Wyspy Salomona

Wyspy Salomona
*Solomon Islands*
Herb	Flaga
	Dewiza: To Lead is to Serve; (Prowadzić znaczy służyć)
	Hymn: God Save Our Solomon Islands; (Boże zachowaj nasze Wyspy Salomona)
Ustrój polityczny	monarchia parlamentarna
Stolica	Honiara
Data powstania	7 lipca 1978
Władca	Karol III
Gubernator generalny	David Tiva Kapu
Premier	Jeremiah Manele
Powierzchnia	28 450 km²
Populacja (2018); • liczba ludności	; 652 857
• gęstość	23 os./km²
Kod ISO 3166	SB
Waluta	dolar Wysp Salomona (SBD)
Telefoniczny nr kierunkowy	+677
Domena internetowa	sb
Kod samochodowy	SOL
Kod samolotowy	H4
Strefa czasowa	UTC +11
Język urzędowy	angielski
PKB (2013); • całkowite ; • na osobę	; 1,097 mld USD; 1950 USD
PKB (PSN) (2013); • całkowite ; • na osobę	; 1,943 mld dolarów międzynar.; 3455 dolarów międzynar.
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach

Wyspy Salomona (ang. Solomon Islands) – państwo wyspiarskie w zachodniej Oceanii, na wschód od Nowej Gwinei, członek Wspólnoty Narodów. Państwo Wysp Salomona obejmuje wschodnią część archipelagu o tej samej nazwie. Należą do niego atole Rennell i Ontong Java oraz wyspy Santa Cruz, Duff, Reef i inne.

Geografia

Osobny artykuł: Geografia Wysp Salomona.

Archipelag Wyspy Salomona stanowi przedłużenie ku południowemu wschodowi Archipelagu Bismarcka. Do największych wysp zalicza się: Guadalcanal (6470 km²), Santa Isabel (4660 km²), Malaita (4070 km²), San Cristóbal (3048 km²), Choiseul (2540 km²), Nowa Georgia (1761 km²). Powierzchnia wysp górzysta, pochodzenia wulkanicznego. Najwyższy szczyt – Popomanaseu, 2381 m n.p.m. (na wyspie Guadalcanal).

Klimat równikowy, gorący i wilgotny, ochładzany przez bryzę morską. Wysokie temperatury i ulewne deszcze występują w okresie monsunu (od listopada do kwietnia). Średnia temperatura powietrza i średnia suma opadów dla stolicy kraju wynoszą: w styczniu 28,9 °C i 325 mm, w lipcu 27,8 °C i 84 mm. Naturalną szatę roślinną stanowią lasy równikowe. Świat zwierzęcy reprezentują liczne gatunki ptaków i endemiczny legwan.

Historia

Osobny artykuł: Historia Wysp Salomona.

Wyspy zostały odkryte w 1568 przez hiszpańskiego żeglarza Alvaro Mendaña de Neyra. Wyspy Salomona podzielone zostały między Niemcy (północne wyspy, od 1885) oraz Wielką Brytanię (południowe wyspy, 1893). Część wysp została przekazana Wielkiej Brytanii przez Niemcy w latach 1898–1900, która ustanowiła nad wyspami protektorat. Pozostałe w rękach Niemiec wyspy Bougainville i Buka weszły w skład niemieckiego protektoratu Nowej Gwinei Niemieckiej.

W okresie II wojny światowej (w 1942) znajdowały się pod okupacją japońską. Na Wyspach toczyły się jedne z najbardziej zaciętych walk na Pacyfiku (patrz: kampania na Wyspach Salomona). W latach 1943/1944 Japończycy zostali wyparci z większości archipelagu przez wojska amerykańskie.

W 1976 Wyspy otrzymały autonomię wewnętrzną, a 7 lipca 1978 uzyskały niepodległość. Pozostały jednak w brytyjskiej Wspólnocie Narodów. Jako suwerenne państwo Wyspy Salomona popadły w poważne kłopoty, wywołane powszechną korupcją i rosnącym deficytem budżetowym. Wybuch niepokojów społecznych wywołało załamanie normalnego funkcjonowania kraju. W lipcu 2003 gubernator generalny Wysp Salomona poprosił o pomoc międzynarodową. Miesiąc później na Wyspach wylądowało 2200 policjantów z ponad 20 państw Pacyfiku dowodzonych przez Australię i Nową Zelandię. 1 kwietnia 2007 roku Wyspy zostały nawiedzone przez podwójne trzęsienie ziemi i tsunami.

