Wairarapa Moana
 Zachodni brzeg jeziora Wairarapa (2005) | |
| obszar Ramsar | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie |
region Wellington |
| Data utworzenia |
20 sierpnia 2020 |
| Powierzchnia |
10 547 ha[1] |
Położenie na mapie Nowej Zelandii  | |
 41°15′04,9″S 175°12′20,3″E/-41,251361 175,205639
| |
| Strona internetowa | |
Wairarapa Moana (ang. Wairarapa Moana Wetlands) – obszar chroniony znajdujący się w Nowej Zelandii, w południowej części Wyspy Północnej, obejmujący jezioro Wairarapa oraz otaczające je tereny podmokłe.
W 2020 roku został wpisany na listę konwencji ramsarskiej. Od 2014 roku teren o łącznej powierzchni 13 300 ha, który oprócz mokradeł Wairarapa Moana obejmuje również odcinki rzeki Ruamahanga i jej dopływów, stanowi ostoję ptaków IBA organizacji BirdLife International.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]
Wairarapa Moana jest największym obszarem bagiennym w południowej części Wyspy Północnej[1][2][3]. Rozciąga się na długości ok. 30 km i obejmuje słodkowodne jezioro Wairarapa (trzecie co do wielkości jezioro Wyspy Północnej) wraz z otaczającymi je bagnami i mokradłami, słonawe jezioro Ōnoke o charakterze przybrzeżnej laguny, którą od Zatoki Pallisera (ang. Palliser Bay) oddziela żwirowa mierzeja, liczne rzeki i strumienie (w tym odcinek rzeki Ruamahanga łączącej oba jeziora), a także słone bagna przybrzeżne[2].
Określenie Wairarapa Moana oznacza w języku maoryskim „morze lśniącej wody” i był to obszar, który został zasiedlony przez Maorysów ok. 800 lat temu jako jeden z pierwszych na wyspie[2]. Jest to teren o dużym znaczeniu kulturowym i duchowym dla tego ludu, bowiem bogate zasoby ryb – zwłaszcza słodkowodnych węgorzy – oraz ptactwa wodnego zapewniały obfite zbiory pożywienia (maor. mahinga kai)[3][2].
Jezioro Wairarapa zostało po raz pierwszy objęte ochroną w 1989 roku na mocy National Water Conservation (Lake Wairarapa) Order 1989[4]. Wkrótce potem uznano duchowe i kulturowe znaczenie terenów podmokłych jeziora dla Maorysów, a w 2000 roku opracowano plan ich ochrony[5]. W 2008 roku powołano Wairarapa Moana Wetlands Project, w ramach którego lokalne samorządy, organizacje oraz rdzenna ludność współpracują celem ochrony i renaturalizacji tego terenu[5][3].
Współcześnie obszarem chronionym zarządza nowozelandzki Department of Conservation (maor. Te Papa Atawhai), rada regionu Wellington, rada dystryktu South Wairarapa oraz przedstawiciele trzech maoryskich iwi („plemion”) zamieszkujących ten teren: Ngāti Kahungunu ki Wairarapa, Rangitāne o Wairarapa[6] i Rangitāne o Tamaki Nui-ā-Rua[2].
Do zagrożeń dla mokradeł Wairarapa Moana oraz jezior Wairarapa i Ōnoke zalicza się spływy nawozów z okolicznych pól uprawnych skutkujące eutrofizacją wód, wkraczanie na ten obszar gatunków inwazyjnych, które wypierają przedstawicieli rodzimej flory i fauny oraz trzęsienia ziemi[1].
W 2020 roku mokradła zostały wpisany na listę konwencji ramsarskiej[1][2]. Od 2014 roku teren o łącznej powierzchni 13 300 ha, który oprócz mokradeł Wairarapa Moana obejmuje również odcinki rzeki Ruamahanga i jej dopływów, stanowi ostoję ptaków IBA organizacji BirdLife International[7].
