Kolbuszowa

Kolbuszowa
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Kolbuszowa rynek – studnia miejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	kolbuszowski
Gmina	Kolbuszowa
Prawa miejskie	1690
Burmistrz	Grzegorz Romaniuk
Powierzchnia	7,49 km²
Populacja (2020); • liczba ludności; • gęstość	; 8732; 1197,9 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 17
Kod pocztowy	36-100, 36-101, 36-102
Tablice rejestracyjne	RKL
	Położenie na mapie Polski Kolbuszowa
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Kolbuszowa
	Położenie na mapie powiatu kolbuszowskiego Kolbuszowa
	Położenie na mapie gminy Kolbuszowa Kolbuszowa
	50°14′39″N 21°46′30″E/50,244167 21,775000
TERC (TERYT)	1806024
SIMC	0974392
	Urząd miejskiul. Obrońców Pokoju 21; 36-100 Kolbuszowa
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Wiadomości w Wikinews
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Kolbuszowa – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim^[4]^[5]. Leży nad rzeką Nil, na płaskowyżu Kolbuszowskim w Kotlinie Sandomierskiej na skraju Puszczy Sandomierskiej. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej.

Kolbuszowa leży w dawnej ziemi sandomierskiej, na południowo-wschodnim skraju historycznej Małopolski^[6].

Miasto położone jest na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 9 (Radom – Rzeszów) z drogami wojewódzkimi: nr 875 (połączenie z Mielcem i Leżajskiem) oraz nr 987 (połączenie z Sędziszowem Małopolskim). Prowadzi przezeń linia kolejowa nr 71 Tarnobrzeg – Rzeszów ze zmodernizowaną w roku 2009 stacją kolejową.

Miasto ma 8973 mieszkańców (30 czerwca 2020)^[7].

Historia

Nazwa pochodzi od zasadźcy o nazwisku Kolbuski^[8] (Kolbe, Kolbusz)^[9]. Pojawiła się po raz pierwszy w 1504 r. na miejscu dawnych Porąb Wielkich.

Dawniej w powiecie pilzneńskim województwa sandomierskiego^[10]. Lokowana w 1690 roku^[11]. W latach 1975–1998 w województwie rzeszowskim.

Miasto lokowane zapewne przed 1683 r. – wspomina o tym dokument Józefa Karola Lubomirskiego regulujący zasady handlu. Przez miasto wiódł szlak handlowy Sandomierz – Przemyśl. Kolbuszowa jako posiadłość Leliwitów Tarnowskich należała do województwa sandomierskiego, kościelnie zaś do diecezji krakowskiej, a po 1786 r. – tarnowskiej. Po I rozbiorze Polski w 1772 r. miasto przypadło Austrii, w cyrkule rzeszowskim. W 1867 r. Kolbuszowa została miastem powiatowym.

W XVIII wieku pałac „cały z drzewa o żelaznych sztybrach, kutych przez miejscowych ślusarzy (...) został rozebrany z rozkazu Jerzego hr Tyszkiewicza.”^{[potrzebny przypis]}

Doszło w niej do transakcji kolbuszowskiej zakończonej konstytucją sejmową z 1766 roku^[12].

Miejscowość była znana z rękodzielnictwa: ślusarstwa, stolarstwa, tokarstwa i wyrobów kołodziejskich. Handlowano nimi na terenie całej Polski i Litwy. Potem „z braku poparcia i wobec konkurencji fabryk wiedeńskich” produkcja przestała się rozwijać^[12].

5 sierpnia 1919 roku weszła w życie ustawa z dnia 19 lipca 1919 r. o budowie kolei Rzeszów – Sandomierz, która przewidywała rozpoczęcie budowy linii kolejowej przez Kolbuszową, Tarnobrzeg i Sobów na rok 1919^[13].

W 1938 na burmistrza został wybrany Wiktor Winiarski^[14].

9 września 1939 roku 4 batalion forteczny por. Andrzeja Krawca i część batalionu KOP „Wołożyn” kpt. Piotra Tymkiewicza stoczyły bój z nacierającymi na miasto oddziałami niemieckiej 2 Dywizji Pancernej. W walkach poległo około stu żołnierzy polskich, a 300 odniosło rany; straty niemieckie były niewiele mniejsze. Mszcząc się za stawianie oporu Niemcy spalili ponad 300 budynków^[15].

