Entelechia

Entelechia (stgr. εντελέχεια entelecheia od én télos échein – dosłownie ucelowienie) – termin Arystotelesa, oznaczający w jego filozofii wewnętrzny cel, który leży rzekomo u podstaw rozwoju materii i określa cały proces jej rozwoju.

Arystoteles twierdził, że każdy istniejący byt dzięki swojej przybranej formie posiada własną entelechię, czyli ucelowioną duszę, nadającą rzeczy jedność.

Entelechia w ciele nieorganicznym to określony stosunek, w jakim mieszają się jego elementy.

Entelechia w organizmach żywych to ontologiczny początek ruchu wewnętrznego, traktowanego przez Arystotelesa za przejaw życia, mający trzy postaci:

• roślinną – odżywianie się i rozmnażanie;
• zwierzęcą – możliwość odbierania bodźców ze środowiska i poruszania się;
• ludzką – rozum.

W idealistycznych teoriach witalizmu entelechia oznacza mistyczną, niematerialną „siłę witalną”, stanowiącą jakoby źródło i podłoże życia.

Literatura

• Arystoteles, Fizyka
• Arystoteles, O duszy
• Jan Legowicz, Zarys historii filozofii
• Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii t. I.
• Entelechia. W: Krótki słownik filozoficzny. Mark Rozental, Pawieł Judin (red.). Warszawa: Książka i Wiedza, 1955, s. 147–148. (pol.).