուկ-աղաղակ - աղմուկ և աղաղակ, գոռում-գոչում
աղմուկ-գոռոց - աղմուկ և աղաղակ, գոռում-գոչում
աղմուկ գցել - աղմկել, գոռգոռալ, գոռում-գոչում բարձրացնել ◆ Սպարապետը վաղը գիշեր կհասնի քաղաքին։ Պատրաստվեցեք։ Հրամայեց՝ հյուսիսից սուտ կռվի աղմուկ գցեք: Դերենիկ Դեմիրճյան

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ի արտաքին հոլովում
Ուղղ.	աղմուկ(ը)	աղմուկներ(ը)
Սեռ.	աղմուկի	աղմուկների
Տր.	աղմուկի(ն)	աղմուկների(ն)
Հայց.	աղմուկ(ը)	աղմուկներ(ը)
Բաց.	աղմուկից	աղմուկներից
Գործ.	աղմուկով	աղմուկներով
Ներգ.	աղմուկում	աղմուկներում

Բաղադրյալ բառեր
աղմկաբեր աղմկագոյացում աղմկալի աղմկալից աղմկախառն աղմկահար աղմկահարույց աղմկահեր աղմկահյուս աղմկահույզ աղմկահուն աղմկաձայն աղմկային աղմկանման աղմկաշատ աղմկաշունչ աղմկասեր աղմկավետ աղմկավոր աղմկավորություն աղմկարար աղմկարարություն աղմկել աղմկիչ աղմկոտ աղմկվել աղմկուն աղմուկ-աղաղակ աղմուկ-գոռոց

Թարգմանություններ

աղաղակ
անգլերեն՝ noise, uproar գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ шумный говор (ru) ‎(šumnyj govor), шум и гам (ru) ‎(šum i gam), гвалт (ru) ‎(gvalt) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

վեճ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ спор (ru) ‎(spor), шумный разговор (ru) ‎(šumnyj razgovor) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

խառնաշփոթ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ суета (ru) ‎(sujeta) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

բուռն հուզում
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ сильные чувства (ru) ‎(silʹnyje čuvstva), бурные чувства (ru) ‎(burnyje čuvstva) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

խառնիխուռն ձայներ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ шум (ru) ‎(šum), всевозможные негармоничные звуки (ru) ‎(vsevozmožnyje negarmoničnyje zvuki) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։

Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Աղմուկ: