Przejdź do zawartości

Błonkoskrzydłe Polski

Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Liczba gatunków błonkoskrzydłych (błonkówek) występujących w Polsce szacowana jest na około 10 tysięcy gatunków[1]. Do 2004 roku zarejestrowano blisko 6000 gatunków[2], jednak ta liczba może być znacznie większa.

(Lista nie jest kompletna)

Rośliniarki (Symphyta)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 18 gatunków[3], w tym[4][5]:

Szarżnikowate (Megalodontesidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 4[9]-5 gatunków[5][7], oraz 2 wątpliwe[7]:

Niesnujowate (Pamphiliidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce około 40 gatunków[9], w tym[9]:

W Polsce 21 gatunków[13], w tym[4]:

Wietlicznikowate (Blasticotomidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce jeden gatunek[13]:

W Polsce 29 gatunków[13], w tym[4]:

W Polsce 19 gatunków[13], w tym[4]:

Wnikowate (Orussidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce jeden gatunek[13][4]:

Pilarzowate (Tenthredinidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 484 gatunki[13], w tym[19][4]:

(...)

W Polsce 14 gatunków[26][27]:

W Polsce 3 gatunki[9][30]:

Trzonkówki: owadziarki (Apocrita: Terebrantia)

[edytuj | edytuj kod]

Przydankowate (Trigonalyidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce tylko 1 gatunek[13]:

W Polsce około 120 gatunków[31], w tym:

Tybelakowate (Proctotrupidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 27 gatunków[13], w tym:

Oścowate (Aphelinidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 47 gatunków[3], w tym:

W Polsce 9 gatunków[3], w tym:

W Polsce 5 gatunków[3], w tym:

Ścieskowate (Eucharitidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce tylko jeden gatunek[39]:

W Polsce 13 gatunków[3], w tym:

Osarkowate (Leucospidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce tylko jeden gatunek[43][44]:

W Polsce 282 gatunki[3], w tym:

W Polsce 73 gatunki[47], w tym:

Piersianowate (Perilampidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 13 gatunków[3], w tym:

Suskowate (Encyrtidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 132 gatunki[13], w tym:

W Polsce 3 gatunki[13], w tym:

Przypuszcza się, że w Polsce występuje około 70 gatunków. Dotychczas stwierdzono 12[52]:

Przypuszcza się, że w Polsce występuje około 45 gatunków. Dotychczas stwierdzono 5[52]:

W Polsce 12 gatunków[13], w tym:

Siercinkowate (Pteromalidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 266 gatunków[3], w tym[10]:

W Polsce 77 gatunków[3], w tym:

W Polsce 7 gatunków[3], w tym:

W Polsce stwierdzono co najmniej 139 gatunków[57], w tym:

W Polsce 66 gatunków[13], w tym:

Kruszynkowate (Trichogrammatidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 39 gatunków[13], w tym:

W Polsce 112[62] lub 113[3] gatunków, w tym:

W Polsce 3 gatunki[65]:

W Polsce ok. 2040 gatunków[66], w tym:

W Polsce ok. 3200 gatunków, w tym[67]:

W Polsce stwierdzono 2 gatunki[13], w tym:

W Polsce 5 gatunków[70]:

Zadziorkowate (Gasteruptiidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 11 gatunków[13], w tym[16]:

Trzonkówki: żądłówki (Apocrita: Aculeata)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce m.in.:

W Polsce m.in.[66][71]:

W Polsce m.in.:

W Polsce m.in.:

W Polsce m.in.:

W Polsce 70 gatunków[13], w tym[73]:

W Poslce tylko jeden gatunek[77]:

W Polsce 42 gatunków w dwóch rodzajach[78]:

W Polsce 93 gatunki[13], w tym[79]:

W Polsce 103 gatunki[81],[82]:

W Poslce 6 gatunków[13], w tym:

W Polsce 4 gatunki[13], w tym:

