Leon III Izauryjczyk

Leon III Izauryjczyk
	Cesarz bizantyński
Okres	od 25 marca 717; do 18 czerwca 741
Poprzednik	Teodozjusz III
Następca	Konstantyn V Kopronim
	Dane biograficzne
Dynastia	izauryjska
Data urodzenia	ok. 680
Data śmierci	18 czerwca 741
Małżeństwo	Maria
Dzieci	Konstantyn V Kopronim, Anna, Irena, Kosma
	Moneta
	; Solid Leona III
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Leon III Izauryjczyk (gr. Λέων Γ' ο Ίσαυρος, ok. 680–18 czerwca 741) – cesarz bizantyński od 717 do śmierci, pierwszy władca z dynastii izauryjskiej.

Pochodził z niższych warstw społecznych. Urodził się w rodzinie wieśniaka w 675 roku w Germanikei na północy Syrii. Był więc Syryjczykiem, a nie jak wskazują późniejsze źródła Izauryjczykiem. Jednak obydwa przydomki wskazujące na miejsce pochodzenia Leona, pozostały do dzisiaj. Na jego syryjskie pochodzenie wskazuje też świetna znajomość języka arabskiego. Jako dziecko mieszkał wraz z rodzicami w Syrii północnej, jednak za sprawą migracji ludności, zarządzonej przez Justyniana II przeniósł się wraz z rodzicami do Tracji. Tam zaciągnął się do armii Justyniana II pragnącego odzyskać tron.

Uzyskał tam tytuł spathariosa. Widząc talent wojskowy Leona cesarz Anastazjusz II mianował go strategiem temu Anatolikon, czyli dowódcą jednej z najbogatszych prowincji cesarstwa. Leon został następnie dowódcą wojsk walczących na wschodzie przeciw Arabom. Po upadku Anastazjusza wystąpił przeciwko cesarzowi Teodozjuszowi. 18 kwietnia 716 roku został przez swoich żołnierzy proklamowany cesarzem. Zyskał poparcie swojej prowincji oraz stratega temu Armeniakon, Artabasdesa. Za współdziałanie obiecał mu swoją córkę Annę za żonę i wysokie godności. Po pokonaniu Teodozjusza, 25 marca 717 roku Leon został koronowany na cesarza w Konstantynopolu. Wstąpienie Leona na tron zakończyło okres walk wewnętrznych w Bizancjum.

Z pomocą bułgarskich wojsk chana Terweła^[1] odparł Arabów oblegających Konstantynopol na przełomie 717 i 718 r. Wyprowadził cesarstwo z długotrwałego kryzysu umacniając władzę cesarską i wprowadzając szereg reform wojskowych i politycznych. W 726 r. wydał Eklogę, będącą kolejną po dokonanej w VI w. przez Justyniana Wielkiego kodyfikacją prawa bizantyjskiego^[2]. Najogólniej rzecz biorąc była to modyfikacja dotychczasowych praw w duchu chrześcijańskim. Ekloga np. ograniczała władzę ojca rodziny (patria potestas) zwiększając jednocześnie uprawnienia żony i dzieci^[3]. W 726^[4] r. Leon wystąpił przeciwko kultowi ikon, rozpoczynając długi okres ikonoklazmu, co doprowadziło do zerwania stosunków z Rzymem w 730^[5] roku. W 740 w bitwie pod Akroinon^[6] we Frygii rozbił wojska arabskie.

Rodzina

Miał z żoną Marią czworo znanych dzieci:

Annę (ok. 705– po 772), żonę Artabasdesa
Konstantyn V Kopronim (lipiec 718–14 września 775)
Irena
Kosma

Przypisy

↑ Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Wędrówka ludów - Merowingowie. T. 15. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 163. ISBN 83-7425-025-9.
↑ Roman Emperors - Leo III [online], roman-emperors.sites.luc.edu [dostęp 2020-02-16] .
↑ G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa 2008, s. 182
↑ Józef Andrzej Gierowski: Historia Włoch. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 40. ISBN 83-04-01943-4.
↑ Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Wędrówka ludów - Merowingowie. T. 15. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 171. ISBN 83-7425-025-9.
↑ Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona: Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza. T. 4. Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 456. ISBN 83-85719-85-7.

Bibliografia

G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, przeł. pod red. H. Evert - Kappesowej, wyd.3 Warszawa 2008.
R. Browning, Cesarstwo Bizantyńskie, przeł. G. Żurek, Warszawa 1997.
K. Zakrzewski, Historia Bizancjum, wyd.2 Kraków 1999.

