Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2010/11

Aktualnie na stronie głównej

Dzikan zaroślowy – gatunek ssaka z rodziny świniowatych, jeden z dwóch gatunków swego rodzaju obok dzikana rzecznego. Występuje w Afryce, w tym także na Madagaskarze. Wiedzie stadny tryb życia, jak swoi krewniacy. W grupie znajduje się od sześciu do dwunastu zwierząt. Należy do nich pojedynczy dorosły samiec, któremu towarzyszy jedna bądź kilka loch wraz z urodzonymi przez nie młodymi. Aktywność dzikana zaroślowego przypada na noc, nie licząc chłodniejszych miesięcy w obrębie chłodniejszych terenów na południu kontynentu, gdzie zwierzę podejmuje aktywność za dnia, kiedy to jest cieplej. W dzień zazwyczaj jednak dzikan zaroślowy wypoczywa, leżąc wśród gęstej roślinności. Może sporządzać sobie gniazdo, na miejsce takie wybiera chłodniejszą część swego areału. Lubianą przez dzikana zaroślowego aktywnością jest wylegiwanie się w bajorkach, od czego nie stronią i inne świniowate. Świetnie pływa, potrafi też szybko biegać. Dziennie przemierza od 0,5 do 6 km. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

30 listopada

Masowe aresztowania i egzekucje mieszkańców Bydgoszczy, dokonywane w pierwszym rzędzie przez żołnierzy Wehrmachtu i członków Einsatzgruppen, odbywały się początkowo w atmosferze chaosu i stanowiły zemstę za krwawe stłumienie niemieckiej akcji dywersyjnej w mieście oraz za opór stawiany wkraczającym oddziałom Wehrmachtu przez miejscową Straż Obywatelską. Przeprowadzane doraźnie represje przekształciły się w późniejszym okresie w zorganizowaną akcję eksterminacyjną, której celem była likwidacja polskiej elity politycznej i umysłowej w Bydgoszczy, a której głównym wykonawcą stał się paramilitarny Selbstschutz. W ciągu pierwszych czterech miesięcy okupacji Niemcy zamordowali w tajnych lub publicznych egzekucjach około 5000 mieszkańców Bydgoszczy i powiatu bydgoskiego.

29 listopada

Charakterystyczną cechą Saturna są pierścienie, składające się głównie z lodu i w mniejszej ilości z odłamków skalnych. We wnętrzu planety panują ciśnienie i temperatura, których nie udało się dotąd uzyskać w laboratoriach na Ziemi. Wnętrze gazowego olbrzyma najprawdopodobniej składa się z jądra z żelaza, niklu, krzemu i tlenu, otoczonego warstwą metalicznego wodoru, warstwy pośredniej ciekłego wodoru i ciekłego helu oraz zewnętrznej warstwy gazowej. Księżyc Saturna – Tytan – to drugi co do wielkości księżyc w Układzie Słonecznym (po księżycu Jowisza Ganimedesie). Jest większy od planety Merkury i jest jedynym księżycem w Układzie Słonecznym posiadającym gęstą atmosferę.

28 listopada

Rodzajem technik pomiarów, w których węch jest obiektem badań lub pełni funkcję przyrządu pomiarowego jest olfaktometria. W Europie pomiary olfaktometryczne są wykonywane zgodnie z normą EN 13725:2003. Wynikiem pomiaru jest stężenie zapachowe, liczbowo równe wartości stopnia rozcieńczenia, po którym jest osiągany zespołowy próg wyczuwalności zapachu. W normie określono wymagania stawiane urządzeniom do rozcieńczania strumienia badanego gazu strumieniem czystego powietrza oraz osobom oceniającym zapach. Podstawowe znaczenie mają pomiary zapachowego stężenia wonnych zanieczyszczeń powietrza (odorantów).

27 listopada

27 listopada 2009 roku w okolicach miasta Bołogoje w obwodzie twerskim w Rosji miała miejsce katastrofa kolejowa Newskiego Ekspresu. W wyniku katastrofy, śmierć poniosło 27, a rannych zostało 95 osób. Newski Ekspres, jadący z Moskwy do Sankt Petersburga przewoził 682 osoby (653 pasażerów i 29 członków załogi) w 13 wagonach, z których cztery wykoleiły się. Władze rosyjskie potwierdziły oficjalnie, że przyczyną katastrofy było podłożenie materiału wybuchowego. W ziemi niedaleko miejsca wypadku odnaleziono lej o średnicy około jednego metra. Do odpowiedzialności za zamach przyznała się grupa kaukaskich islamistów.