W Polsce 12 gatunków[13][84][85], w tym:

Miesierkowate (Megachilidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 92 gatunki[88]:

W Polsce ok. 130 gatunków a w tym:

trzmielce:

-

Psithyrus (trzmielec, brzmik) – podrodzaj taksonomicznie zaliczany do rodzaju Bombus (trzmiel)

Żronkowate (Mutillidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 7 gatunków[13], w tym:

W Polsce 90 gatunków[94] :

W Polsce 2 gatunki[13]:

Osowate (Vespidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 13 gatunków os właściwych oraz prawie 50 gatunków kopułek[2], w tym[95]:

Mrówkowate (Formicidae)

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce 103 gatunki[97], w tym[98]:

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Gatunek południowoeuropejski – z Polski wykazany z okolic Rogowa – prawdopodobnie omyłkowo.
  2. N. abdominalis i N. luteus zostały w publikacji Listona (1995) zaznaczone jako taksony nieważne (invalid) i wymagają potwierdzenia.
  3. Zawleczony do Polski. Głowacki (1956) podaje tylko jedno stwierdzenie – pod koniec XIX w.
  4. Zawleczony do Polski. Głowacki (1956) podaje tylko jedno stwierdzenie – pod koniec XIX w.
  5. Olszewski i in. (2013) podają, że prawdopodobnie zawleczony do Europy w 1979 z Azji.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ewa Skibińska: Hymenoptera błonkoskrzydłe. W: Czerwona lista zwierząt. 2002, s. 45.
  2. a b Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay Bogdan Wiśniowski. Dodatki do fauny błonkówek (Insecta, Hymenoptera) Ojcowskiego Parku Narodowego. „Prądnik. Prace i materiały Muzeum im. prof. Władysława Szafera”. 17, s. 131–148, 2007. 
  4. a b c d e f g Andrew D. Liston: Compendium of European Sawflies. List of species, modern nomenclature, distribution, foodplants, identification literature. Gottfrieding, Germany: Chalastos Forestry, 1995. [dostęp 2015-01-28]. (ang.).
  5. a b c d Wiesław Piotrowski, Henryk Szołtys. Rośliniarki (Hymenoptera: Syrnphyta) w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Część 1: rodziny Xyeloidae, Pamphiliidae, Megalontesidae, Xiphydriidae, Siricidae, Cephidae, Orussidae. „Acta entomologica sitesia”. 14–15, s. 45–54, 2007. ISSN 1230-7777. (pol.). 
  6. a b c d e f Electronic World Catalog of Symphyta. [w:] www.sdei.de [on-line]. [dostęp 2023-02-15].
  7. a b c d e f g h i j Hymenoptera. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-01-02].
  8. ździeblarz pszeniczny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-02-12].
  9. a b c d Wiesław Piotrowski, Robert Rozwałka, Danuta Sołtyk. Dane o występowaniu przedstawicieli rodzin okrzeczowatych Xyelidae, niesnujowatych Pamphiliidae i szarżnikowatych Megalodontesidae (Hymenoptera: Symphyta) w Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 25 (2), s. 89–96, 2006. Polskie Towarzystwo Entomologiczne. ISSN 0138-0737. (pol.). 
  10. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk Andrzej Szujecki: Entomologia leśna. T. I. Wydawnictwo SGGW, 1998, s. 343–389. ISBN 83-00-02893-5.
  11. a b c d e f g h i j k Pamphiliidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-22].
  12. a b c d e f g h i j k l m n o Gabriel S. Łabanowski, Grażyna Soika. Błonkówki (Hymenoptera) na plantacjach róż (Rosa canina i Rosa rugosa) uprawianych metodą ekologicznąĄ. „Episteme”. 3 (20), s. 75–88, 2013. ISSN 1895-4421. 
