Selim Chazbijewicz
Selim Chazbijewicz (ur. 17 listopada 1955 w Gdańsku) – polski politolog, pisarz, publicysta, nauczyciel akademicki, poeta wileńsko-hanzeatyckiej tradycji tatarskiej[1], dyplomata, działacz społeczności tatarskiej, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, od 2017 do 2023 ambasador RP w Kazachstanie i Kirgistanie.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 listopada 1955 |
|---|---|
| Rodzaj działalności |
politolog, publicysta, nauczyciel akademicki, poeta, dyplomata, duchowny |
| Prezes Związku Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres urzędowania |
od 1999 |
| Poprzednik | |
| Następca |
Stefan Korycki |
| Ambasador RP w Kazachstanie | |
| Okres urzędowania |
od 2017 |
| Poprzednik | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujWywodzi się ze szlacheckiej rodziny Tatarów polsko-litewskich[2]. Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku[3], a w 1980 studia polonistyczne na Uniwersytecie Gdańskim. W drugiej połowie lat 80. otrzymał stypendium Ligi Świata Arabskiego w Arabii Saudyjskiej. W roku 1990 zasiadał w VIII Kongresie Filozofii i Myśli Muzułmańskiej zorganizowanym w Teheranie, a rok później jechał do Symferopolu na posiedzenie I Kongresu Odrodzenia Kultury Krymskotatarskiej[4].
W 1991 uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na podstawie rozprawy zatytułowanej Ideologie muzułmanów polskich XX wieku, której promotorem był Jacek Sobczak. Stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce uzyskał w 2002 również na UAM na podstawie pracy pt. Awdet czyli powrót. Walka polityczna Tatarów krymskich o zachowanie tożsamości narodowej i niepodległość państwa po II wojnie światowej[5].
Został profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, był także wykładowcą Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej. Powołany w skład Komitetu Nauk Orientalistycznych Polskiej Akademii Nauk[4].
Działalność literacka i kulturalna
edytujJest autorem tomików poetyckich, w tym Hymnu do Sofii, który ukazał się w 2005. Jego wiersze znalazły się w antologii Tatarów polskich Oto moje dziedzictwo (2010). Opublikował liczne prace związane z kulturą i dziejami Tatarów polskich, litewskich oraz krymskich – m.in. publikację Tatarzy Krymscy. Walka o naród i wolną ojczyznę (2001).
Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 1974–1976 związany był z grupą literacką Poetariat[6], której manifest programowy wyrażał protest przeciwko poetyce Nowej Fali[7]. W drugiej połowie lat 70. był członkiem grupy literackiej Wspólność[8]. W latach 1986–1991 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Życie Muzułmańskie” – pisma polskich muzułmanów. W 1994 został redaktorem naczelnym „Rocznika Tatarów Polskich”. W 2009 objął funkcję przewodniczącego rady redakcyjnej kwartalnika „Przegląd Tatarski”, a w 2010 – przewodniczącego kolegium redakcyjnego czasopisma polskiej społeczności muzułmańskiej „Muzułmanie Rzeczypospolitej”[4].
Działalność społeczna i polityczna
edytujW 1999 roku Selim Chazbijewicz wespół z Mustafą Mucharskim wręczył w Drohiczynie Janowi Pawłowi II dar z wypisanym podziękowaniem: „Muzułmanie polscy dziękują kościołowi katolickiemu, który uosabia Jego Świątobliwość Jan Paweł II, za 600 lat tolerancji w stosunku do wyznawców islamu w kraju chrześcijańskim”[4].
Był współzałożycielem oraz w latach 1999–2007 prezesem rady centralnej Związku Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej, a do 2003 imamem gminy muzułmańskiej w Gdańsku. W latach 1998–2008 pełnił funkcję współprzewodniczącego Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów.
W wyborach w 1997 bez powodzenia ubiegał się o mandat posła w województwie gdańskim z ramienia Ruchu Odbudowy Polski[9]. Później wstąpił do Prawa i Sprawiedliwości. Bezskutecznie kandydował z ramienia tej partii w 2011 do Senatu[10], w 2015 do Sejmu, a w wyborach samorządowych w 2010 i 2014 do sejmiku warmińsko-mazurskiego.
