Marek Safjan

polski prawnik

Marek Henryk Safjan (ur. 28 sierpnia 1949 w Warszawie) – polski prawnik i nauczyciel akademicki, sędzia, profesor nauk prawnych, specjalista w zakresie prawa cywilnego, w latach 1997–2006 sędzia, w latach 1998–2006 prezes Trybunału Konstytucyjnego, a w latach 2009–2024 sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Marek Safjan
Ilustracja
Marek Safjan jako sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (2009)
Państwo działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

28 sierpnia 1949
Warszawa

Profesor nauk prawnych
Specjalność: prawo cywilne, prawo europejskie, prawo handlowe, prawo medyczne
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1980 – prawo
Uniwersytet Warszawski

Habilitacja

1990 – prawo
Uniwersytet Warszawski

Profesura

22 października 1998

Doktor honoris causa
Europejski Instytut Uniwersytecki – 2012
Uniwersytet Śląski w Katowicach – 2024
Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Katolicki Uniwersytet Lubelski

Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Stanowisko

prorektor (1993–1996)

Okres zatrudn.

od 1973

Polski sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Okres spraw.

2009–2024

Poprzednik

Jerzy Makarczyk

Prezes Trybunału Konstytucyjnego
Okres spraw.

1998–2006

Poprzednik

Andrzej Zoll

Następca

Jerzy Stępień

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Odznaka Honorowa za Zasługi dla Wymiaru Sprawiedliwości Odznaka Honorowa „Bene Merito” Order Zasługi Republiki Włoskiej II Klasy (1951-2001) Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa)
Strona internetowa

Życiorys

edytuj

W 1967 został absolwentem XVII Liceum Ogólnokształcącego im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Warszawie[1]. W 1971 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego[2]. W 1973 rozpoczął pracę na UW[3] oraz zdał egzamin sędziowski[2]. W 1980 uzyskał stopień doktora nauk prawnych na podstawie rozprawy pt. Instytucja rodzin zastępczych. Problemy prawno-organizacyjne, napisanej pod kierunkiem Tomasza Dybowskiego[4]. Habilitował się w 1990[4][5]; za pracę habilitacyjną pt. Prawo wobec ingerencji w naturę ludzkiej prokreacji[6] wyróżniono go I nagrodą w konkursie czasopisma „Państwo i Prawo[2][4]. W 1998 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk prawnych[6]. Został również absolwentem studium prawa porównawczego w Strasburgu[5]. Specjalizuje się m.in. w prawie cywilnym i prawie medycznym[6].

Pod koniec lat 70. zaangażował się w działalność opozycyjną. W mieszkaniu Marka i Doroty Safjanów organizowano spotkania, na których omawiano bieżące sprawy polityczne i wymieniano wydawnictwa drugiego obiegu[7]. Na początku lat 80. współtworzył struktury komisji wydziałowej „Solidarności” na WPiA UW[8]. Był członkiem redakcji czasopisma „Niepodległość[9]. Uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności[10].

W latach 80. przyjął otrzymaną od Adama Strzembosza propozycję pracy na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim[11], dołączając m.in. do Wojciecha Łączkowskiego, Hanny Suchockiej, Wiesława Chrzanowskiego czy Alicji Grześkowiak – kadry tworzącej w późniejszych latach – jak sam stwierdził – „struktury nowego, demokratycznego państwa”[11]. Na lubelskim uniwersytecie pracował do 1998[12], kiedy to został prezesem Trybunału Konstytucyjnego. W latach 1993–1996 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Prawa Cywilnego Uniwersytetu Warszawskiego, a w latach 1994–1997 funkcję prorektora tego uniwersytetu[3][5]. Na UW był zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego[6], a późniejszych latach został pracownikiem nieetatowym tej uczelni[13].