  13. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Józef Banaszak, Wiesława Czechowska, Wojciech Czechowski, Henryk Grabarczyk, Janusz Sawoniewicz, Bogdan Wiśniowski. Zagrożenia i perspektywy ochrony owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera). „Wiadomości Entomologiczne”. 18 (Suppl. 2), s. 177–211, 2000. 
  14. a b c d e Argidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-22].
  15. Blasticotoma filiceti. Data dostępu: 2015-02-17.
  16. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx dy dz ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en eo ep eq er es et eu ev ew ex ey ez fa fb fc fd fe ff fg fh fi fj fk fl fm fn fo fp fq fr fs ft fu fv fw fx fy fz ga gb gc gd ge gf gg gh gi gj Bogdan Wiśniowski. Katalog błonkówek (Insecta, Hymenoptera) Ojcowskiego Parku Narodowego. „Prądnik. Prace i materiały Muzeum im. prof. Władysława Szafera”. 26, s. 95–146, 2016. 
  17. a b Cimbicidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-22].
  18. borecznikowate, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-02-12].
  19. Jacek Wendzonka. Pilarzowate (Hymenoptera; Tenthredinidae) Gorczańskiego Parku Narodowego. Badania wstępne. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 1, s. 165–169, 2006. [dostęp 2015-01-29]. 
  20. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx Tenthredinidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-09-11].
  21. Marek Mrówczyński (red.) Rzepak – Atlas szkodników. Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu.
  22. Berim M.N. Athalia rosae L. – Turnip Sawfly. agroatlas.ru. Data dostępu: 2015-02-11.
  23. Karel Beneš. Additions to the Czech list of Euura Newman, 1837 (Hymenoptera, Tenthredinidae). „Acta Musei Moraviae, Scientiae biologicae”. 99(1), s. 69–75, 2014. Brno. ISSN 1211-8788. (ang.). 
  24. Piłecznice. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-12)].. Encyklopedia WIEM. Data dostępu: 2015-02-11.
  25. a b Władysław Strojny, 1981, Nasze zwierzęta, Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, ISBN 83-09-00045-6.
  26. Janusz Głowacki, Bohdan Pisarski: Klucze do oznaczania owadów Polski. T. XXIV: Błonkówki – Hymenoptera. Cz. zeszyt 2-3: Trzpiennikowate – Siricidae. Oryssidae. Warszawa: PWN, 1956.
  27. Wiesław Piotrowski. Trzpiennikowate (Hymenoptera, Siricidae) w lasach południowej części Polesia Lubelskiego. „Wiadomości Entomologiczne”. 13 (3), 1994. [dostęp 2015-01-27]. 
  28. a b Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Małgorzata i Henryk Grabarczykowie (tłum.). Warszawa: Multico, 2000, s. 216. ISBN 83-7073-132-5.
  29. Dominik J., Starzyk J.R. 2004. Owady uszkadzające drewno. PWRiL.
  30. Matti Viitasaari: Sawflies (Hymenoptera, Symphyta). I -A review of the suborder, the Western Palaearctic taxa of Xyeloidea and Pamphilioidea. Helsinki: Tremex Press Ltd, 2002. ISBN 952-5274-01-2. [dostęp 2015-01-27]. (ang.).
  31. Marek Borowiec. Two species of myrmecophilous Diapriidae (Hymenoptera) new to Poland. „Wiadomości Entomologiczne”. 32 (1), s. 42–48, 2013. [dostęp 2015-02-17]. 
  32. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Diapriidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-23].