Został członkiem Olsztyńskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w przedterminowych wyborach prezydenckich w 2010[11]. W 2015 był założycielem i pierwszym przewodniczącym Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Olsztynie[12][13]. W 2016 r. na Facebooku opublikował „Odę do Jarosława Kaczyńskiego”, będącą według niego wyrazem szacunku i podziwu dla prezesa Prawa i Sprawiedliwości[14], a zaczynającą się od słów:
Niby zwycięski Chrobry wzmacniasz państwo nasze,
Ty, który od nowa polską godność wskrzeszasz,
Jak orzeł ponad skałą wzlatujesz i zawsze,
To Ty masz rację, Ty na pomoc spieszysz. (...)
W kierunku mocarstwa od morza do morza,
By wszystkie narody od Bałkanów po Bałtyk
A nawet ptaki co krążą w przestworzach,
Wielbiły Polskę i wielbiły jej wodza.
Tę panegiryczną, pisaną bez ironii twórczość zauważyły duże media ogólnopolskie – „Odę...” przedrukowały m.in. „Gazeta Wyborcza”, „Newsweek Polska”, „Wprost”, „Fakt”. Autor twierdził, że nie jest on przejawem lizusostwa, gdyż utwór powstał rok wcześniej, przed zwycięskimi wyborami PiS[15].
W maju 2017 Selim Chazbijewicz otrzymał nominację na stanowisko ambasadora RP w Kazachstanie[16] z jednoczesną akredytacją w Kirgistanie[17], odbierając nominację od Witolda Waszczykowskiego. Listy uwierzytelniające złożył na ręce prezydenta Kazachstanu Nursułtana Nazarbajewa 18 października 2017[18], zaś prezydenta Kirgistanu Ałmazbeka Atambajewa 27 października 2017[19]. W brak korelacji pomiędzy napisaniem panegiryku, a nominacją powątpiewali m.in. publicyści „Wirtualnej Polski”[20], „Gazety Wyborczej”[21] i „Onetu”[22]. Kadencję ambasadora zakończył 15 listopada 2023[23][24].
Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi (2014)[25].
Życie prywatne
edytujW 1982 roku poślubił polonistkę Annę Boczkowską. Rok później przyszedł na świat ich syn Olgierd[4], który obecnie pełni funkcję przewodniczącego Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gdańsku[26][27].
Publikacje
edytuj- Prace naukowe
- Awdet czyli powrót. Walka polityczna Tatarów krymskich o zachowanie tożsamości narodowej i niepodległość państwa po II wojnie światowej, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2000, ISBN 83-7299-097-2.
- Tatarzy krymscy: walka o naród i wolną ojczyznę, Poznań-Września: Likon 2001, ISBN 83-916144-1-7.
- Baśnie, podania i legendy polskich Tatarów, Białystok: Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej. Najwyższe Kolegium 2012.
- Tatarzy pod Grunwaldem (współautor ze Sławomirem Moćkunem), Grunwald-Stębark: Muzeum Bitwy pod Grunwaldem 2012[28].
- Poezja
- Wejście w baśń, Olsztyn 1978.
- Czarodziejski róg chłopca, Gdańsk 1980, ISBN 83-215-9149-3.
- Sen od jabłek ciężki, Łódź 1981, ISBN 83-218-0156-0.
- Krym i Wilno, Gdańsk 1990.
- Mistyka tatarskich kresów, Białystok 1990.
- Poezja Wschodu i Zachodu, Warszawa 1992.
- Rubai’jjat albo czterowiersze, Gdańsk 1997, ISBN 83-907513-2-1.
- Hymn do Sofii, Olsztyn 2005, ISBN 83-919014-1-6.
Przypisy
edytuj- ↑ Maciej Żakiewicz, Selim Chazbijewicz i wileńsko-hanzeatycka tradycja tatarska, „Znad Wilii”, nr 1(89), 2022, s. 35-49.
- ↑ Selim Mirza-Juszeński Daniar Beg Chazbijewicz – Rody szlachty tatarskiej w Polsce [online], szlachta.org.pl, 1995 [dostęp 2015-09-10].
- ↑ Znani absolwenci, ilo.gda.pl [zarchiwizowane 2016-09-28].