Demografia

Ludność rdzenna (Salomończycy, odłam Melanezyjczyków) stanowi 93%, Polinezyjczycy – 4%, Mikronezyjczycy – 1,5%; większość wierzących to protestanci (75,7%) i katolicy (19,1%). W użyciu jest ponad 80 różnych języków z grupy melanezyjskiej oraz język neosalomoński, który pełni funkcję lingua franca. W latach 1985–1992 średnie roczne tempo wzrostu ludności wynosiło 3,5%. Przyrost naturalny 27,6‰ (wskaźnik urodzeń 31,6‰, zgonów 4‰, dzietność 4,2 2004). 42% ogółu ludności stanowią dzieci, 4,9% jest w wieku ponad 59 lat. Ludność miejska – 19%.

Religia

Według wyników spisu powszechnego z 2009 roku na Wyspach Salomona ludność deklaruje przynależność do następujących religii i wyznań^[3]:

Protestantyzm:
- Anglikanizm (Kościół Melanezji): 31,9%
- South Sea Evangelical Church (zielonoświątkowcy): 17,1%
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego: 11,7%
- Kościół Zjednoczony: 10,1%
- Christian Fellowship Church: 2,5%
- Christian Outreach Centre: 1,0%
Katolicyzm: 19,6%
Osobny artykuł: Archidiecezja Honiara.
Świadkowie Jehowy: 1,8%
Osobny artykuł: Świadkowie Jehowy na Wyspach Salomona.
Animizm: 0,8%
Bahaizm: 0,5%
brak religii: 0,1%
inne: 2,8%

Podział administracyjny

Wyspy Salomona podzielone są na 9 prowincji:

Wybrzeże wyspy Nggatokae (Prowincja Zachodnia)

Gospodarka

Wyspy Salomona należą do krajów rozwijających się o gospodarce rynkowej. Duża pomoc zagraniczna (głównie Australii i Japonii). Rolnictwo dostarcza 48% produktu krajowego brutto (usługi 40%, przemysł 9%).

Rolnictwo

Plantacja palm oleistych na wyspie Guadalcanal

Najważniejsze uprawy: palma kokosowa (2018: 386 258 ton kokosów), kakaowiec, bataty, taro (2020: 44 862 tony^[4]), Jams (2020: 46 029 ton^[5]), ryż (2020: 2 745 ton^[6]), palma oleista, oraz maniok, warzywa, drzewa owocowe. Zbiory głównie ziemiopłodów (2000): rośliny bulwiaste 105, orzechy kokosowe 230, nasiona olejowca 5, kakao 3. Połowy morskie to głównie tuńczyk i bonito. Pozyskuje się również drewno (głównie hebanowe i sandałowe).

Turystyka

Wyspy Salomona są rzadko odwiedzane. Według danych Światowej Organizacji Turystyki w 2017 roku kraj odwiedziło około 26 tysięcy turystów^[7] (głównie z Australii, Wysp Marshalla i Nowej Zelandii).

Transport

Długość dróg około 1300 km, prywatnych (obsługujących plantacje) 800 kilometrów. Głównie porty morskie: Honiara, Yandina i Gizo. W budowie nowy port głębokowodny Noro (na Nowej Georgii). Międzynarodowy Port Lotniczy – Henderson, 25 lotnisk krajowych. Od 1979 czynna naziemna stacja satelitarna.

Osobny artykuł: Transport kolejowy na Wyspach Salomona.

W przeszłości na wyspach funkcjonowało kilka linii kolejowych.

Emisja gazów cieplarnianych

Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Wysp Salomona wyniosła w 1990 roku 0,234 Mt, z czego 0,133 Mt stanowił dwutlenek węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 0,428 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 227 kg. Następnie emisje wahały się, osiągając maksymalne wartości w 2012. Wzrost emisji wynikał głównie z jej zwiększenia przez transport. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 0,133 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 0,213 t i w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 95 kg. Udział emisji metanu i dwutlenku węgla przez większość okresu był podobny. Na trzecim miejscu jest podtlenek azotu^[8].

