Naar inhoud springen

Robin Hood

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Zie Robin Hood (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Robin Hood.
Robin Hood
Personage uit Robin Hood-sage
Standbeeld van Robin Hood nabij het kasteel in Nottingham
Standbeeld van Robin Hood nabij het kasteel in Nottingham
Debuut verhalen uit de 13e/14e eeuw
Gespeeld door zie #Film en televisie
Persoonsinformatie
Alias Robyn Hode, Robin van Sherwood, Robin van Loxley/Locksley, Robert Fitzooth, Robin de Courtenay, Robert Hode, Robert Huntingdon
Geslacht Man
Geboren Sherwood Forest, Nottinghamshire
Nationaliteit Engels
Beroep Volksheld, eigenerfde, boogschutter, bandiet, vrijbuiter
Titel Sir
Religie Katholiek
Specialiteit uitmuntend boogschutter
Relatiebanden
Huwelijk Lady Marian (sommige verhalen)
Relaties Lady Marian
Familie Lady Marian (nicht in sommige verhalen)
Portaal  Portaalicoon   Media
Robin Hood (links) en Kleine Jan, door Louis Rhead (1912)

Robin Hood is een Engelse volksheld uit een reeks oude balladen en legenden. Volgens de verhalen zou hij stelen van de rijken en zijn buit vervolgens verdelen onder de armen,[1] samen met een groep vrijbuiters, genaamd de Vrolijke Volgelingen ('Merry Men').[2] Hij woonde in Sherwood Forest (Nottinghamshire), waar hij tegen de gezagsdragers gestreden zou hebben. Deze middeleeuwse held is wereldwijd bekend geworden door vele verhalen en verfilmingen ervan.

Achtergrond

[bewerken | brontekst bewerken]

De oudst bekende vermelding in de literatuur is in Piers Plowman van William Langland, specifiek de versie van 1377 genaamd de B-tekst. Robin Hood komt in oude balladen naar voren als goedhartig en weldadig jegens het volk en wreed en onverbiddelijk voor de adel en de rijke kloosterlingen. Op grond van een apocrief grafschrift uit Yorkshire werd hij vroeger voor een in 1247 overleden graaf van Huntingdon gehouden. De Franse historicus Augustin Thierry meende dat hij aan het hoofd van het Angelsaksische volk streed tegen de Normandische veroveraars.

Eind 16e eeuw werd het verhaal verplaatst naar de geschiedenis van het eind van de 12e eeuw, toen koning Richard Leeuwenhart op kruistocht was en zijn broer Jan zonder Land als een tiran over Engeland regeerde. Het hierbij afbeelden van Robin met de longbow is echter een anachronisme.

Of Robin Hood echt heeft bestaan, is onduidelijk. De naam is niet in officiële documenten terug te vinden. Wel doen vergelijkbare namen en verhalen de ronde van drie figuren die mogelijk de inspiratiebronnen vormen voor de legende. Een feit is dat Sherwood Forest bekendstond als toevluchtsoord voor vogelvrijverklaarden. Zij zetten valstrikken uit om anderen te doen denken dat het bos behekst zou zijn.

Het Robin Hood-thema, een nobele bandiet die steelt van de rijken en geeft aan de armen, komt wereldwijd voor. Zo kent India Veerappan, China Wang Zuo, Californië Joaquín Murrieta, Sicilië Salvatore Giuliano, Puerto Rico Roberto Cofresí, Mexico Chucho el Roto en Lucio Cabañas, Turkije Deniz Gezmiş, Estland Rummu Jüri, en het Nederlandse Hoorn Platte Thijs.

