António Guterres
António Manuel de Oliveira Guterres (ur. 30 kwietnia 1949 w Lizbonie[1]) – portugalski polityk i inżynier, parlamentarzysta, w latach 1992–2002 sekretarz generalny Partii Socjalistycznej, od 1995 do 2002 premier Portugalii, w latach 2005–2015 wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców, od 2017 sekretarz generalny ONZ.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
António Manuel de Oliveira Guterres |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
30 kwietnia 1949 |
| Premier Portugalii | |
| Okres |
od 28 października 1995 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Międzynarodówki Socjalistycznej | |
| Okres |
od 1999 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wysoki komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców | |
| Okres |
od 15 czerwca 2005 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Sekretarz generalny ONZ | |
| Okres |
od 1 stycznia 2017 |
| Poprzednik | |
| |
| Odznaczenia | |
               
| |
Życiorys
edytujW 1971 ukończył inżynierię elektryczną w Instituto Superior Técnico w ramach Uniwersytetu Technicznego w Lizbonie[1], po czym pracował jako nauczyciel akademicki. Zaangażował się w działalność polityczną w ramach Partii Socjalistycznej. W 1973 założył i przez rok kierował stowarzyszeniem działającym na rzecz konsumentów. Później do 1975 zatrudniony w gabinecie ministra Mária Soaresa[1].
W 1976 wybrany na posła do Zgromadzenia Republiki, z powodzeniem ubiegał się o reelekcję w okręgu Castelo Branco w kolejnych wyborach[2]. Na początku lat 80. był członkiem Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy[3].
Od 1986 do 1988 wchodził w skład sekretariatu krajowego socjalistów, następnie do 1991 kierował jego klubem poselskim[1]. W 1992 wybrany na sekretarza generalnego Partii Socjalistycznej, kierował nią do 2002, kiedy to zastąpił go Eduardo Ferro Rodrigues[4]. Od 1992 był wiceprzewodniczącym Międzynarodówki Socjalistycznej, zaś w latach 1999–2005 stał na czele tej organizacji[3].
28 października 1995, po wyborach parlamentarnych wygranych przez socjalistów (zdobyte 104 mandaty w 230-osobowym parlamencie), António Guterres objął urząd premiera[4]. Dobra sytuacja ekonomiczna kraju doprowadziła do zwiększenia wydatków socjalnych. W okresie kierowania przez niego rządem Portugalia zorganizowała Expo ’98 w Lizbonie. W 1999 Partia Socjalistyczna ponownie wygrała wybory parlamentarne (115 mandatów), a jej lider ponownie został premierem. Od stycznia do czerwca 2000 był jednocześnie przewodniczącym Rady Europejskiej[3]. W trakcie drugiej kadencji doszło do spowolnienia gospodarczego, a negatywnie na notowania rządu wpłynęły konflikty w Partii Socjalistycznej i katastrofa w Castelo de Paiva, gdzie na skutek zawalenia się mostu zginęło blisko 60 osób. W 2001 socjaliści zdecydowanie przegrali wybory samorządowe. António Guterres zadeklarował swoją rezygnację, po przedterminowych wyborach parlamentarnych 6 kwietnia 2002 na funkcji premiera zastąpił go José Manuel Barroso z Partii Socjaldemokratycznej.
W maju 2005 António Guterres został przez sekretarza generalnego ONZ Kofiego Annana mianowany wysokim komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. uchodźców. Stanowisko to zajmował od czerwca tegoż roku[1] do grudnia 2015[3]. W 2016 został powołany w skład Rady Państwa, organu doradczego przy prezydencie[5].
W lutym tego samego roku Portugalia oficjalnie zgłosiła jego kandydaturę na sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych[3]. W październiku 2016 Rada Bezpieczeństwa ONZ jednogłośnie rekomendowała go na ten urząd[6]. 13 października 2016 został wybrany na to stanowisko z kadencją od 1 stycznia 2017[7]. W 2021 uzyskał reelekcję na drugą kadencję[8].
Życie prywatne
edytujW 1972 poślubił Luísę Amélię Guimarães e Melo, z którą ma dwoje dzieci i która zmarła w 1998 na chorobę nowotworową. W 2001 António Guterres zawarł związek małżeński z Catariną de Almeidą Vaz Pinto.
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Odznaczenia krajowe
- Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (Portugalia, 2002)[9]
- Krzyż Wielki Orderu Wolności (Portugalia, 2016)[9]
- Odznaczenia zagraniczne
- Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia, 2000)[10]
- Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia, 1996)[10]
- Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (Brazylia, 2002)[10]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Chile, 2001)[10]
- Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi (Francja, 2002)[10]
- Krzyż Wielki Orderu Honoru (Grecja, 2000)[10]
- Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania, 2002)[10]
- Wielka Wstęga Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia, 2002)[10]
- Wielka Wstęga Orderu Orła Azteków (Meksyk, 1999)[10]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi RP (Polska, 1997)[11]
- Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2002)[10]
- Wielki Oficer Orderu Wschodniej Republiki Urugwaju (Urugwaj, 1998)[10]
- Wielka Wstęga Orderu Republiki (Tunezja, 2002)[10]
- Order Zasługi Republiki Włoskiej I klasy z Wielkim Łańcuchem (Włochy, 2002)[12]
- Order Amílcara Cabrala I klasy (Republika Zielonego Przylądka, 2001)[10]
- Nagrody i wyróżnienia
- Nagroda Karola Wielkiego (2019)[13]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e António Guterres. clubmadrid.org. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).
- ↑ Profil na stronie Zgromadzenia Republiki. [dostęp 2016-09-22]. (port.).
- ↑ a b c d e Biography. antonioguterres.gov.pt. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).
- ↑ a b Leaders of Portugal. zarate.eu. [dostęp 2016-09-22]. (ang.).
- ↑ Guterres e Marques Mendes no Conselho de Estado. observador.pt, 10 lutego 2016. [dostęp 2020-01-18]. (port.).
- ↑ Security Council nominates Portugal’s Guterres as U.N. chief. reuters.com, 6 października 2016. [dostęp 2016-10-06]. (ang.).
- ↑ Portugal’s Antonio Guterres elected UN secretary general. bbc.com, 13 października 2016. [dostęp 2016-10-13]. (ang.).
- ↑ NewsUN chief Antonio Guterres appointed for 2nd term. dw.com, 18 czerwca 2021. [dostęp 2022-04-22]. (ang.).
- ↑ a b Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Estrangeiras. presidencia.pt. [dostęp 2016-04-10]. (port.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 września 1997 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1997 r. nr 83, poz. 816).
- ↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana. quirinale.it, 3 grudnia 2001. [dostęp 2016-09-22]. (wł.).
- ↑ Karlspreis 2019. karlspreis.de. [dostęp 2019-02-02]. (niem.).