Lomariopsidaceae

*Lomariopsidaceae*
	; Lomariopsis tenuifolia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	paprotkowce
Rodzina	Lomariopsidaceae
	Nazwa systematyczna
	Lomariopsidaceae Alston; Taxon 5(2): 25. 1956
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lomariopsidaceae – rodzina paproci z rzędu paprotkowców (Polypodiales). Obejmuje 4 rodzaje z ok. 70 gatunkami^[2] (dwa rodzaje bywają łączone – Thysanosoria zaliczany jest do Lomariopsis^[3]). Są to okazałe paprocie naziemne, wspinające się po skałach i na drzewa oraz epifityczne^[4]^[5] (w przypadku Lomariopsis osiągające ponad 15 m wysokości)^[6]. Rozprzestrzenione są szeroko w strefie tropikalnej, przy czym najbardziej zróżnicowane są w Afryce, Azji i Oceanii^[4]^[7]. W polskiej florze brak przedstawicieli tej rodziny^[8].

Paprocie te bywają uprawiane. Gametofity z gatunku Lomariopsis lineata wykorzystywane są do ozdoby akwariów słodkowodnych, zwykle pod nazwą „Susswassertang”^[5] lub „Subwassertang”^[9]. W tej fazie wzrostu przypominają wątrobowce^[6] i jako takie bywają opisywane^[10].

Morfologia

Sporofit: Kłącze tęgie, podnoszące się lub wspinające, zróżnicowane na część „brzuszną”, z której wyrastają korzenie, oraz „grzbietową” z kilkoma rzędami liści. Przynajmniej w szczytowej części kłącze pokryte jest licznymi łuskami. Liście okazałe, niezróżnicowane lub zróżnicowane na asymilacyjne i odmienne zarodnionośne. Ogonek pokryty gęsto łuskami, przynajmniej u nasady, zwykle czarnymi, lancetowatymi lub równowąskimi^[4]. Blaszka podzielona pojedynczo^[7], nieparzyście pierzasto^[4] (tylko u Dracoglossum liście pojedyncze z wyciągniętym wierzchołkiem^[5]). Listki boczne na liściach asymilacyjnych lancetowate do równowąskich, całobrzegie do karbowanych, z żyłkami przewodzącymi wolnymi lub połączonymi siateczkowato. Listki płodne – noszące zarodnie – równowąskie^[4]. Kupki zarodni ułożone są w 1 do 4 rzędów wzdłuż osi listków, są drobne, okrągłe, z zawijką okrągłą do nerkowatej, czasem okryte brzegiem listka^[4]^[7].
Gametofit: Zielony, nagi lub owłosiony, sercowatego kształtu lub taśmowaty^[5].

Systematyka

W systemie Smitha i in. (2006) rodzina w rzędzie paprotkowców (Polypodiales)^[7], tak samo jest w systemie PPG I (2016), przy czym w tym ujęciu wyodrębniono z niej rodzaj nefrolepis w osobną rodzinę Nephrolepidaceae. Rodzina wraz z Nephrolepidaceae tworzy grupę siostrzaną w stosunku do kladu obejmującego rodziny Tectariaceae, Oleandraceae, dawaliowatych i paprotkowatych. Znajduje się w podrzędzie Aspleniineae H.Schneid. & C.J.Rothf. 2016 odpowiadającemu kladowi „eupolypods I” w systemie Smitha i in. (2006)^[2]. W systemach szeroko ujmujących rodzinę paprotkowatych Polypodiaceae – jest do nich włączana w randze podrodziny Lomariopsidoideae^[3]^[5].

W przeszłości do grupy tej zaliczane były rodzaje Bolbitis, Elaphoglossum, Lomagramma i Teratophyllum, tworzące we współczesnych systemach podrodzinę Elaphoglossoideae w obrębie rodziny nerecznicowatych Dryopteridaceae. Z kolei Dracoglossum tu zaliczany z powodu bliskiego pokrewieństwa z Lomariopsis wcześniej sytuowany był w Tectariaceae^[5].

