Rezerwat przyrody Kornuty
49°35′14″N 21°19′45″E/49,587222 21,329167 Wychodnie skalne z gruboziarnistego piaskowca magurskiego | |
| rezerwat przyrody nieożywionej | |
| Typ | |
|---|---|
| Podtyp | |
| Państwo | |
| Województwo | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1953 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
11,90 ha |
| Ochrona |
ścisła |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
Położenie na mapie gminy Sękowa  | |
| 49°35′14″N 21°19′45″E/49,587222 21,329167
| |
Rezerwat przyrody Kornuty – rezerwat przyrody nieożywionej w północno-zachodniej części pasma Magury Wątkowskiej (Beskid Niski), na zboczu góry o tej samej nazwie. Administracyjnie jest położony w gminie Sękowa, w powiecie gorlickim, w województwie małopolskim[1][2]. Leży na gruntach Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Gorlice (leśnictwo Bodaki)[1][3].
Rezerwat jest położony na terenie otuliny Magurskiego Parku Narodowego oraz na terenie dwóch obszarów sieci Natura 2000: siedliskowego „Ostoja Magurska” PLH180001 oraz ptasiego „Beskid Niski” PLB180002[4].
„Kornuty” to najstarszy rezerwat przyrody w Beskidzie Niskim. Utworzono go w 1953 na powierzchni 3,32 ha[5], faktycznie istniał od 1938, kiedy to oddział PTT w Gorlicach wykupił z rąk prywatnych pierwsze 7 ha gruntów celem ich ochrony. Obejmowały one wtedy m.in. znaczny fragment łąk, które do dziś w znacznej części zarosły lasem. Poniżej samego rezerwatu istniało przed drugą wojną światową schronisko turystyczne, które jednak spłonęło. W 1964 powiększono go do obecnych 11,90 ha[3].
Rezerwat obejmuje fragment południowo-zachodniego zbocza Magury Wątkowskiej, poniżej szczytu Kornuty, na którym rozrzucone są fantazyjnie ukształtowane skały, o wysokości do 10 metrów, zbudowane z odporniejszego na erozję gruboławicowego piaskowca magurskiego. Skały te w wyniku wietrzenia przybierają formy ambon, baszt, maczug, ścian i progów skalnych. Wiele z nich ma własne nazwy, takie jak Okap, Babka, Ryba, Pięść, Zbój Sypko[6]. Teren rezerwatu pokrywają w wielu miejscach lokalne, luźne blokowiska głazów i usypiska okruchów skalnych, będące wynikiem wietrzenia tych skał. Osobliwościami tego rezerwatu są jaskinie szczelinowe (niewielkie, wyjątkiem jest Jaskinia Mroczna – długość korytarzy wynosi prawie 200 m).
Rezerwat porasta buczyna karpacka z przewagą starodrzewu buków, domieszkę stanowią: jawory, jodły, paklony, lipy drobnolistne, czereśnie. W runie występują interesujące rośliny: lilia złotogłów, kokorycz pusta, kopytnik pospolity, goryczka trojeściowa, przetacznik gorzki, kostrzewa górska, paprotka zwyczajna, podrzeń żebrowiec, widłak wroniec i inne.
Osobliwością florystyczną rezerwatu do końca lat 90. XX w. było stanowisko kosodrzewiny. Opis z roku 1936 podawał, że rosły tu 4 krzewy tej rośliny. W połowie lat 90. był to już tylko jeden krzak, rosnący kilkadziesiąt metrów na północny wschód od największego zgrupowania skał, lecz i on wkrótce zginął. Zdania co do pochodzenia stanowiska, odległego o 100 km od Tatr i jeszcze więcej od Czarnohory, gdzie ten gatunek występuje na naturalnych stanowiskach, były podzielone. Obecnie przyjmuje się, że stanowisko to było jednak reliktem z epoki lodowcowej, kiedy klimat był tu znacznie chłodniejszy niż dziś.
Bogaty jest również świat owadów, zwłaszcza chrząszczy. Występuje tu jeszcze rzadki w Karpatach niepylak mnemozyna (Parnassius mnemosyne L.), spotykany tylko w Pieninach i Tatrach, a także paź żeglarz i paź królowej. Zagrożeniem dla tych motyli jest zarastanie łąk, co grozi zanikiem występowania roślin żywicielskich ich postaci larwalnych (gąsienic).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Rejestr rezerwatów przyrody województwa małopolskiego prowadzony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie (stan na 31.12.2018 r.). [dostęp 2019-05-13].
- ↑ a b c Rezerwat przyrody Kornuty. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-05-13].
- ↑ a b Rezerwaty przyrody. Nadleśnictwo Gorlice – Lasy Państwowe. [dostęp 2019-05-13].
- ↑ Na podstawie interaktywnej mapy na stronie Geoserwisu
- ↑ Zarządzenie Ministra Leśnictwa z dnia 30 września 1953 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1953 r. nr 97, poz. 1351)
- ↑ Andrzej Piecuch: Geologiczne atrakcje doliny Sękówki [w:] "Geologiczne atrakcje pogranicza gorlicko-bardejowskiego", wyd. Urząd Miejski w Gorlicach, Gorlice 2018, s. 6
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Pietrzak Mariusz: Ochrona przyrody w Beskidzie Niskim, w: "Magury '96. Rocznik krajoznawczy poświęcony Beskidowi Niskiemu", wyd. Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich w Warszawie, Warszawa 1996, s. 65-90, ISBN 83-85141-11-1.