26 listopada

Kariera polskiej piosenkarki Wiery Gran zaczęła się od przypadku. Mając nogę w gipsie i siedząc za kulisami Paradisu, zaczęła śpiewać. Zauważyli to koledzy muzycy i namówili ją do śpiewu dla publiczności. Pierwszą piosenką, jaką zaśpiewała publicznie, było Tango Brazylijskie. W 1934 roku zaczęła nagrywać dla firmy Syrena Electro. Śpiewała w polskim radiu, w warszawskich kawiarniach, wystąpiła w filmie reżyserowanym przez Aleksandra Martena w języku jidysz Bezdomni. W czasie wojny była główną atrakcją artystyczną kawiarni Café Sztuka w getcie warszawskim

25 listopada

Podobnie jak żaba dalmatyńska i żaba moczarowa, żaba trawna należy do tzw. żab brunatnych, która to nazwa bierze się od koloru skóry tych zwierząt. Gatunek posiada szeroki zasięg występowania, obejmujący większą część Europy i zachodnią Azję. Zasiedla różnorodne siedliska klimatu umiarkowanego, zwłaszcza lasy. Rozmnaża się w płytkich zbiornikach wodnych. Duży wpływ na rozród wywiera temperatura, swój udział mają też szerokość geograficzna i drapieżnictwo. Kijanka żywi się roślinami wodnymi, glonami i drobnymi zwierzętami wodnymi. Osobniki dorosłe są mięsożerne, poza sezonem rozrodczym wiodą lądowy tryb życia, polując zmierzchem i nocą. Płaz ten nie jest zagrożony wyginięciem, pomimo to figuruje w licznych Czerwonych Księgach i Listach.

24 listopada

Jednym z 47 polskich herbów przeniesionych na Litwę w ramach Unii w Horodle był Kot Morski. Pochodzenie herbu nie jest znane. Najbardziej prawdopodobne jest, że herb trafił do nas z Niemiec. Pierwotna wersja herbu miała prawdopodobnie w godle małpkę, zwaną kotem morskim lub kotawcem, wspiętą bądź siedzącą, z ogonem uniesionym i przepaską. Godło przekształciło się z czasem w kota prawdopodobnie na skutek niewiedzy XVI-wiecznych heraldyków, którzy obce Polsce zwierzę przerysowali jako inne, znane sobie i przypominające oryginalne godło pokrojem oraz układem ciała.

23 listopada

Ostatnim hierarchą pochodzenia rosyjskiego w episkopacie PAKP był Jerzy. W 1922 rozpoczął on naukę w seminarium duchownym w Wilnie. Po roku opuścił je, by przenieść się od razu do VI klasy seminarium w Krzemieńcu, które ukończył w 1924 roku. W latach 1931–1932 był kolejno proboszczem parafii w Radomiu i Kielcach. Parafie te prowadził w okresie, gdy obydwie straciły dotychczasowe cerkwie w ramach akcji rewindykacyjnej na rzecz Kościoła katolickiego. 31 stycznia 1951 roku został pierwszym zwierzchnikiem nowo powstałej diecezji łódzko-poznańskiej. 9 kwietnia 1958 podniesiony do godności arcybiskupa łódzko-poznańskiego. Funkcję tę pełnił do końca życia.

22 listopada

W połowie XVII wieku do Mińska przybyli jezuici. Na ich siedzibę przeznaczono dwór przy ulicy Kojdanowskiej. Z czasem posiadłość zakonna była poszerzana i rozbudowywana. Przed kasatą jezuitów w 1773 roku obejmowała niemal cały kwartał w południowo-wschodniej części Wysokiego Rynku. Większą część zespołu zniszczono podczas przebudowy miasta po drugiej wojnie światowej. Do naszych czasów zachował się kościół pojezuicki, będący archikatedrą archidiecezji mińsko-mohylewskiej, i część jednego z budynków, gdzie – po modernizacji – mieści się liceum muzyczne.

