Tryńcza (gmina)

Tryńcza
	gmina wiejska
	; Urząd Gminy w Tryńczy
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przeworski
TERC	1814082
Wójt	Ryszard Jędruch
Powierzchnia	70,56 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 8539
• gęstość	119,8 os./km²
Nr kierunkowy	16
Kod pocztowy	• 37-204 Tryńcza ; • 37-203 Gniewczyna Łańcucka
Tablice rejestracyjne	RPZ
	Adres urzędu:Tryńcza 127,; 37-204 Tryńcza
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	9
Liczba miejscowości	10
	Położenie na mapie Polski Tryńcza
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Tryńcza
	50°09′N 22°33′E/50,158056 22,549722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Tryńcza – gmina wiejska w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Siedziba gminy to Tryńcza.

Według danych z 30 czerwca 2004^[3] gminę zamieszkiwało 8146 osób, gęstość zaludnienia wynosiła 115,4 osób/km².

Gmina stanowi wąski przegub w środkowej części powiatu przeworskiego zespajający jego południowe i północne gminy.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[4] gmina Tryńcza ma obszar 70,56 km², w tym:

użytki rolne: 73%
użytki leśne: 15%

Gmina stanowi 10,1% powierzchni powiatu.

Historia

Właścicielami tych terenów od 1387 roku była Jarosławska linia Tarnowskich herbu Leliwa. Najstarszymi miejscowościami wzmiankowanymi w początkach XV wieku, w pobliżu Przeworska są Gniewczyna i Tryńcza. W 1567 roku w Gorliczynie zmarł Jan Krzysztof Tarnowski ostatni przedstawiciel roku Tarnowskich, a jego żona Zofia ze Sprowy Odrowąż w 1575 roku poślubiła Jana Kostkę. W 1580 roku parafia w Gniewczynie została przekazana Bożogrobcom.

W 1589 roku wzmiankowana jest następna miejscowość Wola Podsańska, której główna zabudowa znajdowała się obok Sanu, a dalej w pojedynczych grupach zabudowań przy pastwiskach i lesie. W 1592 roku Anna Ostrogska poślubiła Aleksandra Ostrogskiego, których córka Zofia Ostrogska w 1613 roku poślubiła Stanisława Lubomirskiego. Po śmierci Zofii Ostrogskiej w 1622 roku, dobra Przeworskie (w tym: Tryńcza, Gniewczyna, Wola Podsańska, Grodzisko) przeszły na własność Lubomirskich.

W XVIII wieku doszło do podziału dóbr przeworskich, z których Lubomirscy wydzielili i sprzedali dobra trynieckie. W 1762 roku właścicielem był Paweł Benoe. W 1817 roku dobra Trynieckie zakupił hr. Wojciech Mier, który zmarł w 1831 roku. W latach 1831–1835 właścicielką była jego żona Karolina Mier; a następnie Feliks Mier. Od 1843 roku właścicielem Tryńczy był Antoni Kellerman^[5]. W 1879 roku właścicielem Tryńczy, Gorzyce II, Ubieszyna i Wólki Małkowej była Domicella Kellerman; a w 1905 roku właścicielem był Józef Banhidy (posiadłość liczyła ogółem 201 hektarów, w tym 166 ha roli i 11 ha lasów)^[6]. W 1908 roku Folwark Tryniecki sprzedano Bronisławowi Nowińskiemu za sumę 100 tys. koron, za które wybudowano murowany kościół pw. Świętego Kazimierza i w 1910 roku powstała parafia w Tryńczy. W 1922 roku folwark objął jego syn Marian Nowiński.

1 sierpnia 1934 roku powstała gmina zbiorowa Tryńcza, w której skład weszły dotychczasowe gminy jednostkowe: Tryńcza, Gniewczyna Łańcucka, Gniewczyna Tryniecka, Jagiełła, Gorzyce, Wólka Małkowa, Wólka Ogryzkowa, Głogowiec i Ubieszyn^[7].

10 września 1934 roku rozporządzeniem wojewody lwowskiego gmina Tryńcza została podzielona na gromady: Tryńcza, Gniewczyna Łańcucka, Gniewczyna Tryniecka, Jagiełła, Gorzyce, Wólka Małkowa, Wólka Ogryzkowa, Głogowiec i Ubieszyn^[8].

W 1954 roku na mocy reformy podziału administracyjnego w miejsce gminy utworzono gromady: Tryńcza, Gniewczyna Łańcucka, Gorzyce^[9].

1 stycznia 1973 roku zniesiono gromady i reaktywaowano gminę Tryńcza, w której skład weszły sołectwa: Głogowiec, Gniewczyna Łańcucka, Gniewczyna Tryniecka, Gorzyce, Jagieła, Tryńcza, Ubieszyn, Wólka Małkowa, Wólka Ogryzkowa^[10].

