Anton Uthemann
Anton Uthemann (ur. 12 kwietnia 1862 w Monschau[1], zm. 9 lipca 1935 w Bad Lauterberg im Harz[2]) − górnik z wykształcenia[3], niemiecki tajny radca górniczy[3], generalny dyrektor koncernu Georg von Giesches Erben[3], jeden z budowniczych Giszowca i Nikiszowca (obecnie dzielnice Katowic).
 Popiersie Antona Uthemanna w domu kultury w Giszowcu | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
tajny radca górniczy |
| Pracodawca |
koncern Georg von Giesches Erben |
Życiorys
edytujPochodził z niemieckiej rodziny przemysłowców, osiadłej na pograniczu Belgii i Francji (ojciec studiował budownictwo). Ukończył Friedrichsgymnasium w Kassel (zdał tam maturę w 1881[4]), studiował w Berlinie i Monachium[5]. Pracował w Głównym Urzędzie Górniczym we Wrocławiu (w 1885 zdał w nim egzamin referenderski[4]), kopalniach w carskiej Rosji i Niemczech oraz w kopalniach na niemieckim Śląsku: „Heinitz” (obecnie Kopalnia Węgla Kamiennego Rozbark) i „Kleofas”[5]. Stanowisko generalnego dyrektora koncernu Georg von Giesches Erben do spraw kopalń i hut na Górnym Śląsku objął w 1905[6] po Friedrichu Bernhardim[7], funkcję tę pełnił do 1913[8]. W 1905 zlecił braciom stryjecznym (kuzynom) Georgowi i Emilowi Zillmannom przygotowanie projektu budowy miasta-ogrodu[6], wzorowanego na dawnych śląskich zagrodach wiejskich (późniejszy Giszowiec)[9][1]. Dzięki niemu wzniesiono też szyby Carmer i Nikisch oraz osiedle robotnicze Nikiszowiec[1].
W 1910 została wybudowana willa dla dyrektora kopalni „Giesche” w Giszowcu, popularnie do dziś nazywana willą Uthemanna lub willą Brachta. Jednak Uthemann w willi nigdy nie mieszkał, gdyż był dyrektorem całej spółki, a nie jedynie kopalni. Zamieszkiwał w Załężu, w pałacyku przy obecnej ul. Gliwickiej 159. W giszowieckiej willi mieszkał ówczesny dyrektor kopalni „Giesche” – Carl Besser.
Uthemann w 1913 ustąpił ze stanowiska dyrektora generalnego spółki na rzecz Carla Bessera.
Mimo że był niepełnosprawny, gdyż jedną nogę miał krótszą (nie wiadomo jak okulał, ale był inwalidą już w młodości[3]), uprawiał sport i myślistwo. Był żonaty, jego żona miała na imię Clara. W 1919 osiadł na stałe w Bad Lauterberg im Harz, gdzie zmarł w 1935 w wieku siedemdziesięciu trzech lat[2].
Upamiętnienie
edytujJego imieniem nazwano hutę cynku, obecną Hutę Metali Nieżelaznych Szopienice na terenie dzisiejszych Katowic. W 2006 w giszowieckim domu kultury zostało odsłonięte jego rzeźbione popiersie autorstwa Bogumiła Burzyńskiego. Na cokole znajduje się napis: Anton Uthemann 1862−1935, budowniczy osiedli górniczych Giszowiec i Nikiszowiec. 23 czerwca 2006. W rocznicę stulecia Giszowca − miasto Katowice.
W 2010 nazwę Buk Anton nadano bukowi, rosnącemu na terenie pl. Pod Lipami w Giszowcu[10].
W 2014 Rada Miasta Katowice terenowi zielonemu w Szopienicach przy ul. Wiosny Ludów nadała nazwę Park Antona Uthemanna[11].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Spacer po Nikiszowcu. nikiszowiec.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-10)]. (pol.) www.nikiszowiec.pl [dostęp 2011-06-21]
- ↑ a b Anton Uthemann. Das Leben eines deutschen Industrieführers, "Oberschlesische Wirtschaft", nr 12 z 1935 roku.
- ↑ a b c d [1] (pol.) Gieschewald – Czarny ogród [dostęp 2011-06-21]. alfa.com.pl. [zarchiwizowane z [2] tego adresu] (2010-01-19)].
- ↑ a b Joanna Tofilska: Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007, s. 146. ISBN 978-83-87727-68-0.
- ↑ a b Anthon Uthemann (pol.) www.giszowiec.info [dostęp 2011-06-21]
- ↑ a b Joanna Tofilska: Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007, s. 6. ISBN 978-83-87727-68-0.
- ↑ Michał Bulsa, Kim był Friedrich Bernhardi? (pol.) szopienice.org [dostęp 2017-07-21]
- ↑ Joanna Tofilska: Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007, s. 10. ISBN 978-83-87727-68-0.
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 73-76.
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 79.
- ↑ UCHWAŁA NR IV/14/14 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 17 grudnia 2014 r. w sprawie nadania placowi położonemu na terenie miasta Katowice nazwy "Park Antona Uthemanna" (pol.) bip.katowice.eu [dostęp 2018-01-01]
Bibliografia
edytuj- Małgorzata Szejnert: Czarny ogród. Kraków: Znak, 2007. ISBN 978-83-240-0896-4.
- Uthemann w giszowieckim domu kultury (pol.) www.wiadomosci.gazeta.pl [dostęp 2011-06-21]