21 listopada

W dniach 12–28 lutego 2010 roku w kanadyjskim mieście Vancouver odbyły się XXI Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Były to trzecie igrzyska olimpijskie, które rozegrano w Kanadzie. W 1976 roku organizatorem letnich igrzysk olimpijskich był Montreal, a w 1988 roku zimowe igrzyska olimpijskie organizowało Calgary. Równocześnie były to szóste zimowe igrzyska olimpijskie, które przeprowadzono w Ameryce Północnej. Vancouver zostało wybrane gospodarzem igrzysk, dzięki zwycięstwu w głosowaniu na organizację igrzysk podczas 115. sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego w Pradze 2 lipca 2003 roku.

20 listopada

W dniach od 11 do 15 kwietnia 2010 roku w Sudanie zostały przeprowadzone wybory powszechne. W ich wyniku wybrany został nowy szef państwa, nowy skład Zgromadzenia Narodowego Sudanu i nowe władze regionalne. Wybory były pierwszymi od 24 lat wyborami wielopartyjnymi, a ich organizacja była jednym z warunków porozumienia pokojowego z 2005 roku kończącego wieloletnią wojnę domową. Wybory prezydenckie, z wynikiem ponad 68% głosów poparcia, wygrał urzędujący prezydent Omar al-Baszir, a jego partia Kongres Narodowy zdobyła prawie 73% głosów w wyborach parlamentarnych. Obserwatorzy z Unii Europejskiej uznali, że wybory nie spełniły standardów międzynarodowych, lecz były znaczącym krokiem w kierunku demokracji.

19 listopada

Kariera polskiej piosenkarki Wiery Gran zaczęła się od przypadku. Mając nogę w gipsie i siedząc za kulisami Paradisu, zaczęła śpiewać. Zauważyli to koledzy muzycy i namówili ją do śpiewu dla publiczności. Pierwszą piosenką, jaką zaśpiewała publicznie, było Tango Brazylijskie. W 1934 roku zaczęła nagrywać dla firmy Syrena Electro. Śpiewała w polskim radiu, w warszawskich kawiarniach, wystąpiła w filmie reżyserowanym przez Aleksandra Martena w języku jidysz Bezdomni. W czasie wojny była główną atrakcją artystyczną kawiarni Café Sztuka w getcie warszawskim

18 listopada

Podobnie jak żaba dalmatyńska i żaba moczarowa, żaba trawna należy do tzw. żab brunatnych, która to nazwa bierze się od koloru skóry tych zwierząt. Gatunek posiada szeroki zasięg występowania, obejmujący większą część Europy i zachodnią Azję. Zasiedla różnorodne siedliska klimatu umiarkowanego, zwłaszcza lasy. Rozmnaża się w płytkich zbiornikach wodnych. Duży wpływ na rozród wywiera temperatura, swój udział mają też szerokość geograficzna i drapieżnictwo. Kijanka żywi się roślinami wodnymi, glonami i drobnymi zwierzętami wodnymi. Osobniki dorosłe są mięsożerne, poza sezonem rozrodczym wiodą lądowy tryb życia, polując zmierzchem i nocą. Płaz ten nie jest zagrożony wyginięciem, pomimo to figuruje w licznych Czerwonych Księgach i Listach.

17 listopada

Jednym z 47 polskich herbów przeniesionych na Litwę w ramach Unii w Horodle był Kot Morski. Pochodzenie herbu nie jest znane. Najbardziej prawdopodobne jest, że herb trafił do nas z Niemiec. Pierwotna wersja herbu miała prawdopodobnie w godle małpkę, zwaną kotem morskim lub kotawcem, wspiętą bądź siedzącą, z ogonem uniesionym i przepaską. Godło przekształciło się z czasem w kota prawdopodobnie na skutek niewiedzy XVI-wiecznych heraldyków, którzy obce Polsce zwierzę przerysowali jako inne, znane sobie i przypominające oryginalne godło pokrojem oraz układem ciała.

