Baybay Celebes
| Baybay Celebes | |
|---|---|
 | |
  Baybay Celebes Lokasion iti kaunegan ti Abagatan a daya nga Asia | |
| Nagsasabtan | 3°N 122°E / 3°N 122°E |
| Parte ti | Taaw Pasipiko |
| Pagpagilian ti labneng | |
| Is-isla | |
Ti Baybay Celebes (Indones: Laut Sulawesi, Tagalog: Dagat Selebes) iti akinlaud a Taaw Pasipiko ket bineddengan iti amianan babaen ti Purpuro Sulu ken Baybay Sulu ken Isla Mindanao iti Filipinas, iti daya babaen ti kawar ti Is-isla Sangihe, iti abagatan babaen ti Peninsula Minahassa ti Sulawesi ken iti laud babaen ti Kalimantan iti Indonesia. Daytoy ket gumay-at iti 420 milmilia (675 km) iti amianan-abagatan babaen ti 520 a milmilia (837 km) iti daya-laud ken addaan iti dagup a kalawa iti rabaw iti 110,000 kuadrado milia (280,000 km2), iti kaadalem iti 20,300 kadapan (6,200 m). Ti baybay ket malukatan iti abagatan a laud babaen ti Lingsat Makassar ken mapan iti Baybay Java.
Ti Baybay Celebes ket pirgis ti maysa a taga-ugma a labneng ti taaw a naporma kadagidi 42 a riwriw a tawtawen iti napalabas iti lugar a maikkat manipud iti masa ti daga. Babaen idi napalabas a 20 a riwriw a tawtawen, ti panaggunay ti ukis ti daga ket nakaanayen a nangiyakar ti labneng kadagiti bulkan ti Indonesia ken Filipinas tapno makaawat kadagiti naipugso a tinumek.[1] Babaen kadagiti napalabas a 10 a riwriw a tawtawen, ti Baybay Celebes ket napunno kadagiti kontinental a tinumek, a mairaman dagiti uging, a naikkat manipud kadagiti dimmakdakkel nga ubbing a bantay idiay Borneo ken ti labneng ket naikapeten iti Eurasia.
Ti pagbeddengan a pagbaetan ti Baybay Celebes ken Sulu ket mabirukan iti Kabambantayan ti Sibutu-Basilan. Dagiti napigsa nga anud ti taaw, dagiti nauneg a trinsera ti baybay ken dagiti bantay ti baybay, a naitipon kadagiti aktibo a isla a bulkan ket nagresultaan kadagiti narikut a langa ti taaw.
Pagbeddengan ti delimitasion ti Ekslusibo a Sona ti Ekonomia
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi 23 Mayo 2013, i Gobierno ti Republika ti Filipinas ken ti Gobierno ti Republika ti Indonesia ket nagpirmada iti maysa a tulagan tapno mangipatakder iti linia a pagbeddengan a mangilimitado ti agtutuon a Sona ti Ekslusibo a Sona ti Ekonomia (EEZ) a pagbaetan dagiti dua a pagilian. Daytoy ket naipagtunosan a ti amianan a pagbeddengan ket babaento ti turay ti Filipinas (nanaganan a kas Baybay Mindanao) ken ti Indonesia ket isunto ti abagatan ti linia ti pagbeddengan (nanaganan ti Baybay Celebes).[2][3][4]
| Punto | Latitud | Longitud |
|---|---|---|
| 1 | 3° 06’ 41 N | 119° 55’ 34 E |
| 2 | 3° 26’ 36 N | 121° 21′ 31 E |
| 3 | 3° 48′ 58 N | 122° 56′ 03 E |
| 4 | 4° 57′ 42 N | 124° 51′ 17 E |
| 5 | 5° 02′ 48 N | 125° 28’ 20 E |
| 6 | 6° 25′ 21 N | 127° 11′ 42 E |
| 7 | 6° 24′ 25 N | 128° 39′ 02″ E |
| 8 | 6° 24′ 20 N | 129° 31’ 31 E |
Sakup
[urnosen | urnosen ti taudan]Ipalawag ti Gunglo ti Internasional a Hidrograpiko (IHO) ti Baybay Celebes a kas maysa kadagiti danum ti Purpuro Daya nga India. Ipalawag ti IHO ddagiti patingga ti Baybay Celebes a kas dagiti sumaganad:[5]
Iti amianan. Ti akin-abagatan a patingga ti Baybay Sulu [Manipud iti Punto Tagolo, agpabab iti laud nga aplaya ti Mindanao aginggana iti abagatan a laud a patingga, kalpasanna iti amianan nga aplaya ti Isla Basilan (6°45′N 122°04′E / 6.750°N 122.067°E), babaen ti daytoy nga isla aginggana iti akin-abagatan a patinggana, kalpasanna iti linia idiay Isla Bitinan (6°04′N 121°27′E / 6.067°N 121.450°E) idiay akindaya a patingga ti Isla ti Jolo, babaen ti Jolo iti punto iti longitud ti 121°04'E iti abagatan nga playana, kalpasanna babaen dagiti Isla ti Tapul ken Lugus ken iti igid ti amianan nga aplaya ti Isla Tawitawi aginggana iti Isla Bongao iti akinlaud a patinggana (5°01′N 119°45′E / 5.017°N 119.750°E), ken kalpasanna idiay Tanjong Labian, ti akin-amianan a daya a patingga ti Borneo] ken ti abagatan a laud a patingga ti Mindanao.