W pierwszej połowie lat 80. odbył kilkumiesięczny staż badawczy u profesora Jean-Louisa Baudouina(inne języki) na Uniwersytecie Montrealskim[14]. Pod koniec tej dekady przebywał na stażu w departamencie prawnym Rady Europy[4]. W latach 1994–1998 był sekretarzem generalnym sekcji polskiej Association Henri Capitant des amis de la culture juridique française, a w latach 1991–1997 przedstawicielem Polski w Komitecie ds. Bioetyki Rady Europy[3]. Od 1994 członek Académie internationale de droit comparé, a od 2010 jej wiceprzewodniczący[3]. W 1995 został członkiem Association internationale droit, éthique et science[3]. Zasiadał w pierwszej Radzie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego[15]. Był tutorem[16], a także członkiem rady naukowej[17] Collegium Invisibile. Pełnił też funkcję przewodniczącego rady naukowej Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości[5]. Członek krajowy czynny Polskiej Akademii Umiejętności[6], wszedł w skład Komitetu Etyki w Nauce Polskiej Akademii Nauk[18], a także rady Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka[19].

W listopadzie 1997 objął urząd sędziego Trybunału Konstytucyjnego, a w styczniu 1998 został powołany przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego na stanowisko prezesa TK[5]. 5 listopada 2006 zakończył dziewięcioletnią kadencję sędziego[20]. W latach 2007–2009 był przewodniczącym Konwersatorium „Doświadczenie i Przyszłość[21].

W lutym 2009 został nominowany do objęcia stanowiska polskiego sędziego w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej[22]. 6 października 2009 podczas uroczystej sesji inauguracyjnej złożył ślubowanie jako nowy sędzia TSUE, zastępując na tym stanowisku Jerzego Makarczyka[22]. W kwietniu 2015 otrzymał nominację na drugą sześcioletnią kadencję[23]. Pozostał w składzie TSUE po jej upływie w związku z brakiem wyłonienia następcy; ostatecznie na jego wniosek termin zakończenia pełnienia funkcji sędziego ustalono na 31 stycznia 2024[24].

Wszedł w skład Komitetu Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie[25] oraz Rady Programowej Fundacji Służby Rzeczypospolitej[26]. Powoływany w skład rad naukowych „Studiów Prawniczych KUL”[27] oraz „Roczników Nauk Prawnych”[28] wydawanych na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Został członkiem rady programowej „Przeglądu Prawa Handlowego”"[29], rady naukowej „Kwartalnika Prawa Prywatnego”[30] oraz rady doradczej redakcji Oxford Encyclopedia of EU Law wydawanej przez Uniwersytet Oksfordzki[31]. Autor publikacji prasowych w „Newsweeku[18].

W maju 2024 minister sprawiedliwości Adam Bodnar powołał go na przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego[32].

Życie prywatne

edytuj

Jest synem Zbigniewa Safjana[33] i wnukiem Stanisława Musielaka[34]. Jego żoną jest Dorota Safjan[34].

Odznaczenia i wyróżnienia

edytuj
Ordery i odznaczenia
Nagrody i wyróżnienia

Publikacje

edytuj
  • Instytucja rodzin zastępczych: problemy prawno-organizacyjne, 1982[52]
  • Koszty sądowe w sprawach cywilnych: raport z badań (współautor), 1994[53]
  • Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej (po 1 września 2004 roku), 2004[54]
  • Osamotnione dzieci: rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka, 1983[55]
  • Prawa Polska, 2005[56]
  • Prawo i medycyna: ochrona praw jednostki a dylematy współczesnej medycyny, 1998[57]
  • Prawo wobec ingerencji w naturę ludzkiej prokreacji, 1990[58]
  • Wyzwania dla państwa prawa, 2007[59]
  • Zobowiązania: zarys wykładu. Witold Czachórski (współautor aktualizacji), 1994 (wielokrotnie wznawiane)[60]

