Order Cnoty Wojskowej

Order Cnoty Wojskowej
*Ordinul Virtutea Militară*
	; Awers złotego medalu za zasługi; w czasach pokoju (wz. 1872)
	; Awers srebrnego medalu za zasługi; w czasach wojny (wz. 1880)
	; Rewers złotego medalu za zasługi; w czasach wojny (wz. 1880)
	; Baretka z okresu Księstwa,; później Królestwa Rumunii
Ustanowiono	po raz 1.: 27 marca 1872; zniesiono: 13 kwietnia 1948; po raz 2.: 31 marca 2000
Święto	23 kwietnia
Powyżej	Order Zasługi
Równorzędne	– Order Cnoty Lotniczej; – Order Cnoty Morskiej
Poniżej	Order Zasługi Sanitarnej
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Cnoty Wojskowej (rum. Ordinul Virtutea Militară) – rumuńskie wysokie odznaczenie wojskowe.

Historia

Ustanowione zostało przez księcia Karola I ustawą o organizacji sił zbrojnych z 27 marca 1872 r., a wprowadzone zostało rozporządzeniem z 17 maja tego roku. W swojej pierwotnej wersji miało formę medalu (Medalia „Virtutea Militară”) podzielonego na dwa stopnie: złoty (dla oficerów) i srebrny (dla podoficerów). Swoją nazwą odznaczenie nawiązywało bezpośrednio do medalu ustanowionego w 1860 r. przez księcia Aleksandra Jana Cuzę o nazwie „Pro Virtute Militari”. Po zwycięskiej dla Rosji wojnie z Turcją w latach 1877–1878, w której Księstwo Rumunii uczestniczyło po rosyjskiej stronie, wprowadzono wersję wojenną w formie krzyża o zaokrąglonych ramionach, nadawanego także za czyny odwagi w bezpośredniej walce z nieprzyjacielem, a od 1940 r. – wyłącznie za takie czyny^[1].

Po wymuszonej szantażem abdykacji króla Michała I 30 grudnia 1947 r. wszystkie odznaczenia zostały przez władze komunistyczne zniesione nową konstytucją Rumuńskiej Republiki Ludowej z 13 kwietnia 1948 r.^[2], a w ich miejsce ustanowiono system odznaczeń wzorowany na sowieckim^[3]. Po 1989 r. nie nadawano już komunistycznych odznaczeń, ustanawiano natomiast stopniowo nowe oraz przywracano dawne odznaczenia z czasów monarchii, niektóre z nich rozbudowywano dodając nowe klasy orderów lub stopnie medali^[4].

„Virtutea Militară” restytuowano nową ustawą o odznaczeniach rumuńskich 31 marca 2000 r. jako Order Cnoty Wojskowej (Ordinul Virtutea Militară) podzielony na cztery klasy:

I klasa – Wielki Oficer (Mare Ofițer),
II klasa – Komandor (Comandor),
III klasa – Oficer (Ofițer),
IV klasa – Kawaler (Cavaler),

oraz Medal Cnoty Wojskowej (Medalia Virtutea Militară) podzielony na trzy stopnie:

I stopień (clasa I),
II stopień (clasa a II-a),
III stopień (clasa a III-a)^[a]^[b]^[5].

Przepisy, wygląd i inne zasady dotyczące orderu i medalu określiła nowa ustawa z 9 lipca 2002 r. Nadawane są odtąd w trzech wersjach: cywilnej, wojskowej i wojennej. Order mogą otrzymać oficerowie, cywilni pracownicy z wyższym wykształceniem, pracujący w ministerstwach i centralnych instytucjach w zakresie obronności, porządku publicznego i bezpieczeństwa narodowego oraz jednostki wojskowe, a także współpracujący z Rumunią zagraniczni oficerowie, personel cywilny oraz jednostki wojskowe. Medal mogą otrzymać podoficerowie, a także personel cywilny nieposiadający wyższego wykształcenia oraz sojuszniczy funkcjonariusze wojskowi i cywilni^[6].

Wygląd

Początkowo odznaką był okrągły medal z wizerunkiem władcy otoczonym napisem „CAROL I. DOMN AL ROMANIEI” (tłum. KAROL I PAN RUMUNII) na awersie oraz napisem „VIRTUTE MILITARĂ” otoczonym wieńcem laurowo-dębowym, z dodatkowym podobnym wieńcem pełniącym rolę zawieszenia łączącego z czerwoną wstążką z niebieskimi brzegami. Wojenna wersja z 1880 r. miała kształt krzyża Ruperta, z ramionami połączonymi wieńcem laurowo-dębowym, ze zwykłym kółkiem łączącym krzyż ze wstążką. Symbole awersu i rewersu (głowa króla i napis) pozostały niezmienione, a jedynie pomniejszone^[1]. I stopień był wykonywany w pozłacanym srebrze lub brązowy, a II stopień w srebrze lub posrebrzanym brązie^[7].