Działające na terenie Kolbuszowej i okolic oddziały AK i BCh przyczyniły się m.in. do ujawnienia tajemnicy broni rakietowej V-1 i V-2, które były testowane przez Niemców na pobliskim poligonie w Bliznie–Pustkowie. Miasto zostało zdobyte przez oddziały 13 armii I Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej (po wojnie ku czci poległych żołnierzy sowieckich postawiono na rynku pomnik wdzięczności)^[16]. Przed wkroczeniem wojsk sowieckich w ramach akcji „Burza” miejscowy oddział AK zaatakował wycofujące się wojska niemieckie, zginęło kilkudziesięciu partyzantów.

W 1964 r. uruchomiono odcinek linii kolejowej Rzeszów – Głogów Małopolski – Kolbuszowa ze stacją Kolbuszowa^[17]. W 1971 r. linia została przedłużona do Nowej Dęby^[18] i Tarnobrzega. Kolbuszowa zyskała wówczas połączenie kolejowe z większymi ośrodkami miejskimi, łącznie z Warszawą. Było to uwieńczenie kilkudziesięciu lat starań, zapoczątkowanych jeszcze w czasach monarchii austro-węgierskiej.

1 stycznia 1999 r. Kolbuszowa ponownie została siedzibą powiatu kolbuszowskiego.

Historia Żydów w Kolbuszowej

Pierwsi Żydzi osiedlali się w XVII w. Trudnili się wówczas handlem, rzemiosłem i wyszynkiem. W 1736 r. istniał już kahał z bóżnicą i mykwą, później powstały szkoła i szpital. W połowie XVIII w. Żydzi stanowili już połowę mieszkańców. W 1866 r. miasto przyjęło wyjątkowy herb – z krzyżem greckim, gwiazdą Dawida i splecionymi w uścisku dłońmi.

W 1919 roku w Kolbuszowej doszło do pogromu Żydów. Zginęło 8 osób (zob. Raport Morgenthaua). We wrześniu 1941 r. Niemcy utworzyli getto, zamykając w nim 2,5 tys. osób. We wrześniu 1942 r. wszystkich wywieźli do getta w Rzeszowie. Świadectwem żydowskiej przeszłości miasta pozostał miejscowy kirkut.

Atrakcje turystyczne

Muzeum Kultury Ludowej

Osobny artykuł: Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.

W skład kolbuszowskiego muzeum wchodzi skansen istniejący od 1978 roku, zlokalizowany głównie w Brzezówce i w drobnej części na obszarze Kolbuszowej. Jest w nim eksponowane budownictwo Lasowiaków i Rzeszowiaków – grup etnograficznych zamieszkujących tereny środkowej i północnej części województwa podkarpackiego. Teren skansenu podzielono na dwa sektory. W każdym z nich odtwarza się tradycyjną zabudowę wsi z elementami charakterystycznymi dla danej grupy etnograficznej. Budownictwo Lasowiaków usytuowane jest w północno-zachodniej części ekspozycji, a Rzeszowiaków w części południowo-wschodniej. Zagospodarowanie terenu oraz wyposażenie obiektów muzealnych daje obraz lasowiackiej i rzeszowskiej wsi z okresu XIX i początków XX w. Obecnie w skansenie znajduje się ponad 80 obiektów małej i dużej architektury drewnianej, oprócz chałup m.in. kościół, karczma, młyn wodny, remiza strażacka, wiatraki, piec garncarski^[19]. W większości są to zabytkowe budynki przeniesione z podkarpackich miejscowości. Resztę stanowią rekonstrukcje^[20].

Pozostałe

Kolegiata Wszystkich Świętych w Kolbuszowej,
Kaplica grobowa rodziny Tyszkiewiczów w Kolbuszowej (Cmentarz Kolegiaty w Kolbuszowej),
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej (kirkut),
Rynek – zrewitalizowany w 2012 roku (wschodnia ściana została spalona podczas II wojny światowej) z zabytkową studnią pośrodku,
Pałac Tyszkiewiczów w pobliskiej Weryni,
Oficyna pałacowa, pozostałość po pałacu Lubomirskich, zrujnowanym przez Rosjan podczas konfederacji barskiej,
Synagoga w Kolbuszowej,
zabytkowy Budynek Kasy Zaliczkowej.
Budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”

Podział administracyjny

Miasto podzielone jest na trzy jednostki mające status osiedli. Są ponumerowane kolejno 1, 2, 3, bez nazw własnych^[21].