Przypisy

edytuj
  1. Znani absolwenci [online], 17 czerwca 2017 [dostęp 2024-01-15].
  2. a b c Marek Safjan – Prezes, Trybunał Konstytucyjny [zarchiwizowane 2014-09-03].
  3. a b c d e Marek Safjan, curia.europa.eu [zarchiwizowane 2017-06-03].
  4. a b c d Biografia – Marek Safjan, MarekSafjan.eu [zarchiwizowane 2024-02-29].
  5. a b c d e Laureaci – Prof. dr hab. Marek Henryk Safjan, Katolicki Uniwersytet Lubelski [zarchiwizowane 2013-06-21].
  6. a b c d e Prof. dr hab. Marek Henryk Safjan, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2024-02-21].
  7. Witold Gadomski, „Niepodległość” 1982–1990 [online], niepodleglosc.info, 27 listopada 2001 [dostęp 2024-02-21].
  8. Oświadczenie prof. Safjana ws. zestawiania go z Piotrowiczem [online], rp.pl, 18 listopada 2019 [dostęp 2024-02-21].
  9. Marek Safjan, jozefdarski.pl [zarchiwizowane 2024-02-21].
  10. Kazimierz Barczyk, Stanisław Grodziski, Stefan Grzybowski, Obywatelskie Inicjatywy Ustawodawcze Solidarności 1980–1990, Warszawa: Kancelaria Sejmu, 2001, ISBN 83-7059-503-0 [zarchiwizowane 2015-06-27].
  11. a b Laudacja Marka Safjana na cześć Adama Strzembosza z okazji przyznania nagrody Peryklesa [online], Monitor Konstytucyjny, 10 września 2017 [dostęp 2020-05-30].
  12. Profesorowie KUL, kul.lublin.pl [dostęp 2020-05-31] [zarchiwizowane 1998-07-06].
  13. Prof. dr hab. Marek Safjan [online], USOSweb [dostęp 2020-05-30].
  14. Jean-Louis Baudouin, Remerciements/Acknowledgments, [w:] Katharina Boele-Woelki, Diego P. Fernàndez Arroyo (red.), The Past, Present and Future of Comparative Law – Le passé, le présent et le futur du droit comparé, Cham: Springer International Publishing, 2018, s. 99, DOI10.1007/978-3-319-93770-0_12, ISBN 978-3-319-93770-0 [dostęp 2024-02-28] (ang. • fr.).
  15. Działalność Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w latach 1995–2001 [online], bfg.pl, s. 14 [dostęp 2024-02-15].
  16. Lista tutorów Collegium Invisibile, Collegium Invisibile [zarchiwizowane 2013-05-07].
  17. Władze 2006, Collegium Invisibile [zarchiwizowane 2020-09-29].
  18. a b Safjan będzie sędzią Trybunału w Luksemburgu [online], Newsweek.pl, 23 lutego 2009 [dostęp 2020-05-30].
  19. Zasady działania, hfhr.pl [zarchiwizowane 2019-11-24].
  20. Nowi sędziowie TK wybrani [online], Wirtualna Polska, 27 października 2006 [dostęp 2020-05-30].
  21. Konwersatorium Doświadczenie i Przyszłość: Komunikat prasowy [online], brpo.gov.pl, 8 września 2009 [dostęp 2024-02-13].
  22. a b Marek Safjan sędzią Europejskiego Trybunału [online], interia.pl, 6 października 2009 [dostęp 2020-05-30].
  23. Marek Safjan ponownie sędzią TSUE, uniaeuropejska.org, 3 kwietnia 2015 [zarchiwizowane 2015-04-14].
  24. Piotr Celej, Prof. Marek Safjan przestanie być sędzią TSUE [online], gazetaprawna.pl, 23 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-23].
  25. Komitet Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin [zarchiwizowane 2021-05-06].
  26. Artur Popławski, Prof. Hofman w RP Fundacji Służby Rzeczpospolitej [online], umcs.pl, 5 stycznia 2021 [dostęp 2024-02-13].
  27. Studia Prawnicze KUL: Rada Naukowa, Katolicki Uniwersytet Lubelski [zarchiwizowane 2021-01-16].
  28. Roczniki Nauk Prawnych: Rada Naukowa, Katolicki Uniwersytet Lubelski [zarchiwizowane 2023-05-30].
  29. Przegląd Prawa Handlowego, wolterskluwer.com [zarchiwizowane 2023-11-30].
  30. Kwartalnik Prawa Prywatnego, pau.krakow.pl [zarchiwizowane 2023-11-30].
  31. General Editors, Section Editors & Advisory Board, Oxford Public International Law [zarchiwizowane 2024-01-10] (ang.).
