Beskid Niski zbudowany jest ze skał osadowych zwanych fliszem karpackim. Są to najczęściej naprzemiennie ułożone ławice zlepieńców, piaskowców i łupkówilastych. Gdy 28 mln lat temu warstwy fliszu zostały sfałdowane, powstały trzy tzw. płaszczowiny, które nasunęły się na siebie. Najniższa jest płaszczowina śląska, środkowa – dukielska, a najwyższa – magurska. Wychodnie piaskowców magurskich często mają postać fantastycznych form skalnych. Najbardziej znane są Kornuty na Magurze Wątkowskiej (w 1953 roku założono tutaj rezerwat przyrody celem ochrony wychodni skalnych) i Diabli Kamień koło Folusza. Występuje też wiele jaskiń. Największe ich skupiska to Kilanowska Góra k. Lipowicy (około 70 jaskiń – najdłuższą z nich jest Jaskinia Słowiańska-Drwali o długości korytarzy 601 m i głębokości blisko 24 m) oraz Cergowa (11 jaskiń). Znana jest Jaskinia Mroczna w Kornutach, której łączna długość korytarzy sięga prawie 200 m, a głębokość 15,5 metrów. Według stanu z 2004 r. w Beskidzie Niskim znanych było 188 jaskiń i schronisk podskalnych o łącznej długości korytarzy 2720 m. Natomiast według stanu na 8 czerwca 2010 r. było to już 238 takich obiektów.
Warto też zwiedzić Grzywacką Górę, na której znajduje się krzyż z widokowym tarasem.
Klimat w Beskidzie Niskim ma charakter przejściowy między klimatem atlantyckim i kontynentalnym. Wiosną, zimą i jesienią wieją tu ciepłe i suche wiatry południowe, tzw. dukielskie lub rymanowskie, które powodują częste zmiany pogody. Średnia temperatura roczna wynosi 4-8 °C. Największe opady deszczu występują w czerwcu i lipcu.
W Beskidzie Niskim występują tylko dwa piętra roślinne: pogórza (do 550 m n.p.m.) i regiel dolny. Piętro pogórza tworzą pozostałości pierwotnych lasów dębowo – grabowych, olszy i zarośla wikliny w dolinach rzek, natomiast regiel dolny to lasy jodłowe, bukowe i sosnowe. Lasy zajmują blisko 70% powierzchni Beskidu Niskiego. Szczególnie liczne są drzewostany bukowe, a świerk jest niemal nieobecny.
Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja MagurskaMagurski Park Narodowy (19 439 ha) – powstał w 1995 roku wraz z otuliną o pow. 22 697 ha. Ponad 90% jego powierzchni zajmują lasy, głównie zbiorowiska buczyny karpackiej i rzadkie w polskich Karpatach lasy jaworowe. Istnieją tu trzy obszary ochrony ścisłej: „Magura Wątkowska” (1189 ha), „Kamień” (378 ha) i „Zimna Woda” (841 ha), rezerwat skalny „Kornuty” i pomnik przyrody „Diabli Kamień”. Wśród roślin 59 gatunków objętych jest ochroną ścisłą, 11 częściową, a 12 znajduje się na „czerwonej liście” roślin zagrożonych wyginięciem w Polsce. Fauna reprezentuje kilkadziesiąt gatunków ssaków, w tym szczególnie cenne nietoperze, 117 gatunków ptaków, chronione gady, płazy i owady.
Jaśliski Park Krajobrazowy (29 911 ha) – powstał w 1992 roku i stanowi wschodnią otulinę MPN. 65% powierzchni zajmują lasy głównie buczyna karpacka. Osobliwością jest unikatowe w skali Karpat zbiorowisko jaworzyny górskiej – lasu, w którym dominują jawory i wiązy, a w runie występuje bardzo rzadka paproć – zanokcica języcznik. Charakterystycznym elementem są zespoły łąkowo-pastwiskowe nieistniejących wsi.
Od najdawniejszych czasów przez przełęcze Beskidu Niskiego biegły trakty handlowe na południe i wschód. Teren ten jednak był przez dłuższy czas wyludniony kolejnymi najazdami Tatarów. Dopiero Kazimierz III Wielki rozpoczął zasiedlanie tych granicznych terenów, przeprowadzając lokacje wsi i miast. Proces ten szczególnie nasilił się po przyłączeniu do Królestwa Polskiego w 1340 r. ziemi sanockiej (wraz z Grodami Czerwieńskimi). Jednocześnie od XIV w. na teren ten docierały już wcześniej migracje wołoskie (kolonizacja wołoska) oraz sascy osadnicy królów węgierskich Gejzy II i Andrzeja II. Migracje te ostatecznie zakończyły się na przełomie wieków XVI i XVII nadając ostateczny kształt narodowościowy tym terenom do roku 1772.
W 1657 przez Beskid Niski przeszły wojska Rakoczego. W latach 1768–1772 Beskid Niski stanowił ważny obszar w czasie konfederacji barskiej – szczególnie w jej późniejszym okresie, po upadku Krakowa. Od kwietnia 1769 do sierpnia 1770 walczył na tych terenach, dowodząc oddziałami konfederatów, Kazimierz Pułaski. Nieliczne już ślady okopów konfederackich można spotkać po dziś dzień, np. w rezerwacie „Okopy Konfederackie” nad Muszynką na obrzeżu Beskidu Niskiego.