Edukacja

Przedszkola

Przedszkole Publiczne nr 1^[22]
Przedszkole Publiczne nr 2^[23]
Przedszkole Publiczne nr 3^[24]
Niepubliczne Przedszkole „Słoneczny Zakątek”

Szkoły podstawowe

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Henryka Sienkiewicza^[25]
Szkoła Podstawowa nr 2 im. K.K. Baczyńskiego^[26]

Szkoły ponadpodstawowe

Liceum Ogólnokształcące im. Janka Bytnara
Zespół Szkół Agrotechniczno-Ekonomicznych im. Komisji Edukacji Narodowej w Weryni koło Kolbuszowej
Zespół Szkół Technicznych im. Bohaterów Września 1939 r.
Centrum Kształcenia Zawodowego

Szkoły policealne i wyższe

Mielecka Szkoła Biznesu w Kolbuszowej
Uniwersytet Rzeszowski – Pozawydziałowy Zamiejscowy Instytut Biotechnologii Stosowanej i Nauk Podstawowych

Szkoły muzyczne

Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia

Szkoły specjalne

Zespół Szkół Specjalnych w Kolbuszowej Dolnej
- Szkoła Podstawowa Specjalna
- Gimnazjum Specjalne
- Ponadgimnazjalna Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół katolicki

Na terenie miasta znajdują się dwie parafie rzymskokatolickie:

Kościoły

Kościół pw. Wszystkich Świętych w Kolbuszowej (Kolegiata)
Kościół pw. Świętego Brata Alberta w Kolbuszowej
Kościół pw. Świętego Marka Ewangelisty na obszarze skansenu, w Domatkowie (przysiółek Brzezówka)
Kościół pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Kolbuszowej Górnej

Kaplice

Kaplica Książąt Tyszkiewiczów w Kolbuszowej (Cmentarz Kolegiaty w Kolbuszowej)
Kaplica Sióstr Służebniczek pw. św. Józefa
Kaplica parafii Wszystkich Świętych w Kolbuszowej Dolnej
Kaplica pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Brzezówce koło Kolbuszowej

Świadkowie Jehowy

zbór Kolbuszowa^[27]

Cmentarze

W mieście są cztery cmentarze:

przy ulicy Narutowicza, parafii Wszystkich Świętych
przy ulicy Świętego Brata Alberta, parafii Świętego Brata Alberta
przy ulicy Sokołowskiej w Kolbuszowej Dolnej, cmentarz komunalny
przy ulicy Krakowskiej, cmentarz żydowski (kirkut)

Media

W mieście ukazują się następujące lokalne tytuły prasowe:

„Przegląd Kolbuszowski” – miesięcznik^[28]
„Korso Kolbuszowskie” – tygodnik, prowadzący serwis informacyjny korsokolbuszowskie.pl^[28]

Kluby sportowe

KKS Kolbuszowianka Kolbuszowa – piłka nożna, piłka siatkowa, koszykówka, tenis ziemny
Zet-Bud Kolbuszowa – III i IV liga tenis stołowy
Sokół Kolbuszowa Dolna – piłka nożna (klasa okręgowa dębicka^[29]), piłka nożna kobiet (1 liga, grupa południowa^[30])
UKS Fregata – pływanie
LO Kolbuszowa – piłka siatkowa
Belweder Kolbuszowa – tenis stołowy
Kolbuszowski Klub Nordic Walking
Kolbuszowski Klub Modelarski – modele samolotów
Kolbuszowski Klub Turystyczny „Salamandra”
Kolbuszowski Klub Kyokushin Karate
Uczniowski Klub Sportowy Tiki Taka Kolbuszowa – biegi lekkoatletyczne

Zmodernizowana stacja kolejowa w Kolbuszowej

Transport

Transport drogowy

Przez miasto przebiega dwie drogi o numerze wojewódzkim, oraz jedna krajowa wzdłuż której przebiega trasa europejska.

