Vavro Šrobár
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Współprzewodniczący Słowackiej Rady Narodowej | |
| Okres |
od sierpnia 1944 |
| Minister administracji Słowacji | |
| Okres |
od 1918 |
| Poprzednik |
urząd utworzony |
| Następca | |
Vavro Šrobár (ur. 9 sierpnia 1867 w Liskovej, zm. 6 grudnia 1950 w Ołomuńcu) – słowacki lekarz i polityk.
Życiorys
Początkowo nauki pobierał w gimnazjum w Lewoczy, za wyznawanie poglądów panslawistycznych został jednak wyrzucony ze szkół na Węgrzech i ostatecznie ukończył gimnazjum na Morawach, a następnie studia medyczne na Uniwersytecie Karola. Od 1899 roku pracował jako lekarz w Rużomberku[1].
Podczas studiów stał się wielkim zwolennikiem polityki Tomáša Masaryka i próbował przekonać do niej środowiska słowackie[1]. W latach 90. XIX wieku stał się jednym z najbardziej znanych przedstawicieli młodej inteligencji słowackiej, pozostającej w opozycji do Słowackiej Partii Narodowej[1]. Był jednym z założycieli Słowackiej Partii Ludowej oraz jednym z pionierów agraryzmu i zaangażowania politycznego chłopów na Słowacji[1]. Po 1906 roku popadł w konflikt z Andrejem Hlinką, później zostali jednak wspólnie osadzeni w więzieniu w Segedynie, gdzie spierali się na temat swoich poglądów[2]
Był zwolennikiem współpracy czesko–słowackiej, podczas I wojny światowej angażował się w negocjacje z czeskimi politykami (współpracował także z czeską organizacją Maffia)[2] i promował ideę powstania Czechosłowacji[1]. 1 maja 1918 roku wygłosił w Liptowskim Mikułaszu przemówienie, w którym nawoływał do utworzenia wspólnego państwa Czechów i Słowaków, było to pierwsze oficjalne słowackie wystąpienie na ten temat[1]. W sierpniu 1918 roku został na dwa miesiące internowany przez Węgrów[1]. 28 października 1918 roku przybył do Pragi, gdzie uczestniczył w posiedzeniach Czechosłowackiej Rady Narodowej i w imieniu Słowaków podpisał deklarację o utworzeniu państwa czechosłowackiego[1].
Po utworzeniu Czechosłowacji został mianowany ministrem–administratorem na Słowacji, gdzie początkowo posiadał praktycznie nieograniczone uprawnienia, przez co czasem nazywano go „dyktatorem”[2]. W 1920 roku został zastąpiony na tym stanowisku przez socjaldemokratę Ivana Dérera[2]. Następnie krótko pełnił funkcję ministra zdrowia. Przez kilka kadencji pełnił funkcję posła, a później senatora w Zgromadzeniu Narodowym[2]. Pracował także jako wykładowca na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie[2]. Na początku lat 30. XX wieku popadł w kłopoty finansowe i zajął się handlem dziełami sztuki, eksperci często podważali jednak autentyczność oferowanych przez niego obrazów[2]. Dzięki pomocy osób z otoczenia czechosłowackiego prezydenta (m.in. Přemysla Šámala) udało mu się sprzedać obrazy czechosłowackim przemysłowcom i spłacić długi[2].
W drugiej połowie lat 30. XX wieku wycofał się z polityki[2]. Krytykował powstanie Republiki Słowackiej pod przywództwem ks. Jozefa Tiso[2]. Po wybuchu słowackiego powstania narodowego został jednym z dwóch współprzewodniczących Słowackiej Rady Narodowej, po stłumieniu powstania przedostał się do ZSRR[2]. W grudniu 1944 roku został zaocznie skazany na karę dożywotniego więzienia przez sąd w Bratysławie, wkrótce potem karę zmieniono jednak na karę śmierci[2].
Po wyzwoleniu Czechosłowacji objął stanowisko ministra finansów, został także przewodniczącym Partii Wolności[2]. Po zamachu stanu w 1948 roku objął stanowisko ministra ds. unifikacji praw, nie miał jednak praktycznie żadnego wpływu na politykę rządu[2]. Zmarł w 1950 roku w Ołomuńcu[2].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h KDO BYL KDO v našich dějinách do roku 1918 [online], web.archive.org, 1 kwietnia 2016 [dostęp 2022-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-01].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Dušan Mikušovič, Vavro Šrobár: Prvý slovenský diktátor, ktorý pri obrane Bratislavy neváhal brať rukojemníkov [online], Denník N, 10 sierpnia 2017 [dostęp 2022-02-11] (słow.).