  33. Exallonyx ater. Fauna Europea. Data dostępu: 2015-02-17.
  34. Exallonyx ligatus. Fauna Europea. Data dostępu: 2015-02-17.
  35. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Aphelinidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-23].
  36. a b c d e f g h i j k l m n o p Tadeusz Barczak, Janina Bennewicz, Grzegorz Kaczorowski, Amelia Dębek-Jankowska. Pasożytnicze błonkówki (Hymenoptera: Parasitica) stowarzyszone z mszycami – Aphidodea (Homoptera) w zaroślach śródpolnych. „Wiadomości Entomologiczne”. 18 (1), s. 33–39, 1999. 
  37. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av Henryk Szczepański. Wyniki hodowli i połowu bleskotek (Chalcidoidea) na terenie Warszawy i bliższych okolic. „Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie, Leśnictwo”. 3, s. 105–116, 1959. 
  38. Chalcididae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-24].
  39. Przemysław Szafrański. Eucharitidae (Hymenoptera), a chalcid wasp family new to the fauna of Poland. „Polskie Pismo Entomologiczne”. 80, s. 547–554, 2011. Gdynia. DOI: 10.2478/v10200-011-0043-y. 
  40. Bogdan WIŚNIOWSKI, Marek MIŁKOWSKI. Calosota agrili NIKOLSKAYA – nowy dla Polski gatunek bleskotki (Hymenoptera: Eupelmidae) wyhodowany z Agrilus salicis FRIVALDSZKI (Coleoptera: Buprestidae). „Wiadomości Entomologiczne”. 24 (4), s. 250–251, 2005. Poznań. ISSN 0138-0737. 
  41. a b c d Eupelmidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-24].
  42. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Małgorzata Skrzypczyńska. Przegląd owadów znalezionych w szyszkach modrzewi: europejskiego – Larix decidua Mill. i polskiego – Larix polonica Rac. w Polsce. „Polskie Pismo Entomologiczne”. 48, s. 543–563, 1978. 
  43. Dawid MARCZAK, Danuta PEPŁOWSKA-MARCZAK, Bogdan WIŚNIOWSKI, Tomasz HUFLEJT: New Polish localities of two rare wasp species (Hymenoptera): Leucospis dorsigera Fabricius, 1775 (Chalcidoidea: Leucospidae) and Scolia hirta Schrank, 1781 (Vespoidea: Scoliidae). FRAGMENTA FAUNISTICA 55 (1): 25–30, 2012.
  44. Leszek Kośny, Waldemar Żyła: Nowe stanowiska Leucospis dorsigera Fabricius, 1775 (Hymenoptera: Leucospidae) w Polsce. Acta ent. siles. 19, 2011. Bytom.
  45. a b c d e f g h i j k l m n o p Eulophidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-21].
  46. a b M. Skrzypczyńska. O parazytoidach (Hymenoptera: Eulophidae) wyhodowanych z wyrośli i min na liściach grabu Carpinus betulus L.. „Wiadomości Entomologiczne”. 18 (1), s. 54, 1999. 
  47. a b c d Paweł Jałoszyński. [https://katalogi.bn.org.pl/discovery/fulldisplay/alma991052531775005066/48OMNIS_NLOP:48OMNIS_NLOP Trzy gatunki Eurytomidae (Hymenoptera: Chalcidoidea) nowe dla Polski]. „Acta Entomologica Silesiana”. 26, s. 1-5, 2018. 
  48. Małgorzata Skrzypczyńska. Eurytoma bouceki n. sp. (Hymenoptera, Eurytomidae), its stages of development, biology and economic importance. „Zeitschrift für Angewandte Entomologie”. 79 (1–4), s. 204–213, 1975. DOI: 10.1111/j.1439-0418.1975.tb02334.x. 
  49. Paweł Jałoszyński. Pierwsze stwierdzenie Systole hofferi (KALINA, 1969) (Hymenoptera: Chalcidoidea: Eurytomidae) w Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 34 (4), s. 54–56, 2015. 
