Cyryl Lukaris
| Konstandinos Lukaris Κωνσταντίνος Λούκαρις | |
| Patriarcha | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Patriarcha Aleksandrii | |
| Okres sprawowania |
1601–1620 |
| Patriarcha Konstantynopola | |
| Okres sprawowania |
1612–1638[c] |
| Wyznanie | |
| Kościół |
Patriarchat Konstantynopolitański / Patriarchat Aleksandryjski |
| Wybór patriarchy | |
Cyryl Lukaris (ur. 1572 w Heraklionie, zm. 27 czerwca 1638 na Bosforze) – grecki duchowny prawosławny, teolog, patriarcha Aleksandrii w latach 1601–1620 (jako Cyryl III), patriarcha ekumeniczny Konstantynopola w latach 1612 i 1620–1623, 1623–1633, 1633–1634, 1634–1635, 1637–1638 (jako Cyryl I), rektor Akademii Ostrogskiej[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wysłany został do Polski przez patriarchę Melecjusza Pigasa, aby nie dopuścić do zawarcia unii brzeskiej. W Polsce kontaktował się z rektorem Akademii Wileńskiej i zapoznał się z nauką ewangelicką. Gdy został patriarchą Aleksandrii pisał w liście do papieża Pawła V, że chce z nim pozostawać w jedności, jednocześnie jednak nawiązał kontakty z Kościołem anglikańskim. Później jako patriarcha Konstantynopola nawiązał kontakt z holenderskimi kalwinami i popadł w konflikt z Kościołem katolickim[2]. Wysłał wielu młodych greckich teologów na uniwersytety do Szwajcarii, Anglii i Holandii. Jako patriarcha Konstantynopola kilkakrotnie był deponowany i przywracany na urząd[3]. Cyryla wspierał król angielski Jakub I, więc w dowód wdzięczności w 1624 r. podarował mu Kodeks Aleksandryjski[4].
W 1629 r. wydane zostało w Genewie pod jego imieniem Confessio Fidei Orthodoxae, które zawierało elementy kalwińskiej doktryny i było odległe od doktryny prawosławnej. Dzieło to zostało potępione przez kilka synodów prawosławnych (synod konstantynopolitański w 1638), których kulminacją był synod jerozolimski w 1672 r. potępiający również kalwińską doktrynę[3].
Sułtan Murad IV oskarżył go o buntowanie kozaków i skazał go na śmierć. Wyrok został wykonany dnia 27 czerwca 1638 r. przez janczarów na pokładzie statku w Bosforze[3].
Prokalwińskie sympatie Cyryla są dziś dyskutowane przez niektórych historyków prawosławnych. Twierdzą oni, że sympatie te były wynikiem politycznego wyrachowania, ponieważ miał silną opozycję w swoim Kościele, toczył spór z papieżem i był zwalczany przez sułtana. Nie wiadomo, czy Cyryl był rzeczywistym autorem Confessio, a jeżeli nawet nim był, to wspiera ono jedynie protestantyzm przeciwko doktrynie katolickiej[5].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Antoni Mironowicz, Kultura prawosławna w dawnej Rzeczypospolitej, w: Rzeczpospolita wielu wyznań, materiały z międzynarodowej konferencji Kraków, 18–20 listopada 2002, Kraków 2004, s. 424.
- ↑ Marian Banaszak: Historia Kościoła katolickiego, t. 3, Czasy nowożytne 1517–1758. Warszawa: ATK, 1989, s. 122.
- ↑ a b c Cyril Lucaris, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2010-11-24] (ang.).
- ↑ F. H. A. Scrivener: Six Lectures on the Text of the New Testament and the Ancient Manuscripts. ISBN 978-1409708261.
- ↑ The Myth of the Calvinist Patriarch. [dostęp 2010-11-24]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Lucaris’ Confession of Faith
- The Greek Orthodox Position on the Confession of Cyril Lucaris by George P. Michaelides
- Cyril I Lucaris article from the Ecumenical Patriarchate