  32. Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar powołał prof. Marka Safjana na przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, gov.pl, 13 maja 2024 [dostęp 2024-05-14] [zarchiwizowane 2024-05-14].
  33. Twórca Klossa nie żyje [online], Newsweek.pl, 6 grudnia 2011 [dostęp 2024-02-23].
  34. a b Sędzia TSUE wnukiem burmistrza Musielaka [online], Urząd Miejski w Ostrowie Wielkopolskim, 20 lipca 2023 [dostęp 2024-02-23].
  35. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 listopada 2010 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2011 r. nr 20, poz. 212).
  36. Minister Sprawiedliwości wręczył Profesorowi Markowi Safjanowi Odznakę Honorową za Zasługi dla Wymiaru Sprawiedliwości, gov.pl, 18 marca 2024 [zarchiwizowane 2024-03-19].
  37. Minister Radosław Sikorski wręczył prof. Markowi Safjanowi odznakę honorową Bene Merito [online], gov.pl, 9 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-09].
  38. Współpracownicy COIU S odznaczeni w Krakowie [online], coiu.pl, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2024-02-21].
  39. Safjan Sig. Marek: Grande Ufficiale Ordine al Merito della Repubblica Italiana [online], quirinale.it, 14 marca 2000 [dostęp 2016-04-05] (wł.).
  40. Apdovanotų asmenų duomenų bazė [online], lrp.lt [dostęp 2020-10-22] (lit.).
  41. Rozdano nagrody Złoty Paragraf i Prawnik Roku [online], wirtualnemedia.pl, 18 kwietnia 2011 [dostęp 2024-01-16].
  42. Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego, Katolicki Uniwersytet Lubelski [zarchiwizowane 2020-02-07].
  43. Przyznano „Fenomeny Przekroju 2005” [online], Wirtualna Polska, 1 lutego 2006 [dostęp 2024-01-16].
  44. Laureaci Nagrody im. Edwarda J. Wende [online], fdp.org.pl [dostęp 2024-01-16].
  45. Historia nagrody 2006, wprost.pl [zarchiwizowane 2021-04-21].
  46. To oni zmienili Polskę w 20 lat [online], forsal.pl, 3 czerwca 2009 [dostęp 2020-05-30].
  47. Uchwała Nr 2 Krajowego Zjazdu Adwokatury z dnia 23 listopada 2007 r. [online], nra.pl [dostęp 2021-11-05].
  48. Zasłużeni dla Tolerancji [online], tygodnikprzeglad.pl, 30 listopada 2008 [dostęp 2024-01-16].
  49. Doctor Honoris Causa of the EUI [online], European University Institute [dostęp 2018-09-12] (ang.).
  50. Prof. Marek Safjan doktorem honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach [online], naukawpolsce.pl, 21 listopada 2024 [dostęp 2024-11-27].
  51. Marek Safjan [online], zaiks.org.pl, styczeń 2021 [dostęp 2024-01-16].
  52. Instytucja rodzin zastępczych: problemy prawno-organizacyjne [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2020-05-31].
  53. Koszty sądowe w sprawach cywilnych: raport z badań [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2020-05-31].
  54. Marek Safjan, Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej (po 1 września 2004 r.), Warszawa: LexisNexis, 2004, ISBN 83-7334-373-3, OCLC 749608265.
  55. Marek Safjan, Osamotnione dzieci: rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1983, ISBN 83-219-0201-4, OCLC 11030308.
  56. Marek Safjan, Prawa Polska, Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2005, ISBN 978-83-89217-78-3, OCLC 64098644.
  57. Marek Safjan, Prawo i medycyna: ochrona praw jednostki a dylematy współczesnej medycyny, wyd. I, Warszawa: Oficyna Naukowa, 1998, ISBN 83-85505-72-5, OCLC 41469060.
  58. Prawo wobec ingerencji w naturę ludzkiej prokreacji [online], Katalog Bibliotek Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach – Prolib Integro [dostęp 2020-05-30].
  59. Marek Safjan, Wyzwania dla państwa prawa, Warszawa: Wolters Kluwer, 2007, ISBN 978-83-7526-595-8, OCLC 189644805.
  60. Zobowiązania: zarys wykładu [online], bn.org.pl [dostęp 2020-05-31].

Linki zewnętrzne

edytuj