Jan Reliszko
| |
 podpułkownik kawalerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 stycznia 1937 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca pułku |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| |
| Odznaczenia | |
         
| |
Jan Reliszko (ur. 24 grudnia 1886 w Łodzi, zm. 30 stycznia 1937 w Warszawie) – podpułkownik kawalerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 24 grudnia 1886 w Łodzi, ówczesnym mieście powiatowym guberni piotrkowskiej, w rodzinie Andrzeja i Katarzyny z domu Hejpel[1][2]. Był starszym bratem Alfreda (ur. 1893), rotmistrza[3][4][5], odznaczonego Krzyżem Walecznych[6][7]. W 1905 ukończył naukę w Szkole Handlowej w Łodzi[1]. W tym samym roku wziął czynny udział w strajku szkolnym[1].
W 1908 wstąpił do Twerskiej Szkoły Junkrów Kawalerii (ros. Тверское кавалерийское юнкерское училище)[1][8]. 6 sierpnia 1910, po ukończeniu szkoły, został mianowany kornetem armijnej kawalerii ze starszeństwem z 6 sierpnia 1909 i wcielony do 13 narwskiego pułku huzarów (ros. 13-й гусарский Нарвский полк) w Siedlcach[8]. Na stopień porucznika został awansowany 10 września 1913 ze starszeństwem z 6 sierpnia 1913[8]. W szeregach narwskich huzarów walczył podczas I wojny światowej. 27 sierpnia 1914 był kontuzjowany pod wsią Prawno[8] (Józefowem nad Wisłą)[1]. Awansował na stopień sztabsrotmistrza[8].
W listopadzie 1917, po rewolucji październikowej, na czele oddziału złożonego z Polaków – żołnierzy rosyjskiej 13 Dywizji Kawalerii wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji[1][9]. Oddział został wcielony do 2 szwadronu 3 pułku ułanów, a on objął jego dowództwo[1][9]. W korpusie generała Dowbora-Muśnickiego służył do czasu jego rozbrojenia[1].
Po powrocie do Polski wstąpił do odtwarzanego 3 pułku ułanów i objął w nim stanowisko zastępcy dowódcy pułku[1]. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej[10]. Od 1 września do 18 października 1920 dowodził kombinowanym pułkiem jazdy[11][1][12][13]. Wyróżnił się 5 września 1920 dowodząc wspomnianym oddziałem w czasie walk z Litwinami[1][12]. 25 lipca 1921 dowódca 3 pułku ułanów, major Cyprian Bystram sporządził wniosek o odznaczenie Orderem Virtuti Militari[1].
Po zakończeniu działań wojennych wrócił stanowisko zastępcy dowódcy 3 pułku ułanów[1]. Od 1 marca 1921 pełnił obowiązki dowódcy 27 pułku ułanów[11][14][15][16][17]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 56. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii)[18][19][20]. Z dniem 1 kwietnia 1926 został przeniesiony służbowo na trzymiesięczny kurs doszkolenia sztabowych oficerów kawalerii w Obozie Szkolnym Kawalerii w Grudziądzu[21]. W maju 1927 został zwolniony ze stanowiska dowódcy pułku i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX[22]. W grudniu tego roku został przydzielony na stanowisko rejonowego inspektora koni w Sandomierzu[23][24]. W listopadzie 1928 został przeniesiony służbowo na stanowisko rejonowego inspektora koni w Grodnie[25]. W marcu następnego roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr III[26]. Z dniem 31 sierpnia 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[27]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Grodno. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr III. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[28].
W grudniu 1931 został zatrudniony w 3 Okręgowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Grodnie na stanowisku okręgowego komendanta Przysposobienia Wojskowego Konnego[1]. Początkowo pracował honorowo, a od stycznia 1933 jako pracownik kontraktowy z pensją 200 zł[1]. W ramach osadnictwa wojskowego otrzymał działkę o powierzchni 14 ha w folwarku Jazowiec, w gminie Snów[1]. Zmarł 30 stycznia 1937 w Warszawie, „po długich i ciężkich cierpieniach”, a 3 lutego 1937 został pochowany na cmentarzu Powązkowskim[29][30]. Później został ekshumowany i 13 maja 1937 pochowany na cmentarzu katolickim w Snowiu[31][32].