987 – połączenie z Sędziszowem Małopolskim
875 – połączenie z miastami: Mielec, Sokołów Małopolski, Leżajsk
9 – połączenie z miastami: Rzeszów, Tarnobrzeg, Opatów, Ostrowiec Świętokrzyski, Iłża, Skaryszew, Radom
E371 – połączenie z miastami: Radom, Ostrowiec Świętokrzyski, Rzeszów, Barwinek, Svidník, Giraltovce, Preszów.

W pobliżu Kolbuszowej przebiega autostrada A4. Węzły w najbliższym położeniu to: węzeł Sędziszów (w Borku Wielkim) oraz węzeł Rzeszów – Północ (w Rudnej Małej). W 2018 roku kolbuszowscy włodarze na czele z sąsiednimi samorządowcami (Nowa Dęba, Tarnobrzeg, Mielec) podjęli starania w sprawie budowy węzła – Kolbuszowa na autostradzie A4, który miałby powstać w miejscowości Czarna Sędziszowska przy drodze wojewódzkiej 987 bezpośrednio łączącej Kolbuszową i Sędziszów Małopolski^[31]. 11 października 2019 otwarto jako część drogi wojewódzkiej nr 875 obwodnicę Kolbuszowej i Weryni^[32].

Transport kolejowy

Przez Kolbuszową przebiega linia kolejowa nr 71 łącząca stację Ocice (obecnie dzielnica Tarnobrzega, faktycznie na terenie Chmielowa) ze stacją Rzeszów Główny.

Komunikacja miejska

Mapa przystanków miejskich w Kolbuszowej

Od 1 września 2014 r. do marca 2015 r. miasto posiadało komunikację miejską, którą wykonywała firma Arriva, regularnie kursując na „pierwszej” linii miejskiej, objeżdżającej zachodnią część miasta, relacji:

dworzec PKP/PKS (ul. Ruczki) – cmentarz (ul. Narutowicza) – rynek (pl. Wolności) – Zespół Szkół Technicznych (ul. Jana Pawła II) – ul. Wojska Polskiego (skrzyżowanie z ul. Sienkiewicza) – Szpital Powiatowy (wówczas ul. 22 Lipca) – ul. Obrońców Pokoju (skrzyżowanie z ówczesną ul. 22 Lipca) – Urząd Miasta (ul. Obrońców Pokoju) – dworzec PKP/PKS (ul. Ruczki),

oraz „drugiej” linii podmiejskiej, przejeżdżającej przez:

Bukowiec – Kupno – Poręby Kupieńskie^[33].

Miasta partnerskie

Kolbuszowa współpracuje z sześcioma zagranicznymi miejscowościami na zasadzie partnerstwa miast^[34]:

Ploërmel (Francja)
Apensen (Niemcy)
Cobh (Irlandia)
Cassino (Włochy)
Stary Sambor (Ukraina)
Mátészalka (Węgry)

Sąsiednie miejscowości

Honorowi Obywatele Miasta i Gminy Kolbuszowa

Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Kolbuszowej.

Honorowe Obywatelstwo Miasta i Gminy Kolbuszowa jest wyrazem najwyższego wyróżnienia i uznania dla zasług lub wybitnych osiągnięć obywateli polskich i cudzoziemców. Tytuł Honorowego Obywatela przyznawany jest na podstawie uchwał podjętych przez Radę Miejską w Kolbuszowej^[35].