  50. a b Elżbieta Podsiadło. Z badań nad biologią gwizdosza – Asterodiapsis variolosa (Ratzeburg) (Homoptera, Asterolecaniidae) i jego pasożytów (Hymenoptera, Encyrtidae) w Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 10 (3), 1991. 
  51. Signiphoridae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. Museum fur Naturkunde Berlin. [dostęp 2020-06-21].
  52. a b Maciej Krzyżyński, Werner Ulrich. Ceraphronidae and Megaspilidae (Hymenoptera: Ceraphronoidea) of Poland: current state of knowledge with corrections to the Polish checklist. „Polskie Pismo Entomologiczne”. 84, s. 191–200, 2015. DOI: 10.1515/pjen-2015-0016. 
  53. Peter Neerup Buhl, Paweł Jałoszyński. Aphanogmus terminalis (F ÖRSTER), a rare ceraphronid wasp discovered in Western Poland (Hymenoptera: Ceraphronoidea: Ceraphronidae). „Wiadomości Entomologiczne”. 35 (2), s. 106–108, 2016. 
  54. a b c d e Eugeniusz Kierych. Aspiceratidae (Hym., Cyniopoidea) Polski wraz z opisem nowego gatunku. „Fragmenta Faunistica”. 29 (7), 1985. Polska Akademia Nauk. Instytut Zoologii. 
  55. J. Bąk: The occurrence of Megastigmus pictus (Förster) (Hymenoptera: Torymidae) and Resseliella skuhravyorum Skrzypcz. (Diptera: Cecidomyiidae) in the Chełmowa Góra forest reserve of the Świętokrzyski National Park (Poland). JOURNAL OF FOREST SCIENCE, 52, 2006 (6): 249–254.
  56. Małgorzata Skrzypczyńska. Megastigmus suspectus Borries, 1895 (Hymenoptera, Torymidae), its morphology, biology and economic significance. „Journal of Applied Entomology”. 85 (1–4), s. 204–215, January/December 1978. DOI: 10.1111/j.1439-0418.1978.tb04031.x. 
  57. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Peter Neerup Buhl, Paweł Jałoszyński. Fifteen species of Platygastrinae (Hymenoptera: Platygastridae) new to the fauna of Poland. „Acta entomologica silesiana”. 27, 2019. ISSN 1230-7777. 
  58. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Peter Neerup Buhl, Paweł Jałoszyński. Twenty five species of Platygastrinae (Hymenoptera: Platygastridae) new to the fauna of Poland. „Acta entomologica silesiana”. 25, 2017. ISSN 1230-7777. 
  59. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Peter Neerup Buhl, Paweł Jałoszyński. Twenty three species of Platygastrinae (Hymenoptera: Platygastridae) new to the fauna of Poland. „Acta entomologica silesiana”. 26, s. 1–7, 2018. ISSN 1230-7777. 
  60. Helena Birova: Male genitalia and sexual index in Trochogramma cephalciae (Hymenoptera: Trichogrammatidae). Acta Entomol. Bohemoslov., 88: 245-252, 1991.
  61. J. Michalski, S. Seniczak: Trichogramma semblidis [Chalcidoidea: Trichogrammatidae] as a parasite of the bark beetle eggs (Coleoptera: Scolytidae). Entomophaga, Volume 19, Issue 3, pp 237-242, 1974.
  62. Izabela Kot, Katarzyna Kmieć. GALLS INDUCED BY INSECTS ON OAKS AND ELMS IN THE LUBLIN REGION, POLAND. „ELECTRONIC JOURNAL OF POLISH AGRICULTURAL UNIVERSITIES”. 16 (3), 2013. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. ISSN 1505-0297. 
  63. Tadeusz Kusiak. Nowe stanowiska galasówki żołędziówki Andricus quercus calicis (Burgsd.) w Sudetach Zachodnich. Przyroda Sudetów Zachodnich. – T. 2, (1999), s. 57–58.
  64. galasówka dębianka, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-02-12].