Po przywróceniu order uzyskał w 2002 podobny wygląd do wersji wojennej, ale wnętrza ramion i tło środkowego medalionu emaliowano na ciemnoniebiesko, a pierścień okalający medalion i obramowanie krawędzi krzyża – na biało. Na awersie wewnątrz medalionu umieszczono herbowego rumuńskiego orła, a na pierścieniu go okalającym napis „VIRTUTEA MILITARĂ” i trzy gwiazdki u dołu. Na rewersie znajdują się odpowiednio wizerunek konnego Świętego Jerzego pokonującego smoka oraz napis „1864 • 1872 • 1940 • 2000”. Elementy nieemaliowane są posrebrzane w IV klasie, a pozłacane w klasach pozostałych. Gwiazda orderowa jest ośmiopromienna, z posrebrzanymi promieniami, z takim samym pozłacanym godłem jak odznaka orderowa, ale na białym pierścieniu zamiast trzech gwiazdek znajduje się wieniec laurowy. Wersja wojskowa zawiera dodatkowo wieniec dębowy podłożony pod ramionami (pomiędzy nimi), a wersja wojenna jeszcze dwa skrzyżowane miecze skierowane do góry ułożone na tym wieńcu^[6].

Medal jest w całości brązowy, posrebrzany lub pozłacany w zależności od stopnia, z tym że wersja wojenna, podobnie jak pierwowzór, ma tylko dwa najwyższe stopnie, a także kształt identyczny z odznaką orderu (bez emalii). Na awersie ma Herb Rumunii z gwiazdkami wokoło, a na rewersie czterorzędowy napis „1872 VIRTUTEA MILITARĂ 2000”. Wersja cywilna wieszana jest na zwykłym metalowym kółku, a wersja wojskowa i wojenna na zwieszeniu w kształcie półwieńca dębowo-laurowego^[6].

Cywilną miniaturą jest w zależności od klasy lub stopnia:

I kl. – rozetka na srebrnym galoniku,
II kl. – rozetka na prostokącie ze wstążki,
III kl. – rozetka,
IV kl. – prostokąt ze wstążki,
medal (w wersji wojennej) – trójkąt ze wstążki^[6].

Wojskową miniaturą jest baretka, na której w trzech najwyższych klasach umieszcza się dodatkowe akcesoria:

I kl. – srebrny romb,
II kl. – srebrny dysk,
III kl. – rozetka^[6].

Wersja wojenna baretki ma dodatkowe złote krawędzie oraz miecze srebrne lub złote w zależności klasy lub stopnia, umieszczane bezpośrednio na baretce pod akcesoriami (jeśli takie są)^[6].

Klasy/ stopnie	Nazwa polska	Nazwa rumuńska	Baretka wojskowa	Baretka wojenna
I klasa	Wielki Oficer	Mare Ofițer
II klasa	Komandor	Comandor
III klasa	Oficer	Ofițer
IV klasa	Kawaler	Cavaler
Medal	I stopnia	Medalia clasa I
Medal	II stopnia	Medalia clasa a II-a
Medal	III stopnia	Medalia clasa a III-a		–

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Cnoty Wojskowej.

Uwagi

↑ W polskiej terminologii ordery dzieli się na klasy, a odznaczenia takie jak krzyże i medale dzieli się na stopnie; w terminologii rumuńskiej jest odwrotnie, więc użyte w tym artykule nazewnictwo klas i stopni nie jest dosłownym tłumaczeniem.
↑ Medal III stopnia ustanowiono tylko w odmianie pokojowej – cywilnej i wojskowej.

Przypisy

↑ ^a ^b Ordinul şi medalia „Virtutea Militară” – Scurt istoric. Cancelaria Ordinelor (canord.presidency.ro). [dostęp 2019-02-14]. (rum.).
↑ Constituţia Republicii Populare Române din 1948 (Art. 44). cdep.ro, 1948-04-13. [dostęp 2017-09-13]. (rum.).
↑ Istoricul decorațiilor. Cancelaria Ordinelor (canord.presidency.ro). [dostęp 2019-02-14]. (rum.).
↑ Descriere istoric decorații. Cancelaria Ordinelor (canord.presidency.ro). [dostęp 2019-02-14]. (rum.).
↑ Lege nr. 29 din 31 martie 2000 privind sistemul naţional de decoraţii al României. Monitorul Oficial nr. 146/7 apr. 2000. [dostęp 2019-02-14]. (rum.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Legea nr. 459/2002 privind Ordinul Virtutea Militară și Medalia Virtutea Militară. Monitorul Oficial 31 iulie 2002. [dostęp 2019-02-14]. (rum.).
↑ John D. Clarke: Gallantry Medals and Awards of the World. South Yorkshire: Pen & Sword Books Limited, 2001, s. 3046 (e-book).

Bibliografia

Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: 1939, s. 502.
Legea 29/2000 privind sistemul national de decoratii al Romaniei, republicata 2014. Monitorul Oficial, Partea I nr. 118/18 februarie 2014 (rum.)