Był żonaty, miał troje pasierbów: Tadeusza i Halinę (urodzonych 15 stycznia 1905) oraz Jarosława (ur. 15 kwietnia 1908)[1].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5287[33][34]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie[35][36]
- Złoty Krzyż Zasługi[35]
- Medal Niepodległości – 23 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[37][38][39]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[1]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[1]
- Odznaka pamiątkowa I Korpusu Polskiego w Rosji
- Medal Zwycięstwa[35]
- rosyjskie
- Order Świętego Włodzimierza 4 stopnia z mieczami i kokardą – 4 listopada 1915[8]
- Order Świętej Anny 2 stopnia z mieczami – 5 października 1916[8]
- Order Świętego Stanisława 2 stopnia z mieczami – 8 czerwca 1916[8]
- Order Świętej Anny 3 stopnia z mieczami i kokardą – 5 stycznia 1915[8]
- Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą – 17 listopada 1915[8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Reliszko Jan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.42-3331 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 338, 1027.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ a b c d e f g h i j Релишко Ян Андреевич. Офицеры русской императорской армии. [dostęp 2024-10-16]. (ros.).
- ↑ a b Dobrzyński 1929 ↓, s. 6.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 28 lipca 1920, s. 645.
- ↑ a b Dowódcy pułku 2013 ↓, s. 73.
- ↑ a b Dobrzyński 1929 ↓, s. 39.
- ↑ Nowiński 1929 ↓, s. 40.
- ↑ Rostworowski 1930 ↓, s. 28, 30.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 268.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 653.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 582.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 155.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 676.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 598.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 12 kwietnia 1926, s. 113.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927, s. 143.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927, s. 367.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 327, 337.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 368.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 86.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 217.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 336, 892.
- ↑ Nekrolog. „Kurjer Warszawski”. 33, s. 14, 1937-02-02. Warszawa.
- ↑ Nekrolog. „Polska Zbrojna”. 33, s. 4, 1937-02-02. Warszawa.
- ↑ Podziękowanie matki, żony i rodziny. „Polska Zbrojna”. 142, s. 4, 1937-05-24. Warszawa..
- ↑ Bartłomiej Gutowski, Dawid Mendrek: Cmentarz w Snowie. Instytut Polonika. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 419.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ a b c Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 327.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-15].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Andrzej Dereń: Lista kawalerzystów i artylerzystów konnych odznaczonych Orderem Wojennym „Virtuti Militari”. W: Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
- Bohdan Dobrzyński: Zarys historji wojennej 3-go pułku ułanów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Dowódcy pułku. W: 27 Pułk Ułanów im. Króla Stefana Batorego. Krzysztof Mijakowski (red.) Paweł Rozdżestwieński (red.). Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7769-357-5.
- Tadeusz Nowiński: Zarys historji wojennej 5-go pułku ułanów zasławskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Stanisław Rostworowski: Zarys historji wojennej 27-go pułku ułanów (b. 203-go Ochotniczego Pułku Ułanów). Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Dowódcy 27 Pułku Ułanów
- Ludzie urodzeni w Łodzi
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni odznaką pamiątkową I Korpusu Polskiego w Rosji
- Osadnicy wojskowi II Rzeczypospolitej
- Podpułkownicy kawalerii II Rzeczypospolitej
- Polacy odznaczeni Medalem Zwycięstwa
- Polacy odznaczeni Orderem Świętej Anny
- Polacy odznaczeni Orderem Świętego Stanisława (Imperium Rosyjskie)
- Polacy odznaczeni Orderem Świętego Włodzimierza
- Uczestnicy strajków szkolnych w Królestwie Kongresowym (1905–1908)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1886
- Zastępcy dowódcy 3 Pułku Ułanów Śląskich
- Zmarli w 1937