Antoni Paczesny
Antoni Paczesny (ur. 25 maja 1886 w Wilamowie, woj. poznańskie, zm. między 7 a 9 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – podpułkownik lekarz Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, ofiara zbrodni katyńskiej[2].
podpułkownik lekarz | |
Data urodzenia |
25 maja 1886 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
między 7 a 9 kwietnia 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1940 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki |
V batalion Legionów Polskich |
Stanowiska |
komendant szpitala |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Późniejsza praca |
lekarz |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujBył synem Ignacego i Barbary z Cybólskich[3]. Od 1897[4] uczęszczał do gimnazjum w Kaliszu[5]. Wziął udział w strajku szkolnym w 1905 i został relegowany ze szkoły[6]. Naukę kontynuował w Warszawie w założonym przez Wojciecha Górskiego Gimnazjum Prywatnym Męskim pod wezwaniem św. Wojciecha, maturę uzyskał w 1907[7][8]. Po ukończeniu gimnazjum wstąpił na Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego[3]. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich uzyskał w 7 lipca 1919[4]. Od 1912 członek Związku Strzeleckiego. Po wybuchu wojny wstąpił do Legionów. 28 czerwca 1914 znalazł się wśród organizatorów punktu medycznego Strzelca, zorganizowanego przez dr. S. Roupperta, a zlokalizowanego w Bibliotece Medyków przy ul.Kopernika 36 w Krakowie. 8 czerwca 1914 wyruszył na front w składzie pododdziału medycznego w ramach grupy dowodzonej przez Mieczysława Ryś-Trojanowskiego „Ryszarda”. Został dowódcą patrolu sanitarnego 2 kompanii V batalionu Legionów Polskich. Brał udział w kampanii kieleckiej, bitwie pod Laskami i przemarszu z Uliny Małej do Krakowa. Od 15 listopada 1914 roku był lekarzem I batalionu 1 pułku piechoty, a po utworzeniu I Brygady, od 20 grudnia lekarzem I batalionu 5 pułku piechoty. Brał udział w bitwie pod Marcinkowicami[9]. 28 października 1915 awansował na chorążego sanitarnego[10]. Następnie chory, leczył się w Marodenhaus w Krynicy i innych szpitalach – od 12 sierpnia do października 1916. 7 grudnia 1916 przeszedł do kliniki chorób wewnętrznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pozostawał tam do 1 kwietnia 1917. 24 marca 1917 uzyskał nominację na podporucznika[10]. Po awansie został przydzielony rozkazem Komendy Legionów Polskich do Szpitala Rezerwowego LP w Dęblinie. W kwietniu 1917 był przedstawiony do odznaczenia austriackim Krzyżem Wojskowym Karola. Z pułkiem „Zuchowatych” dowodzonego przez płk. Berbeckiego odbył całą kampanię wojenną[11]. Tak charakteryzuje Paczesnego Juliusz Kaden-Bandrowski: „nie należy do ludzi, którzyby posiadali jakąś wybitną cechę charakterystyczną. Pracuje równo, spokojnie, starannie i cicho”[9]. W następstwie kryzysu przysięgowego został zwolniony z Legionów bez prawa noszenia munduru i internowany w Beniaminowie[11]. Zwolniony z obozu 25 marca 1918, podjął pracę na oddziale wewnętrznym szpitala Czerwonego Krzyża w Warszawie. 11 lutego 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego jako student medycyny i zatwierdzony w stopniu podporucznika podlekarza[12]. 1 kwietnia 1920 został zatwierdzony w stopniu kapitana lekarza z grupy byłych Legionów Polskich, był w tym czasie ordynatorem szpitala polowego nr 401[13][3]. W czasie I powstania śląskiego ordynator oddziału zakaźnego Wojskowego Szpitala Zapasowego w Dziedzicach[4]. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej był ordynatorem szpitala polowego nr 401 9 Dywizji Piechoty. Następnie został lekarzem oddziału wewnętrznego 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie. Ukończył Szkołę Aplikacyjną dla Oficerów Sanitarnych (1921)[3]. Po ukończeniu szkoły został lekarzem naczelnym 31 pułku Strzelców Kaniowskich[4]. 11 czerwca 1922 został wybrany w skład Zarządu Towarzystwa Przeciwgruźliczego w Kaliszu[14]. W 1922 był w stopniu kapitana lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 170 lokatą a jego oddziałem macierzystym była kompania zapasowa sanitarna nr 5[15]. Należał do Towarzystwa Wiedzy Wojskowej. 