10 września 2023 roku przez teren gminy Tryńcza przejeżdżali na cmentarz wojenny ofiar hitleryzmu w Jagielle-Niechciałkach: Prezydent RP Andrzej Duda, prefekt watykańskiej Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych kard. Marcello Semeraro, metropolita łódzki kard. abp Grzegorz Ryś oraz naczelny Rabin Polski Michael Schudrich.

Władze gminy

Wójtowie Gminy Tryńcza:^[11]: 1990–2000. Władysław Rachfał.; 2001–2002. Tadeusz Nowak.; 2002– nadal Ryszard Jędruch^[12].

Przewodniczący Rady Gminy Tryńcza:: 1990–1998. Stanisław Wielgos.; 1998–2002. Zygmunt Zielonka.; 2002–2014. Stanisław Konieczny.; 2014–2018. Stanisław Wielgos.; 2018–2024. Zofia Nowak.; 2024– nadal Janusz Niżnik.

Miejscowości w gminie

Sołectwo	Ludność^[1]	Sołtys^[13]	Parafia	Szkoła	Geodezyjny identyfikator obrębu ewidencyjnego
Głogowiec	298	Marta Harapińska	kościół filialny NMP Matki Kościoła	Szkoła zlikwidowana	181408_2.0001
Gniewczyna Łańcucka	2 146	Roman Kozyra	Parafia św. Mateusza	Szkoła podstawowa	181408_2.0002
Gniewczyna Tryniecka	900	Anna Chruściel			181408_2.0003
Gorzyce	1 357	Elżbieta Sobala	Parafia NSPJ	Szkoła Podstawowa	181408_2.0004
Jagiełła	1 152	Grzegorz Drzystek	Parafia św. Jadwigi Królowej	Szkoła podstawowa	181408_2.0005
Tryńcza	1 296	Stanisław Gliniak	Parafia św. Kazimierza	Szkoła podstawowa	181408_2.0006
Ubieszyn	746	Maria Kluczkowska		Szkoła filialna	181408_2.0007
Wólka Małkowa	306	Krystyna Penkal	kościół filialny MB Częstochowskiej	Szkoła zlikwidowana	181408_2.0008
Wólka Ogryzkowa	273	Helena Mazur			181408_2.0009

Demografia

Dane z 31.12.2017 roku^[1]

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	8 459	100	4 221	49,9	4238	50,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	120		59		61

Piramida wieku mieszkańców gminy Tryńcza w 2014 roku^[1].

Warto zobaczyć

Wiata widokowa przy ujściu Wisłoka do Sanu
Strażnica kolejowa „Tryńcza” w Chodaczowie z 1905 r.
Kopiec Jagiełły w Jagielle z 1910

Sąsiednie gminy

Białobrzegi, Grodzisko Dolne, Jarosław, Leżajsk, Przeworsk, Sieniawa

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Gmina Tryńcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Urząd Statystyczny w Rzeszowie
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Karol Wild: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: 1855, s. 224. [dostęp 2017-04-12].
↑ Skorowidz Dóbr Tabularnych w Galicji z W. Ks. Krakowskim. 1905 [dostęp 2017-04-12].
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 549
↑ Rozporządzenie Wojewody lwowskiego z dnia 10 września 1934 o podziale obszaru gmin wiejskich w powiecie przeworskim na gromady Lwowski Dziennik Wojewódzki z dnia 17 września 1934 r., Nr. 19, Poz. 108
↑ Uchwała Nr 31/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu przeworskiego Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41
↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972 r., Nr 16, Poz. 196
↑ Biuletyn informacyjny gminy s. 20
↑ Wójt Ryszard Jędruch najlepszy
↑ Sołectwa w Gminie Tryńcza

Linki zewnętrzne

Raport o stanie Gminy Tryńcza za rok 2023
Archiwalne wydania Biuletynu Echa znad Sanu i Wisłoka (2006–2024)

[pwl-1] Gmina Tryńcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[us-2] Urząd Statystyczny w Rzeszowie

[autonazwa2-3] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa1-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Karol Wild: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: 1855, s. 224. [dostęp 2017-04-12].

[6] Skorowidz Dóbr Tabularnych w Galicji z W. Ks. Krakowskim. 1905 [dostęp 2017-04-12].

[7] Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 549

[8] Rozporządzenie Wojewody lwowskiego z dnia 10 września 1934 o podziale obszaru gmin wiejskich w powiecie przeworskim na gromady Lwowski Dziennik Wojewódzki z dnia 17 września 1934 r., Nr. 19, Poz. 108

[9] Uchwała Nr 31/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu przeworskiego Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41

[10] Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972 r., Nr 16, Poz. 196

[11] Biuletyn informacyjny gminy s. 20

[12] Wójt Ryszard Jędruch najlepszy

[13] Sołectwa w Gminie Tryńcza

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]