Pozycja filogenetyczna rodziny w rzędzie paprotkowców^[11]^[12]^[2]

paprotkowce

Saccolomataceae

Cystodiaceae

	Lonchitidaceae

	Lindsaeaceae

Pteridaceae – orliczkowate

Dennstaedtiaceae

Cystopteridaceae – paprotnicowate

Rhachidosoraceae

Diplaziopsidaceae

Desmophlebiaceae

	Aspleniaceae – zanokcicowate

	Hemidictyaceae

Thelypteridaceae – zachylnikowate

Woodsiaceae – rozrzutkowate

	Onocleaceae – onokleowate

	Blechnaceae – podrzeniowate

Athyriaceae – wietlicowate

Didymochlaenaceae

Hypodematiaceae

Dryopteridaceae – nerecznicowate

	Nephrolepidaceae – nefrolepisowate

	Lomariopsidaceae

Tectariaceae

Oleandraceae

	Davalliaceae – dawaliowate

	Polypodiaceae – paprotkowate

Wykaz rodzajów^[2]

Cyclopeltis J.Sm., Bot. Mag. 72: 36. 1846
Dracoglossum Christenh., Thaiszia 17(1–2): 3–5. 2007
Lomariopsis Fee, Mem. Foug., 2. Hist. Acrostich.:10. 1845.
Thysanosoria A.Gepp, Fl. Arfak Mts. (Gibbs): 193–194, pl.4. 1917

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
↑ ^a ^b Polypodiaceae J.Presl & C.Presl. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Fuwu Xing, Wang Faguo, Zhang Xianchun, Masahiro Kato, David S. Barrington: Lomariopsidaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-10-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 66–67. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 538, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf. A classification for extant ferns. „Taxon”. 55 (3), s. 705–731, 2006. (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland – a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Lomariopsis lineata. [w:] Akwamania [on-line]. [dostęp 2021-10-12].
↑ Wątrobowiec Subwassertang (Lomariopsis cf. Lineata). [w:] aquamac.pl [on-line]. [dostęp 2021-10-12].
↑ Samuli Lehtonen. Towards Resolving the Complete Fern Tree of Life. „PLoS ONE”. 6, 10, s. e24851, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0024851.
↑ Carl J. Rothfels, Anders Larsson, Li-Yaung Kuo, Petra Korall, Wen- Liang Chiou, Kathleen M. Pryer. Overcoming Deep Roots, Fast Rates, and Short Internodes to Resolve the Ancient Rapid Radiation of Eupolypod II Ferns. „Systematic Biology”. 61, 1, s. 70, 2012.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.

[powo-3] Polypodiaceae J.Presl & C.Presl. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-12].

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Fuwu Xing, Wang Faguo, Zhang Xianchun, Masahiro Kato, David S. Barrington: Lomariopsidaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-10-12].

[christenhusz-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 66–67. ISBN 978-1-842466346.

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 538, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[smith-7] Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf. A classification for extant ferns. „Taxon”. 55 (3), s. 705–731, 2006. (ang.).

[8] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland – a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[9] Lomariopsis lineata. [w:] Akwamania [on-line]. [dostęp 2021-10-12].

[10] Wątrobowiec Subwassertang (Lomariopsis cf. Lineata). [w:] aquamac.pl [on-line]. [dostęp 2021-10-12].

[Lehtonen-2011-11] Samuli Lehtonen. Towards Resolving the Complete Fern Tree of Life. „PLoS ONE”. 6, 10, s. e24851, 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0024851.

[Rothfels-2012-12] Carl J. Rothfels, Anders Larsson, Li-Yaung Kuo, Petra Korall, Wen- Liang Chiou, Kathleen M. Pryer. Overcoming Deep Roots, Fast Rates, and Short Internodes to Resolve the Ancient Rapid Radiation of Eupolypod II Ferns. „Systematic Biology”. 61, 1, s. 70, 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]