16 czerwca 1922 w trakcie posiedzenia Sekcji Sanitarnej TWW wygłosił wykład „W sprawie leczenia ostrych postaci gośćca wielostawowego”[16]. W 1293 jako oficer nadetatowy VIII batalionu sanitarnego w stopniu majora lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 151 lokatą był ordynatorem oddziału wewnętrznego Wojskowego Szpitala Rejonowego Kalisz w Szczypiornie[17]. Po jego likwidacji (1924) został odkomenderowany do 29 pułku Strzelców Kaniowskich w Kaliszu, objął funkcję lekarza naczelnego[18]. Łączył tę funkcję z pracą naczelnego lekarza garnizonu i komendanta garnizonowej izby chorych[11]. W 1925 jako oficer 79 pułku piechoty otrzymał zezwolenie od władz wojskowych na zawarcie związku małżeńskiego z Jadwigą Laskowską[19]. W 1928 uczestniczył w IV Międzynarodowym Kongresie Medycyny i Farmacji Wojskowej w Warszawie[20]. Zasiadał w Kaliskim Komitecie Obchodu 25 lecia Walki o Szkołę Polską (1930)[21][22]. Należał do Koła Piątaków[23]. 1 stycznia 1936 awansował do stopnia podpułkownika lekarza. Zasiadał w Powiatowym Obywatelskim Komitecie Zimowej Pomocy Bezrobotnym i Najbiedniejszym w Kaliszu, był członkiem Wydziału Wykonawczego i Sekcji Pomocy Dzieciom i Młodzieży[24]. Należał do Związku Legionistów Polskich, w 1938 był prezesem Zarządu Oddziału w Kaliszu[25]. 31 marca 1939 został wybrany do Zarządu Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego[4]. W marcu 1939 był starszym lekarzem 29 pułku piechoty[26]. W sierpniu 1939 organizował szpital polowy w Łodzi[1].
W 1939 był komendantem 401 szpitala wojennego. 6 września dowodzony przez Paczesnego szpital został ewakuowany na wschód. Po agresji ZSRR z 17 września 1939 dostał się do niewoli radzieckiej. Według stanu z 28 października 1939 był jeńcem kozielszczańskiego obozu przejściowego. Jest wymieniony na liście generałów i starszych oficerów w korespondencji naczelnika kozielszczańskiego obozu z Zarządem NKWD ZSRR do spraw Jeńców Wojennych (UPW), jako komendant szpitala garnizonowego. 4 listopada 1939 został przeniesiony do obozu jenieckiego w Kozielsku. Ostatnia wiadomość od Paczesnego dotarła do rodziny w grudniu 1939. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[1] – lista wywózkowa 015/2 poz 83, nr akt 1189[27] z 5.04.1940[1]. Został zamordowany między 9 a 11 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[1] i tam pogrzebany. 28 lipca 2000 nastąpiło oficjalne otwarcie w tym miejscu Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu[28]. Zidentyfikowano go podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 – wpis w księdze czynności pod datą 28 maja 1943. Figuruje na liście AM-257-3484 (nazwisko zapisano jako Paszesny) i Komisji Technicznej PCK GARF-127-03484. Przy jego szczątkach znaleziono w mundurze legitymację oficerską MSWojsk., wizytówki oraz dwie karty pocztowe[29][30]. Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 177 i Nowym Kurierze Warszawskim nr 170.
Krewni do 1989 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło – decyzją nr 439/MON[31] – mianował go pośmiertnie na stopień pułkownika[32][33]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[34][35].
Życie prywatne
edytujŻonaty z Jadwigą z Laskowskich[19][36], miał córkę Janinę i syna Tadeusza[3].
Jako lekarz chorób wewnętrznych prowadził prywatną praktykę lekarską w Kaliszu na Starym Rynku 35[37].
Upamiętnienie
edytuj- 11 listopada 1976 „w hołdzie ofierze życia Żołnierzy Polskich, zamordowanych w 1940 roku w Związku Sowieckich Republik” Prezydent RP na Uchodźstwie Stanisław Ostrowski podpisał Zarządzenie, które umożliwiło udekorowanie Pomnika Katyńskiego w Londynie[38] Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986).
Ordery i Odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1938)[4]
- Krzyż Niepodległości – „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[39]
- Krzyż Walecznych[40]
- Złoty Krzyż Zasługi – „za zasługi w służbie wojskowej” (1938)[4][41]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[42]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[43]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 577.