[1] Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Wędrówka ludów - Merowingowie. T. 15. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 163. ISBN 83-7425-025-9.

[2] Roman Emperors - Leo III [online], roman-emperors.sites.luc.edu [dostęp 2020-02-16] .

[3] G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa 2008, s. 182

[4] Józef Andrzej Gierowski: Historia Włoch. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 40. ISBN 83-04-01943-4.

[5] Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Wędrówka ludów - Merowingowie. T. 15. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 171. ISBN 83-7425-025-9.

[6] Praca zbiorowa pod redakcją naukową Macieja Salamona: Wielka Historia Świata Tom 4 Kształtowanie średniowiecza. T. 4. Oficyna Wydawnicza Fogra, 2005, s. 456. ISBN 83-85719-85-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Dynastia teodozjańska 395–457	Arkadiusz (395–408) Teodozjusz II (408–450) Pulcheria Marcjan (450–457)
Dynastia leońska 457–518	Leon I (457–474) Leon II (474) Zenon Izauryjczyk (474–491) Bazyliskus (475–476)^* Anastazjusz I (491–518)
Dynastia justyniańska 518–602	Justyn I (518–527) Justynian I Wielki (527–565) Justyn II (565–578) Tyberiusz II Konstantyn (578–582) Maurycjusz (582–602) Fokas (602–610)^*
Dynastia heraklijska 610–711	Herakliusz (610–641) Konstantyn III (641) Herakleonas (641) Konstans II (641–668) Konstantyn IV (668–685) Justynian II Rhinotmetos (685–695) Leoncjusz II (695–698)^* Tyberiusz III (698–705)^* Justynian II Rhinotmetos (705–711) Filipikos Bardanes (711–713)^* Anastazjusz II (713–715)^* Teodozjusz III (715–717)^*
Dynastia izauryjska 717–802	Leon III Izauryjczyk (717–741) Artabasdes (741–743) Konstantyn V Kopronim (741–775) Leon IV Chazar (775–780) Konstantyn VI (780–797) Irena (797–802)
Dynastia Niceforów 802–813	Nicefor I Genik (802–811) Staurakios (811) Michał I Rangabe (811–813) Leon V Armeńczyk (813–820)^*
Dynastia amoryjska 820–867	Michał II Amoryjczyk (820–829) Teofil (829–842) Michał III Metystes (842–867)
Dynastia macedońska 867–1057	Bazyli I (867–886) Leon VI Filozof (886–912) Aleksander (912–913) Konstantyn VII Porfirogeneta (913–959) Roman I Lekapen (920–944) Roman II (959–963) Nicefor II Fokas (963–969) Jan I Tzimiskes (969–976) Bazyli II Bułgarobójca (976–1025) Konstantyn VIII (1025–1028) Roman III Argyros (1028–1034) Michał IV Paflagończyk (1034–1041) Michał V Kalafates (1041–1042) Zoe (1042) Konstantyn IX Monomach (1042–1055) Teodora (1055–1056) Michał VI Stratiotikos (1056–1057) Izaak I Komnen (1057–1059)^*
Dynastia Dukasów 1059–1081	Konstantyn X Dukas (1059–1067) Roman IV Diogenes (1068–1071) Michał VII Dukas (1071–1078) Nicefor III Botaniates (1078–1081)
Dynastia Komnenów 1081–1185	Aleksy I Komnen (1081–1118) Jan II Komnen (1118–1143) Manuel I Komnen (1143–1180) Aleksy II Komnen (1180–1183) Andronik I Komnen (1183–1185)
Dynastia Angelosów 1185–1204	Izaak II Angelos (1185–1195 i 1203–1204) Aleksy III Angelos (1195–1203) Aleksy IV Angelos (1203–1204) Mikołaj Kanabos (1204)* Aleksy V Murzuflos (1204)*
Dynastia Laskarysów 1204–1261	Teodor I Laskarys (1204–1221) Jan III Dukas Watatzes (1221–1254) Teodor II Laskarys (1254–1258) Jan IV Laskarys (1258–1261)
Dynastia Paleologów 1259–1453	Michał VIII Paleolog (1259–1282) Andronik II Paleolog (1282–1328) Andronik III Paleolog (1328–1341) Jan V Paleolog (1341–1391) Jan VI Kantakuzen (1347–1354)* Mateusz Kantakuzen (1353–1357)* Andronik IV Paleolog (1376–1379) Jan VII Paleolog (1390) Manuel II Paleolog (1391–1425) Jan VIII Paleolog (1425–1448) Konstantyn XI Paleolog (1448–1453)