16 listopada

Ostatnim hierarchą pochodzenia rosyjskiego w episkopacie PAKP był Jerzy. W 1922 rozpoczął on naukę w seminarium duchownym w Wilnie. Po roku opuścił je, by przenieść się od razu do VI klasy seminarium w Krzemieńcu, które ukończył w 1924 roku. W latach 1931–1932 był kolejno proboszczem parafii w Radomiu i Kielcach. Parafie te prowadził w okresie, gdy obydwie straciły dotychczasowe cerkwie w ramach akcji rewindykacyjnej na rzecz Kościoła katolickiego. 31 stycznia 1951 roku został pierwszym zwierzchnikiem nowo powstałej diecezji łódzko-poznańskiej. 9 kwietnia 1958 podniesiony do godności arcybiskupa łódzko-poznańskiego. Funkcję tę pełnił do końca życia.

15 listopada

W połowie XVII wieku do Mińska przybyli jezuici. Na ich siedzibę przeznaczono dwór przy ulicy Kojdanowskiej. Z czasem posiadłość zakonna była poszerzana i rozbudowywana. Przed kasatą jezuitów w 1773 roku obejmowała niemal cały kwartał w południowo-wschodniej części Wysokiego Rynku. Większą część zespołu zniszczono podczas przebudowy miasta po drugiej wojnie światowej. Do naszych czasów zachował się kościół pojezuicki, będący archikatedrą archidiecezji mińsko-mohylewskiej, i część jednego z budynków, gdzie – po modernizacji – mieści się liceum muzyczne.

14 listopada

W dniach 12–28 lutego 2010 roku w kanadyjskim mieście Vancouver odbyły się XXI Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Były to trzecie igrzyska olimpijskie, które rozegrano w Kanadzie. W 1976 roku organizatorem letnich igrzysk olimpijskich był Montreal, a w 1988 roku zimowe igrzyska olimpijskie organizowało Calgary. Równocześnie były to szóste zimowe igrzyska olimpijskie, które przeprowadzono w Ameryce Północnej. Vancouver zostało wybrane gospodarzem igrzysk, dzięki zwycięstwu w głosowaniu na organizację igrzysk podczas 115. sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego w Pradze 2 lipca 2003 roku.

13 listopada

W dniach od 11 do 15 kwietnia 2010 roku w Sudanie zostały przeprowadzone wybory powszechne. W ich wyniku wybrany został nowy szef państwa, nowy skład Zgromadzenia Narodowego Sudanu i nowe władze regionalne. Wybory były pierwszymi od 24 lat wyborami wielopartyjnymi, a ich organizacja była jednym z warunków porozumienia pokojowego z 2005 roku kończącego wieloletnią wojnę domową. Wybory prezydenckie, z wynikiem ponad 68% głosów poparcia, wygrał urzędujący prezydent Omar al-Baszir, a jego partia Kongres Narodowy zdobyła prawie 73% głosów w wyborach parlamentarnych. Obserwatorzy z Unii Europejskiej uznali, że wybory nie spełniły standardów międzynarodowych, lecz były znaczącym krokiem w kierunku demokracji.

12 listopada

Najbardziej znanym osiągnięciem entomologa Williego Henniga jest opracowanie systematyki filogenetycznej, obecnie znanej jako kladystyka. Hennig w młodym wieku zainteresował się systematyką biologiczną i zoologią i szybko posiadł dużą wiedzę w tych dziedzinach. W 1936 roku doktoryzował się na Uniwersytecie w Lipsku. Po II wojnie światowej, w 1950 roku, Hennig opublikował książkę Grundzüge einer Theorie der Phylogenetischen Systematik, w której stwierdził, że systematyka powinna odzwierciedlać ich filogenezę, a nie – jak powszechnie wówczas przyjmowano – morfologiczne podobieństwo. Hennig stał się bardziej znany poza środowiskami entomologicznymi dopiero po ukazaniu się w 1966 roku angielskiego tłumaczenia jego drugiej książki – Phylogenetic Systematics.

