Koralniczek
| Eulacestoma nigropectus[1] | |||
| De Vis, 1894[2] | |||
 Para koralniczków na ilustracji autorstwa J. G. Keulemansa opublikowanej w czasopiśmie „Ibis” w 1904 roku[3] | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina |
Eulacestomatidae | ||
| Rodzaj |
Eulacestoma[4] | ||
| Gatunek |
koralniczek | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6] | |||
 | |||
Koralniczek[7] (Eulacestoma nigropectus) – gatunek ptaka z rodziny koralniczków (Eulacestomatidae) będący jej jedynym przedstawicielem. Występuje w górskich regionach Nowej Gwinei. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Koralniczek występuje we wschodniej i środkowej Nowej Gwinei (Indonezja, Papua-Nowa Gwinea), zamieszkując wschodnią część gór Weyland do gór znajdujących się w południowo-wschodniej części Nowej Gwinei[8][6][9][10].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Takson po raz pierwszy opisany przez Charlesa W. de Visa w 1894 roku pod nazwą Eulacestoma nigropectus[2]. Jako lokalizację holotypu autor wskazał Mount Maneao, w południowo-wschodniej Nowej Gwinei[2]. Pokrewieństwo z innymi taksonami w obrębie Corvides niepewne[8]. Według Aggerbeck i współpracowników oraz Schoddego i Christidisa takson ten jest daleko spokrewniony z kowaliczkami (Neosittidae)[11][12]. Schodde i Christidis zaproponowali w 2014 roku umieszczenie tego taksonu w monotypowej rodzinie Eulacestomatidae[11]. Wcześniej umieszczany był w rodzinie fletówek (Pachycephalidae)[13] lub traktowany jako incertae sedis[10]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków. Uważa się, że osobniki z proponowanego podgatunku clara (góry Weyland na wschód do Mount Hagen oraz gór Kubor) najprawdopodobniej oddzieliły się od głównej populacji w różnych miejscach[8].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: ευλακα eulaka – „lemiesz” oraz στομα stoma, στοματος stomatos – „usta”[14]. Nazwa gatunkowa jest połączeniem słów z łaciny: niger – „czarny” oraz pectus, pectoris – „piersi”[15].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 12,5–14 cm, masa ciała 19–22 g[8]. Wymiary podane przez P. L. Sclatera w 1904 roku dla samca: długość ciała 110 mm, skrzydła 65 mm, ogona 55 mm, górna część dzioba (culmen) 9 mm, skok 17 mm[3]. Charakterystyczny ptak z grubym, bocznie spłaszczonym dziobem[8]. Górna szczęka o haczykowatym kształcie. Samiec czubek głowy i górne części ciała ma koloru ochrowo-oliwkowego. Czoło, twarz oraz łopatki koloru złotawego, kantarek czarny. Po obu stronach gardła znajdują się duże, koliste, różowe wyrostki[8]. Podbródek, górna część gardła koloru żółtego, dolna część gardła i klatka piersiowa czarna, dolne części ciała koloru oliwkowego[8]. Górna część skrzydeł czarna lub czarniawo-brązowa, lotki na krawędziach oliwkowe, pokrywy skrzydła czarniawe[8]. Długi ogon koloru czarniawo-brązowego, sterówki na krawędziach koloru oliwkowego. Tęczówki ciemnorude, dziób czarniawy, nogi szare[8]. Samica nie posiada wyrostków na bokach gardła, górne części skrzydeł bardziej brązowe, klatka piersiowa jest koloru oliwkowego[8]. Tęczówki u samicy są lekko brązowe, a dziób szary. U osobników młodocianych górne części ciała koloru kasztanowatego, jak również sterówki, pokrywy skrzydeł oraz lotki, klatka piersiowa koloru szarawego[8].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Koralniczek zamieszkuje lasy i przyległe do nich obszary o gęstym odroście, głównie na wysokości 1950–2850 m n.p.m., lokalnie w południowo-wschodniej części swojego występowania do 1250 m n.p.m. Przypuszczalnie prowadzi osiadły tryb życia[8].
Żywi się głównie owadami[8]. Pokarm zdobywa w podszycie do wysokości 10 m, szczególnie w gąszczach pnącego bambusa. Zbiera ofiarę z powierzchni gałęzi, zwłaszcza z tych obumarłych i suchych[8]. Usuwa korę poprzez jej odłupywanie i zdejmowanie, grzebiąc mocno w korze i mchu[8]. Często podczas zdobywania pokarmu łączy się z innymi gatunkami o tych samych preferencjach żywieniowych[8].
Osobniki młodociane były widywane w maju i pod koniec czerwca, samice będące w gotowości do rozrodu w lipcu, okres rozrodczy przypada na pory suche i mokre[8]. Odnotowano inkubację jaj przez samców, rola samic nieznana, ale przypuszczalnie również uczestniczą w wysiadywaniu[8]. Liczba składanych jaj, wylęg i wychowanie młodych nieznane[8].
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody koralniczek został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[6]. Wielkość populacji nie jest znana, ale ptak ten opisywany jest jako zazwyczaj rzadki, lokalnie w południowo-wschodniej części zasięgu dość pospolity[6][8]. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku, BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[6].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Clara Stein (ur. 1931) – żona niemieckiego zoologa Dr G. H. W. Steina.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Eulacestoma nigropectus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c C. W. De Vis: Apendix EE: Report on ornithological specimens collected in British New Guinea. W: W. McGregor: Annual Report on British New Guinea from 1st July 1893 to 30th June 1894 with Appendices. Brisbane: Edmund Gregory, Government Printer, 1894, s. 102. (ang.).
- ↑ a b P. L. Sclater. On a rare Passerine Bird from New Guinea. „Ibis”. Seria 8. 4, s. ryc. IX, 1904. (ang.).
- ↑ Eulacestoma, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2015-05-01] (ang.).
- ↑ E. Stresemann, K. Paludan. Vorläufiges über die ornithologischen Ergebnisse der Expedition Stein 1931–32. „Ornithologische Monatsberichte”. 42, s. 44, 1934. (niem.).
- ↑ a b c d e BirdLife International, Eulacestoma nigropectus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-05] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Eulacestomatidae Schodde & Christidis, 2014 – koralniczki – Ploughbill (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-20].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t W. Boles: Wattled Ploughbill (Eulacestoma nigropectus). W: Handbook of the Birds of the World Alive. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.). Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-05-03]. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Eulacestoma nigropectus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2022-01-05]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bristlehead, butcherbirds, woodswallows, ioras, cuckooshrikes, Shriketit. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-20]. (ang.).
- ↑ a b Richard Schodde, Leslie Christidis. Relicts from Tertiary Australasia: undescribed families and subfamilies of songbirds (Passeriformes) and their zoogeographic signal. „Zootaxa”. 3786 (5), s. 503, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3786.5.1. (ang.).
- ↑ Marie Aggerbeck, Jon Fjeldså, Les Christidis, Pierre-Henri Fréderic Fabre, Knud Andreas Jønsson. Resolving deep lineage divergences in core corvoid passerine birds supports a proto-Papuan island origin. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 70, s. 272–285, 2014. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.09.027. (ang.).
- ↑ Walter Boles: Family Pachycephalidae (Whistlers). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 409. ISBN 84-96553-42-6. (ang.).
- ↑ Eulacestoma, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
- ↑ Nigropectus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).