[uwaga1-5] W polskiej terminologii ordery dzieli się na klasy, a odznaczenia takie jak krzyże i medale dzieli się na stopnie; w terminologii rumuńskiej jest odwrotnie, więc użyte w tym artykule nazewnictwo klas i stopni nie jest dosłownym tłumaczeniem.

[uwaga2-6] Medal III stopnia ustanowiono tylko w odmianie pokojowej – cywilnej i wojskowej.

[co-1] Ordinul şi medalia „Virtutea Militară” – Scurt istoric. Cancelaria Ordinelor (canord.presidency.ro). [dostęp 2019-02-14]. (rum.).

[2] Constituţia Republicii Populare Române din 1948 (Art. 44). cdep.ro, 1948-04-13. [dostęp 2017-09-13]. (rum.).

[3] Istoricul decorațiilor. Cancelaria Ordinelor (canord.presidency.ro). [dostęp 2019-02-14]. (rum.).

[4] Descriere istoric decorații. Cancelaria Ordinelor (canord.presidency.ro). [dostęp 2019-02-14]. (rum.).

[U2000-7] Lege nr. 29 din 31 martie 2000 privind sistemul naţional de decoraţii al României. Monitorul Oficial nr. 146/7 apr. 2000. [dostęp 2019-02-14]. (rum.).

[U2002-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Legea nr. 459/2002 privind Ordinul Virtutea Militară și Medalia Virtutea Militară. Monitorul Oficial 31 iulie 2002. [dostęp 2019-02-14]. (rum.).

[jdc-9] John D. Clarke: Gallantry Medals and Awards of the World. South Yorkshire: Pen & Sword Books Limited, 2001, s. 3046 (e-book).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[b]

[5]

[6]

[7]

Republika (od 1989)	Order Michała Walecznego Order Gwiazdy Rumunii Order Zasługi Order Wiernej Służby Order Cnoty Wojskowej Order Cnoty Lotniczej Order Cnoty Morskiej Order Odwagi i Wierności Order Zasługi Rolniczej Order Zasługi Kulturalnej Order Zasługi Przemysłowej i Handlowej Order Zasługi Edukacyjnej Order Zasługi Sanitarnej Order Zasługi dla Szerzenia Praw Człowieka i Zaangażowania Społecznego Order Zasługi Sportowej Order Zasługi Dyplomatycznej Krzyż Pamiątkowy Oporu Antykomunistycznego Krzyż Pamiątkowy Rewolucji Antykomunistycznej Grudnia 1989 Krzyż Pamiątkowy Drugiej II Wojny Światowej 1941-1945 Medal Pamiątkowy 150-lecia narodzin Michała Eminescu Krzyż Wiernej Służby Medal Wiernej Służby Medal Zasługi Medal Cnoty Wojskowej Medal Cnoty Lotniczej Medal Cnoty Morskiej Medal Odwagi i Wierności Medal Zasługi Rolniczej Medal Zasługi Kulturalnej Medal Zasługi Przemysłowej i Handlowej Medal Zasługi Edukacyjnej Medal Zasługi Sanitarnej Medal Zasługi Sportowej Medal Zasługi Dyplomatycznej
Komunizm (1947–1989)	Order Gwiazdy Order 23 sierpnia Order Zwycięstwa Socjalizmu Order Matki-Bohaterki Order Tudora Vladimirescu Order Obrony Ojczyzny Order Pracy Order Rodzicielskiej Sławy Order za Osiągnięcia Naukowe Order Zasługi Rolniczej Order Zasługi Kulturalnej Order Zasługi Medycznej Order Zasługi Sportowej Order Zasługi Wojskowej Order za Wybitne Osiągnięcia dla Obrony Ładu Społecznego i Państwa
Monarchia (1864–1947)	Order Karola I Order Michała Walecznego Medal Cnoty Wojskowej Order Gwiazdy Rumunii Order Korony Rumunii Order Zasługi Order Wiernej Służby Order Ferdynanda I Order Krzyża Królowej Marii Order Cnoty Wojskowej Order Cnoty Lotniczej Order Zasługi Kulturalnej Order Zasługi Rolniczej Medal Bene Merenti Krzyż Pamiątkowy Elżbiety Odznaka Honorowa za 25 Lat Służby Medal „Nagroda za Służbę Wojskową” Krzyż Zasługi Sanitarnej Krzyż Odwagi i Wierności Medal Odwagi i Wierności Krzyż Przejścia Dunaju Medal Obrońców Niepodległości Medal Pamiątkowy Wojny Rosyjsko-Rumuńskiej 1877-1888 Medal Wysiłku Kraju Krzyż Pamiątkowy Wojny 1916-1919 Medal Zwycięstwa Medal Krucjaty przeciwko Komunizmowi Medal „Nagroda za Pracę Nauczycielską” Medal „Nagroda za Pracę dla Kościoła” Medal Zasługi Przemysłowej i Handlowej Medal Jubileuszowy Karola I Order Bene Merenti Domu Panującego Medal „Pro Virtute Militari”

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe