Wikipedia

Sieciechów (województwo mazowieckie)

wieś w województwie mazowieckim

Sieciechów – wieś sołecka[6] w powiecie kozienickim w województwie mazowieckim, gminie Sieciechów[5][7]. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską przed 1370 rokiem, zdegradowany w 1869 roku[8]. Był miastem klasztoru benedyktynów sieciechowskich w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[9]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Sieciechów
wieś
Ilustracja
Centrum Sieciechowa
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

kozienicki

Gmina

Sieciechów

Liczba ludności (2021)

506[2][3]

Strefa numeracyjna

48

Kod pocztowy

26-922[4]

Tablice rejestracyjne

WKZ

SIMC

0636086[5]

Położenie na mapie gminy Sieciechów
Mapa konturowa gminy Sieciechów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Sieciechów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Sieciechów”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Sieciechów”
Położenie na mapie powiatu kozienickiego
Mapa konturowa powiatu kozienickiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Sieciechów”
Ziemia51°32′27″N 21°44′45″E/51,540833 21,745833[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Stara pieczęć miejska z herbem miasta
Bernard, opat klasztoru benedyktynów w Sieciechowie, wydaje ordynację dla tegoż klasztoru i określa jego uposażenie w 1505 roku

Od 1973 r. jest siedzibą gminy Sieciechów. Jest także siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Wawrzyńca[10].

Historia

edytuj

W okresie neolitu istniały tu kopalnie krzemienia. Nazwę swą bierze od znanego palatyna z czasów księcia Władysława I Hermana – Sieciecha, z rodu Starżów-Toporczyków, który sprawował urząd w latach 1080-1100[11]. Sieciechów był siedzibą rodu[12].

Pierwszą znaną wzmiankę o Sieciechowie umieścił w XI wieku Gall Anonim, który napisał, że nie było znaczniejszego grodu między Sandomierzem i Płockiem. W tutejszym grodzie zlokalizowanym na terenie dzisiejszej wsi Zajezierze więziony był Zbigniew – najstarszy syn księcia Władysława Hermana. W 1191 roku istniała tu kaplica de Szeczechow cum suis redditibus, należąca do uposażenia kościoła św. Marii w Sandomierzu. Prowadziła też tędy droga z Radomia przez Zawichost na Ruś oraz przez Sandomierz do Krakowa. W 1132 roku Bolesław III Krzywousty odebrał gród rodowi Starżów-Toporczyków i umieścił tu siedzibę kasztelanii. W 1232 roku Sieciechów został lokowany na prawie magdeburskim. W mieście powstała parafia pw. św. Wawrzyńca (parafia św. Wawrzyńca w Sieciechowie), która objęła ona swym zasięgiem okolice dzisiejszego Kazimierza Dolnego, Zwolenia, Kozienic, Stężycy i Dęblina. Miasto stało się portem nadwiślańskim i grodem obronnym. W 1233 roku po śmierci księcia Leszka Białego, książę Konrad Mazowiecki więził tu przez rok wdowę po Leszku, Grzymisławę z synkiem Bolesławem Wstydliwym. W 1239 roku wzmiankowany jest po raz pierwszy kasztelan sieciechowski Florian. W 1432 roku król Władysław Jagiełło ustanowił tu, a może potwierdził, targ w środę i jarmark na święto Dziesięciu Tysięcy Rycerzy oraz w dzień św. Wawrzyńca, które to dni do dzisiaj są w Sieciechowie odpustami. Miasto zachowało obowiązek udzielania stacji[13]. Po powstaniu styczniowym w związku ze zmianą koryta Wisły Sieciechów utracił prawa miejskie.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w grudniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 150 Żydów. We wrześniu 1942 zostali wywiezieni getta w Kozienicach, a stamtąd do obozu zagłady Treblinka II i tam zamordowani[14].