Przypisy

↑ Kamil Ząbczyk: Grzegorz Romaniuk oficjalnie burmistrzem Kolbuszowej. "Jestem do waszej dyspozycji". Korso Kolbuszowskie, 6 maja 2024. [dostęp 2024-05-06].
↑ Gmina w liczbach (stan w dn. 31.12.2020). Kolbuszowa. [dostęp 2021-03-13].
↑ Poczta Polska. Wyszukiwarka kodów pocztowych.
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ NormanN. Davies NormanN., Boże igrzysko. Historia Polski, ElżbietaE. Tabakowska (tłum.), Kraków: Znak, 1999, s. 252, ISBN 83-7006-911-8 .
↑ Wyniki badań bieżących, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2020-10-09] .
↑ Historia Kolbuszowej. Kolbuszowa. [dostęp 2016-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-03)].
↑ Wojciech Mroczka: Geneza i początki parafii. W: ks. Sławomir Zych (red.): Parafia Kolegiacka Wszystkich Świętych w Kolbuszowej w latach 1510–2010. Kolbuszowa: Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kolbuszowej, 2010, s. 21. ISBN 978-83-60944-19-6. [dostęp 2024-02-02].
↑ StefanS. Sienicki StefanS., Meble kolbuszowskie, Warszawa: Instytut Wydawniczy Bibljoteka Polska, 1936, s. 125 .
↑ RobertR. Krzysztofik RobertR., Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 40–41 .
↑ ^a ^b Z geografji Galicji. „Słowo Polskie”. 460, s. 4, 1914-10-14. Lwów. (pol.).
↑ Ustawa z dnia 19 lipca 1919 r. o budowie kolei Rzeszów – Sandomierz. (Dz.U. z 1919 r. nr 63, poz. 370).
↑ Nowy burmistrz w Kolbuszowej. „Wschód”. Nr 80, s. 6, 10 kwietnia 1938.
↑ MarianM. Porwit MarianM., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, t. 2, Warszawa: Czytelnik, 1983, s. 465 .
↑ Rada Ochrony Pomników Walki iR.O.P.W. Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka, 1988, s. 624, ISBN 83-217-2709-3 .
↑ Janusz Skowroński. Dzieje powstania linii kolejowej Rzeszów - Kolbuszowa - Dęba - Rozalin. „Rocznik Kolbuszowski”, s. 103, 1986. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. ISSN 0860-4584. (pol.).
↑ Janusz Skowroński. Dzieje powstania linii kolejowej Rzeszów - Kolbuszowa - Dęba - Rozalin. „Rocznik Kolbuszowski”, s. 105, 1986. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. ISSN 0860-4584. (pol.).
↑ Kilka słów o skansenie. Muzeum Kultury Ludowej. [dostęp 2016-03-18].
↑ KamilK. Janicki KamilK., Podróż na wschód: Kolbuszowa [online], Histmag, 20 lipca 2008 .
↑ Pro3W, Gmina – Zarządy osiedli – Kolbuszowa [online], Kolbuszowa [dostęp 2019-07-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-06] .
↑ Przedszkole Publiczne nr 1 w Kolbuszowej [online], BIP Kolbuszowa [dostęp 2023-05-15] .
↑ Publiczne Przedszkole nr 2 w Kolbuszowej, ul. Obrońców Pokoju 11 [online] [dostęp 2023-05-15] .
↑ Przedszkole Publiczne nr 3 w Kolbuszowej [online], BIP Kolbuszowa, 12 czerwca 2014 [dostęp 2023-05-15] .
↑ Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Henryka Sienkiewicza w Kolbuszowej [online] [dostęp 2023-05-15] .
↑ Szkoła Podstawowa nr 2 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Kolbuszowej [online] [dostęp 2023-05-15] .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-01-02] .
↑ ^a ^b Prasa na terenie powiatu kolbuszowskiego. Powiat kolbuszowski. [dostęp 2021-03-22]. (pol.).
↑ Klasa okręgowa 2017/2018, grupa: Dębica [online], 90minut.pl [dostęp 2021-05-15] (pol.).
↑ I liga kobiet 2017/2018, grupa: południowa [online], 90minut.pl [dostęp 2021-05-15] (pol.).
↑ Korso Kolbuszowskie 2018.
↑ Tak wygląda mała obwodnica Kolbuszowej i Weryni [online], korsokolbuszowskie.pl, 11 października 2019 [dostęp 2019-10-11] .
↑ PawełP. Galek PawełP., Gaśnie miejska komunikacja w Kolbuszowej [online], supernowosci24.pl, 3 lutego 2015 [dostęp 2017-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-20] (pol.).
↑ Miasta partnerskie. Kolbuszowa. [dostęp 2016-08-17].
↑ Honorowi Obywatele. Kolbuszowa. [dostęp 2020-07-08]. (pol.).

Bibliografia

Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych – 59 – Powiat kolbuszowski. Warszawa: Urząd Rady Ministrów – Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, 1965.

Linki zewnętrzne

Kolbuszowa 1., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 259 .

[gr-1] Kamil Ząbczyk: Grzegorz Romaniuk oficjalnie burmistrzem Kolbuszowej. "Jestem do waszej dyspozycji". Korso Kolbuszowskie, 6 maja 2024. [dostęp 2024-05-06].

[gmi-2] Gmina w liczbach (stan w dn. 31.12.2020). Kolbuszowa. [dostęp 2021-03-13].