  65. Kierych, Eugeniusz: Ibaliidae (Hymenoptera, Cynipoidea) of Poland. Annales Zoologici ; t. 30, nr 11, 349-359. PWN, Warszawa, 1973.
  66. a b Józef Banaszak: Rząd: błonkówki – Hymenoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
  67. Tadeusz Kaźmierczak. Checklist of Ichneumonidae (Hymenoptera) of Poland. „Electronic Journal of Polixh Agricultural Universities, Forestry”. 7 (2), 2004. 
  68. a b c A.I. Khalaim, S.M. Blank. REVIEW OF THE EUROPEAN SPECIES OF THE GENUS GELANES HORSTMANN (HYMENOPTERA: ICHNEUMONIDAE: TERSILOCHINAE), PARASITOIDS OF XYELID SAWFLIES (HYMENOPTERA: XYELIDAE). „Proceedings of the Zoological Institute RAS”. 315 (2), s. 154–166, 2011. [dostęp 2015-01-27]. 
  69. Zoltán Vas, Krisztián Bakardzsiev. Hybrizontinae of Hungary (Hymenoptera: Ichneumonidae). „Folia Entomologica Hungarica”. 80, s. 276, 2019. DOI: 10.17112/FoliaEntHung.2019.80.273. (ang.). 
  70. Tomasz Huflejt, Bogdan Wiśniowski. Materiały do znajomości krajowej fauny błonkówek z rodziny pokosowatych (Hymenoptera, Aulacidae). „Nowy Pam. Fizjogr.”. 7 (1–2), s. 25–34, 2012. 
  71. a b c d e f g h i j Piotr OLSZEWSKI, Bogdan WIŚNIOWSKI, Tadeusz PAWLIKOWSKI, Krzysztof SZPILA. Nowe dane o niektórych rzadkich żądłówkach w Polsce (Hymenoptera: Aculeata). „Wiadomości Entomologiczne”. 32 (2), s. 127–138, 2013. Poznań. ISSN 0138-0737. 
  72. a b Petr BOGUSCH (et al.). FAUNISTIC RECORDS FROM THE CZECH REPUBLIC – 310. Hymenoptera: Apocrita. „Klapalekiana”. 47, s. 91–99, 2011. ISSN 1210-6100. 
  73. Jan Noskiewicz, Wojciech Puławski: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 55–56. Złotolitki – Chrysididae, Cleptidae. Polski Związek Entomologiczny, PWN, 1956.
  74. Jacek WENDZONKA, Tomasz KLEJDYSZ. Złotolitka Chrysis immaculata BUYSSON, 1898 (Hymenoptera: Chrysididae) – gatunek nowy w faunie Polski. „Wiadomości entomologiczne”. 31 (3), s. 171–173, 2012. Poznań: Muzeum i Instytut Zoologii PAN. 
  75. Bogdan Jaroszewicz. Parnopes grandior (Pallas, 1771) (Hymenoptera: Chrysididae) in Poland and its status in adjacent countries. „Fragmenta Faunistica”. 50 (1), s. 19–25, 2007. Muzeum i Instytut Zoologii PAN. 
  76. Bogdan Wiśniowski, Katarzyna Szczepko. Pseudomalus triangulifer (ABEILLE DE PERRIN, 1877) nowy dla Polski gatunek złotolitki (Hymenoptera: Chrysididae). „Wiadomości Entomologiczne”. 28 (4), s. 231–236, 2009. 
  77. Huflejt T. Pierwsze stanowisko Embolemus ruddii Westw., przedstawiciela nowej dla Polski rodziny Embolemidae (Hymenoptera). „Nowy Pamiętnik Fizjograficzny”. 3 (1–2), s. 95–99, 2004. 
  78. TADEUSZ PAWLIKOWSKI i WALDEMAR CELARY, KLUCZE DO OZNACZANIA OWADÓW POLSKI Część XXIV: Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 68a: Pszczołowate – Apidae – Colletinae, t. 57 (1), Toruń: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2003, s. 1–65 [dostęp 2015-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2005-01-18].
  79. Mirosława Dylewska: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 68d. Pszczołowate – Apidae. Podrodzina: Andreninae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2000.
  80. Józef Banaszak, Ewelina Motyka, Katarzyna Szczepko. Andrena Florivaga Eversmann, 1852 (Hymenoptera: Apoidea: Andrenidae) – A New Bee Species of the Genus Andrena in Poland. „Journal of Apicultural Science”. 57 (1), s. 45–50, 2013. 