Strój łemkowski
Pasterze wołoscy mieszając się na przestrzeni wieków z ludami ruskimi oraz ulegając wpływom polskim i węgierskim utworzyli nową grupę etniczną zwaną od II poł. XIX wieku Łemkami.
We wrześniu 1944 z rozkazu Józefa Stalina rozpoczęła się operacja dukielsko-preszowska, która pochłonęła ponad 100 tysięcy ofiar i wyrządziła niezmierne straty w dobytku ludności tych terenów.
Już od 1945 na mocy umowy PRL z ZSRR o wzajemnej wymianie ludności z terenów Beskidu Niskiego przesiedlano na wschód ludność pochodzenia łemkowskiego. Początkowo dobrowolne wywózki, stały się z czasem coraz częstsze i przymusowe i objęły swoim zasięgiem niekiedy nawet całe wsie. Pierwsza faza przesiedleń zakończyła się latem 1946. W 1947 rozpoczęła się Akcja „Wisła”. Władze polskie wywiozły prawie wszystkich Łemków w głąb terytorium Polski, najczęściej na Ziemie Odzyskane. Nielicznym udało się wrócić dopiero po 1956.
W XIX w. na terenie Beskidu Niskiego odkryto złoża ropy naftowej. Ich przemysłową eksplorację rozpoczął Ignacy Łukasiewicz – konstruktor lampy naftowej. Teren Beskidu Niskiego stał się pierwszą prowincją naftową na świecie, zwaną Gorlickim Zagłębiem Naftowym. To tutaj zaczęto stosować nowoczesne metody wierceń i poszukiwań ropy naftowej. W Ropiance powstała pierwsza na świecie szkoła ucząca młodych wiertaczy jak bezpiecznie wydobywać ropę naftową, a następnie utworzono ją w Krygu[3]. W niewielkich ilościach ropa naftowa wydobywana jest na tych terenach do dzisiaj. Pola na tych terenach (m.in. Kryg, Dominikowice, Ropianka, Libusza) zdobią kiwony – zabytki przemysłu naftowego.
Istnieją odznaki turystyczne związane ze zdobyciem szczytów znajdujących się w Beskidzie Niskim. Pierwszą z nich, Koronę Beskidu Niskiego, przyznawaną za zdobycie 18 szczytów, ustanowił w kwietniu 2015 roku oddział PTTK w Jaśle[5]. Drugą odznakę, Zdobywca Korony Beskidu Niskiego, za zdobycie 20 szczytów tego pasma górskiego, ustanowił w maju tego samego roku Klub Zdobywców Koron Górskich RP[6].
Stanisław Kłos: Województwo rzeszowskie. Przewodnik, wyd. II poprawione i uzupełnione, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1973.
Władysław Krygowski: Beskid Niski, Pogórze Ciężkowickie (część wschodnia) i Pogórze Strzyżowsko-Dynowskie (część zachodnia), wyd. II poprawione i uzupełnione, wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1977.
Wojciech Krukar, Paweł Luboński: Beskid Niski : przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-63-2. Brak numerów stron w książce
Witold Grzesik, Tomasz Traczyk: Od Komańczy do Bartnego : Beskid Niski : przewodnik krajoznawczy. Warszawa: Wydawnictwo Stanisław Kryciński, 1992. ISBN 83-85531-01-7. Brak numerów stron w książce
Piotr Krzywda, Marta Cobel-Tokarska, Marcin Szymczak, Izabela Michna: Beskid Niski. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-76-7. Brak numerów stron w książce
„Beskid Niski. Mapa turystyczna w skali 1 : 50 000” części: wschodnia i zachodnia, Wydawnictwo Compass
Główny Szlak Beskidzki na odcinku: Komańcza – Wahalowski Wierch – Przybyszów – Tokarnia – Bukowica – Puławy – Tarnawka (Baza namiotowa w Wisłoczku) – Rymanów-Zdrój – Iwonicz-Zdrój – Lubatowa – Cergowa – Nowa Wieś (DK 19) – Cergowa – Łysa Góra – Kąty – Przełęcz Hałbowska – Kolanin – Świerzowa – Magura Wątkowska – Bacówka PTTK w Bartnem – Wołowiec – Popowe Wierchy – Zdynia-Ług – Rotunda – Regietów – Kozie Żebro – Hańczowa – Ropki – Izby – Mochnaczka Niżna – Huzary – Krynica-Zdrój
Niebieski szlak Rzeszów – Grybów na odcinku: Przełęcz Radoszycka – Wielki Bukowiec – Jasiel – Szeroki Jasienik – Czeremcha – Jałowa Kiczera – Przełęcz Dukielska – Barwinek – Przełęcz nad Olchowcem – Baranie – Przełęcz Mazgalica – Ożenna – Przełęcz Beskid nad Ożenną – Przełęcz pod Zajęczym Wierchem – Beskid – Konieczna – Jaworzyna Konieczniańska – Przełęcz Regetowska – Wysowa-Zdrój – Przełęcz Hutniańska – Ropki – Bordiów Wierch – Czarna – Sucha Homola – Wawrzka – Chełm – Grybów
Wola Piotrowa – Bukowica – Wisłok Wielki – Kanasiówka – dojście do szlaku niebieskiego jw.
Besko – Mymoń – Pastwiska – Spalony Horbek – Puławy Górne – Dział – Surowica – Moszczaniec – Kanasiówka – Wielki Bukowiec – Dołżyca – Komańcza
Folusz – Diabli Kamień (opcjonalnie) – dojście do szlaku zielonego pod Barwinkiem