11 listopada

Podobnie jak żaba dalmatyńska i żaba moczarowa, żaba trawna należy do tzw. żab brunatnych, która to nazwa bierze się od koloru skóry tych zwierząt. Gatunek posiada szeroki zasięg występowania, obejmujący większą część Europy i zachodnią Azję. Zasiedla różnorodne siedliska klimatu umiarkowanego, zwłaszcza lasy. Rozmnaża się w płytkich zbiornikach wodnych. Duży wpływ na rozród wywiera temperatura, swój udział mają też szerokość geograficzna i drapieżnictwo. Kijanka żywi się roślinami wodnymi, glonami i drobnymi zwierzętami wodnymi. Osobniki dorosłe są mięsożerne, poza sezonem rozrodczym wiodą lądowy tryb życia, polując zmierzchem i nocą. Płaz ten nie jest zagrożony wyginięciem, pomimo to figuruje w licznych Czerwonych Księgach i Listach.

10 listopada

Jednym z 47 polskich herbów przeniesionych na Litwę w ramach Unii w Horodle był Kot Morski. Pochodzenie herbu nie jest znane. Najbardziej prawdopodobne jest, że herb trafił do nas z Niemiec. Pierwotna wersja herbu miała prawdopodobnie w godle małpkę, zwaną kotem morskim lub kotawcem, wspiętą bądź siedzącą, z ogonem uniesionym i przepaską. Godło przekształciło się z czasem w kota prawdopodobnie na skutek niewiedzy XVI-wiecznych heraldyków, którzy obce Polsce zwierzę przerysowali jako inne, znane sobie i przypominające oryginalne godło pokrojem oraz układem ciała.

9 listopada

Jednym z uncjalnych rękopisów czterech Ewangelii, pisanym w języku greckim i sporządzonym na pergaminie, jest Codex Boreelianus. Kodeks pisany jest późną uncjałą, paleograficznie datowany jest na IX wiek. Rękopis ma liczne braki i uszkodzenia, których większość powstała w czasach nowożytnych. Tekst reprezentuje tradycję bizantyjską, tak jak większość rękopisów, ma jednak pewne odchylenia. Przywieziony został ze Wschodu na początku XVII wieku. Od 1830 roku przechowywany jest w Utrechcie, w Holandii.

8 listopada

Na południowych obrzeżach Dukli, przy ulicy Tadeusza Kościuszki, położony jest cmentarz żydowski. Składa się z on dwóch części – starszej, powstałej przypuszczalnie w XVIII wieku, oraz nowszej, utworzonej w 1870 roku. Powstanie starego cmentarza i późniejsze założenie nowego jest ściśle związane z prężnym rozwojem tutejszej gminy żydowskiej, która powstała w 1742 roku. W czasie II wojny światowej Niemcy wywieźli dużą część nagrobków, aby regulować nimi potok w Smerecznem i użyć ich do budowy schodów w tamtejszej strażnicy granicznej. Data ostatniego pochówku na cmentarzu nie jest znana. W 1989 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków KOBiDZ.

7 listopada

10 października 2006 na terenie lotniska w Stord w Norwegii doszło do katastrofy samolotu pasażerskiego. Samolot BAe 146-200A, należący do farerskich linii lotniczych Atlantic Airways, wypadł z pasa startowego, a następnie zderzył się ze słupami elektrycznymi oraz drzewami i stanął w płomieniach. W wyniku katastrofy śmierć poniosły cztery osoby – trzech pasażerów oraz stewardesa. Przyczyną katastrofy była awaria spojlerów, które nie otworzyły się, przez co samolot nie mógł wytracić dostatecznie dużo prędkości, by zatrzymać się przed końcem pasa startowego. Była to pierwsza katastrofa lotnicza, jakiej uległ samolot należący do linii lotniczych Atlantic Airways.

6 listopada

W dniach od 11 do 15 kwietnia 2010 roku w Sudanie zostały przeprowadzone wybory powszechne. W ich wyniku wybrany został nowy szef państwa, nowy skład Zgromadzenia Narodowego Sudanu i nowe władze regionalne. Wybory były pierwszymi od 24 lat wyborami wielopartyjnymi, a ich organizacja była jednym z warunków porozumienia pokojowego z 2005 roku kończącego wieloletnią wojnę domową. Wybory prezydenckie, z wynikiem ponad 68% głosów poparcia, wygrał urzędujący prezydent Omar al-Baszir, a jego partia Kongres Narodowy zdobyła prawie 73% głosów w wyborach parlamentarnych. Obserwatorzy z Unii Europejskiej uznali, że wybory nie spełniły standardów międzynarodowych, lecz były znaczącym krokiem w kierunku demokracji.