- ↑ a b c d e Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Gdańsku [online], old2.wbpg.org.pl [dostęp 2022-04-03].
- ↑ Dr hab. Selim Chazbijewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-06-23].
- ↑ Głębicka 2000 ↓, s. 451.
- ↑ POETARIAT, [w:] Encyklopedia Gdańska [online], gedanopedia.pl.
- ↑ Gazda 2009 ↓.
- ↑ Wyniki wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 21 września 1997 r. Cz. 1. Wyniki głosowania w okręgach wyborczych, Warszawa: Krajowe Biuro Wyborcze, 1997, s. 93.
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2011 [online], pkw.gov.pl [dostęp 2015-09-10].
- ↑ Olsztyński Społeczny Komitet Poparcia Jarosława Kaczyńskiego [online], jaroslawkaczynski.info, 10 czerwca 2010 [dostęp 2017-09-19].
- ↑ Będą promować nowoczesny patriotyzm. W Olsztynie ukonstytuował się Akademicki Klub Obywatelski [online], ro.com.pl, 22 stycznia 2018 [dostęp 2019-02-28].
- ↑ W Olsztynie powstał Akademicki Klub Obywatelski [online], debata.olsztyn.pl, 3 lipca 2015 [dostęp 2019-02-28].
- ↑ „Ty, który od nowa polską godność wskrzeszasz”. Powstała oda do Jarosława Kaczyńskiego, serwis Newsweek Polska, 2016-09-14, dostęp 2021-10-23.
- ↑ Działacz PiS napisał „Odę do Kaczyńskiego”. „O Jarosławie Wielki, władco dusz Polaków”, serwis Wprost.pl, 2016-09-14 dostęp 2021-10-23.
- ↑ M.P. z 2017 r. poz. 604.
- ↑ M.P. z 2017 r. poz. 605.
- ↑ Нұрсұлтан Назарбаев шетел елшілерінен сенім грамотасын қабылдады [online], www.inform.kz, 18 października 2017 [dostęp 2019-06-23] (kaz.).
- ↑ Атамбаеву вручили верительные грамоты послы ряда стран, Информационное Агентство Кабар, 27 października 2017 [zarchiwizowane 2019-06-23] (ros.).
- ↑ Kamil Sokora Autor „Ody do Jarosława Kaczyńskiego” będzie ambasadorem. Kolejna dziwna nominacja Waszczykowskiego, serwis WP.pl, 2017-05-08, dostęp 2021-10-23.
- ↑ Maciej Nowakowski Profesor UWM na ambasadora. Za „Odę do Kaczyńskiego”?, Wyborcza.pl, 2017-05-07, dostęp 2021-10-23.
- ↑ Konrad Kruszewski Autor „Ody do Jarosława Kaczyńskiego” będzie ambasadorem w Kazachstanie, serwis Onet.pl, 2017-05-10, dostęp 2021-10-23.
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 października 2023 r. nr 110.92.2023 w sprawie odwołania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2023 r. poz. 1201).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 października 2023 r. nr 110.93.2023 w sprawie odwołania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2023 r. poz. 1202).
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 618.
- ↑ Olgierd Chazbijewicz w „Historii Nieoczywistej” | Muzeum II Wojny Światowej [online], muzeum1939.pl [dostęp 2022-04-03] (pol.).
- ↑ Zarząd MGW [online], Meczet w Gdańsku [dostęp 2022-04-04] (pol.).
- ↑ Selim Chazbijewicz, Tatarzy pod Grunwaldem, Grunwald: Muzeum Bitwy pod Grunwaldem, 2012, ISBN 978-83-934441-1-3, OCLC 804215549 [dostęp 2022-04-03].
Bibliografia
edytuj- Dr hab. Selim Chazbijewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-06-23].
- Grzegorz Czerwiński, Selim Chazbijewicz jako poeta polsko-tatarski, „Pamiętnik Literacki”, CIV, Nr 2, 2013, ISSN 0031-0514 [dostęp 2020-12-22].
- Grzegorz Gazda, Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 723, ISBN 978-83-01-15724-1.
- Ewa Głębicka, Grupy literackie w Polsce 1945–1989, Warszawa: Wiedza Powszechna, 2000, ISBN 83-214-1203-3.