Strusów

Strusów
Струсів
	; Pałac Lanckorońskich w Strusowie
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	tarnopolski
Powierzchnia	3,53 km²
Populacja (2001); • liczba ludności; • gęstość	; 1501; 426 os./km²
Nr kierunkowy	+380 3551
Kod pocztowy	48127
	Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Strusów
	Położenie na mapie Ukrainy Strusów
	49°20′N 25°37′E/49,333333 25,616667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Strusów^[1] (ukr. Струсів, Strusiw) – wieś na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie tarnopolskim. Liczy ok. 1500 mieszkańców. Przez Strusów przechodzi droga krajowa N18.

Historia

Założony w 1434. W I. poł. XVII w. właścicielem miejscowości byli Strusiowie herbu Korczak. Jeden z nich, Mikołaj Struś, dowódca polskich wojsk na Kremlu w Moskwie, uzyskał w 1610 r. od króla Zygmunta III Wazy prawa miejskie dla Strusowa^[2].

W 1534 r. erygowano w mieście parafię rzymskokatolicką, należącą do archidiecezji lwowskiej. W XVII w. znajdowała się tutaj kaplica, którą obsługiwali ojcowie karmelici z Trembowli. W 1747 r. na jej miejscu wzniesiono kościół parafialny pw. św. Antoniego, który rozbudowano w 1816 r. Po pożarze w 1891 r. przebudowano go na kaplicę grobową rodziny Baworowskich. Tuż obok został wzniesiony nowy kościół^[3]^[4].

W 1880 r. miasteczko liczyło 2683 mieszkańców, w tym 1236 katolików obrządku rzymskiego, 743 obrządku greckokatolickiego i 610 wyznania mojżeszowego. W tym czasie miejscowość została przebudowana przez ówczesnego właściciela, Józefa Gołuchowskiego. Ożywienie gospodarcze nastąpiło po wybudowaniu w odległości 2 km od miasta stacji kolejowej Mikulińce-Strusów linii Tarnopol – Czortków^[2].

Za II Rzeczypospolitej Strusów był siedzibą gminy wiejskiej Strusów w powiecie trembowelskim w województwie tarnopolskim. W 1921 roku liczył 2412 mieszkańców^[5].

W latach 1943–1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 6 Polaków oraz ks. greckokatolickiego (i. n.) Panasiuka, wraz z żoną Polką (w zaawansowanej ciąży), za to, że krytykował działalność UPA^[6].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca tutaj ukraińska rodzina Kapustów ukrywała żydowskie małżeństwo Selzerów. W 2000 roku Instytut Jad Waszem uhonorował za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Wasyla i Sofiję Kapustów^[7]^[8]^[9].

We wsi znajduje się wybudowany w 2009 roku z inicjatywy samorządowych władz ukraińskich pomnik Stepana Bandery^[10].

Do 2020 w rejonie trembowelskim.

Zabytki

zamek^[11] – do czasów współczesnych zachowały się pozostałości murów obronnych zamku: ścian i rowów^[11].
pałac – okazały budynek wybudowany w XVIII w. w stylu klasycystycznym przez rodzinę Lanckorońskich^[12].
kościół pw. św. Antoniego – murowany, neogotycki, wzniesiony w latach 1894–1902 przez rodzinę Gołuchowskich. W 1902 r. konsekrowany pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej. W okresie międzywojennym z tutejszej parafii wydzielono samodzielne parafie we wsiach Darachów i Zazdrość W 1945 r. kościół został zamknięty i zamieniony na magazyn. W latach 90. wieku XX zwrócono go katolikom i na nowo konsekrowano pw. św. Antoniego. Jest obsługiwany przez księży diecezjalnych z parafii w Mikulińcach^[2].

Urodzeni w Strusowie

Alfred Wilhelm Ludwik Riesser (ur. 4 lipca 1889, zm. 7 lipca 1958 w Krakowie) – doktor prawa, podpułkownik żandarmerii WP.
Ks. Walerian Raba (1892–1918) – polski ksiądz, wikariusz parafii rzymskokatolickiej w Skałacie, działacz patriotyczny, zamordowany przez ukraińskiego nacjonalistę^[13].
Czesław Rzepiński ( 1905 - 1995 ) - polski malarz, pedagog, przedstawiciel polskiego koloryzmu.
Stepan Budnyj (1933–1958) – ukraiński poeta, dziennikarz, nauczyciel.

Przypisy

↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI. Warszawa: 1880-1902, s. 422.
↑ ^a ^b ^c Strusów – jedna z najpiękniejszych wsi Ukrainy [online], Nowy Kurier Galicyjski, 5 sierpnia 2019 [dostęp 2023-03-16] (pol.).
↑ Strusów [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2023-03-16] .
↑ STRUSÓW. Kościół pw. św. Antoniego / Matki Bożej Różańcowej (189?–1902). Tarnopolski obw., Tarnopolski r-n (Trembowelski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-03-16] .
↑ Według publikacji: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XV – Województwo Tarnopolskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923.
↑ HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 416, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .
↑ Kapusta Vasili & Sofia. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-27]. (ang.).
↑ Капуста Василь. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-27]. (ukr.).
↑ Капуста Софія. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-27]. (ukr.).
↑ Pomniki Bandery (j.ukr).
↑ ^a ^b Замок в селе Струсов. zamki-kreposti.com.ua. [dostęp 2013-10-12].
↑ RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 186–190, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
↑ Relacja Anny Mazur z domu Boszko w „Skałat – czas pokoju i wojny. Wspomnienia księga druga” Wiesław Barczyk, Antoni Gołębiowski, Edward Łańcucki, Edward Pietrzyszyn, Jerzy Stopa, Wacław Wyrozumski.

Linki zewnętrzne

Strusów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 422 .

[Geo-1] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI. Warszawa: 1880-1902, s. 422.

[kuriergalicyjski-2] Strusów – jedna z najpiękniejszych wsi Ukrainy [online], Nowy Kurier Galicyjski, 5 sierpnia 2019 [dostęp 2023-03-16] (pol.).

[3] Strusów [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2023-03-16] .

[4] STRUSÓW. Kościół pw. św. Antoniego / Matki Bożej Różańcowej (189?–1902). Tarnopolski obw., Tarnopolski r-n (Trembowelski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-03-16] .

[skorowidz-5] Według publikacji: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XV – Województwo Tarnopolskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923.

[6] HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 416, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .

[7] Kapusta Vasili & Sofia. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-27]. (ang.).

[8] Капуста Василь. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-27]. (ukr.).

[9] Капуста Софія. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-27]. (ukr.).

[10] Pomniki Bandery (j.ukr).

[zamki-kreposti-11] Замок в селе Струсов. zamki-kreposti.com.ua. [dostęp 2013-10-12].

[Aftanazy-12] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 186–190, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[wbc.poznan.pl2-13] Relacja Anny Mazur z domu Boszko w „Skałat – czas pokoju i wojny. Wspomnienia księga druga” Wiesław Barczyk, Antoni Gołębiowski, Edward Łańcucki, Edward Pietrzyszyn, Jerzy Stopa, Wacław Wyrozumski.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Przynależność wojewódzka	woj. tarnopolskie (1920–39)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Budzanów (od 1934) Trembowla
Miasteczka (1920–34)	Budzanów (→) Janów Strusów
Gminy miejskie (1920–39 →)	Budzanów Trembowla
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →)	Darachów Iławcze Janów Łoszniów Mogielnica Mszaniec Strusów Trembowla

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948, od 2025)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)