Zabytki

edytuj
 
Sieciechów Opactwo
  • Kościół Wniebowzięcia NMP (klasztorny) powstały w latach 1739–1767 w stylu barokowym
  • klasztor benedyktynów – położony na terenie Sieciechowa-Opactwa założył Sieciech lub Bolesław Krzywousty sprowadzając zakonników z Prowansji. Początkowo klasztor znajdował się w grodzie sieciechowskim, lecz po zmianie koryta Wisły został przeniesiony w miejsce, gdzie stoi do dnia dzisiejszego. Pierwotne miejsce jego lokalizacji nie jest dokładnie znane. Dzisiejszy klasztor powstał w 1733 roku. W średniowieczu powstała tutaj pierwsza w Polsce szkółka drzew owocowych, istniały folwarki, spichlerze, huta żelaza, kamieniołomy, browar, winnica, gorzelnia. Benedyktyni wznieśli w czasie budowy Radomia przez Kazimierza Wielkiego kaplicę Marii Panny. Klasztor był dawniej warowny i miał posiadać 12 baszt, a opat Wereszczyński w 1588 roku na jego dozbrojenie przeznaczył dochód z wójtostwa ze wsi Psary. Benedyktyni posiadali kolegiatę św. Andrzeja wybudowaną przez Sieciecha w Krakowie, którą oddali siostrom klaryskom w zamian za kościół św. Idziego. Opat Wereszczyński przekazał w 1593 r. ów kościół Akademii Krakowskiej, która miała utrzymywać jednego studenta ze zgromadzenia sieciechowskiego. Z postanowienia Sejmu Piotrkowskiego utworzono w Sieciechowie szkołę, do której uczęszczały dzieci miejscowej szlachty: Rogowskich, Gniewoszów, Boguszów, Kochanowskich, Siemińskich. Szkoła przestała istnieć po zjeździe Sejmu Stężyckiego w 1575 i rokoszu Partii Francuskiej, który zniszczył klasztor. Klasztor posiadał jedną z największych bibliotek w kraju. Bulla papieska z dnia 18 kwietnia 1819 nakazała likwidację wielu klasztorów w Polsce, w tym sieciechowskiego. Folwarki klasztorne oddano w dzierżawę, część biblioteki spławiono galerami do Warszawy – jedna z nich zatonęła. Sprzęty kościelne porozdawano, cenne obrazy zaginęły, posadzkę marmurową wywieziono do Sandomierza. Opuszczone budynki i kościół zaczęły niszczeć do tego stopnia, że po II wojnie światowej kościół groził całkowitym zawaleniem. Na szczęście wyremontowano go i dziś można nadal podziwiać późnobarokowy wystrój, srebrną polichromię czy średniowieczne freski. Resztę zabudowań klasztornych rozebrano, część z nich znajduje się w ruinie stałej. Do dzisiaj zachowały się także:
    • przeorat z 1733 roku (obecnie plebania)
    • dzwonnica z XIX wieku
    • pałac opacki, 1800
    • ogrodzenie murowane z kaplicami z 2 poł. XVIII wieku
  • Kościół św. Wawrzyńca (parafialny) w stylu barokowym z 1710–1769. Wyposażenie kościoła pochodzi z XVIII wieku, polichromia z wieku XIX. W 2 poł. XIX wieku powstała dzwonnica z dwoma dzwonami – gotyckim z 1459 roku i z 1869 roku
  • Zamek w Sieciechowie – po zmianie koryta Wisły w latach 1342–1352 gród Sieciecha nie spełniał już roli grodu kontrolującego Wisłę. Kronikarz Jan z Czarnkowa wzmiankował, że Kazimierz Wielki zbudował tu murowany zamek, który prawdopodobnie zlokalizowano w rejonie Jeziora Czaple. Jak długo pełnił swą rolę obronną, nie wiadomo – brak jest źródeł pisanych. Unia Polski z Litwą odsunęła zagrożenie ze wschodu, dlatego zamek w Sieciechowie utracił swoje znaczenie strategiczne. Ostatnia wzmianka pochodzi z 1575 r., kiedy to jedna z partii w czasie Sejmu Stężyckiego udaje się na naradę już do ruin zamku. Odtąd partia ta będzie zwana była sieciechowską. W końcu XVIII wieku widać było tylko resztkę ruin zamku. Na jego pozostałości natrafili też Niemcy w 1944 roku. Dziś można tam znaleźć jedynie odłamki skalne, ze względu na rozebranie przez okolicznych mieszkańców całego materiału budowlanego.

Gospodarka i transport

edytuj

Położona jest przy drodze krajowej 48, 15 km na wschód od Kozienic i 91 km na południowy wschód od Warszawy. W bezpośredniej okolicy linia kolejowa Radom-Dęblin

Obecnie Sieciechów to miejscowość typowo rolnicza o walorach turystycznych, znajduje się tam kilka gospodarstw agroturystycznych. Mieszkańcy utrzymują się z rolnictwa lub pracują w okolicznych miastach.

Turystyka

edytuj

Przez Sieciechów przechodzi pieszy zielony szlak turystyczny: Zwoleń – Pionki – Garbatka-Letnisko – Sieciechów – Dęblin – Kock

Religia

edytuj
 
Kościół parafialny św. Wawrzyńca

Ludzie związani z Sieciechowem‎

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Sieciechowem‎.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121760
  2. ↑ Wieś Sieciechów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-11-03], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-11-03].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1138 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Strona gminy, sołectwa
  7. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 68-69.
  9. ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
  10. ↑ Opis parafii na stronie diecezji radomskiej
  11. ↑ Ł. Piernikarczyk: Palatyn Sieciech (1080-1100). [dostęp 2010-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 maja 2010)]. (pol.).
  12. ↑ Zobacz hasło Sieciechów [w]: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. X. [dostęp 2010-05-24]. (pol.). s. 490.
  13. ↑ Tadeusz Brzeczkowski, Podatki zwyczajne w Polsce w XV wieku, w: Acta Universitatis Nicolai. Copernici, Historia XVIII — Nauki Humanistyczne”, z. 128, Toruń 1982, s. 58.
  14. ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 305.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sieciechów_(województwo_mazowieckie)&oldid=75176434”