Galeria

Wojownicy z Wysp Salomona
Fletnia Pana, XIX wiek
Tradycyjne malunki i drewniane rzeźby (Muzeum Narodowe w Honiarze)
Kampus Uniwersytetu Południowego Pacyfiku w Honiarze
Budynek parlamentu
Wyspy Salomona z lotu ptaka

Przypisy

↑ Dane na podstawie szacunków Organizacji Narodów Zjednoczonych na rok 2018: United Nations: World Population Prospects, 2019. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2013: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2014. [dostęp 2014-04-11]. (ang.).
↑ Basic Tables and Census Description (Volume 1): P3.2: Total population by province and religious denomination, Solomon Islands: 2009. [w:] Report on 2009 Population & Housing Census [on-line]. Solomon Islands Government. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-26)]. (ang.).
↑ Taro, production quantity (tons) for all countries | Tilasto [online], www.tilasto.com [dostęp 2022-04-03] (ang.).
↑ Yams, production quantity (tons) for all countries | Tilasto [online], www.tilasto.com [dostęp 2022-04-03] (ang.).
↑ Rice, paddy, production quantity (tons) for all countries | Tilasto [online], www.tilasto.com [dostęp 2022-04-03] (ang.).
↑ World Tourism Organization (UNWTO) (red.), UNWTO Tourism Highlights: 2018 Edition, World Tourism Organization (UNWTO), 24 sierpnia 2018, DOI: 10.18111/9789284419876, ISBN 978-92-844-1987-6 [dostęp 2022-04-03] .
↑ Solomon Islands, [w:] F.F. Monforti-Ferrario F.F. i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 208, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).

[UN-1] Dane na podstawie szacunków Organizacji Narodów Zjednoczonych na rok 2018: United Nations: World Population Prospects, 2019. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).

[IMF-2] Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2013: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2014. [dostęp 2014-04-11]. (ang.).

[3] Basic Tables and Census Description (Volume 1): P3.2: Total population by province and religious denomination, Solomon Islands: 2009. [w:] Report on 2009 Population & Housing Census [on-line]. Solomon Islands Government. [dostęp 2014-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-26)]. (ang.).

[4] Taro, production quantity (tons) for all countries | Tilasto [online], www.tilasto.com [dostęp 2022-04-03] (ang.).

[5] Yams, production quantity (tons) for all countries | Tilasto [online], www.tilasto.com [dostęp 2022-04-03] (ang.).

[6] Rice, paddy, production quantity (tons) for all countries | Tilasto [online], www.tilasto.com [dostęp 2022-04-03] (ang.).

[7] World Tourism Organization (UNWTO) (red.), UNWTO Tourism Highlights: 2018 Edition, World Tourism Organization (UNWTO), 24 sierpnia 2018, DOI: 10.18111/9789284419876, ISBN 978-92-844-1987-6 [dostęp 2022-04-03] .

[8] Solomon Islands, [w:] F.F. Monforti-Ferrario F.F. i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 208, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Państwa	Australia Fidżi Kiribati Mikronezja Nauru Nowa Zelandia Palau Papua-Nowa Gwinea Samoa Tonga Tuvalu Vanuatu Wyspy Marshalla Wyspy Salomona
Terytoria zależne	Baker Guam Howland Jarvis Johnston Kingman Mariany Północne Midway Niue Norfolk Nowa Kaledonia Palmyra Pitcairn Polinezja Francuska Samoa Amerykańskie Tokelau Wake Wallis i Futuna Wyspy Ashmore i Cartiera Wyspy Cooka Wyspy Morza Koralowego
Integralne części państw położonych poza Australią i Oceanią	Hawaje (część Stanów Zjednoczonych) Papua, Papua Zachodnia (część Indonezji) Wyspa Wielkanocna, Sala y Gómez (część Chile) Ogasawara, Minami Tori-shima, Oki-no-Tori-shima, Wyspy Kazan (część Japonii)

Europa	Wielka Brytania Malta
Ameryka Północna	Kanada Jamajka Trynidad i Tobago Barbados Bahamy Grenada Dominika Saint Lucia Saint Vincent i Grenadyny Antigua i Barbuda Belize Saint Kitts i Nevis
Ameryka Południowa	Gujana
Azja	Indie Pakistan Sri Lanka Malezja Cypr Singapur Bangladesz Brunei Malediwy
Australia i Oceania	Australia Nowa Zelandia Fidżi Samoa Tonga Papua-Nowa Gwinea Wyspy Salomona Vanuatu Tuvalu Kiribati Nauru
Afryka	Południowa Afryka Gambia Ghana Nigeria Sierra Leone Tanzania Uganda Kenia Malawi Zambia Botswana Lesotho Mauritius Eswatini Seszele Namibia Mozambik Kamerun Rwanda
Dawni członkowie	Federacja Malajska Irlandia Nowa Fundlandia Tanganika Zanzibar Zimbabwe