Przytkowice

Przytkowice

wieś
Okolice Przytkowic
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	wadowicki
Gmina	Kalwaria Zebrzydowska
Wysokość	280–360 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	2578
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-141
Tablice rejestracyjne	KWA
SIMC	0056779
Położenie na mapie gminy Kalwaria Zebrzydowska Przytkowice
Położenie na mapie Polski Przytkowice
Położenie na mapie województwa małopolskiego Przytkowice
Położenie na mapie powiatu wadowickiego Przytkowice
49°54′45″N 19°41′58″E

Przytkowice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, w gminie Kalwaria Zebrzydowska.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Przez miejscowość przechodzi droga wojewódzka nr 953 łącząca Kalwarię Zebrzydowską ze Skawiną.

Położenie i ukształtowanie terenu

Wieś położona jest na południowy wschód od góry Draboż (435 m n.p.m.), na wysokości 280–360 m n.p.m. Od strony sąsiadującego Stanisławia Dolnego góruje nad wsią malownicze, stożkowate wzniesienie, w większości pokryte lasem o nazwie „Ludka” (369 m n.p.m.). Charakterystyczna ulicówkowa zabudowa tutaj skupiła się wzdłuż potoku, spływającego od głównego grzbietu – Draboża oraz w dorzeczu Skawinki. Odległość od Kalwarii Zebrzydowskiej wynosi 7,5 km, a wieś leży na trasie łączącej Kalwarię Zebrzydowską ze Skawiną. Od północy graniczy z Paszkówką, od wschodu z Sosnowicami, Leńczami, od południa z Zebrzydowicami, a od zachodu ze Stanisławiem Dolnym i Bęczynem.

Krajobraz Przytkowic wraz z wieloma przysiółkami, luźno porozrzucanymi po całym obszarze wsi, jest bardzo urozmaicony wieloma dolinami z potokami i strumieniami, jarami, a także wzniesieniami. Centrum wsi stanowi skrzyżowanie wraz z przyległym placem, wokół którego znajduje się kilka zakładów produkujących obuwie, sklepy oraz apteka wraz z domami mieszkańców. Od strony południowej skrzyżowania wznosi się Pyrczek (340 m n.p.m.), którego nagi stożek dominuje nad wejściem do centrum wsi. Z kolei po południowej stronie doliny Skawinki okazale prezentuje się zalesiona Krowia Górka (345 m n.p.m.). Jej północne stoki należą jeszcze do Przytkowic. W połowie wysokości Krowiej Górki, w głębi lasu wypływa źródełko. Wypływający strumień zwany jest Złotym Potokiem. Tuż nad źródełkiem, na starym buku wisi kapliczka z figurą Matki Bożej. Według podań ludowych, woda z tego źródełka ma właściwości lecznicze i podobno pomogła niejednemu w leczeniu wszelkiego rodzaju ran i chorób oczu.

Przez wieś przebiega linia kolejowa 97 łącząca Kraków i Skawinę z Suchą Beskidzką i Zakopanem oraz droga wojewódzka nr 953 z Kalwarii Zebrzydowskiej do Skawiny. Przebiegająca sieć dróg powiatowych i gminnych dogodnie łączy ją z Wadowicami i okolicznymi miejscowościami. Dodatkową zaletą pagórkowatego terenu Przytkowic są miejsca widokowe. Z najwyższego wzniesienia, na którym znajdowała się niegdyś siedziba z warownią Radwanitów-Przypkowskich, roztacza się widok na Polankę Hallera, dalej na Skawinę, aż po Kraków, Bielany i całą Dolinę Nadwiślańską z Czernichowem i kominami Śląska. Na południe widać górę Żar i Lanckorońską Górę, za którymi wyłaniają się Beskidy, Babia Góra i szczyty Tatr.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Przytkowice

części wsi

Dół, Draboż, Dział, Góra, Grabie, Kąt, Kotliny, Ludka, Owczarnia, Paska, Rola, Pagórek, Wał, Zagrody, Za Lasem

Historia

• Pierwsze wzmianki o Przytkowicach pochodzą z XIII w., kiedy to miejscowość ta leżała w obrębie „korytarza radwańskiego”, założona przez Radwanitów.
• W 1388 należała do Ofki z Przybkowic, która ją sprzedała Mikołajowi z Brodów.
• W 1443 właścicielami Przybkowic byli Jan i Stanisław Przybkowscy herbu Radwan.
• XVI w. właścicielem wsi jest Jan Przypkowski, działacz braci polskich, który w 1572 nadał swoim poddanym wolność osobistą. Prawdopodobnie we wsi był również zbór ariański, który mógł się mieścić w dworze Przypkowskich. Jak wynika z wizytacji biskupa Krzysztofa Kazimirskiego, odbytej w latach 1596–1598, miejscowy kościół katolicki nie został sprofanowany przez ariańskich właścicieli Przytkowic.
• W XVII w. właścicielką Przytkowic była Anna Katarzyna Zebrzydowska, siostra biskupa krakowskiego Andrzeja Zebrzydowskiego, ciotka Mikołaja Zebrzydowskiego.
• W drugiej połowie XIX w. i w początkach XX w. Przytkowice należały do Brandysów.

Dziedzictwo kulturowe

• 

Kościół wzmiankowany w 1345, w 1733 zbudowano drewniany kościół, który po wybudowaniu nowego, murowanego, w 50. latach XX w. przeniesiono do Skawinek. Ze starego kościoła zachował się gotycki krucyfiks, późnobarokowy ołtarz i barokowe posągi Matki Bożej i św. Jana Ewangelisty.

• W 1982 reaktywowano Orkiestrę dętą przy OSP.
• Zespół dworski ze spichlerzami.
• We wsi znajduje się też jedna z największych dyskotek w Polsce – klub Energy 2000

Zobacz też

• Państwowe Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie
• Parafia Przenajświętszej Trójcy w Przytkowicach
• Przytkowice (przystanek kolejowy)

Linki zewnętrzne

• Przytkowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 238 .
• Strona internetowa Parafii Przenajświętszej Trójcy
• Muzeum im. Przypkowskich w Jędrzejowie