Fauna
[edytuj | edytuj kod]
Na obszarze mokradeł Wairarapa Moana występuje ponad 50 rzadkich i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt[1]. Zarejestrowano tu występowanie ponad 100 gatunków ptaków, co odpowiada 23% awifauny całej Nowej Zelandii, podczas gdy Wairarapa Moana zajmuje jedynie 0,03% powierzchni tego kraju[2]. Gniazduje tu bliska zagrożenia mewa czarnodzioba (Chroicocephalus bulleri), natomiast skrętodziób (Anarhynchus frontalis) oraz krytycznie zagrożone wyginięciem sieweczka nowozelandzka (Anarhynchus obscurus) i szczudłak czarny (Himantopus novaezelandiae) są gatunkami okazjonalnie zalatującymi[7]. Żyje tu również rybitwa czarnoczelna (Chlidonias albostriatus), bąk australijski (Botaurus poiciloptilus), perkoz maoryski (Poliocephalus rufopectus), biegus wielki (Calidris tenuirostris) i rycyk (Limosa limosa)[2].
Zagrożoną wyginięciem ichtiofaunę reprezentują m.in. węgorz nowozelandzki (Anguilla dieffenbachii) oraz Galaxias argenteus, Galaxias postvectis, Gobiomorphus hubbsi, Neochanna apoda i Cheimarrichthys fosteri. Poza nimi występują też aldrycheta (Aldrichetta forsteri), Rhombosolea leporina, aripis (Arripis trutta), Grahamina nigripenne oraz Leptoscopus macropygus[2]. Tereny bagienne zamieszkują ważne z punktu widzenia bioróżnorodności bezkręgowce, m.in. małż Echyridella menziesii, krab Hemigrapsus crenulatus, krewetka Paratya curvirostris oraz endemiczne dla Nowej Zelandii lasonogi z rodzaju Tenagomysis i rakowce z rodzaju Paranephrops znane powszechnie pod maoryską nazwą kōura[2]. Żyje tu również rzadki gatunek endemicznego pająka katipo (Latrodectus katipo) oraz ćma Notoreas perornata[3].
Flora
[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Wairarapa Moana występuje również duża różnorodność roślin, w tym nowozelandzkich gatunków endemicznych, do których należy m.in. turzyca Carex cirrhosa, grubosz Crassula ruamahanga, sitniczka Isolepis basilaris i jaskier Ranunculus limosella, a także Pterostylis micromega, Lobelia carens, Leptinella tenella, Centipeda aotearoana oraz roślina pasożytnicza Korthalsella salicornioides[3][2]. Rośnie tu również rzadka trawa bagienna Amphibromus fluitans oraz wiechlina Poa labillardierei[2], zaś spośród drzew wyróżniają się kordylina australijska (Cordyline australis), Dacrycarpus dacrydioides (maor. kahikatea), zastrzalin totara (Podocarpus totara) oraz gatunki z rodzaju Plagianthus, Hoheria i Sophora (maor. kōwhai), które są pozostałościami po rozległych lasach niegdyś porastających wyspę[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Wairarapa Moana Wetland – Ramsar Sites Information Service [online], rsis.ramsar.org, 19 sierpnia 2020 [dostęp 2024-08-17] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Department of Conservation, Greater Wellington Regional Council: Wairarapa Moana Wetland – Information Sheet on Ramsar Wetlands (RIS). 1920-08-20. [dostęp 2024-08-17]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Wairarapa Moana [online], National Wetland Trust of New Zealand [dostęp 2024-08-18] (ang.).
- ↑ National Water Conservation (Lake Wairarapa) Order 1989 (SR 1989/51) (as at 10 March 1989) – New Zealand Legislation [online], www.legislation.govt.nz [dostęp 2024-08-18].
- ↑ a b Environmental decline and awakening [online], Wairarapa Moana Wetlands Project [dostęp 2024-08-18] (ang.).
- ↑ About the Project [online], Wairarapa Moana Wetlands Project [dostęp 2024-08-18] (ang.).
- ↑ a b Wairarapa Moana Ruamahanga NZ031 [online], BirdLife Data Zone [dostęp 2024-08-17] (ang.).