śmiertelny (język polski)

edytuj
wymowa:
IPA[ɕmʲjɛrˈtɛlnɨ], AS[śmʹi ̯ertelny], zjawiska fonetyczne: zmięk.i → j  ?/i
znaczenia:

przymiotnik relacyjny

(1.1) taki, który zabija, przynoszący śmierć (realnie lub potencjalnie)
(1.2) taki, który może umrzeć, który kiedyś umrze
(1.3) odnoszący się do śmierci, zapowiadający śmierć, związany z momentem umierania[1]

przymiotnik jakościowy

(2.1) trudny do zniesienia[2]

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(3.1) człowiek jako istota podlegająca śmierci
odmiana:
(1.1-3)
(2.1)
(3.1)
przykłady:
(1.1) Wypadek był śmiertelny: zginęły trzy osoby.
(1.2) Człowiek jest śmiertelny, ale jego dusza nie.
składnia:
kolokacje:
(1.1) śmiertelny cios / atak / strzał / wypadek / … • śmiertelna choroba
(1.3) śmiertelne drgawki / konwulsje • śmiertelna bladość
(2.1) śmiertelny strach • śmiertelna powaga
synonimy:
(1.1) zabójczy, morderczy
(1.3) przedśmiertny
(2.1) straszny
(3.1) śmiertelnik, człowiek
antonimy:
(1.1) bezpieczny
(1.2) nieśmiertelny, wieczny
(3.1) nieśmiertelny, bóg
hiperonimy:
hiponimy:
(1.1) nieuleczalny
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. śmierć ż, śmiertelność ż, śmiertelnik m, śmiertelniczka ż, uśmiercanie n, uśmiercenie n
czas. uśmiercać ndk., uśmiercić dk.
przym. śmiertelniczy
przysł. śmiertelnie
związki frazeologiczne:
śmiertelny wrógśmiertelnie poważny
etymologia:
pol. śmierć
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1.   Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2.   Hasło „śmiertelny” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.