uitbreiden

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  uitbreiden    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• uit·brei·den

Woordherkomst en -opbouw

• leenvertaling van Duits ausbreiten; op te vatten als samenstellende afleiding van uit (bijwoord), breed (bijwoord) en met het achtervoegsel -en dat een werkwoord vormt, of een samenstelling van  uit bw  en  breiden ww  verouderd uit West-Vlaanderen "breder maken" ,

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
uitbreiden	breidde uit	uitgebreid
zwak -d	volledig

Werkwoord

uitbreiden

1. overgankelijk iets een groter oppervlak laten innemen

   • Verder kunnen kinderen hun woordenschat uitbreiden door liedjes, rijmpjes en versjes. 

   ▸ In de Grieks-en in de Rooms-Katholieke kerk werd hij vereerd. Reeds in de negende eeuw breidde zijn roem zich uit van Klein-Azië naar Italië en omstreeks het jaar duizend zelfs over de Alpen.

   ▸ Vooral boeren met zeugen breidden in de afgelopen vier jaar de stal uit. Bijna de helft van die varkens leeft nu in een megastal.

2. wederkerend zich uitbreiden: zich over een groter deel verspreiden

   ▸ Ze bewoog haar vingers enkele malen op en neer. De onnatuurlijke verkramping breidde zich uit en was al tot haar handen doorgedrongen.

3. toenemen in aantal

   ▸ Van Gent zegt te verwachten dat de rek er nu wel redelijk uit is en dat het aantal foodtruckondernemingen niet meer sterk zal groeien. Mogelijk breiden bestaande ondernemingen wel uit met extra foodtrucks.

Vertalingen

    1. iets een groter oppervlak laten innemen   

Duits: ausbreiten (de), ausdehnen (de), ausstrecken (de), ausweiten (de), erweitern (de), vergrößern (de) Engels: expand (en), extend (en) Frans: étendre (fr), évaser (fr) Noors: bre (no), breie (no)

Nynorsk: breia (nn), breie (nn) Oudnoords: samblása Papiaments: ekstende Spaans: ensanchar (es), ampliar (es)

Gangbaarheid

• Het woord uitbreiden staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "uitbreiden" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.