[poczta-3] Poczta Polska. Wyszukiwarka kodów pocztowych.

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT.

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[6] NormanN. Davies NormanN., Boże igrzysko. Historia Polski, ElżbietaE. Tabakowska (tłum.), Kraków: Znak, 1999, s. 252, ISBN 83-7006-911-8 .

[7] Wyniki badań bieżących, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2020-10-09] .

[8] Historia Kolbuszowej. Kolbuszowa. [dostęp 2016-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-03)].

[9] Wojciech Mroczka: Geneza i początki parafii. W: ks. Sławomir Zych (red.): Parafia Kolegiacka Wszystkich Świętych w Kolbuszowej w latach 1510–2010. Kolbuszowa: Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kolbuszowej, 2010, s. 21. ISBN 978-83-60944-19-6. [dostęp 2024-02-02].

[10] StefanS. Sienicki StefanS., Meble kolbuszowskie, Warszawa: Instytut Wydawniczy Bibljoteka Polska, 1936, s. 125 .

[11] RobertR. Krzysztofik RobertR., Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 40–41 .

[sp-12] Z geografji Galicji. „Słowo Polskie”. 460, s. 4, 1914-10-14. Lwów. (pol.).

[13] Ustawa z dnia 19 lipca 1919 r. o budowie kolei Rzeszów – Sandomierz. (Dz.U. z 1919 r. nr 63, poz. 370).

[14] Nowy burmistrz w Kolbuszowej. „Wschód”. Nr 80, s. 6, 10 kwietnia 1938.

[15] MarianM. Porwit MarianM., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, t. 2, Warszawa: Czytelnik, 1983, s. 465 .

[16] Rada Ochrony Pomników Walki iR.O.P.W. Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka, 1988, s. 624, ISBN 83-217-2709-3 .

[17] Janusz Skowroński. Dzieje powstania linii kolejowej Rzeszów - Kolbuszowa - Dęba - Rozalin. „Rocznik Kolbuszowski”, s. 103, 1986. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. ISSN 0860-4584. (pol.).

[18] Janusz Skowroński. Dzieje powstania linii kolejowej Rzeszów - Kolbuszowa - Dęba - Rozalin. „Rocznik Kolbuszowski”, s. 105, 1986. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. ISSN 0860-4584. (pol.).

[19] Kilka słów o skansenie. Muzeum Kultury Ludowej. [dostęp 2016-03-18].

[20] KamilK. Janicki KamilK., Podróż na wschód: Kolbuszowa [online], Histmag, 20 lipca 2008 .

[21] Pro3W, Gmina – Zarządy osiedli – Kolbuszowa [online], Kolbuszowa [dostęp 2019-07-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-06] .

[22] Przedszkole Publiczne nr 1 w Kolbuszowej [online], BIP Kolbuszowa [dostęp 2023-05-15] .

[23] Publiczne Przedszkole nr 2 w Kolbuszowej, ul. Obrońców Pokoju 11 [online] [dostęp 2023-05-15] .

[24] Przedszkole Publiczne nr 3 w Kolbuszowej [online], BIP Kolbuszowa, 12 czerwca 2014 [dostęp 2023-05-15] .

[25] Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Henryka Sienkiewicza w Kolbuszowej [online] [dostęp 2023-05-15] .

[26] Szkoła Podstawowa nr 2 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Kolbuszowej [online] [dostęp 2023-05-15] .

[27] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-01-02] .

[prasa-28] Prasa na terenie powiatu kolbuszowskiego. Powiat kolbuszowski. [dostęp 2021-03-22]. (pol.).

[29] Klasa okręgowa 2017/2018, grupa: Dębica [online], 90minut.pl [dostęp 2021-05-15] (pol.).

[30] I liga kobiet 2017/2018, grupa: południowa [online], 90minut.pl [dostęp 2021-05-15] (pol.).

[31] Korso Kolbuszowskie 2018.

[32] Tak wygląda mała obwodnica Kolbuszowej i Weryni [online], korsokolbuszowskie.pl, 11 października 2019 [dostęp 2019-10-11] .

[33] PawełP. Galek PawełP., Gaśnie miejska komunikacja w Kolbuszowej [online], supernowosci24.pl, 3 lutego 2015 [dostęp 2017-03-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-20] (pol.).

[34] Miasta partnerskie. Kolbuszowa. [dostęp 2016-08-17].