  81. Flaga, Stanislaw, 1998: Bees in Poland. Biuletyn Informacyjny Instytut Zootechniki. 36(2): 47-58. Data dostępu: 2015-02-13.
  82. Yury A. Pesenko, Józef Banaszak, Tomasz Cierzniak: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 68b. Pszczołowate – Apidae. Podrodzina: smuklikowate – Halictinae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2002.
  83. Jacek Wendzonka; Dariusz Ogrodnik; Magdalena Ewelina Ciołek; Katarzyna Rosiak-Stepa. Smuklik szerokopasy Halictus scabiosae (Rossi, 1790) (Hymenoptera: Anthophila, Halictidae) – gatunek nowy w faunie Polski. „Acta entomologica silesiana”. 30. DOI: http://doi.org/10.5281/zenodo.6880476. 
  84. Józef Banaszak. A checklist of the bee species (Hymenoptera, Apoidea ) of Poland, with remarks on their taxonomy and zoogeography: revised version. „Fragmenta Faunistica”. 43 (14), s. 135-193, 2000.
  85. a b J. W. Wendzonka et al., Dasypoda morawitzi Radchenko 2016 (Hymenoptera, Anthophila) a new species in the Polish fauna, Ampulex: Journal for Hymenoptera Aculeata Research, vol. 11, pp. 5–8, 2020.
  86. a b Justyna Kierat, Obrostka ciemnonoga Dasypoda argentata Panzer, 1809 w Warszawie, „Przegląd Przyrodniczy” XXXIII, 3, s. 98-101, 2022
  87. Melitta melanura (Nylander, 1852) in GBIF Secretariat (2023). GBIF Backbone Taxonomy. Checklist dataset https://doi.org/10.15468/39omei accessed via GBIF.org on 2024-09-05.
  88. Józef Banaszak, Ludmiła Romasenko, Tomasz Cierzniak: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 68f. Pszczołowate – Apidae. Podrodzina: Megachiliinae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2001.
  89. Subgenus Helicosmia. [w:] Palaearctic Osmiine Bees [on-line]. [dostęp 2014-09-30]. (ang.).
  90. Subgenus Tergosmia. [w:] Palaearctic Osmiine Bees [on-line]. [dostęp 2014-09-30]. (ang.).
  91. Porobnica włochatka (Anthophora plumipes Pall.). BioDar – Gospodarstwo kulturowe Dr inż. Stanisław Flaga. Data dostępu: 2015-02-16.
  92. żronkowate. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-12)].. Encyklopedia WIEM. Data dostępu: 2015-02-11.
  93. a b c A.S. Lelej, List of Palaearctic Mutillidae (Hymenoptera) based on: Catalogue of the Mutillidae (Hymenoptera) of the Palaearctic region [online], 2002.
  94. nastecznikowate, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-02-13].
  95. Wojciech Puławski: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXIV Błonkówki – Hymenoptera, zeszyt 64-65 Osowate – Vespidae, Masaridae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
  96. a b c d e Bogdan Wiśniowski, Krzysztof Werstak. Materiały do poznania nastecznikowatych i osowatych (Hymenoptera: Aculeata: Pompilidae, Vepidae) Magurskiego Parku Narodowego. „ROCZNIKI BIESZCZADZKIE”. 17, s. 339–355, 2009. 
  97. Wojciech Czechowski, Alexander Radchenko, Wiesława Czechowska, Kari Vepsäläinen: The ants of Poland with reference to the myrmecofauna of Europe. Warszawa: Natura optima dux Foundation, 2012. ISBN 978-83-930773-4-2.
  98. Radchenko A, Czechowska W, Czechowski W: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXIV Błonkówki – Hymenoptera Zeszyt 63 Mrówki – Formicidae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2004, s. 9.