5 listopada

Najbardziej znanym osiągnięciem entomologa Williego Henniga jest opracowanie systematyki filogenetycznej, obecnie znanej jako kladystyka. Hennig w młodym wieku zainteresował się systematyką biologiczną i zoologią i szybko posiadł dużą wiedzę w tych dziedzinach. W 1936 roku doktoryzował się na Uniwersytecie w Lipsku. Po II wojnie światowej, w 1950 roku, Hennig opublikował książkę Grundzüge einer Theorie der Phylogenetischen Systematik, w której stwierdził, że systematyka powinna odzwierciedlać ich filogenezę, a nie – jak powszechnie wówczas przyjmowano – morfologiczne podobieństwo. Hennig stał się bardziej znany poza środowiskami entomologicznymi dopiero po ukazaniu się w 1966 roku angielskiego tłumaczenia jego drugiej książki – Phylogenetic Systematics.

4 listopada

Podobnie jak żaba dalmatyńska i żaba moczarowa, żaba trawna należy do tzw. żab brunatnych, która to nazwa bierze się od koloru skóry tych zwierząt. Gatunek posiada szeroki zasięg występowania, obejmujący większą część Europy i zachodnią Azję. Zasiedla różnorodne siedliska klimatu umiarkowanego, zwłaszcza lasy. Rozmnaża się w płytkich zbiornikach wodnych. Duży wpływ na rozród wywiera temperatura, swój udział mają też szerokość geograficzna i drapieżnictwo. Kijanka żywi się roślinami wodnymi, glonami i drobnymi zwierzętami wodnymi. Osobniki dorosłe są mięsożerne, poza sezonem rozrodczym wiodą lądowy tryb życia, polując zmierzchem i nocą. Płaz ten nie jest zagrożony wyginięciem, pomimo to figuruje w licznych Czerwonych Księgach i Listach.

3 listopada

Jednym z 47 polskich herbów przeniesionych na Litwę w ramach Unii w Horodle był Kot Morski. Pochodzenie herbu nie jest znane. Najbardziej prawdopodobne jest, że herb trafił do nas z Niemiec. Pierwotna wersja herbu miała prawdopodobnie w godle małpkę, zwaną kotem morskim lub kotawcem, wspiętą bądź siedzącą, z ogonem uniesionym i przepaską. Godło przekształciło się z czasem w kota prawdopodobnie na skutek niewiedzy XVI-wiecznych heraldyków, którzy obce Polsce zwierzę przerysowali jako inne, znane sobie i przypominające oryginalne godło pokrojem oraz układem ciała.

2 listopada

Jednym z uncjalnych rękopisów czterech Ewangelii, pisanym w języku greckim i sporządzonym na pergaminie, jest Codex Boreelianus. Kodeks pisany jest późną uncjałą, paleograficznie datowany jest na IX wiek. Rękopis ma liczne braki i uszkodzenia, których większość powstała w czasach nowożytnych. Tekst reprezentuje tradycję bizantyjską, tak jak większość rękopisów, ma jednak pewne odchylenia. Przywieziony został ze Wschodu na początku XVII wieku. Od 1830 roku przechowywany jest w Utrechcie, w Holandii.

1 listopada

Na południowych obrzeżach Dukli, przy ulicy Tadeusza Kościuszki, położony jest cmentarz żydowski. Składa się z on dwóch części – starszej, powstałej przypuszczalnie w XVIII wieku, oraz nowszej, utworzonej w 1870 roku. Powstanie starego cmentarza i późniejsze założenie nowego jest ściśle związane z prężnym rozwojem tutejszej gminy żydowskiej, która powstała w 1742 roku. W czasie II wojny światowej Niemcy wywieźli dużą część nagrobków, aby regulować nimi potok w Smerecznem i użyć ich do budowy schodów w tamtejszej strażnicy granicznej. Data ostatniego pochówku na cmentarzu nie jest znana. W 1989 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków KOBiDZ.