Iti daya. Ti linia manipud iti Punto Tinaca, ti akin-abagatan a punto ti Mindanao, aginggana iti amianan a punto ti pulau Sangihe Besar (3°45′N 125°26′E / 3.750°N 125.433°E) kalpasanna babaen ti pulau-pulau Sangihe aginggana iti Tanjung Puisan, ti amianan a daya a patingga ti Celebes [Sulawesi].
Iti abagatan. Ti amianan nga aplaya ti Celebes iti pagbaetan ti tanjung Puisan ken tanjung Binar (Rawis Karkarayan) (1°20′N 120°52′E / 1.333°N 120.867°E) ken kalpasanna ti linia iti Tanjung Mangkalihat idiay Borneo, ti akin-amianan a patingga ti Lingsat Makassar [ti linia a mangisilpo iti Tanjung Mangkalihat, Borneo (1°02′N 118°57′E / 1.033°N 118.950°E) ken tanjung Binar (Rawis Karkarayan), Celebes (1°20′N 120°52′E / 1.333°N 120.867°E)].
Iti laud. Ti daya nga aplaya ti Borneo iti pagbaetan ti Tanjung Mangkalihat ken Tanjong Labian, ti akin-abagatan a patingga ti Baybay Sulu.
Biag iti baybay
[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti Baybay Celebes ket pagtaengan dagiti adu a kita ti ikan ken dagiti ayup iti danum. Ti tropikal a lugar ken dagiti nabara ken nalitnaw a danum ket mangipalubos a mangibalay iti agarup a 580 kadagiti 793 a sebbangan dagiti agar-aramid iti raw-ang a korales, nga agtubo kas dagiti kaaduan iti biodibersidad a rawraw-ang iti korales iti lubong, ken ti maysa nga adu a kita ti biag iti baybay, a mairaman dagiti balyena ken dagiti dolpino ken dagiti pawikan, dagiti manta ray, dagiti eagle ray, barracuda, marlin ken dagiti sabali pay a sebbangan iti raw-ang. Adu pay dagiti tuna ken yellowfin tuna . Iti pay maipatinayon iti kaadu dagiti ikan a makalkalap iti Baybay Celebes.
Kinapangruna iti komersio
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Baybay Celebes ket maysa a nangruna a dalan iti baybay para iti rehional a panagtagilako. Ti baybay ket popular para iti panagbatok iti scuba ken dagiti palaglayag iti taaw.
Kitaen pay
[urnosen | urnosen ti taudan]- Bunaken
- Golpo Davao
- Maitum, Sarangani
- Peninsula Minahassa
- Golpo Moro
- Is-isla Sangir
- Luek Sarangani
- Is-isla Talaud
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ C.Michael Hogan. 2011. Celebes Sea. Encyclopedia of Earth. Eds. P.Saundry & C.J.Cleveland. National Council for Science and the Environment. Washington DC
- ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-06-18. Naala idi 2015-11-04.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-07-03. Naala idi 2015-11-04.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-10-23. Naala idi 2015-11-04.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition" (PDF). International Hydrographic Organization. 1953. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2010-10-15. Naala idi 7 Pebrero 2010.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Baybay Celebes iti Wikimedia Commons
- Ocean Explorer (www.oceanexplorer.noaa.gov) – Public outreach site for explorations sponsored by the Office of Ocean Exploration.
- Exploring the Inner Space of the Celebes Sea 2007 – A rich collection of images, video and audio podcast.
- NOAA, Ocean Explorer YouTube Channel
Nagsasabtan: 3°N 122°E / 3°N 122°E
| Taaw |  | |
|---|---|---|
| Baybay | ||
| Lingsat |
| |
| Golpo | ||
Kitaen pay: Dagiti bagi ti danum ti Filipinas | ||
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dadduma | |