- ↑ Jędrzej Tucholski , Mord w Katyniu, 1991, s. 184 .
- ↑ a b c d e Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 459 .
- ↑ a b c d e f g KTL w miedzywojniu [online], www.ktl.gulip.pl [dostęp 2019-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-08] .
- ↑ Idzikowski Ambroży , Szkoła kaliska : (Szkoła Wyższa Realna - Gimnazyum) 1850-1900, Kalisz 1900, s. 138 .
- ↑ „Gazeta Kaliska” (R.31, nr 203), Kalisz, 8 września 1923, s. 2 .
- ↑ „Dziennik Powszechny” (R. 25, nr 177), Warszawa, 4 lipca 1907, s. 4 .
- ↑ „Nowa Gazeta” (R.2, nr 103), Warszawa, 5 lipca 1907, s. 2 .
- ↑ a b Juliusz Kaden-Bandrowski , Piłsudczycy, Oświęcim 1915, s. 28 .
- ↑ a b Lista starszeństwa oficerów Legjonów Polskich; w dniu oddania Legjonów Polskich Wojsku Polskiemu, Warszawa 1917, s. 56 .
- ↑ a b c Antoni Paczesny, podporucznik lekarz Legionów Polskich | Katalog MNK [online], katalog.muzeum.krakow.pl [dostęp 2019-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-07] .
- ↑ „Dziennik Rozkazów Wojskowych” (R.2, nr 21), Warszawa, 25 lutego 1919, s. 500 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.1, nr 38), Warszawa, 6 października 1920, s. 960 .
- ↑ „Gazeta Kaliska” (R.31, nr 147), Kalisz, 4 lipca 1923, s. 3 .
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych, Warszawa: MSWojsk., 1922, s. 315 .
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.2, nr 158), Warszawa, 14 czerwca 1922, s. 3 .
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1923, s. 1163, 1189, 1200 .
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1924, s. 1056, 1081 .
- ↑ a b „Polska Zbrojna” (R.5, nr 130), Warszawa, 12 maja 1925, s. 6 .
- ↑ IV Kongres Międzynarodowy Medycyny i Farmacji Wojskowej w Warszawie 30-go maja - 4-go czerwca 1927 pod protektoratem prezydenta Rzeczypospolitej, t. T.1, Warszawa 1928, s. 37 .
- ↑ „Robotnik” (R.36, nr 126), Warszawa, 6 maja 1930, s. 5 .
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.10, nr 122), Warszawa, 6 maja 1930, s. 7 .
- ↑ „Komunikat Zarządu Głównego Koła Piątaków” (R.4, nr 2), Warszawa, lipiec 1935, s. 14 .
- ↑ Sprawozdanie z przebiegu akcji pomocy bezrobotnym, prowadzonej na terenie wojew. łódzkiego za czas od 1 IV 1935 do 31 V 1937 rok, Łódź 1937, s. 70, 72 .
- ↑ Związek Legionistów Polskich : 1936-1938 r. : sprawozdanie Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich, t. T. XIV, Warszawa 1938, s. 79 .
- ↑ Rybka R. , Stepan K. , Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006, s. 368, 582 .
- ↑ J. Tucholski , op cit, s. 626 .
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 215.
- ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 7 [dostęp 2024-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ W Katyń, Księga Cmentarna nazwisko panieńskie małżonki Paczesnego podane jest jako Leszkowska
- ↑ „Gazeta Kaliska” (R.33, nr 212), Kalisz, 13 września 1925, s. 1 .
- ↑ Zarządzenie Prezydenta RP z 11 listopada 1976 (L.dz. 274/76)
- ↑ „Polska Zbrojna” (R.11, nr 14), Warszawa, 14 stycznia 1932, s. 5 .
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego, Warszawa: Lekarz Wojskowy, 1927, s. 6 .
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Na podstawie http://www.muzeumkatynskie.pl/pl/9267/11387/fotografia_pplk_antoni_paczesny_w_mundurze_mk_476_ik.html
- ↑ Na podstawie http://www.muzeumkatynskie.pl/pl/54025/11387/fotografia_stanislaw_owsianny_w_mundurze_oficerskim_z_odznaczeniami_mk_1338_ik.html
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych
- Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Juliusz Kaden Bandrowski, Piłsudczycy, Oświęcim 1915
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych korpusu sanitarnego, Lekarz Wojskowy,Warszawa 1927
- Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928
- Rocznik Oficerski 1932, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1932
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
- Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.