Sébastien Le Prestre de Vauban
| Sébastien Le Prestre, Seigneur de Vauban. | |
 Vauban, fransk skulemåleri frå 1700-talet | |
| Nasjonalitet | fransk |
| Statsborgarskap | Kongedømet Frankrike |
| Fødd | 15. mai 1633 Saint-Léger-Vauban |
| Død | |
| Dødsårsak | lungemboli |
| Yrke | arkitekt, militæringeniør, skribent, entreprenør, ingeniør, offiser, marskalk, guvernør |
| Kjend for | Militæringeniør som utforma mange festningsverk |
| Språk | fransk |
| Tittel | Maréchal de France Commissaire général des fortifications (1678–1703) |
| Medlem av | Det franske vitskapsakademiet |
| Prisar | Ordre de Saint-Louis |
| |
| Sébastien Le Prestre de Vauban på Commons | |
Sébastien Le Prestre, Seigneur de Vauban og seinare Marquis de Vauban, ofte berre kalla Vauban, (15. mai 1633–30. mars 1707) var marskalk av Frankrike og den fremste militæringeniøren i si tid, kjend for å både byggje og bryte gjennom festningar. Han gav òg Ludvig XIV råd om korleis grensene til Frankrike kunne forsterkast og gjerast lettare å forsvare. Vauban kom med det radikale forslaget om å gje opp landområde som var for vanskelege å forsvare, for å danne ei sterkare, og mindre porøs grense mot nabolanda til Frankrike.
Han deltok i praktisk talt alle felttoga til Ludvig XIV av Frankrike og var med i rundt 140 slag i felt og 53 kringsetjingar. Han bygde 33 festningar og utbetra meir enn 300. Likevel batt han seg ikkje til noko fast system, men tok omsyn til terrenget i kvart enkelt tilfelle. Prinsippa hans for bastionfestningar har etter han døydde vorte samanfatta i tre ulike system. Vauban førte festningsstrid inn på nye område, men han deltok sjølv aldri i forsvaret av ei festning. Hovudprinsippa i festningstenkinga hans vart vidareførte i ei modifisert form heilt inn på 1800-talet.
Vauban var òg oppteke av økonomiske og statsfinansielle spurnader og kritiserte i anonyme skrifter det samtidige skattesystemet i Frankrike.
Eit utval av 12 av festningsanlegga hans vart i 2008 oppførte på verdsarvlista til UNESCO med namnet Vaubans festningar.
Festningsverk
[endre | endre wikiteksten]Mellom 1667 og 1707 oppgraderte Vauban festningsverk i kring 300 byar, mellom andre Antibes (Fort Carré), Arras, Auxonne, Barraux, Bayonne, Belfort, Bergues, citadellen i Besançon, Bitche, Blaye, Briançon, Bouillon, Calais, Cambrai, Colmars-les-Alpes, Collioure, Douai, Entrevaux, Givet, Gravelines, Hendaye, Huningue, Joux, Kehl, Landau, Le Palais (Belle-Île), La Rochelle, Le Quesnoy, Lille, Lusignan, Le Perthus (Fort de Bellegarde), Luxembourg, Maastricht, Maubeuge, Metz, Mont-Dauphin, Mont-Louis, Montmédy, Namur, Neuf-Brisach, Perpignan, Plouezoc'h (Château du Taureau), Rocroi, Saarlouis, Saint-Jean-Pied-de-Port, Saint-Omer, Sedan, Toul, Valenciennes, Verdun, Villefranche-de-Conflent (by og Fort Liberia) og Ypres.
Han rettleia bygginga av 37 nye festninga og festningsverk i militærhamner, inkludert Ambleteuse, Brest, Dunkerque, Freiburg im Breisgau, Rochefort, Saint-Jean-de-Luz (Fort Socoa), Saint-Martin-de-Ré, Toulon, Wimereux, Le Portel og Cézembre.
-
Neuf-Brisach, festningsby. -
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Sébastien Le Prestre de Vauban
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Vauban» frå Wikipedia på bokmål, den 17. januar 2012.