Verhalen en afkomst

[bewerken | brontekst bewerken]
Robin Hood en Sir Guy, 1912
The Major Oak in Sherwood Forest wordt gezien als het hoofdkwartier van Robin Hood
Robin Hood
Robin Hood en Lady Marian
Broeder Tuck neemt Robin Hood op zijn rug
Kleine Jan brengt Robin Hood uit balans
Allan a Dale

Robin Hood wordt in oude Engelse volksverhalen omschreven als een vrijbuiter, die mogelijk gebaseerd is op ware of feitelijke verhalen. Robin Hood wordt vergeleken met de in de Lage Landen minder bekende Fulk Fitzwarin, een Noorman die in de 12e eeuw een vijand was van koning Jan, waarbij de gelijkenis met Robin Hood al snel gemaakt is. In de oudste verhalen speelt een plaatselijke sheriff een grote rol als tegenstander van de vrijbuiter, simpelweg omdat het zijn beroep is. Maar later buit deze sheriff zijn positie uit, als hij rijkdom en landerijen in wil nemen en hoge belastingen wil heffen. In andere verhalen wordt Prins Jan naar voren geschoven als booswicht-antagonist, deze is gebaseerd op Jan zonder Land die plaatselijk aspirant koning-consort was in afwezigheid van Koning Richard, die op kruistocht ging.

Dan wordt weer in oude versies van het verhaal verteld dat Robin een landeigenaar was zonder enige titel en dit onder militieacties bedongen had. In een latere versie wordt verteld dat hij een edelman is met de titel van Baron van (Loxley) die onrechtmatig verdrongen of verjaagd werd van zijn landerijen. In andere volksvertellingen wordt beweerd dat hij gediend had in een kruistocht, en bij terugkomst ontdekt dat zijn landerijen zijn ingenomen door de plaatselijke sheriff. Waarna de verhalen van Robin Hood een positieve wending hebben zoals: hij was een held onder de plaatselijke bevolking, vocht alleen tegen corrupte edellieden en de mensen die hen bijstonden. En in negatieve zin was Robin een rebel, arrogant, die zijn tegenstanders onthoofdde. Later, in de meest moderne versie, werd aan de legende toegevoegd dat hij stal van de rijken om de buit dan onder de armen te verdelen, kortom: hij vocht tegen ongerechtigheid en tirannie.

De oudste referenties aan Robin Hood zijn geen historische geschriften, en zelfs geen ballades die vertellen over zijn belevenissen. Het zijn meer hints en raadsels die gevonden werden in diverse werken. Vanaf 1227 komen namen als Robinhood, Robehod of Hobbehod naar voren in diverse Engelse gerechtsgeschriften (documenten), tussen 1261 en 1300 wordt er nog eens een achttal meldingen gemaakt van de genoemde namen als Rabunhod in heel Engeland, van Berkshire tot het zuiden van York.[3]

De term of naam Robin Hood wordt in die tijd afgedaan (vertaald) als een vrijbuiter of dief met vlugge handen, hij wordt in ieder geval getypeerd als iemand met criminele banden. In 1439 wordt in een petitie ene Piers Venables uit Aston, een misdadiger zonder woon- of verblijfplaats, omschreven als iemand die zich samen met veel andere misdadigers in de bossen vestigde, net zoals Robyn Hude en zijn mannen. De naam Robin Hood werd verbonden met vrijbuiters. De brandstichter Guy Fawkes zou de naam gebruikt hebben bij zijn terechtstelling in 1606.

De eerste literaire beschrijvingen zijn door William Langland in diens vertellingen over Piers Plowman (1362–1386). Daarna schreven Andrew of Wyntoun, John Fordun en Walter Bower over Robin Hood. De laatste identificeert hem als iemand die als spion in dienst was van Simon V van Montfort.[4] Thomas Gale komt honderd jaar later met het verhaal dat Robin Hood in werkelijkheid Robin of Robert, baron van Huntington was. Hij geeft een duidelijke sterfdatum op 18 november 1247 en beweert dat hij ongeveer 78 jaar is geworden.