[35] Honorowi Obywatele. Kolbuszowa. [dostęp 2020-07-08]. (pol.).

[a-36] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e podczas okupacji 1939–45 większość gmin powiatu zniesiono kosztem utworzenia obszarów specjalnych; jedynie miasta Kolbuszowa i Sokołów oraz gminę Sokołów włączono do Landkreis Reichshof (dystrykt krakowski, GG)

[a-37] ursywą opisano jednostki utworzone przez władze hitlerowskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[A]

[A]

Miasta na prawach powiatu	Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg
Miasta powiatowe	Brzozów Dębica Jarosław Jasło Kolbuszowa Krosno Lesko Leżajsk Lubaczów Łańcut Mielec Nisko Przemyśl Przeworsk Ropczyce Rzeszów Sanok Stalowa Wola Strzyżów Tarnobrzeg Ustrzyki Dolne
Miasta gminne	Baranów Sandomierski Bircza Błażowa Boguchwała Brzostek Cieszanów Dubiecko Dukla Dynów Głogów Małopolski Iwonicz-Zdrój Jawornik Polski Jedlicze Kańczuga Kołaczyce Narol Nowa Dęba Nowa Sarzyna Oleszyce Pilzno Pruchnik Przecław Radomyśl Wielki Radymno Rudnik nad Sanem Rymanów Sędziszów Małopolski Sieniawa Sokołów Małopolski Tyczyn Ulanów Zagórz Zaklików

Miasto	Kolbuszowa
Wsie	Bukowiec Domatków Huta Przedborska Kłapówka Kolbuszowa Dolna Kolbuszowa Górna Kupno Nowa Wieś Poręby Kupieńskie Przedbórz Świerczów Werynia Widełka Zarębki
Dawne wsie	Brzezówka
Integralne części wsi	Borek Brzezówka Brzeziny Budy Dubas Dworskie Pola Dworzysko Dymarka Karczunki Kąty Kmiecie Koło Leśnictwa Kolonia Łąki Leszcze Majdan (Kupno) Majdan (Widełka) Mała Widełka Malców Mikoska Pod Hutą Podlesie (Przedbórz) Podlesie (Werynia) Przymiarki Rejowiec Stare Poręby Strona Majdańska Strona Mielecka Tatary Wielka Widełka Wójków Wola Domatkowska Za Górami Zabłocie Zagórze Zagranica Zagrody Zalesie Zarzecze

Przynależność wojewódzka	woj. lwowskie (1920–39) woj. rzeszowskie (1945–75)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Kolbuszowa (od 1934) Sokołów (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Kolbuszowa (→) Majdan Sokołów (→)
Gminy miejskie (1920–39^[A] i 1945–75)	Kolbuszowa^[A] Sokołów (Małopolski)^[A]
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39^[A], 1945–54 i 1973–75)	Cmolas (do 1939 i od 1945) (Stary) Dzikowiec (do 1939 i od 1945) Kolbuszowa (od 1973) Kolbuszowa Dolna (de facto do 1942, de jure do 1948) Kolbuszowa Górna (do 1939 i 1945–54) Majdan (Królewski) (do 1939 i od 1945) Niwiska (de facto od 1944, de jure od 1949) Raniżów (do 1939 i od 1945) Sokołów (Małopolski)^[A]
Gromady (1954–72)	Cmolas (1954–72) Domatków (1954–59) Dzikowiec Stary (1954–72) Górno (1954–72) Jagodnik (1954–72) Kolbuszowa Dolna (1954–72) Kolbuszowa Górna (1954–72) Krzątka (1954–72) Kupno (1954–72) Lipnica (1954–59) Majdan (Królewski) (1954–72) Mazury (1954–61) Mechowiec (1954–59) Nienadówka (1954–72) Niwiska (1954–72) Ostrowy Tuszowskie (1954–59) Przedbórz (1954–72) Raniżów (1954–72) Siedlanka (1954–72) Sokołów (Małopolski) (1954–72) Staniszewskie (1954–59) Stary Dzikowiec (1954–72) Trzeboś (1954–68) Trzęsówka (1954–59) Werynia (1954–61) Widełka (1954–59) Wilcza Wola (1954–72) Wola Raniżowska (1954–72) Wola Rusinowska (1954–61) Zapole (1954–59)