Powojnik alpejski

Powojnik alpejski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	powojnik
Gatunek	powojnik alpejski
	Nazwa systematyczna
	Clematis alpina (L.) Mill.; Gard. dict. ed. 8: Clematis no. 9. 1768
	Multimedia w Wikimedia Commons

Powojnik alpejski (Clematis alpina) – gatunek pnącza z rodziny jaskrowatych. Występuje w Europie i Azji (Syberia, Kirgistan, Mongolia)^[3]. Jest to jeden z trzech gatunków występujących w Polsce w stanie naturalnym, rośnie najczęściej w Tatrach, także w Pieninach, Gorcach, Beskidzie Niskim i w Bieszczadach. Jest także uprawiany, jako roślina ozdobna.

Morfologia

Łodyga: Pnąca się, drewniejąca, dorasta do 2 m. Przytrzymuje się podpór ogonkami liściowymi.
Liście: Ulistnienie naprzeciwległe, liście podwójnie trójdzielne, o długich ogonkach.
Kwiaty: Pojedyncze, szerokodzwonkowate, osadzone na długich szypułkach, zwisłe, czteropłatkowe, o średnicy 4–6 cm są nieco mniejsze niż u mieszańców ogrodowych, w kolorze niebieskofioletowym. W środku widoczne są liczne, białe prątniczki (zredukowane pręciki), które są o połowę krótsze od działek. Spotykane są także odmiany o kwiatach białych, różowych i czerwonobrązowych. Kwiaty pojawiają się na zdrewniałych, zeszłorocznych pędach.
Owoce: Drobne niełupki zebrane w gęsty kulisty owoc zbiorowy. Poszczególne niełupki posiadają wydłużony, pierzasty dzióbek powstały z szyjki słupka.

Biologia i ekologia

Pnącze, chamefit. Okres kwitnienia przypada od maja do sierpnia. Siedlisko: rośnie w lasach i zaroślach, wśród kosówki, od pogórza po piętro subalpejskie, najczęściej wzdłuż rzek, przeważnie na podłożu wapiennym, rzadziej na krzemianowym. Cała roślina jest lekko trująca. Przy doustnym spożyciu powoduje biegunkę, skurcze i podrażnienia skóry. W stanie wysuszonym nie powoduje już podrażnień skóry^[4].

Zastosowanie

Roślina ozdobna: ze względu na atrakcyjny wygląd, mrozoodporność oraz małe wymagania liczne odmiany uprawiane są jako rośliny ozdobne. Jest także bardziej odporny na warunki glebowo-klimatyczne od mieszańców ogrodowych, jest całkowicie mrozoodporny, odporny na choroby i zakwita bardzo wcześnie^[5]. Najlepsze do uprawy są stanowiska półcieniste, niezbyt ciepłe, o glebie żyznej, średnio wilgotnej i przepuszczalnej, o zasadowym pH^[6]. W uprawie znajduje się nie tylko typowa forma gatunku, ale również inne, bardziej ozdobne kultywary, np. ‘Frances Rivis’ o dużych kwiatach^[5]. Roślina doskonale rozmnażająca się przez: wysiew nasion, półzdrewniałe sadzonki pędowe, a także poprzez odkłady.

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].
↑ Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Katarzyna Józefowicz: Powojnik alpejski. 2013. [dostęp 2013-06-26]. (pol.).

Bibliografia

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie (Atlasy botaniczne). Irena Zaborowska (ilustr.). Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-25].

[Bohne-4] Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.

[E-5] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ogrod-6] Katarzyna Józefowicz: Powojnik alpejski. 2013. [dostęp 2013-06-26]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]