Locaties

[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds jaren wordt de omgeving van Nottingham met het daarbij gelegen bos Sherwood Forest gezien als de plaats van handelingen van de Robin Hood-legende; trots koestert de bevolking deze legende door het Robin Hood county te noemen en organiseert diverse activiteiten rondom de legende. Toch doen er verhalen de ronde dat Barnsdale, een plaats 50 kilometer ten noorden, ook een plek is geweest waar Robin Hood actief was, dit valt af te leiden uit de ballade Robin Hood en de Monnik. Tevens komt in dezelfde ballade naar voren dat Robin van Loxley komt en daarbij wordt een geografische ligging genoemd, want het hedendaagse Loxley ligt dicht bij de stad Sheffield. Ook wordt de stad York genoemd, als een plaats waar Robin Hood geleefd zou hebben. Dit kan gedeeltelijk worden afgeleid uit het feit dat het gebied Yorkshire als een van de eerste een Sheriff aanstelde rond 1068 en dat dit in Nottingham niet het geval was.

Mogelijke Robin Hoods

[bewerken | brontekst bewerken]

Robin Hood is als bestaand persoon nooit achterhaald en de meeste critici gaan er nog van uit dat het een fictief verhaal is dat grotendeels gebaseerd is op Ballades. Vrij vertaald betekent zijn naam iets als "Robin van/uit het Woud". Toch is er een aantal personen dat aan het profiel voldoet, maar dat is historisch maar slecht te achterhalen waardoor zijn bestaan onzeker blijft en men nog steeds terug moet vallen op oude documenten en ballades.

Fulk Fitzwarin

[bewerken | brontekst bewerken]

Fulk was een Normandiër die als jonge man aan het hof van de koning Hendrik II van Engeland opgroeide. Zijn kinderjaren deelde hij met prins John, die later koning van Engeland zou worden. Na een ruzie die nog stamde uit hun kinderjaren, werd Fulk door prins John van alle eigendommen ontdaan en zelfs zijn kleding werd hem afgenomen. Hierna vluchtte Fulk naar de bossen en ging leven als een vrijbuiter. Uit deze belevenissen kan een parallel worden getrokken met het Robin Hood-verhaal. Een andere bijkomstigheid is dat een zuster of nicht van Fulk, genaamd Mathilde, een maîtresse zou zijn geweest van Prins John. Volgens overleveringen zou hierop later het personage Lady Marion zijn gebaseerd.[5]

Robert van Locksley

[bewerken | brontekst bewerken]

De meest voorkomende en meest tot de verbeelding sprekende is Robert van Locksley of Loxley. Ook al is er over hem ook maar weinig bekend, men geeft hem wel een titel die mogelijk gedragen is in het verleden en een afkomst. Het hedendaagse Loxley is niets meer dan een buitenwijk van Sheffield, dat opgeslokt is als een agglomeratie. Loxley wordt het meest gebruikt in films en series om het verhaal wat meer realisme mee te geven. Een exact bestaan van deze Loxley is echter nog niet bewezen. Het zou ook kunnen dat Robert gewoon een burger of boer was uit Loxley.

Het is de Schotse schrijver Walter Scott die voor het eerst komt met de naam Loxley in 1819 in zijn roman Ivanhoe. Waar hij dit op gebaseerd heeft is nooit bevestigd door Scott. Schrijvers als Howard Pyle hebben dit klakkeloos overgenomen in hun verhalen over Robin Hood.

Robert van Huntingdon

[bewerken | brontekst bewerken]

Robert, baron van Huntingdon wordt ook wel gelieerd aan Robin Hood, onder meer door de 15e-eeuwse schrijvers Thomas Gale[6] en Anthony Munday.[7] Huntingdon kwam uit West Isley in Berkshire. Diens geboorteplaats ligt niet ver van Nottingham, en er wordt door Thomas Gale een erg nauwkeurige overlijdensdatum genoemd: 18 november 1247. Deze Robert zou ook Robert Fitz Ooth genoemd worden en rond 1160 geboren zijn. De echte baron van Huntingdon was in die tijd David van Schotland, graaf van Huntingdon, die wel een zoon Robert had, maar deze zou al op jonge leeftijd overleden zijn.

Over deze Huntingdon valt het meest te achterhalen, via de gegevens van de vader en zijn rechtmatige opvolger. Zijn vader David van Schotland kreeg drie zoons, John, Robert en Henry. De eerste en opvolger was John, die circa 1207 geboren zou zijn, zodat de mogelijke Robin Hood na 1207 geboren zou moeten zijn, en de verhalen van vóór de terugkomst van Koning Richard (circa 1194) niet kloppen.

Roger Godberd

[bewerken | brontekst bewerken]

Historicus David Baldwin identificeert Robin Hood met de historische vrijbuiter "Roger Godberd", die een sterke bondgenoot van Simon V van Montfort was, wat Robin Hood rond de periode van 1260-69 plaatst. Er zijn veel parallellen tussen de levens van Godberd en Robin Hood, zoals ze worden beschreven in "A Gest of Robyn Hode". Historicus John Maddicot heeft Godberd, het prototype van Robin Hood genoemd. Enige problemen met deze theorie is dat het nooit bewezen is dat Godberd echt Robin Hood was (Walter Bower noemt beide mannen in zijn "Scotchronicon", maar echter als twee verschillende individuen) en zijn er ook geen linken te leggen in de vroege Robin Hood-ballades met de Montfort-opstand (1264-66).[8]

Ballades en literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]

Ballades

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Een Avontuur van Robyn Hode (A Geste of Robyn Hode, 1475)
  • Robin Hood en de Monnik
  • Robin Hood en de Pottenmaker
  • Robin Hood en de Slachter
  • Robin Hood en de Pater
  • De jolige drinker uit Wakefield
  • Robin Hood en de Denker
  • Robin Hood en de Prins van Aragon
  • Robin Hoods progressie naar Nottingham
  • Robin Hood red Will Stutely
  • Robin Hood en de Bisschop
  • Robin Hood en koningin Katherine
  • Robin Hoods Vlucht
  • De Nobele Visserman
  • Robin Hood en de Gouden boog
  • Een waar verhaal over Robin Hood (A True Tale of Robin Hood)
  • Robin of Sherwood
  • Robin Hoods Dood

Literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]
  • William Langland – B-tekst, Piers Plowman (passage) (1386)
  • Andrew of Wyntoun – Orygynale Chronicle (1420)
  • Walter Bower & John Fordun – Scotichronicon (1440)
  • Anthony Monday – The Downfall of Robert, Earl of Huntington (toneelstuk, 1598)
  • Thomas Gale – Historiae Anglicanae Scriptores (1676)
  • Thomas Wright – Songs and Carols (1847)
  • Howard Pyle – The Merry adventures of Robin Hood (1883)
  • Rosemary Sutcliff - De roemruchtige daden van Robin Hood; The Chronicles of Robin Hood (1950)
  • P.V. Harris – Truth about Robin Hood (1978)
  • James C. Holt – Robin Hood (1982)
  • James C. Holt – Robin Hood: The Legend of Sherwood Forrest (1991)
  • Stephen Knight – Robin Hood: A complete study of the English outlaw (1994)
  • David Blamires – Robin Hood: A hero for all times (1998)
  • Stephanie L. Barczewski – Myth and national identity in ninteenth century britain: the Legends of King Arthur and Robin Hood (2000)
  • Ronan Coghlan – The Robin Hood Companion (2003)

Robin Hood in de media

[bewerken | brontekst bewerken]

De legende van Robin Hood heeft in de loop der jaren veel schrijvers van (strip)boeken en producers van films en tv-series geïnspireerd. Vooral het feit dat het personage tot het publiek domein behoort maakt dat mensen hem graag gebruiken in hun werken. Walter Scott laat hem bijvoorbeeld in zijn roman Ivanhoe optreden.

Een (incompleet) overzicht:

Boeken

[bewerken | brontekst bewerken]

Film en televisie

[bewerken | brontekst bewerken]

Daar Robin Hood ook een personage is in het boek Ivanhoe, is hij ook in veel series en films gebaseerd op dit boek terug te vinden. Tevens komt hij geregeld voor in een kleinere rol in andere films en series. Zo maakte hij onder andere zijn opwachting in Shrek en Time Bandits. Verder zijn er veel tv-series met een op Robin Hood gebaseerde aflevering, zoals Charmed, Star Trek: The Next Generation, The Time Tunnel en Blackadder.

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Robin Hood van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Robin_Hood&oldid=68277772"