Fluitekeës
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Fluitekeës, sóms ouch fluitert of màkkè geneump is eine witte keës dae wirt gemaak door aan karnemèlk of óntroumde mèlk (koojmèlk, mer ouch geitemèlk of sjaopemèlk) ein sjtremsel toe te voge en op ein klein vuurke te verwerme tot dat dit begint oet te vlokke, te sjifte. Ouch kènt me mèlk gebruke die al gesjif is door dees lang te laote sjtaon. ’t Gesjifde mengsel wirt dan in eine fienmazige dook (vreuger dèks ein kössesjloop of eine theedook) gedaon wovan de puntje biejein waere gebónje in eine knuip. Dit wirt dan opgehange (vreuger meistal aan de keukekraan, baove de gaotsjtein) en dan kènt zoa ’t vóch (de weij) d’r oet laeke. De daag daonao wirt ’t euverblievende witte sjtolsel oet de dook gesjöp, gemenk mèt ein bietje zawt en dan in ein kumpke gedaon. Zoa haet me dan ein sjoan wit keëske mèt eine kwarkechtige sjtructuur, dat wirt gegaete op ein sjneej zjwartbroad, sóms mèt wat sjroap d’r biej.
Ouch kent me 't, eventueel vermenk mèt sjtökskes fruit, es dessert gebruke. Ómdat de keës ein relatief leëg caloriegehalde haet, pas 't in ein calorie-erm dieet.
Ein anger toepassing is ’t te gebruke es völling veur eine kwarktaart.
Anger benaminge die veur dit keëske weare gebruuk zint: witte keës, botermèlkse keës, weijkeës, op ’t Belsj platte keës. In Hollandj wirt ouch waal gesjpraoke euver kwark, hangop of wrongel.
Op ’t Duutsj wirt gesjpaoke van Quark of Hütenkäse; in de dörrepe langs de welsje taalgrens (Val-Meer, Kan, Voere, Eèsde, Eape) neumt me dèze kieës màkkè in 't platt.